Cùng chơi cờ Tướng

Sẽ rất sai lầm nếu quan niệm đánh cờ chỉ đơn thuần là những ván đánh trên bàn cờ, thuần túy là vấn đề chuyên môn, chỉ dốc toàn lực cho sự đam mê… đặt cờ vào ngôi thứ nhất và chỉ biết có cờ.

Không đâu các bạn trẻ ạ! Cờ vốn là một trò chơi, là thú vui của cuộc đời chứ không phải là mục đích của cuộc đời. Dù bạn vô địch cờ của một tỉnh, của toàn quốc thậm chí của toàn thế giới thì cờ vẫn không phải là tất cả mục tiêu của cuộc đời bạn.

Thật vậy, cứ lấy tên tuổi các nhà vô địch thế giới cờ vua hay cờ tướng trong hàng năm trong qua ra mà suy xét, tuyệt đại đa số không một ai lấy cờ làm “nghề” chính của mình. Ở cờ tướng có Tạ Hiệp Tốn sống hơn 100 tuổi, là danh kỳ bậc nhất của Trung Quốc, ông còn là một nhà tổ chức lãnh đạo rất tài giỏi, am hiểu nhiều lĩnh vực. Hồ Vinh Hoa 14 lần vô địch Trung Quốc nhưng còn là một giám đốc kỳ viện Thượng Hải và là đại biểu quốc hội. Steinitz là giáo sư toán học, ông chơi cờ trong mỗi thời gian không dài, khi đến đỉnh cao rồi thì bỏ. Emanuel Lasker là giáo sư tâm lý và toán, tuy chơi cờ đến mức siêu việt và giữ ngôi vô địch thế giới trong suốt 27 năm, nhưng trong trận đánh với Capablanca, tuy chưa tới mức phải thua, nhưng khi thấy sức khỏe của mình có vấn đề, ông liền nghe theo lời thầy thuốc, bỏ cuộc và chấp nhận thua luôn, sau đó có nhiều người đề nghị ông chơi trận phục thù nhưng ông từ chối, để dành tài năng và sức lực của mình cho công việc khác. Alekhine là một tài năng đa dạng, đọc và hiểu biết rất rộng các kiến thức ở nhiều lĩnh vực cả âm nhạc lẫn hội họa. Max Euwe là một giáo sư điện toán tài ba, là một người có nhiều công trình xuất sắc trong lĩnh vực này. Mikhail Botvinhik là một giáo sư ngành điện và điều khiển học đồng thời là một nhà lập trình xuất sắc, mặc dù ông có tới hơn 10 năm là nhà vô địch thế giới… cho tới những nhà vô địch thế giới đương đại như Anatoly Karpov là tiến sĩ kinh tế còn Kasparov là tiến sĩ ngôn ngữ đồng thời là một nhà kinh doanh và hoạt động xã hội có tiếng.

Trong tất cả các nhà vô địch cờ vua thế giới chỉ có duy nhất Fischer là hoàn toàn “sống vì cờ và dùng cờ để sống” và cũng chỉ một mình ông là người hứng chịu không biết bao nhiêu nỗi bất hạnh và nỗi đắng cay của cuộc đời sau khi nổi trội trên kỳ đài thế giới chưa đầy 3 năm, cho đến hiện nay vẫn phải sống trốn chui chốn lủi như một bóng ma. Đó là hậu quả không lường của một con người bỏ học từ khi 14 tuổi để chỉ theo cờ.

Trong thế giới hiện đại của chúng ta hiện nay, người chơi cờ giỏi phải hội đủ các yếu tố về nghề nghiệp, có mặt bằng kiến thức vững vàng ( Ngoại ngữ vi tính … ) có mặt bằng văn hóa, mặt bằng đạo đức tư cách, biết cách giao tiếp, có sức khỏe và có sự hài hòa, cân đối, thăng bằng về thần kinh và tâm lý.

Người chơi cờ mà không chú ý đến học hành thì quả là “xây lâu đài trên cát”. Cứ tưởng rằng chơi cờ là thông minh, nhưng ngay học hành là cách tốt nhất để thể hiện trí thông minh cũng chưa đạt thì ăn thua gì. Học hành là nghĩa vụ đương nhiên mà không hoàn thành thì làm sao làm chủ cuộc đời mình. Nếu học trò mà “chữ thầy trả thầy” thì chỉ chứng tỏ anh là người dốt nát mà thôi.

Hiện tại, trong mấy năm lại đây bắt đầu có một số trường hợp trong làng cờ tuy rằng rất ít nhưng đã có dấu hiệu về sức khỏe về mặt thần kinh, xảy ra chủ yếu là ở những người quá đam mê cờ, những người coi thường những công việc thuộc nghề nghiệp (kể cả học tập), “những mặt bằng” khác.

Chơi cờ là phải có cả một tập thể lớn, có mối giao tiếp rộng rãi, có sự thân mật, quan tâm, hiểu biết lẫn nhau, biết lo lắng, cảm thông và giúp đỡ kẻ khác, nhiệt tình với bạn bè … chứ còn như suốt ngày chỉ cắm mặt vào bàn cờ, ngại giao tiếp, không cởi mở thì tự mình đã đi dần vào ngũ cụt bế tắc rồi đấy. Khi tự cô lập mình tức là hiện tượng bất bình thường bắt đầu xuất hiện, sẽ dẫn tới những hành động lệch lạc, khác đời, nếu không kịp thời chấn chỉnh ngay thì sẽ không thuốc nào chữa khỏi được.

Có một số người biện minh rằng: đã chơi cờ thì bao nhiêu thời giờ phải dồn hết vào cờ, lấy đâu ra thì giờ phải dồn hết vào cờ, lấy đâu ra thì giờ để tiếp thu văn hóa, giao tiếp rộng rãi. Thế thì xin hỏi lại rằng: vì sao người ta chơi cờ đến mức vô địch thế giới (tức là cả thế giới không ai bằng) thế mà vẫn có bao nhiêu là thì giờ để làm được những sự nghiệp rất lớn khác trong đời và có đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của một con người có văn hóa cao và quan hệ cực kỳ hoà hợp và rộng rãi?

Người ta thường định nghĩa tổng hợp về con người “Một trí tuệ mẫn tiệp trong một thân thể cường tráng”. Đánh cờ liên miên nhiều khi làm cho trí óc âm u, tinh thần mê muội. Cho nên phải biết phân bố thời gian hợp lý: lúc nào học hành, lúc nào chơi cờ, lúc nào thể dục thể thao, lúc nào đọc sách, xem phim, lúc nào gặp gỡ, đi chơi, sinh nhật, đi picnic củng bạn bè, thỉnh thoảng phải đi khám bịnh, đo thị lực của mắt, phải quan tâm tới các món mình ăn hàng ngày, phải chú ý tắm rửa, vệ sinh răng miệng. Phải tạo ra giấc ngủ ngon, đầu óc sảng khoái, tỉnh táo, nụ cười luôn nở trên môi.

Đừng bao giờ coi thường những điều thông thường như thế, bởi vì, thưa các bạn thân mến, chính những cái đó mà tốt đẹp sẽ giúp cho trình độ cờ của các bạn ngày nâng cao, sức cờ của bạn ngày mỗi ổn định, học một biết mười. Các nhà vô định là những người như thế đấy. Phải tạo dựng một cái móng chắc chắn vững vàng thì mới xây nên một ngôi nhà cao to, khang trang, đẹp đẽ được. Thực tế cho thấy những người không có được nền tảng vững chắc thì “Nửa đường đứt gánh” và chẳng làm nên trò trống gì.

Đứng về mặt y học thì kiến trúc bộ não con người hết sức phong phú, với một lượng tế bào khổng lồ (các nơron thần kinh) được chia thành nhiều khu thần kinh, mỗi khu như thế có một chức năng rõ rệt, trong khi một số khu vực làm việc, thậm chí làm việc với cường độ cao thì một số khu khác lại được nghỉ ngơi để hồi phục. Đánh cờ, học hành, làm việc, vui chơi, giải trí, tập thể lực … chính là sự luân phiên làm việc nghỉ ngơi của bộ não, điều đó khiến cho bộ não ngày càng phát triển và mối liên hệ giữa các khu vực thần kinh tăng lên làm cho con người trở nên nhạy bén, thông minh giỏi giang hơn. Nếu một khu vực nào đó làm việc liên tục, quá tải thì sẽ xảy ra hiện tượng “chập mạch” ở đó (hay nói vui như các bạn trẻ là “cháy ic”) thì tai hại không biết bao nhiêu mà kể chẳng thà bị thương ở chân tay còn chữa trị được chứ tổn thương ở não bộ là cả một vấn đề nghiêm trọng.

Ai cũng thích chơi cờ, ai cũng muốn có kết quả tốt thành tích cao, nhưng chơi cờ như thế nào là cả một vấn đề đòi hỏi phải có hiểu biết đầy đủ, có phương pháp khoa học thì mới có thể thành công tốt đẹp được!

[b]D. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI PHẢN CÔNG MÃ[/b]

[FEN]r1eakae1r/9/1ch2ch2/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C1H2/9/RHEAKAE1R w – – – 17[/FEN]Phản Công Mã là một biến dạng của Bình Phong Mã hay Pháo đầu giáp Mã. Đặc điểm khai cuộc của nó là triển khai con Mã cánh mặt trước (M2.3) rồi vào Pháo tai Sĩ (P8-6) sau đó mới đi Mã cánh trái (M8.7). Nếu con Mã thứ hai này nhảy ra biên thì thành trận Thiết Đơn Đề, còn nhảy vào trong mới gọi là Phản Công Mã. Xem hình.

Sách vở nhiều nước có lúc tranh luận về tên gọi: người thì bảo “Phản Cung Mã” kẻ lại bảo “Phản Công Mã” hoặc “Bình Phong giáp Mã” hay “Bán bích hà sơn”. Các danh thủ quen gọi là “Phản Công Mã” từ hơn 50 năm qua, nên tài liệu này vẫn gọi theo tên đó.

Về nguồn gốc thì có lẽ trong dân gian biết chơi trận này từ nhiều thế kỷ, nhưng trước thế kỷ 20 chưa thấy một quyển kỳ phổ nào tổng kết. Quyển “Ngô Thiệu Long tượng kỳ phổ” xuất bản hồi đầu thế kỷ 19 có đăng ván cờ giữa Lưu Thượng Linh và Ngô Thiệu Long chơi từ trận Đối Binh chuyển về Pháo đầu đối Phản Công Mã rất đáng chú ý. Do các danh thủ đương đại nghiên cứu, bổ sung nên hiện nay lý thuyết về trận Pháo đầu đối Phản Công Mã phát triển phong phú đa dạng. Nó không đơn thuần là một kiểu phòng thủ thụ động như lý thuyết cũ đã nêu mà nó trở thành một loại phòng thủ tích cực phản đòn được đông đảo người chơi hâm mộ. Hội Cờ đã nghiên cứu, bước đầu tổng kết và xuất bản một tài liệu về thế trận này được nhiều bạn cờ gần xa hoan nghênh. ở đây xin tóm tắt vài phương án tiêu biểu để các bạn biết qua.

Sách “Cờ Tướng Nhập Môn” còn hai chương nữa như sau:
Chương 5: Khai cục
Chương 6: Tàn cục

Về cơ bản hai chương này đã được cắt lọc từ một số sách khác của cùng nhóm tác giả. Chúng tôi quyết định không đăng tải hai chương này để tránh trùng lắp. Thay vào đó, xin các bạn đọc và đón đọc các quyển sách khác mà chúng tôi sẽ đăng lần lượt.

[i]Bạn Cờ[/i]