Chùa Hưng Khánh (Chùa Vua)

Anh Hai chăm chú nhìn màn hình rồi quay sang tôi:

– Này chú, ta thấy “cửa tiệm trên mạng” ấy trong một cửa sổ khác, không phải cửa sổ Microsoft Word. Đó là công cụ gì thế?

– Dạ, công cụ này gọi là browser. Bên mình kêu bằng trình duyệt, anh ạ.

Thấy anh phân vân, tôi nói thêm cho rõ:

– Như duyệt… binh í mà.

– Browse nghĩa là xem lướt, sao lại gọi là duyệt? Chú duyệt một bài viết tức là chú kiểm tra tính đúng đắn của nó đấy!

Tôi gãi đầu:

– Có lẽ bây giờ khi “duyệt” bất cứ cái gì, người ta chỉ… “xem lướt”, thế nên hai từ này trở thành… đồng nghĩa, anh ạ. Anh Hai biết không, khi bấm vào chỗ này, chỗ kia bên trong cửa sổ trình duyệt, chỉ tích tắc thôi, mình có thể “xẹt” qua tận… châu Phi. Những người khoái ngao du trên mạng ví chuyện này như trò surfing. Quả thực, anh Hai sẽ thấy “lướt” trên mạng thú vị cực kỳ, không khác gì lướt ván trên mặt nước đâu nhé (“đánh trống lãng” vốn là… năng khiếu của tôi từ nhỏ). Điều này đang trở thành một thứ văn hóa mới đấy anh ạ.

Anh Hai ngạc nhiên:

– Nếu người ta “lên mạng” chỉ để xem qua loa, đại khái, phỏng có ích gì?

– Anh Hai nghĩ xem, sau những giờ căng thẳng đầu óc, nhàn tản lang thang khắp phố phường, đụng đâu ngó đó, còn gì thích hơn! Em cho rằng đấy là thú vui tao nhã, vẫn còn hơn “ngồi đồng” than thở… tình đời đen bạc. Nói thì nói vậy, mỗi người lên mạng thường có định hướng riêng. Trên mạng có những nơi tử tế lắm, anh ạ, họ chuyên giúp mình tìm thông tin. Em thử cho anh xem nhé…

Trong ô Address của trình duyệt, tôi gõ địa chỉ http://www.yahoo.com/ và ấn Enter.

[img]xq263-0.jpg;center;[/img]

– Đây rồi! Trong cái ô Search the Web này, anh Hai gõ vào các từ chốt (keyword) gì đó diễn tả chủ đề mình quan tâm, “nó” sẽ giúp mình tìm ra những địa chỉ có thông tin liên quan đến chủ đề ấy. Anh Hai thích chơi cờ tướng, vậy mình thử tìm hiểu xem làng cờ tướng trên thế giới có gì lạ. À, cờ tướng trong tiếng Anh gọi là gì, hở anh?

– Nếu tôi nhớ không lầm thì người phương Tây gọi là Chinese Chess.

Tôi nhanh nhẹn gõ Chinese Chess vào ô Search the Web rồi bấm nút Yahoo! Search. Trong giây lát, hàng lô hàng lốc địa chỉ xuất hiện, tràn ngập cửa sổ trình duyệt.

– Úi giời ơi, nhiều quá thể! Mà chưa hết đâu anh, ở cuối danh sách, em bấm vào Next, “nó” lại cho thêm một đống địa chỉ khác đây này. Ta nên “chui” vào chỗ nào đó xem chơi cho biết. Ơ, gì đây nhỉ? “Coffee Chinese Chess được viết bởi Pham Hong Nguyen”… Đã cờ tướng, lại “cà phê cà pháo”nữa! Vị này xem ra biết hưởng nhàn đây…

Anh Hai chợt vỗ vai tôi:

– Này chú, có phải những chỗ có gạch dưới là nơi mình có thể “đi vào”?

– Vâng, đúng thế ạ. Chỗ có gạch dưới gọi là link, tức là liên kết. Anh Hai biết không, những địa chỉ trên mạng luôn liên kết chằng chịt với nhau nên dân Mỹ gọi đấy là Web, tức mạng nhện. Web thì rõ ràng sang hơn… mạng nhện, thế nên dân mình đâm ra thích nói “duyệt Web” hay “lướt Web”…

Nhìn vẻ chăm chú của anh Hai, chắc rằng anh đang khâm phục ghê lắm sự uyên bác của mình, tôi càng hăng hái:

– Mình vào “quán cà phê” này, anh nhé. (Tôi bấm vào Coffee Chinese Chess, “nhảy vào” địa chỉ www.nchess.com/cccmain.htm.) Ồ, hóa ra đây là chỗ chơi cờ tướng. Thôi, em xin nhường anh chơi thử. Em chẳng dám “múa rìu qua mắt thợ”!

[img]xq263-1.jpg;center;[/img]

Cầm lấy con chuột, anh Hai thử đụng vào bàn cờ trên màn hình…

– À, tôi hiểu rồi. Ta chỉ cần bấm quân cờ nào đó rồi bấm tiếp vào vị trí muốn đến. Chú xem, “nó” đáp trả liền đây này.

– Gớm thật! Sau nước đi, “nó” còn mở nhạc “tứng từng” khiêu khích mình nữa. Vào pháo ngay đi anh! Cho “nó” biết thế nào là… lễ độ.

Bất giác anh Hai quay nhìn tôi, bật cười:

– Thế gọi là “duyệt” mà rốt cuộc lại hóa trò chơi!

Tôi gật gù:

– Ấy cũng là chuyện thường tình, anh ạ.

Các kỳ thủ có kinh nghiệm thường mở đầu bằng Tiến binh cục cũng ở lý do đó. Nước đầu đẩy Tốt, sau đó có thể đưa vào Pháo đầu, có thể lên Mã, có thể lên Tượng, tùy cách đối phó của đối phương mà biến hóa. Thế trận khởi mà cũng có nguyên lý như trên và đều là cách khai cục có tính linh hoạt rất cao.

Chúng ta xem một ván thực đấu để hình dung một cách “ném đá dò đường”:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Ném đá dò đường
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
START{
1. B7.1 P2-3 2. P2-5 M8.7
3. M2.3 X9-8 4. M8.7
/*Bên tiên đi B7.1 để thăm dò. Bên hậu P2-3 gọi là Tốt để Pháo (Pháo dưới đáy Tốt). Nước thứ tư bên tiên lên Mã có ý bỏ Tốt tranh tiên.*/
4. … B3.1
/*Nếu P8-9 thì M7.6, T3.5, P8-6, X8.4, X9-8, Mã cánh phải bên hậu khó hoạt động.*/
5. M7.6 B3.1 6. M6.4
/*Chính xác! Nếu M6.5, T7.5, X1-2, M7.5, P5.4, S6.5, bên hậu có Tốt độ hà hơi ưu*/

6. … T3.5
7. P8.5
DIAG{ #7 BLUE POPUP }
/*Nước tranh tiên xuất sắc. Mã hậu khó đi. Nếu bên hậu M7/5 thì bên tiên P8-5, T7.5, M4.5, M5.7, M5.7 được quân ưu thế*/
7. … M2.4 8. M4.3 X8.1
/*Sai lầm! Nên đi X8-9, tiếp đó bên tiên X1-2, M4.2, M2.7, bên tiên được quân nhưng Xe Mã bị khống chế chặt.*/
9. P8.1 M4.3
/*Nếu M4.6 thì P5.4, T5/3, P8/1 bên tiên cũng ưu*/
10. P5.4 T5/3
11. Mt.5 Tg5.1 12. P8-2 }END
[/game]

Bên tiên ăn Xe thắng.

[b]Chú thích của Bạn cờ:[/b]
[img]xq57-0.jpg;right;[/img]Khai cuộc Tiến binh (lên Tốt) còn có tên gọi khác là Tiên nhân chỉ lộ (ông Tiên chỉ đường). Để hiểu vì sao có tên này, bạn hãy tưởng tượng 5 quân Tốt trên bàn cờ là 5 ngón tay. Tiến Tốt 3 tương đương với chìa ngón trỏ ra “chỉ đường”.

Chính vì vậy những cuộc chơi thường là với những thể thức lúc thì lỏng lẻo quá, khiến cho tới khi nảy ra tranh chấp thì ai cũng bảo vệ cái “lý” riêng của mình, chẳng ai chịu ai, dẫn đến những cuộc cãi vã vô bổ, to tiếng, lúc thì lại quá nghiêm khắc chặt chẽ khiến cuộc cờ trở nên gò bó, khuôn phép theo kiểu “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, nhất là các lệ làng, làm người chơi dễ nản lòng.

Trong cờ tướng có những quy ước theo cảm tính, lắm lúc rất quân tử nhưng cũng nhiều khi rất tiểu nhân. Ví dụ: không cho chiếu hậu vì cho như thế là hèn, là “ám sát” tự dưng “bẻ cong” nước đi của Xe, tự tạo ra thêm sự rắc rối. Lại có quy ước “hắc giả tiên hành” cho bên cầm quân đen là “âm”, là “yếư” là “xui xẻo” nên nhường cho đi trước. Cho nên có cuộc cờ 10 ván thì có người được đi trước tới 9 ván. Hỏi như thế có công bằng không? Trước đây còn có quan niệm anh nào đi trước mà đẩy Tốt thì cho là “hỗn”, là khinh thường đối phương, có nơi lại còn cấm bắt Tốt đầu khi ra quân vì cho như thế là “hiếu sát”. Có nhiều nơi cứ đi nước lộ mặt tướng là bắt thua ngay, trên thực tế thì chẳng đấu thủ nào dại dột mà đi nộp mạng tướng của mình như thế bao giờ, chẳng qua là do sơ suất mà cầm nhầm quân đi, vậy thì người thắng cuộc nhờ sự bất cẩn của đối phương chứ có phải tài giỏi vẻ vang gì đâu.

Chưa hết, ở các hội cờ do không biết phân xử như thế nào khi hai bên đánh lâu mà ván cờ chưa kết thúc, nên đặt ra các quy ước đại loại như “Xe mười, Pháo bảy, Mã ba” nhưng lại có nơi đặt “Xe mười, Tượng bảy, Pháo Mã ba” rồi cộng điểm các quân cờ lại, ai hơn là thắng. Điều này thực không công bằng, vì thông thường ở cờ tàn thì thế cờ mới quan trọng chứ không phải bên nào còn bao nhiêu quân là quan trọng. Những trận cờ như thế khiến càng chơi càng dở, càng đuối, chất lượng kém, nghệ thuật kém vì anh nào cũng lo giữ quân để kiếm điểm. Đó là chưa kể tới các trường hợp như “nhất cách nhất chiếu”, các trường hợp “truy sát” quân, “hữu căn”, “vô căn” nhiều người chẳng biết đó là gì để bắt thua hay hòa cờ.

Từ ngày có Luật Cờ Tướng của Liên đoàn cờ do ủy ban TDTT ban hành tới nay, tình hình đã có nhiều chuyển biến, nhất là ở các giải thi đấu theo cấp quốc gia và cấp tỉnh thành. Tất cả đều đã được luật quy định rõ ràng và chi tiết, kèm theo những giải thích minh bạch, trong luật còn hướng dẫn cách ghi biên bản, cách chơi có đồng hồ đo thời gian, hướng dẫn làm điều lệ của một giải cờ như thế nào…

Nhưng điều đáng ngạc nhiên nhất là hiện nay vẫn còn nhiều nơi thờ ơ với luật, không chơi theo luật, thậm chí cả Ban tố chức cũng không có một quyển luật trong tay.

Vì vậy cho nên không ít nơi chơi cờ vẫn cứ theo kiểu mù mờ, tùy tiện, theo những thông lệ địa phương tự đặt ra. Có thể nói rằng với lớp “lão thủ” thì đã đành một nhẽ, thế nhưng còn lớp hậu duệ, lớp cháu con của chúng ta cứ phải tiếp thu cái di sản lạc hậu và bùng nhùng kia thì bao giờ mới giỏi giang, văn minh, mới mở mày mở mặt được với thiên hạ? Ngày nay không những ta chỉ giao lưu thi đấu trong nước với nhau mà còn mở rộng giao lưu quốc tế, đến lúc đó mà vẫn ù ù cạc cạc về luật lệ, không sợ người ta cười cho sao!