Tác giả: Amin

[b]Tháng Giêng[/b]
* Mồng 2 đến mồng 4 Tết ở Văn Miếu Quốc Tử Giám (Văn Miếu – Hà Nội)
* Mồng 5 Tết gò Đống Đa (Quận Đống Đa – Hà Nội)
* Mồng 6 đến mồng 9 Tết ở Chùa Vua (Quận Hai Bà Trưng – Hà Nội)
* Hội Lịch Diệp (Hà Nam): Mồng 5 đến mồng 7 tháng Giêng
* Hội Cổ Loa: mồng 6 tháng Giêng
* Hội Mê Linh: mồng 6 tháng Giêng
* Hội Đa Hội: mồng 10 tháng Giêng (cờ bỏi)
* Hội Giang Xá (Hòa Đức – Hà Tây) 12 tháng Giêng
* Hội Lim (Bắc Ninh, cách Hà Nội khoảng 24 cây số): 13-15 tháng Giêng
* Hội Thổ Hà: 19-21 tháng Giêng

[b]Tháng Hai[/b]
* Hội Ninh Hiệp (Làng Nành – Bắc Ninh) mồng 5 tháng Hai
* Đền Giàn: ngày 10 tháng Hai
* Hội Làng Hồ: ngày 10 tháng Hai
* Hội Đền Đông Cổ (Nguyên Xá – Từ Liêm – Hà Nội)
* Hội cờ làng Hòe Thị: ngày 10 tháng Hai
* Hội Ỷ Lan Nguyên Phi: ngày 19-21 tháng Hai

[b]Tháng Ba[/b]
* Hội Sủi (Bắc Ninh): ngày 2 tháng Ba
* Hội Liên Hà (Đan Phượng – Hà Tây, cách Hà Nội khoảng 18 cây số): ngày 8 tháng Ba
* Hội Đền Hùng (Phú Thọ): từ ngày 6-10 tháng Ba
* Hội Đền Đô (Bắc Ninh): từ ngày 14-16 tháng Ba
* Hội Lệ Mật (Bắc Ninh): từ ngày 20-22 tháng Ba

[b]Tháng Tư[/b]
* Hội Làng Gióng (Hội Phù Đổng Thiên Vương – Bắc Ninh): từ ngày 7-9 tháng Tư
[img]xq280-0.jpg;center;Đấu cờ người ở lễ hội Chùa Vua[/img]
[img]xq280-1.jpg;center;Đấu cờ người ở lễ hội Văn Miếu[/img]
[img]xq280-3.jpg;center;Hội cờ Đống Đa[/img]
[img]xq280-2.jpg;center;[/img]

HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG QUYỂN LUẬT CỜ TƯỚNG

Quyển Luật cờ Tướng tuy đã đề cập tới những vấn đề căn bản nhất của quá trình tổ chức và thi đấu, nhưng cũng như bất cứ luật nào, không thể đưa vào toàn bộ những vấn đề sẽ nảy sinh trong quá trình thi đấu.

Do cờ Tướng ở nước ta có truyền thống hàng trăm năm, nên các quan niệm, tập quán, thể lệ, ngôn ngữ, thói quen… ở các vùng địa phương cũng còn khác nhau. Các hình thức thi đấu cờ rất đa dạng, phong phú, nhất là đối với hình thức chơi cờ trong lễ hội, cờ người, cờ bỏi… có kết hợp với biểu diễn nghệ thuật, võ thuật.

Gần đây phong trào chơi cờ nhanh (từ 15 tới 30 phút mỗi ván), cờ chớp (5 phút một ván), chơi đồng loạt, chơi cờ tưởng (cờ mù), đấu cờ với máy vi tính… cũng phổ biến rộng rãi và phát triển mạnh.

Tất cả những vấn đề đó chưa thể đưa hết vào một quyển luật, mà luật chỉ định ra những vấn đề căn bản nhất, quan trọng nhất, làm nền tảng thống nhất cho môn cờ Tướng trong cả nước.

Các điều luật của quyển Luật cờ Tướng, dù đã được biên soạn kỹ càng, nhưng vẫn cần những chỉ dẫn. Vì vậy khi áp dụng quyển luật này đề nghị xem kỹ một số giải thích, hướng dẫn sau đây:

[b]1) Từ ngữ:[/b] Trong cờ Tướng, tuy trên bàn cờ cùng một thế cờ, cùng một nước đi nhưng mỗi miền, mỗi vùng có thể sử dụng các cách diễn đạt khác nhau, ngôn ngữ khác nhau. Trong quyển Luật này thống nhất chọn một. Là luật toàn quốc nên phải giảm bớt dùng ngôn ngữ của địa phương, chú trọng sử dụng các ngôn từ văn bản và chỉ sử dụng từ Hán – Việt khi nào không có ngôn từ Việt Nam thay thế.

[b]2) Thời gian ván đấu:[/b] Vì sao Luật chưa quy định dứt khoát thời gian mà dùng câu “đưa ra một số cách tính thời gian để ban tổ chức từng giải đấu lựa chọn”. Hiện nay ngoài các giải được đưa vào hệ thống thi đấu quốc gia, thời gian đấu được tính bằng đồng hồ đánh cờ một cách nghiêm ngặt thì còn nhiều giải đấu ở địa phương, làng xã,… do nhiều yếu tố khách quan nên chưa thể quy chuẩn thời gian mỗi ván đấu, mà chỉ đưa ra một số mẫu để ban tổ chức lựa chọn. Đó là chưa nói phần lớn các giải ở địa phương chưa có đồng hồ đánh cờ và cũng chưa có thói quen ghi chép biên bản, nên việc quy định quá chặt chẽ là chưa thích hợp. Tùy quá trình phát triển cao hơn và có được trang thiết bị đầy đủ thì sẽ có những bổ sung chặt chẽ hơn.

[b]3) Màu quân:[/b] Trong dân gian thường sử dụng hai màu là Đỏ (điều) và Đen. Trước đây, theo truyền thống, một số nơi quy ước Đen đi trước theo quan niệm “hắc giả tiên hành”. Nay dùng hai màu Trắng và Đen với quy định bên cầm quân Trắng đi trước nhằm đảm bảo sự tiện lợi, dễ xe, dễ in ấn và đúng theo luật cờ chung của châu Á và thế giới, nhất là khi Việt Nam đã là thành viên của các tổ chức này.

[b]4) Tổ chức thi đấu:[/b] Thành lập Ban kiểm tra tư cách đấu thủ, ban giải quyết khiếu nại, chủ yếu là ở các giải lớn, đông người tham dự. Ban kiểm tra tư cách đấu thủ ở các giải đánh theo hạng tuổi (Các giải trẻ, Hội khỏe Phù Đổng, thi đấu trong học sinh…) để thu nhận và kiểm tra hồ sơ, phát hiện sự gian lận ngày tháng năm sih, sửa chữa, tráo đổi hồ sơ, lý lịch, học bạ.

Ở các giải khác, tuy không thành lập các ban trên nhưng công việc kiểm tra và giải quyết khiếu nại này sẽ do ban tổ chức đảm trách.

Ở các giải quốc gia, cấp tỉnh thành, các giải lớn… bắt buộc phải cử tổng trọng tài. Nhưng các giải địa phương, giải nhỏ, người tham dự không đông thi chỉ cần cử ban trọng tài, trong đó có một trưởng ban, tránh cử quá nhiều chức danh, quá đông người vào công việc tổ chức.

[b]5) Phải hiểu thực chất[/b] tinh thần những điều luật cũng như mục đích cơ bản của nó chứ không phải chỉ theo hình thức. Ví dụ việc chạm quân, mục đích của điều luật này nhằm ngăn chặn việc đấu thủ cố tình hoãn nước đi, thay đổi ý định ban đầu của mình. Trước đây luật này được gọi nôm na là “hạ thủ bất hoàn”. Đây là một điều luật quan trọng nhằm dứt điểm từng nước đi một, cho nên việc xử phạt là đúng. Tuy nhiên không phải không có những kỳ thủ thiếu tư cách, khi bí cờ hay sắp thua, lợi dụng sự vô ý hay vô can của đối phương để “ăn vạ”, đổ lỗi cho đối phương chạm quân để cứu vãn tình thế của mình. Trọng tài phải tỉnh táo, phân biệt rõ, xem xét tình thế cụ thể, chứng lý rõ ràng để xử lý thật công minh trong những trường hợp như thế.

[b]6)[/b] Trong luật lần này quy định: ngoài trọng tài và đấu thủ đựoc quyền nêu ra và xử lý vụ việc trong quá trình tiến hành ván cờ, còn không ai khác được quyền đề đạt và khiếu nại. Quy định này xuất phát từ thực tế trong nhiều năm qua xảy ra tình trạng có quá nhiều ý kiến từ bên ngoài can thiệp vào ván đấu như lãnh đội, huấn luyện viên, thân nhân của đấu thủ, thậm chí các quan chức, đoàn thể… gợi ý hay yêu cầu phải xử lý theo cách của mình. Làm như vậy khiến luật cờ mất tác dụng và ảnh hưởng xấu tới tinh thần đấu thủ, làm mất uy tín và chất lượng của giải cờ.

[b]7)[/b] Về quy định trọng tài chỉ được phán xét hòa ở trường hợp “nếu cờ của cả hai đấu thủ không còn Xe, Pháo, Mã, Tốt tức không còn quân sang trận địa đối phương tấn công thì trọng tài có quyền tuyên bố ván cờ hòa” cũng có thể làm nảy sinh thắc mắc cho rằng còn nhiều trường hợp hòa khác sao trọng tài không được can thiệp. Thực ra thì trường hợp quy định trong luật nói trên là rõ ràng nhất mới được quy định , còn các trường hợp khác còn phụ thuộc vào trình độ đấu thủ. Có trường hợp đối với các cao thủ thì hòa là chắc chắn, nhưng do một bên trình độ cờ thấp nên vẫn để thua như thường. Quy định trên cũng nhằm hạn chế sự thiên vị hay trình độ yếu kém của trọng tài, khiến ván cờ còn chưa ngã ngũ thì trọng tài đã tự ý can thiệp. Nếu quả thật gặp trường hợp nhất định sẽ hòa thì sớm muộn cũng sẽ dẫn tới điều khoản hạn định “60 nước không bắt quân” lúc đo xử hòa cờ là tất yếu hay bên đều nhận thấy và tự nguyện thỏa thuận với nhau hòa cờ.

[b]8)[/b] Luật lần này được sửa đổi, bổ sung và chi tiết hóa nên phải phổ biến đầy đủ từng điều cho người chơi cờ, huấn luyện viên, ban tổ chức… Riêng trọng tài phải được tập huấn luật, được giải đáp tất cả các thắc mắc trước khi vào giải. Nếu bản thân trọng tài còn chưa nắm vững luật thì rất khó điều hành giải cờ có kết quả.

Khi đấu thủ yêu cầu thì trọng tài phải dẫn luật (chương nào, điều nào…) cho đấu thủ để phán xét của mình được đấu thủ chấp nhận. Vì vậy trước hết phải cho kỳ thủ học luật kỹ càng.

Có ý kiến cho rằng nên cộng lỗi tác phong và lỗi kỹ thuật, đủ 3 lỗi là xử thua cờ. Ở đây cần hiểu rõ: lỗi tác phong là một tên chung chỉ tư cách đạo đức cũng như tác hại mà nó gây ra, mức độ nặng nhẹ rất khác nhau, ví dụ khi thi đấu xảy ra ẩu đả thì ban tổ chức có thể truất ngay quyền thi đấu toàn giải của thủ phạm chứ khôg chờ tới 3 lần ẩu đả mới xử thua ván cờ. Trong luật không thể liệt kê hết các lỗi tác phong. Lỗi tác phong đề cập trong luật là những lỗi không gây tác hại nghiêm trọng. Vì vậy luật không có chỉ dẫn cộng lỗi tác phong và lỗi kỹ thuật. Cốt lõi của đánh cờ là đấu trí. Những quy định về bắt lỗi, xử phạt nhằm giữ khuôn phép và sự an toàn cho cuộc đấu trí chứ không phải chỉ là công cụ để định đoạt thắng thua.

Ở cơ sở ngoài việc phổ biến luật, cũng nên giao cho một số người nghiên cứu sâu về luật để gặp khi cần, mọi người có thể được giải đáp những thắc mắc của mình.

[b]9)[/b] Về cơ bản quyển luật này thống nhất với Luật cờ Tướng châu Á và Luật cờ Tướng thế giới. Nhưng có những điểm nhỏ khác biệt. Vì thế trước khi tham dự các giải đấu quốc tế hay tham dự giải quốc tế tổ chức tại Việt Nam, các đấu thủ, lãnh đội, huấn luyện viên, ban tổ chức cần tìm hiểu kỹ càng điều lệ giải và các điểm khác biệt đó để thông báo cho các đấu thủ và những người có trách nhiệm.

Nếu có những quy định mới ban hành lần đầu tiên hay bổ sung thì Liên đoàn Cờ cần thông báo kịp thời.

[b]10)[/b] Tập ghi biên bản: chỉ có biên bản mới giúp cho người chơi nghiên cứu lại các ván cờ của mình cũng như của đối thủ để tự sửa chữa sai sót, học tập nước hay, nâng cao trình độ. Cố gắng tập đánh bằng đồng hồ để làm chủ thời gian và biết cách phân phối thời gian hợp lý, khi tham gia các giải lớn có đồng hồ thì không bị bỡ ngỡ.

Trong quá trình tiến hành giải cờ, nếu có những tình huống phát sinh mà không có điều luật nào quy định rõ ràng, thì có thể nghiên cứu những tình huống tương tự được đề cập trong luật để tìm ra một giải pháp chính xác theo tinh thần chung là không trái với những điều được quy định trong luật. Luật cờ Tướng này được xây dựng trên quan điểm cho rằng các trọng tài đều có đủ trình độ cần thiết, khả năng xét đoán lành mạnh và tinh thần khách quan tuyệt đối.

Trong quá trình biên soạn quyển luật cờ Tướng lần này, Ban soạn thảo đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp quý báu. Đứng đầu Ban biên soạn Luật là các ông Lê Uy Vệ, Phó chủ tịch LĐ, trưởng Ban chuyên môn cờ Tướng, ông Quách Anh Tú, Phó chủ tịch LĐ, phó Ban chuyên môn cờ Tướng cùng các thành viên. ông Đặng Tất Thắng, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký LĐ đã xem và có những góp ý quý báu, ông Võ Tấn đã tổng hợp, biên tập và làm minh họa.

Ban soạn thảo trân trọng cảm ơn các nhà nghiên cứu: Tiến sĩ Phan Hồng Minh và cụ Ngô Linh Ngọc với trình độ học thuật và chuyên môn cao đã đòng góp rất lớn trong soạn thảo, dịch thuật, chỉnh lý và phân định các chương.

Nếu có ý kiến đóng góp với quyển Luật cờ Tướng này, xin mời các độc giả vui lòng liên hệ với:
Ban chuyên môn cờ Tướng – Liên đoàn Cờ Việt Nam, 36 Trần Phú – Hà Nội.
[b]BAN SOẠN THẢO LUẬT CỜ TƯỚNG VIỆT NAM[/b]

Sự phát triển của phong trào cờ tại thành phố có thể phân ra 5 mốc thời gian như sau
*Từ 1975 đến 1985: định hướng phát triển và hình thành bộ môn cờ thành phố
*Từ 1986 đến 1989: phát triển mạnh phong trào cờ vua, cờ tướng. Xây dựng lực lượng đội tuyển cờ vua có thành tích cao trong cả nước.
*Từ 1990 đến 1995: cờ tướng bắt đầu được tập trung xây dựng lực lượng và cùng cờ vua khởi đầu tiến trình hội nhập quốc tế.
*Từ 1996 đến 2000: phát triển đa dạng các thể loại cờ và các hình thức thi đấu; mở rộng giao lưu và vươn đến các thành tích quốc tế.
*Từ 2001 đến nay: nâng chất phong trào, giữ vững thành tích chuyên môn, tăng cường hội nhập theo xu thế toàn cầu hóa.

[b]1975 – 1985. Định hướng phát triển và hình thành bộ môn cờ thành phố[/b]

Được công nhận là một môn thể thao vào năm 1978, cờ vua có điều kiện thuận lợi hơn để phát triển và nhanh chóng nhận được sự ủng hộ từ các ban ngành, đoàn thể của thành phố. Những lớp học, những giải cờ vua đầu tiên được tổ chức ở Nhà Thiếu nhi và Nhà Văn hóa thanh niên vào các năm 1980 – 1981 đã thu hút khá đông số người tham dự, phần lớn là sinh viên, học sinh.

Do cờ tướng chỉ phát triển ở cấp độ phong trào, chưa có các giải thi đấu chính thức nên trong giai đoạn này nhiều danh thủ cờ tướng như Trần Qưới, Phạm Tấn Hòa, Lê Thiên Vị, Dương Thanh Danh, Quách Anh Tú v. v … đã chuyển sang thi đấu cờ vua.

Giải cờ vua toàn quốc lần thứ nhất được tổ chức vào năm 1980, các VĐV của thành phố đã tham dự giải này và đạt những thành tích khá thuyết phục trong đó VĐV Lê Hồng Đức đã xuất sắc giành huy chương bạc.

Ngay từ khi mới phát triển, cờ vua đã được lực lượng trẻ hưởng ứng. Trong quá trình tìm hiểu và thi đấu, họ đã nhanh chóng lĩnh hội được các phương pháp thi đấu có bài bản, chiến lược và đã đạt được những thành tích đáng khích lệ. Nhiều tài năng trẻ xuất hiện trong giai đoạn này như Từ Hoàng Thông, Từ Hoàng Thái, Trịnh Thanh Bình, Ngô Huyền Châu, Lê Thị Phương Ngọc v. V … đây cũng là những VĐV cờ vua đầu tiên của thành phố được vào đội tuyển năng khiếu tập trung vào năm 1984 do 2 HLV Lê Hồng Đức và Nguyễn Phước Hạnh dẫn dắt.

[img]xq262-0.jpg;right;Đội tuyển Thành Phố HCM tại giải vô địch toàn quốc năm 1984[/img]Từ năm 1982 đội tuyển thành phố đã tham dự các giải chính như: các Giải cờ vua trẻ toàn quốc từ 1982 đến 1985. Giải Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc lần I -1983 (đạt 2 vàng, 1 bạc), Giải vô địch quốc gia các năm 1984, 1985 (VĐV Lê Thị Phương Ngọc của thành phố đoạt chức vô địch), Đại hội TDTT toàn quốc lần I – 1985

Dù chỉ mới hình thành trong thời gian ngắn, cờ vua của thành phố đã có những bước tiến dài và đạt những thành quả đáng trân trọng, từ đó nhận được sự quan tâm đầu tư của Sở TDTT và sự ủng hộ của các ban ngành trong thành phố. Chính từ sự quan tâm này, bộ môn đã nhận được những điều kiện tốt để phát triển, trong đó có việc tăng cường quan hệ quốc tế, tiếp cận trình độ của các nước trong khu vực. Năm 1983 thanh niên thành phố được biết đến phong cách thi đấu của nhà nữ vô địch thế giới Maia Chiburdanidze khi Liên hoan hữu nghị thanh niên Việt – Xô lần thứ 5 được tổ chức tại Nhà Văn hóa Thanh niên. Đội tuyển thành phố còn được sự hỗ trợ của các chuyên gia cờ vua Liên xô Popov và Lepeshkin, góp phần không nhỏ vào thắng lợi rực rỡ của cờ vua thành phố trong các giai đoạn tiếp theo.

[b]1986 – 1989. Phát triển mạnh phong trào cờ vua, cờ tướng xây dựng lực lượng đội tuyển cờ vua có thành tích cao trong cả nước[/b]

Phong trào chơi cờ trong giai đoạn này phần lớn tập trung ở các quận có truyền thống thể thao mạnh như quận 1, 3, 5, 11, Tân Bình và Bình Thạnh, thậm chí có ở đơn vị xa như huyện Cần Giờ. Ngoài việc chăm lo phát triển phong trào, các đơn vị này còn hỗ trợ cho thành phố trong công tác tập huấn và xây dựng lực lượng đội tuyển.

[img]xq262-1.jpg;right;Từ trái sang phải VĐV Lê Hoàng Thái, Từ Hoàng Thông, Giám Đốc Sở TDTT Lê Bửu, VĐV Lê Huyền Châu, Ngô Huyền Chân[/img]Môn cờ tướng xuất hiện các hội quán, kỳ đài, tụ điểm ở các quận Bình Thạnh, quận 5, quận 10… một đặc thù riêng của cờ tướng và cũng là một hình thái phát triển tất yếu sau nhiều năm phát triển phong trào cờ tại thành phố. Các địa điểm này đã trở thành nơi lý tưởng để các kỳ thủ có điều kiện trao đổi những bài bọc kinh nghiệm và nâng cao sức cờ. Một số cao thủ đã nổi lên từ loại hình chơi cờ này như Mai Thanh Minh, Trềnh A Sáng, Trương A Minh, Diệp Khai Nguyên, Lê Thị Hương v. V … đây cũng là những kỳ thủ đầu tiên trở thành VĐV và tham gia đội tuyển cờ tướng thành phố trong các năm sau.

Nối tiếp thành quả đạt được, giai đoạn này cờ vua thành phố tiếp tục phát triển mạnh, một số VĐV đã có thành tích và đẳng cấp quốc gia, từng bước khẳng định là một trong những trung tâm cờ vua mạnh của cả nước.

Giải vô địch toàn quốc năm 1986 tại Huế là một điểm son cho lịch sử đội tuyển thành phố khi giành chiến thắng kép ở cả 2 vị trí vô địch nam và vô địch nữ. Hai vận động viên của thành phố đoạt cúp vô địch quốc gia ở tuổi còn rất trẻ, Từ Hoàng Thông (sinh năm 1972) và Ngô Huyền Châu (sinh năm 1971). Thắng lợi đạt được vào thời điểm kỷ niệm sinh nhật Bác Hồ nên mang nhiều ý nghĩa quan trọng về chính trị lẫn chuyên môn do đó Sở TDTT thành phố quyết định chọn ngày 19/5 là “ngày truyền thống của Bộ môn Cờ thành phố” và cho phép tổ chức các chương trình hoạt động giao lưu, thi đấu môn cờ vào ngày này hàng năm.

Năm 1987 Hội cờ thành phố được thành lập do ông Quách Anh Tú làm Chủ tịch. Đây là tổ chức xã hội về thể thao đầu tiên của thành phố, đánh dấu một chặng đường phát triển của phong trào và sự lớn mạnh về lực lượng của cả 2 môn cờ. Hội cờ đã trở thành cầu nối giữa các nhà quản lý thể thao và những người yêu thích bộ môn này của thành phố. Trong công tác chuyên môn, Hội đã tham mưu cho ngành TDTT về các biện pháp xây dựng phong trào cũng như xây dựng lực lượng VĐV đội tuyển thành phố.

[img]xq262-2.jpg;right;Đoàn Thành Phố HCM tại hội khỏe Phù Đổng toàn quốc lần II 1987[/img]Từ năm 1987 đến 1989, đội tuyển cờ vua thành phố đã liên tục chiếm thứ hạng đầu của các giải vô địch, giải A2, các giải thanh thiếu niên, Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc v. V … VĐV Lê Thị Phương Ngọc và Ngô Huyền Châu liên tục thay nhau mỗi người đoạt chức vô địch quốc gia 3 lần, Từ Hoàng Thông bảo vệ chức vô địch vào năm 1987 và đoạt cúp ngoại hạng 1989.

Trong quan hệ quốc tế, được sự giúp đỡ của Tổng cục TDTT, đội tuyển thành phố đã có những chuyến xuất ngoại đầu tiên như: tham dự giải tưởng niệm Petrosian vào tháng 1/1989 tại Liên xô, cử VĐV Võ Đại Hoài Đức học chuyên sâu cờ tại Ucraina (1988), cử HLV Nguyễn Phước Hạnh tham dự lớp đào tạo ngắn hạn tại Moscow (1989).

Ở trong nước, các VĐV đội tuyển được tập huấn với chuyên gia cờ vua Nga Schachman, thi đấu hữu nghị với đội Ucraina v. V … Đội tuyển thành phố còn mở rộng giao lưu với các tỉnh, thành lân cận, tổ chức các cuộc thi đấu giao lưu với các chuyên gia dầu khí VietSopetro, với đội tuyển các tỉnh Đồng Nai, Vũng Tàu – Côn đảo, Đồng Tháp, Cần Thơ v.V… góp phần vào việc phát triển chung của phong trào cờ vua ở khu vực miền đông nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long.

[b]1990 – 1995. Cờ tướng bắt đầu được tập trung xây dựng lực lượng và cùng cờ vua khởi đầu tiến trình hội nhập quốc tế.[/b]

Chuyến đi tập huấn nước ngoài đầu tiên của đội tuyển thành phố được thực hiện từ sự giúp đỡ của học viện cờ vua Ucraina vào năm 1990, đoàn do ông Trần Tấn Mỹ phụ trách cùng các VĐV Từ Hoàng Thông, Trần Chí Thành, Trần Đức Hòa Khánh, Mai Thanh Hương và Ngô Huyền Châu. Trở về sau đợt tập huấn, đội tuyển cờ vua thành phố đã xuất sắc đoạt ngôi vị hạng nhất toàn đoàn tại Đại hội TDTT toàn quốc lần thứ 2 năm 1990 với 3 huy chương vàng, trong đó VĐV Từ Hoàng Thông và Mai Thanh Hương đoạt huy chương vàng cá nhân.

[img]xq262-3.jpg;left;Đội TP Hồ Chí Minh cùng các VĐV cờ vua Ucraina trong chuyến tập huấn nước ngoài đầu tiên tại Liên Xô năm 1990[/img]VĐV Từ Hoàng Thông sau khi đoạt chức vô địch quốc gia vào năm 1991 đã được cử tham dự giải U20 Châu Á tại Dubai – Các Tiểu Vương quốc Ả Rập và đã đoạt luôn huy chương bạc; Cũng tại giải U20 châu Á vào năm sau ở Quatar – 1992, Thông cũng tiếp tục đoạt huy chương bạc. Đây là những tấm huy chương quốc tế chính thức đầu tiên của làng cờ thành phố, một thành quả rực rỡ của những bước đi đầu tiên trong quá trình hội nhập quốc tế.

Từ những năm 1990 đến 1995, các VĐV của đội tuyển thành phố đã cùng đội tuyển Việt Nam liên tục tham dự các giải quốc tế lớn nhỏ trong khu vực và trên thế giới, có thể kể đến một số giải quan trọng như: Giải cờ vua Olympic thế giới năm 1990 tại Nam Tư, năm 1992 tại Philippines, năm 1994 tại Nga; Giải cờ vua Olympic Châu Á năm 1991 và 1993 cùng tại Malaysia, năm 1995 tại Singapore; Giải U16 châu Á tại Hải Phòng năm 1993; Giải cờ nhanh đồng đội châu Á năm 1995 tại Hongkong; Các giải khu vực 3.2a, các giải quốc tế mở rộng, các giải tranh điểm chuẩn ở các nước như Úc, Nga, Indonesia v. V.. Tuy thành tích tại các giải thi đấu này còn khiêm tốn nhưng môn cờ thành phố đã xây dựng được một đội tuyển mạnh, có trình độ và đẳng cấp chuyên môn cao, đặc biệt là vào năm 1993, Từ Hoàng Thông là VĐV Việt Nam đầu tiên được Liên đoàn Cờ vua thế giới phong đẳng cấp Kiện tướng quốc tế.

Năm 1991, Hội cờ thành phố tổ chức Đại hội đại biểu và chuyển thành Liên đoàn Cờ thành phố Hồ Chí Minh. Trong suốt nhiệm kỳ này, Liên đoàn đã thực hiện nhiều chương trình hành động nhằm phát triển hơn nữa phong trào quần chúng và xây dựng lực lượng đội tuyển các cấp. Một trong những hoạt động nổi bật nhất của Liên đoàn là góp phần cùng Liên đoàn cờ Việt Nam đưa phong trào cờ tướng phát triển nhanh trên bình diện quốc gia và từng bước hội nhập vào làng cờ tướng thế giới.

Phong trào cờ tướng bấy giờ như được tăng thêm sức mạnh và nhận được sự ủng hộ của đông đảo quần chúng, của các cấp, các ngành. Báo Thể thao thành phố mở chuyên mục đố vui có thưởng trên mỗi số phát hành; nhiều cơ quan tổ chức giải phong trào cho các cán bộ, công nhân viên; kỳ đài vẫn được duy trì ở các quận 10, 11, Bình Thạnh; các địa điểm sinh hoạt của quần chúng như Nhà văn hóa Thanh Niên, Cung văn hóa Lao động, Công viên Văn hóa Đầm Sen đã phối hợp với một số môn võ dân tộc tổ chức biểu diễn cờ người vào các dịp lễ, tết…

Đội tuyển cờ tướng được hình thành theo từng đợt giải toàn quốc từ năm 1992 nhưng đến năm 1995 mới chính thức được tập trung vào đội dự tuyển của thành phố. Từ năm 1992 đến nay các VĐV của thành phố liên tục giữ các vị trí hạng nhất tại các giải vô địch quốc gia, các Đại hội thể thao toàn quốc và do đó luôn đóng góp lực lượng nòng cốt trong thành phần đội tuyển quốc gia khi tham dự các giải quốc tế.

Năm 1993, đội tuyển Việt Nam với thành phần chính là lực lượng của thành phố đã thực hiện chuyến du đấu quốc tế đầu tiên do ông Quách Anh Tú làm Trưởng đoàn, Giải vô địch cờ tướng thế giới lần thứ 3 tại Bắc Kinh. Tại giải này VĐV Mai Thanh Minh đoạt giải nhất “Phi Hoa Duệ”, một loại giải thưởng dành cho những kỳ thủ không phải là người Hoa. Lần đầu tiên tham dự quốc tế nên còn bỡ ngỡ và thiếu kinh nghiệm thi đấu nên đội tuyển chưa đạt thành tích cao, thế nhưng chỉ ngay trong những năm sau, các VĐV đã thi đấu khởi sắc và đạt được những thành tích khá cao như: huy chương bạc đồng đội nam và huy chương bạc cá nhân nữ Lê Thị Hương tại Giải vô địch cờ tướng Châu Á năm 1994 ở Macau; VĐV Lê Thị Hương còn đoạt huy chương bạc, Trương A Minh đoạt huy chương đồng Giải các Kiện tướng châu Á năm 1995 tại Malaysia. Qua đó có thể thấy rằng dù chỉ mới được đưa vào hệ thống nhưng môn cờ tướng đã có những bước tiến nhảy vọt, từng bước vươn lên các vị trí đỉnh cao của thế giới, cùng với cờ vua xứng đáng là một trong những môn thể thao mũi nhọn của thành phố.

1996 – 2000. Phát triển đa dạng các thể loại cờ và các hình thức thi đấu; mở rộng giao lưu và vươn đến các thành tích quốc tế.

Trong tiến trình mở cửa của ngành thể dục thể thao, nhiều môn chơi mới được các tổ chức thể thao trên thế giới đem đến phổ biến tại Việt Nam và trở thành môn thi đấu chính thức, một trong những môn thể thao mới được phổ biến là cờ vây. Môn cờ vây được phổ biến lần đầu tiên tại Việt Nam vào năm 1993 xuất phát từ chủ trương của ngành TDTT Hà Nội với một lớp học đầu tiên do chuyên gia Trung quốc giảng dạy.

Được sự ủng hộ của các ban ngành tại quận 3 và Liên đoàn cờ thành phố, năm 1994 các kỳ thủ cờ vua Lê Mai Duy và Nguyễn Đăng Khương đã thử chuyển sang nghiên cứu môn chơi này, sau đó phổ biến cho các VĐV thuộc CLB cờ quận 3 – 107 Trương Định, từ đó cờ vây mới có điều kiện phát triển. Đến năm 1996, kỳ thủ Hàn quốc Ki Young Kim đầu tư mở một CLB quốc tế tại thành phố thì cờ vây được biết đến nhiều hơn, các kỳ thủ cờ vây của thành phố cũng có dịp để nâng cao trình độ chuyên môn và hình thành một lớp VĐV trẻ.

Căn cứ vào tình hình phát triển phong trào, năm 1996 Liên đoàn cờ thành phố đã quyết định đưa cờ vây vào hệ thống chính thức và tổ chức giải vô địch hàng năm.

[img]xq262-4.jpg;left;Giao lưu cờ vây với cao thủ Nhật Bản năm 1998 tại Quận 3[/img]Trong giao lưu quốc tế, cờ vây được thuận lợi nhiều hơn nhờ 2 cường quốc kinh tế của Châu Á là Nhật bản và Hàn quốc vì cờ vây được phát triển khá mạnh ở đất nước họ và những cao thủ rất được xã hội trân trọng. Các danh thủ Nhật đến thành phố theo chương trình giao lưu văn hóa Việt – Nhật từ năm 1998 và hỗ trợ toàn bộ chi phí cho các VĐV từ năm 2000 khi tham dự các giải vô địch thế giới tại Tokyo, hiện nay người Nhật đang mở CLB tại khu vực trung tâm thành phố do chuyên gia Nhật Koren Ogura phụ trách; Các tổ chức Hàn quốc thì tài trợ hàng năm cho đội tuyển tham dự Giải đồng đội Châu Á tại Seoul.

Nhìn chung cờ vây còn đang phát triển ở mức độ phong trào nhưng có những thuận lợi nhất định trong việc nâng cao trình độ chuyên môn do thường xuyên được tổ chức thi đấu giao lưu với các VĐV quốc tế có trình độ cao.

[img]xq262-5.jpg;left;Giải cờ vua nhanh toàn quốc được tổ chức vào dịp kỷ niệm truyền thống môn cờ thành phố hàng năm vào ngày 19/5 tại khách sạn Đệ Nhất Quận Tân Bình[/img]Song song với cờ vây, cờ vua và cờ tướng vẫn từng bước phát huy thế mạnh của một thành phố có phong trào mạnh nhất nước. Trong công tác tổ chức thi đấu, thành phố đã cùng với quốc gia xây dựng một hệ thống thi đấu đa dạng và phong phú. Thành phố Hồ Chí Minh cũng là đơn vị đi đầu thực hiện ứng dụng kỹ thuật tin học cho việc huấn luyện, tổ chức thi đấu và thông tin tuyên truyền trên hệ thống mạng toàn cầu internet, góp phần không nhỏ vào việc nâng cao vị trí của làng cờ Việt Nam đối với khu vực.

Khởi đầu tiến trình này, từ năm 1996 thành phố đã có sáng kiến tổ chức thi đấu cờ vua nhanh cấp quốc gia tại Khách sạn Đệ Nhất, quận Tân Bình nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày truyền thống của bộ môn cờ thành phố. Giải ban đầu được mở rộng cho các VĐV quốc tế trong khu vực, đến năm 2000 được công nhận là giải chính thức trong hệ thống các giải vô địch quốc gia và đã trở thành ngày hội truyền thống hàng năm của làng cờ cả nước.

Năm 1999 môn cờ vua tổ chức Giải khu vực nữ 3.2a cũng tại Khách sạn Đệ Nhất, VĐV của thành phố là Nguyễn Thị Thanh An đoạt chức vô địch.

[img]xq262-6.jpg;left;Đội cờ tướng TP.HCM tại giải Vô Địch Đông Nam Á tổ chức tại TP.HCM năm 1998[/img]Môn cờ tướng cũng tổ chức giải quốc tế đầu tiên vào năm 1998 tại Công viên văn hóa Đầm Sen, Giải vô địch Đông Nam Á. Đội tuyển Việt Nam 1 và 2 đã xuất sắc giành huy chương vàng và bạc, VĐV trẻ Trương Lê Hoàng đoạt huy chương vàng nhóm tuổi trẻ.

Các VĐV thành phố trong giai đoạn này đã có nhiều đóng góp tích cực vào thành tích chung, đạt nhiều huy chương vàng, bạc cấp châu lục và đóng góp lực lượng nhiều nhất cho đội tuyển quốc gia.

[b]Từ 2001 đến nay. Nâng chất phong trào, giữ vững thành tích chuyên môn, tăng cường hội nhập theo xu thế toàn cầu hóa.[/b]

Bước vào thế kỷ 21, thế kỷ của sự hợp tác quốc tế, của sự phát triển toàn cầu, phong trào cờ của thành phố vì vậy cũng phải phát triển theo những quy luật nhất định của xã hội hiện tại. Với phương châm “lấy cờ tướng để phát triển phong trào, lấy cờ vua để xây dựng và giáo dục trí lực cho lực lượng trẻ”, môn cờ đã thực hiện những điều chỉnh thích hợp để có thể phát triển vững chắc.

[img]xq262-7.jpg;left;Giải vô địch cờ tướng toàn quốc năm 2004 tại Trung Tâm TDTT Quận 1[/img]Cờ tướng được ưu tiên hàng đầu trong phát triển phong trào, nhiều kỳ đài được lập ra tại các khu văn hóa như Nhà văn hóa Thanh niên, Cung Văn Hóa Lao động, Nhà văn hóa quận 11… tại các cơ sở tư nhân như CLB Vọng Các, cà phê Tao Ngộ, cà phê Hoàng Hạc. Trong tổ chức thi đấu, cờ tướng được đưa vào hệ thống các giải học sinh, các giải truyền thống 19/5.

Giải Cờ vây toàn quốc đầu tiên được tổ chức vào năm 2001 tại trường THCS Lê Quý Đôn, quận 3. Từ đó cờ vây được chính thức đưa vào hệ thống thi đấu của quốc gia.

Cờ vua được tập trung nhiều vào lực lượng trẻ với hệ thống các giải thi đấu chia theo lứa tuổi và nhiều loại hình thi đấu cờ nhanh, cờ chớp, cờ tiêu chuẩn, từ đó tuyển chọn VĐV vào đội tuyển thành phố tham dự các giải quốc gia, quốc tế và đã đạt nhiều thành tích ở lứa tuổi trẻ khu vực và thế giới. Giai đoạn này đã xuất hiện các tài năng trẻ như Lê Quang Liêm, Phạm Chương, Lý Hồng Nguyên, các VĐV có trình độ cao như Nguyễn Thị Thanh An, Lê Kiều Thiên Kim.

[img]xq262-8.jpg;left;Giải vô địch cờ vây toàn quốc năm 2002 – tại quận 3[/img]Năm 2003 cờ vua thành phố được tin tưởng ủy nhiệm đăng cai tổ chức Đại hội thể thao Đông Nam Á lần thứ 22 (SEA Games) tại nhà thi đấu Vân Đồn, quận 4. Lần đầu tiên được đưa vào một Đại hội thể thao lớn của khu vực, được sự hỗ trợ của nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều giới quan tâm, cùng với sự nỗ lực của những người làm công tác tổ chức, Đại hội đã đạt sự thành công ngoài mong đợi, gây tiếng vang lớn với bạn bè quốc tế và góp tiếng nói cùng Liên đoàn Cờ thế giới phấn đấu đưa cờ vua vào một trong những môn thi của Đại hội thể thao Olympic.

Trong công tác xây dựng lực lượng, từ năm 2000 môn cờ đã vạch ra mục tiêu của vươn tới các thành tích đỉnh cao của khu vực với nhiều biện pháp cụ thể như liên kết giao lưu với đội tuyển cờ tướng Trung quốc,

tham gia các đợt tập huấn cờ vua ở các nước như Hungary và Singapore, ứng dụng kỹ thuật tin học vào công tác tập luyện v. V … từ đó đạt được những thành tích cao như huy chương bạc đồng đội cờ tướng Châu Á (chỉ sau Trung quốc), huy chương vàng cờ vua trẻ Châu Á, huy chương bạc cờ vua trẻ thế giới và nhiều tấm huy chương vàng, bạc, đồng tại các giải Đông Nam Á.

[img]xq262-9.jpg;left;Thi đấu cờ vua tại SeaGame 22 nhà thi đấu Vân Đồn – Quận 4[/img]Với những đóng góp tích cực vào bảng thành tích chung của quốc gia và khu vực cùng sự hợp tác trong công tác xây dựng hệ thống thi đấu quốc tế, hiện nay môn cờ thành phố đang sở hữu phần lớn các danh hiệu, đẳng cấp quốc tế của Việt Nam:

*Trọng tài có đẳng cấp quốc tế và tham gia vào Liên đoàn Đông Nam Á: Nguyễn Phước Trung – FA (cờ vua) – Lê Thiên Vị (cờ tướng)
*Vận động viên đẳng cấp đại kiện tướng, đặc cấp đại sư: Từ Hoàng Thông, Nguyễn Thị Thanh An (cờ vua) – Trềnh A Sáng, Lê Thị Hương (cờ tướng).
*Vận động viên đẳng cấp kiện tướng quốc tế, kiện tướng FIDE, quốc tế đại sư: Môn cờ vua: (IM) Lê Kiều Thiên Kim, Phạm Minh Hoàng, Mai Thanh Hương; (FM) Lê Quang Liêm, Phạm Chương – Môn cờ tướng: (IM) Mai Thanh Minh, Diệp Khai Nguyên, Trương A Minh, Mong Nhi, Hoàng Hải Bình, Lê Thiên Vị.
*20 VĐV cờ vua có hệ số ElO quốc tế/ 85 VĐV Việt Nam.

[img]xq262-10.jpg;left;Cùng đội tuyển Việt Nam chiến thắng tại SeaGame 22 môn cờ vua[/img]Nhìn lại trong 30 năm qua, có thể thấy rằng sự phát triển của môn cờ đãể hiện tính tất yếu của một thành phố đông dân, năng động và sáng tạo, một nét đặc trưng riêng của thành phố Hồ Chí Minh. Các môn cờ là những môn thể thao phù hợp với thể chất của người Việt Nam, đáp ứng nhu cầu tư duy, sáng tạo nên được đông đảo thanh thiếu niên hâm mộ, tham gia học tập và thi đấu, từ đó vươn lên giành được thành tích tốt và các vị trí cao của khu vực.

Để đạt được những thành quả trên phải kể đến sự cống hiến công sức của hàng ngàn cán bộ, huấn luyện viên và vận động viên, sự hỗ trợ của các vị Mạnh Thường Quân, của những người hâm mộ đến với môn cờ vì một mục đích chung. Bước đầu như vậy đã là thực hiện được một phần của công tác xã hội hóa, tuy nhiên phần lớn các hoạt động hiện nay vẫn còn mang tính nghiệp dư, kinh phí còn nhờ vào sự hỗ trợ của nhà nước, VĐV chưa thật sự coi cờ là một nghề có thể kiếm sống nghiêm túc do đó mục tiêu phát triển của môn cờ vẫn còn nhiều thách thức. Để có thể tiên phong trong mọi lĩnh vực, góp phần vào việc phát triển và nâng cao vị thế của thể thao thành phố Hồ Chí Minh, làng cờ thành phố cần có nhiều nỗ lực hơn nữa trên bước đường sắp tới.

Một đêm đã khuya trong ngôi chùa cổ anh mịch vẳng ra tiếng “chát chát”. Quả nhiên có hai người còn thức ngồi bên bàn cờ tướng. Một người mặc cà sa, trạc sáu mươi là trụ trì ngôi chùa cổ, người kia tuổi trẻ, trông rất văn nhã , là danh thủ cờ Tướng Chu Tấn Trinh. Mỗi người đều đặt lên bàn 2 lạng bạc, nhưng mục đích chơi của họ lại khác xa: hoà thượng mong thắng để lấy bạc sung vào quỹ xây lại chùa, còn Chu thì muốn tìm cao thủ để nâng cao trình độ và sáng tạo chiến thuật mới. Tuy nhiên ván đầu sự sáng tạo của Chu chưa hoàn toàn thuần thục nên kém thế ở tàn cục, nhà sư thắng.

Đêm đến, Chu Tấn Trinh không sao ngủ được, vương vấn bởi câu hỏi: vì sao lại thua? Đánh cờ như Chu có tiếng cả một vùng, lại thường xuyên đi sâu lý giải đến tận cùng các thế cờ đã chơi. Chu bèn ngồi dậy, bày lại thế cờ, phân tích kỹ càng các biến, cuối cùng nhận ra nét cờ của đối phương trông thì có vẻ lơ là, mềm yếu nhưng thực tế lai ngắm chứa sát cơ, cực kỳ tinh vi vả chặt chẽ, không dễ phá được. Nhà sư này cũng nghiên cứu cờ không kém gì Chu, hơn nữa lại có công lực cao vì có phép ngồi thiền diệu ảo. Địch thủ quả là ghê gớm. Chu bèn pha trà, bày kỹ trận thế, chuẩn bị cho trận quyết đấu ngày mai.

Hôm sau, khi vào cuộc, sư trụ trì đột nhiên hỏi: “Hôm nay tôi định đặt 100 lạng bạc, xin cho biết ý thí chủ thế nào?” Chu nhận lời ngay. Nhà sư dùng Pháo đầu. Chu dùng Thuận Pháo đương cự và giành chủ động hoàn toàn. Cuối cùng nhà sư phải cầu hoà trong tình thế vô cùng khó khăn. Sau đỏ nhà sư cùng Chu phân tích lại ván cờ và hết lời khen ngợi nước đi cao của Chu. Chu ngắm nhìn cảnh chùa bắt đầu hoang phế, chợt hiểu ra rằng sư đặt tiền lớn và phải trổ hết đòn phép cũng vì mục đích tôn tạo chùa bèn rút ra 300 lạng hiến cho nhà chùa.

Thế mới hay: cờ là môn nghệ thuật, cần khổ công luyện tập, lý luận và thực tế cần kết hợp nhuần nhuyễn. Ngoài trình độ cờ, lại nên phối hợp chiến thuật tâm lý. Mặt khác, thông qua việc chơi cờ có thể kết giao bè bạn, làm những việc thiện, tạo phúc cho xã hội.

PHỤ LỤC 6 TIÊU CHUẨN PHONG CẤP VẬN ĐỘNG VIÊN CỜ TƯỚNG CẤP QUỐC GIA

[b]A – ĐỐI VỚI VẬN ĐỘNG VIÊN NAM:[/b]
[b]1 – Cấp kiện tướng quốc gia:[/b]
Đạt một trong các tiêu chuẩn sau đây tại các giải quốc gia:
a) Đạt 72% số điểm tại giải Vô địch đồng đội toàn quốc: Thi đấu 9 ván đạt 6,5 điểm, 11 ván đạt 8 điểm, 13 ván đạt 9,5 điểm.
b) Đạt thứ hạng từ 1 đến 6 tại giải Vô địch toàn quốc.
c) Đạt tiêu chuẩn kiện tướng dự bị hai lần trong năm.
d) Đạt kiện tướng của LĐCT Thế giới hoặc Châu Á.

[b]2 – Cấp kiện tướng dự bị quốc gia:[/b]
a) Đạt số điểm kém điểm chuẩn của kiện tướng 0,5 điểm tại giải Vô địch đồng đội toàn quốc.
b) Đạt thứ hạng từ 7 tới 10 tại giải Vô địch toàn quốc.
c) Đạt thứ hạng nhất cá nhân tại giải trẻ toàn quốc hạng tuổi 18.

[b]3 – Cấp I quốc gia:[/b]
a) Đạt 55% số điểm tại giải Vô địch đồng đội toàn quốc: thi đấu 9 ván đạt 5 điểm, 11 ván đạt 6 điểm, 13 ván đạt 7 điểm.
b) Đạt thứ nhất cá nhân hạng tuổi 15 và nhì, ba hạng tuổi 18 tại giải trẻ toàn quốc.

[b]B – ĐỐI VỚI VẬN ĐỘNG VIÊN NỮ:[/b]
[b]1 – Cấp kiện tướng quốc gia:[/b]
a) Đạt thứ nhất cá nhân giải Vô địch đồng đội toàn quốc.
b) Đạt thứ hạng từ 1 đến 3 tại giải Vô địch toàn quốc.
c) Đạt kiện tướng của LĐCT Thế giới hoặc Châu Á.
d) Đạt tiêu chuẩn kiện tướng dự bị hai lần trong năm.

[b]2 – Cấp kiện tướng dự bị quốc gia:[/b]
a) Đạt thứ hạng cá nhan từ 2 đến 3 tại giải Vô địch đồng đội toàn quố.
b) Đạt thứ hạng từ 4 tới 5 tại giải Vô địch quốc gia (cá nhân).
c) Đạt thứ hạng nhất tại giải trẻ toàn quốc hạng tuổi 18.

[b]3 – Cấp I quốc gia:[/b]
Phải đạt một trong các tiêu chuẩn sau:
a) Đạt 55% số điểm tại giải Vô địch đồng đội toàn quốc: Thi đấu 9 ván đạt 5 điểm, 11 ván đạt 6 điểm, 13 ván đạt 7 điểm.
b) Đạt thứ nhất cá nhân hạng tuổi 15 và nhì, ba hạng tuổi 18 tại giải trẻ toàn quốc.
Ghi chú: Tiêu chuẩn phong cấp có thể được điều chỉnh cho phù hợp từng thời kỳ, được công bố trong Điều lệ của các giải toàn quốc.

[img]xq267-0.jpg;right;Vua Tự Đức[/img]Chơi được một lúc, thấy cờ mình đang lợi thế, cặp Mã của mình đang tung hoành trên bàn cờ, tưởng như chắc thắng, Tự Đức bèn cao hứng đọc:

[i]”Lưỡng Mã trì khu thiên lý địa”
(Hai quân Mã đang phi nhanh trên ngàn dặm đất)[/i]

Cao Bá Quát bèn nhìn vào hai quân Xe của mình đang nhằm vào cung tướng của vua, thủng thẳng đối luôn:

[i]”Song Xa truy kích cửu thiên trùng”
(Song xe rượt đánh lên tận chín Tầng trời)[/i]

[img]xq267-1.jpg;right;Lăng Tự Đức, một trong những công trình đẹp nhất của triều đình Huế[/img]Tự Đức nghe xong giận tím mặt, không ngờ Cao lại dám qua câu đối mà tỏ thái độ ngạo mạn, thách thức triều đình đến như thế. Tuy nhiên cứ xét theo thế trận trên bàn cờ thì câu đối quá chỉnh, không làm sao có thể bắt bẻ hay ghép tội Cao được. Vả lại Tự Đức là ông vua có học thức, thừa khôn ngoan để tự kìm chế, không để lộ ra nét mặt sự giận dữ của mình.

Một lát bất chợt Tự Đức làm ra vẻ vô tình hỏi Cao:
– Này, ta nghe nói kẻ nào cao cờ cũng đều có cái u lớn sau gáy, có phải vậy không, ta xem nào?

Nếu Cao Bá Quát quay đấu lại cho vua xem thì sẽ phạm tội khi quân vì dám quay lưng lại trước mặt vua, có thể bị đem chém ngay. Tuy nhiên, rất khôn ngoan và nhanh trí. Cao bèn gục ngay đầu xuống bàn, để lộ gáy mình cho vua nhìn. Tự Đức rất phục tri thông minh của Cao, bèn ạm ờ cho qua chuyện. Nhờ thế Cao Bá Quát tuy vẫn biểu lộ được chí khí của mình nhưng rốt cục lại không bị làm sao.

Một lần đánh cờ với viên Thái giám, dù cố tình để tự đánh thua nhưng đến lúc Mã của Thái Hậu tự nhảy vào miệng Xe, không ăn không được, viên Thái giám bèn nói: “Nô tỳ xin được chém đầu con ngựa của Lão phật gia!” nói rồi bèn cầm quân Xe của mình đập lên quân Mã của Tây Thái hậu. Mặt Tây Thái hậu biến sắc, ngượng hóa hóa khùng, bà rít lên: “À, giỏi lắm, người dám lấy đầu Mã ta chẳng lẽ ta không dám lấy đầu người!”, lính đứng bên hiểu ý Thái hậu bèn lôi Thái giám ra chém liền. Chuyện này có thật trăm phần trăm vì được chính vua Phổ Nghi, ông vua cuối cùng của triều Thanh kể lại.

Thế mới hay, đối với không ít bậc quyền uy, cờ chẳng là cái gì đối với họ: không nghệ thuật, không trí tuệ, không thể thao. Tất cả chỉ là phương tiện đề cao bản thân họ, nên những chuyện thất đức họ cũng chẳng chừa. Cờ như một tấm lọc vô hình đối với con người về phương diện tài hoa và đạo đức.

PHỤ LỤC 5 HƯỚNG DẪN SOẠN THẢO ĐIỀU LỆ TỔ CHỨC GIẢI CỜ TƯỚNG

Khi tổ chức một giải cờ Tướng thì việc quan trọng trước tiên là soạn thảo và công bố điều lệ của giải. Điều lệ khác với luật ở chỗ: điều lệ chỉ có giá trị với từng giải một trong khi luật có giá trị với tất cả các giải.

Điều lệ cần chính xác, rõ ràng để các đấu thủ có cơ sở quyết định tham dự hay không. Điều lệ giải đã công bố thì không thay đổi, trừ khi có vấn đề đột xuất về tổ chức cần bổ sung. Điều lệ không những cần cho các đấu thủ mà còn cần cho ban tổ chức, trọng tài để chuẩn bị mọi mặt cho cuộc thi đấu: từ chuẩn bị kinh phí, cơ sở vật chất, tập huấn kỳ thủ, tập huấn trọng tài, các vấn đề nhân sự, chuyên môn v.v…

Thông thường một điều lệ giải phải có các nội dung chính sau:

[b]1) Mục đích ý nghĩa và tên giải:[/b]
Cần nêu ngắn gọn, rõ ràng, chính xác. Thí dụ:
Giải Vô địch cờ Tướng toàn quốc.
Giải Vô địch cờ Tướng thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc
Giải cờ Tướng giao hữu…

[b]2) Thời hạn tổ chức giải:[/b]
(Từ ngày nào tới ngày nào).

[b]3) Đơn vị đăng cai và đơn vị, cá nhân tài trợ:[/b]
(Nêu rõ tên. Ví dụ: Sở Thể dục Thể thao tỉnh…, Nhà tài trợ là: Công ty…)

[b]4) Đối tượng tham gia giải:[/b]
Cần xác định rõ:
– Về cá nhân: đấu thủ cần có điều kiện gì: nam, nữ, lứa tuổi, trình độ cờ…
– Về địa phương hay đơn vị:
Quy định cử số đấu thủ chính thức dự giải cá nhân, đồng đội.
– Tham gia đặc cách: các cá nhân được đặc cách, đơn vị đăng cai được cử thêm bao nhiêu đấu thủ.v.v…

[b]5) Địa điểm thi đấu:[/b]
Nêu rõ tên địa điểm, địa chỉ và có thể cả một số đặc điểm địa lý, khí hậu, điều kiện thuận lợi khó khăn đối với thi đấu.

[b]6) Lịch thi đấu:[/b]
Ngày tập trung, thời điểm họp và bốc thăm, lịch thi đấu, ngày nghỉ giữa giải, ngày bế mạc…

[b]7) Hình thức thi đấu:[/b]
Đấu loại trực tiếp, loại vòng tròn, theo hệ Thụy Sĩ, số ván v.v…

[b]8) Luật lệ thi đấu:[/b]
Cần nói rõ áp dụng luật nào, chương mục nào của luật, quy định thời gian ván đấu, và thời gian một nước đi nếu cần, kiểm tra số nước đi, sử dụng đồng hồ chuyên dùng hay không v.v…

[b]9) Nguyên tắc xếp hạng cá nhân đồng đội:[/b]
Quy định thứ tự lựa chọn xếp hạng, cách tính hệ số…(theo luật).

[b]10) Giải thưởng cho cá nhân, đồng đội, toàn đoàn:[/b]
Số giải thưởng, hình thức thưởng: huy chương, tiền, hiện vật…

[b]11) Tiêu chuẩn được phong cấp kiện tướng, vận động viên cấp I, quyền lợi được thi đấu trong các giải sau.[/b]
Các vấn đề này cần phải nêu chi tiết

[b]12) Quyền lợi và nghĩa vụ về vật chất:[/b]
Nơi ăn, nghỉ của các đấu thủ, cán bộ phụ trách và người cùng đi, giá tiền và trách nhiệm thanh toán.

[b]13) Lệ phí[/b] các đấu thủ phải nộp (quy định rõ số tiền, thời gian nộp…)

[b]14) Mẫu đăng ký[/b] danh sách trưởng đoàn, huấn luyện viên và đấu thủ (nếu có tham gia đồng đội thì cần báo rõ danh sách đấu thủ tính điểm đồng đội trước khi đấu).
Danh sách đấu thủ có những chi tiết cần thiết để xem xét tư cách đấu thủ.

[b]15) Thời hạn[/b] chậm nhất phải gửi danh sách đăng ký thi đấu đến ban tổ chức giải.

Ngoài những điều nói trên, điều lệ giải còn có thể nêu lên những chi tiết cần thiết khác.

Điều lệ giải tùy theo tính chất giải và điều kiện địa lý, phải tính toán cẩn thận trước để gửi điều lệ đến người nhận trước một thời gian cần thiết (nếu là các giải lớn thì phải gửi trước từ 2 tới 3 tháng) để đủ thời gian triển khai các công việc tham gia thi đấu, chuẩn bị tài chính và chuẩn bị cho công tác tổ chức giải. Trong quá trình đó nếu có vấn đề gì cần trao đổi, thắc mắc hay đề nghị thêm thì các đơn vị tham gia có đủ thời gian phản hồi tới cơ quan ban hành điều lệ.

PHỤ LỤC 4 SỬ DỤNG ĐỒNG HỒ CỜ VÀ MẪU BIÊN BẢN

Đồng hồ cờ là một đồng hồ kép, mỗi mặt đồng hồ chỉ thời gian đã dùng để suy nghĩ của mỗi bên. Khi đi xong một nước, đấu thủ A phải dùng chính tay đã di chuyển quân cờ bấm vào nút đồng hồ của bên mình. Khi đo đồng hồ của A ngừng chạy, còn đồng hồ của B sẽ chạy để đo thời gian suy nghĩ của B. Về phía B, sau khi đi xong một nước cũng sẽ bấm vào nút đồng hồ khiến đồng hồ của B ngừng chạy còn đồng hồ của A sẽ chạy và đo thời gian suy nghĩ của A (xem hình)

[img]xq221-0.jpg;center;[/img]

Khi thời gian quy định cho mỗi đấu thủ sắp hết thì kim đồng hồ sẽ đẩy vào một cái chốt màu đỏ ở vị trí số 12 (trong thuật ngữ thi đấu người ta gọi đó là lá cờ) khiến chốt này bị đẩy lên nằm ngang và sau đó khi hết thời gian thì rơi xuống (rụng cờ). Dù chưa bị chiếu hết, nhưng bên nài bị rụng cờ trước (tức là hết thời gian quy định trước) là bên đó thua.

Gần đây người ta còn sử dụng đồng hồ đánh cờ điện tử, về cơ chế tính giờ cũng giống như đồng hồ nói trên, chỉ khác là thì giờ suy nghĩ của mỗi đấu thủ được đếm ngược bằng số, khi hết giờ đồng hồ sẽ báo về số 0. Loại đồng hồ điện tử còn có thể định thời gian cho nhiều dạng thi đấu như cờ nhanh, cờ chớp (5 phút 1 ván)… rất tiện lợi.

[img]xq221-1.jpg;center;[/img]

[b]Ghi chú:[/b] Phần tiêu đề “Trắng” “Đen” nghĩa là họ tên đấu thủ cầm quân Trắng và cầm quân Đen. Số là mã số của đấu thủ được xác định trước khi bắt thăm. Tiêu đề biên bản có thể thêm các mục: Đơn vị, Lứa tuổi, Địa điểm… nếu cần. Tỷ số do các đấu thủ ghi. Phần quyết của trọng tài gồm: Trắng thắng, Đen thắng, hòa.

[img]xq261-0.jpg;left;Biểu diễn cờ người tại Nhà Văn Hóa Lao Động trong dịp tết Nguyên Đán năm 1987
[/img]Sau ngày miền nam hoàn toàn giải phóng, cờ tướng vẫn tiếp tục được phát triển mạnh trong mọi tầng lớp nhân dân, từ những góc nhỏ ven đường đến những khu đô thị sầm uất, ở đâu cũng thấy có những người say mê với trò chơi trí tuệ này; còn cờ vua thì theo chân những du học sinh từ Liên xô và các nước XHCN Đông Âu trở về nên cũng bắt đầu được biết đến nhiều hơn, tuy nhiên vào thời điểm đó chưa có những hoạt động lớn hoặc có các cuộc thi đấu cờ nào được tổ chức

Mãi đến năm 1978 Tổng cục Thể dục thể thao chính thức công nhận cờ vua là một trong những môn thể thao và đưa vào hệ thống thi đấu của quốc gia thì cờ vua mới có điều kiện phát triển mạnh trên phạm vi cả nước và đặc biệt tại thành phố Hồ Chí Minh. Với sự linh hoạt vốn có của người dân thành phố, cờ vua nhanh chóng được làng cờ tiếp nhận, nhiều kỳ thủ cờ tướng đã chuyển sang nghiên cứu và tập luyện môn cờ vua; lớp người này đã trở thành những hạt nhân nòng cốt cho sự phát triển của bộ môn cờ ngày nay.

Các cuộc thi đấu cờ vua ban đầu được tổ chức tại Nhà Thiếu nhi thành phố (1980), Nhà Văn hóa thanh niên (1981), Giải vô địch thành phố lần thứ nhất (1981), Giải báo Tuổi trẻ (1982), Thi đấu đồng loạt với nữ vô địch cờ vua thế giới Maia Chiburdanidze tại Liên hoan hữu nghị thanh niên Việt Xô (1983) v. V … Vào thời gian này cờ vua bắt đầu được sự quan tâm của một số trường học ở khu vực quận Bình Thạnh, các cuộc thi đấu cũng được đưa vào hệ thống giải của các tổ chức thể thao từ quận – huyện đến thành phố, từ đó phát triển mạnh mẽ cho đến ngày nay. Số người tập luyện môn cờ vua khoảng hơn 200 người vào năm 1982, đến nay đã trên 27.000 người trong đó có 17.700 em học sinh.

[img]xq261-1.jpg;right;Người hâm mộ nghe bình cờ tại giải vô địch cờ tướng toàn quốc năm 2004[/img]Bên cạnh sự phát triển của cờ vua, cờ tướng vẫn được mọi tầng lớp nhân dân hưởng ứng do tính phổ biến, ăn sâu vào các hoạt động văn hóa của cộng đồng người Việt và người Việt gốc Hoa. Hội cờ tướng của một số quận – huyện thường xuyên tổ chức giải dành cho nhiều đối tượng, trong đó phải kể đến một số Giải do Hội cờ Sùng Chính – quận 5 tổ chức đã thu hút được một số kỳ thủ có trình độ cao tham dự, giải năm 1990 được xem như Giải vô địch cờ tướng thành phố lần thứ nhất. Giải toàn quốc cũng được tổ chức từ năm 1992, nhưng mãi đến năm 1994 mới được đưa vào hệ thống các giải thể thao chính thức của quốc gia, điều này đã góp phần vào việc phát triển mạnh của phong trào và sự hình thành đội tuyển cờ tướng thành phố. Nét đặc trưng của phong trào cờ tướng thành phố là sự hình thành các kỳ đài, một loại hình thi đấu tay đôi giữa 2 đấu thủ trước sự thưởng thức của người hâm mộ qua ván cờ biểu diễn đặt bên ngoài cùng người bình luận. Kỳ đài thu hút rất đông người hâm mộ đến xem nên có ảnh hưởng tích cực đối với việc tuyên truyền và phát triển phong trào cờ tại thành phố. Số người tập luyện thường xuyên môn cờ tướng hiện nay đã trên 52.000 người, trong đó có ít nhất 27.800 em học sinh.

[img]xq261-2.jpg;left;Một cuộc thi đấu cờ vây tại CLB Quận 3[/img]Một loại cờ khác hiện nay cũng đang được phổ biến tại thành phố là cờ vây. Đây không phải là một môn thể thao mới vì nó xuất phát và có một quá trình phát triển qua hàng ngàn năm lịch sử của Trung quốc, qua thời gian cờ vây đã theo chân những người Hoa khi đến lập nghiệp tại Việt Nam. Do số lượng quân cờ nhiều, bàn cờ phải có một số tiêu chuẩn nhất định nên giá thành cao, hơn nữa cờ vây có những nước biến hóa vô cùng phức tạp, khó chơi nên ít được mọi người tiếp nhận. Nhận thấy đây cũng là một môn thể thao bổ ích, được sự chấp thuận của ngành TDTT, một số vận động viên cờ vua của quận 3 đã nghiên cứu và chơi thử môn này từ năm 1993. Từ năm 1996, một số CLB cờ vây được thành lập do các kỳ thủ Hàn quốc đầu tư, tuy các CLB này chỉ hoạt động đến năm 2001 nhưng cũng đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao được trình độ chuyên môn chung cho các VĐV. Từ năm 2001, được sự hỗ trợ đặc biệt của Hội cờ vây Nhật, cờ vây của thành phố đã có những bước tiến đáng kể trong quá trình phát triển và tăng cường giao lưu với các nước trong khu vực. Năm 2001 cũng là thời điểm Giải vô địch cờ vây toàn quốc lần thứ nhất được tổ chức. Hiện nay môn cờ vây đã bắt đầu thu hút được số lượng người tham gia tập luyện từ các trường học, các nhà doanh nghiệp châu Á đang sinh sống và làm việc trên địa bàn thành phố.