Đào Cao Khoa

Các qui định:

[b]1) Chữ cái viết tắt quân cờ[/b]
*Tướng (Soái): K (King)
*Sĩ: A (Advisor)
*Tượng: E (Elephant)
*Xe: R (Rook)
*Pháo: C (Cannon)
*Mã: H (Horse)
*Chốt (tốt, binh): P Pawn

[b]2) Bên – mầu (quân đen / trắng)[/b]
*Chữ cái hoa chỉ quân Ttrắng (quân đỏ)
*Chữ cái nhỏ chỉ quân Đen (quân xanh)

Ví dụ:
P – quân tốt trắng
r – quân xe đen

[b]3) Cách ghi[/b]
Dò theo từng hàng trên bàn cờ, nếu:
*Gặp các điểm trống (không có quân) thì đếm các điểm trống liền cạnh nhau trên hàng đó, ghi lại bằng một số
*Gặp quân cờ thì căn cứ vào quân cờ và mầu ghi lại quân cờ đó bằng chữ cái thích hợp
*Hết một hàng thì thêm một ký tự / để phân biệt hàng cho dễ

[b]4) Thêm các thông tin khác[/b]
Sau khi được một chuỗi chữ cái ghi lại một thế cờ, ta có thể thêm các thông tin phụ sau:
*Bên nào đang đến lượt đi, dùng chữ cái w (white) chỉ bên trắng, b (black) nếu muốn chỉ bên đen
*Nước cờ đó là nước đi thứ mấy

[b]5) Ví dụ[/b]
Ta có một thế cờ sau:

[fen text=0 popup=0]9/9/r4khPH/6P2/5P3/5p3/3r5/5h3/2Cp1pp2/1RCcK3c w - - - 1;center;Hình 1: một thế cờ[/fen]

Ta ghi lại thế cờ trên bằng cách lần từng hàng:
Hàng 1:
* Hàng này là trống, có 9 điểm trống cạnh nhau. Ta ghi lại bằng số 9.
* Thêm dấu kết thúc dòng, ta được 9/

Hàng 2: Tương tự như trên, ta được 9/9/
Hàng 3:
* Vị trí đầu tiên là một quân xe đen (xanh), ta chọn chữ cái viết nhỏ r, ta có 9/9/r
* Tiếp theo là 4 điểm trống cạnh nhau, ta có 9/9/r4
* Tiếp theo quân tướng đen cho 9/9/r4k
* Quân mã đen cho 9/9/r4kh
* Quân chốt trắng (đỏ) được biểu diễn bằng chữ hoa P và cho 9/9/r4khP
* Quân Mã trắng kết thúc hàng bằng 9/9/r4khPH
* Đừng quên dấu kết thúc hàng 9/9/r4khPH/

Các hàng tiếp theo làm tương tự cho ta chuỗi:

[b]9/9/r4khPH/6P2/5P3/5p3/3r5/5h3/2Cp1pp2/1RCcK3c[/b]

Nếu biết là bên trắng đang đến lượt đi và đây là nước đi đầu tiên, ta thêm các thông tin đó như sau: w – – – 1

Bây giờ nối với chuỗi trên (nhớ có dấu cách ở giữa) ta có chuỗi ký hiệu hoàn chỉnh biểu diễn thế cờ hình 1:

[b]9/9/r4khPH/6P2/5P3/5p3/3r5/5h3/2Cp1pp2/1RCcK3c w – – – 1[/b]

[b]Lưu ý của bạn cờ:[/b]
*Hiện nay đã có nhiều chương trình hiểu được bộ ký hiệu fen của cờ Tướng. Ví dụ chương trình XB của chúng tôi (một chương trình cho download miễn phí – lấy ở phần download của trang web này) có thể chuyển đổi một thế cờ bất kỳ thành dạng fen.
*Tất cả các hình cờ thế trong trang web này đều có kèm theo chuỗi ký hiệu fen. Bạn có thể đánh dấu, copy và dán vào các chương trình hiểu được chúng.

[i]( Tôi biết và rất ham thích chơi cờ Tướng từ năm 12, 13 tuổi, rồi sau đó cũng được liệt vào hàng “sạch nước cản”.)

Tôi ra người mới chơi cờ, còn đang tập và trình độ còn kém. Xin được hỏi tòa soạn là “sạch nước cản” là sao? Tôi có nghe một số người khác nói về cái gọi là “sạch nước cản” này nhưng không hiểu lắm. Nước cản là nước cờ gì ? Sạch nước cản là sao? Mong các bác giải thích dùm.
Bích Chi Nguyễn[/i]

Thông thường người học chơi cờ Tướng hay gặp khó khăn (và rất hay mắc lỗi) để đi đúng nước không bị cản của Mã và Tượng. Đi sai ([topic id=174]Mã hoặc Tượng bị cản[/topic] mà vẫn đi) sẽ bị chê là “chưa sạch nước cản. Như vậy đi “sạch nước cản” là một thành ngữ theo nghĩa đen (nghĩa cờ) chỉ một người chơi cờ đang ở trình độ mới học xong cách chơi đúng luật (luật cơ bản) và không còn vấp váp ở các nước đi này nữa (Mã và Tượng). Người “sạch nước cản” thường được coi là đã biết chơi nhưng chơi không giỏi. Nghĩa bóng cũng tương tự: biết làm thành thạo một việc gì đó tuy chưa đến mức giỏi.

Nhiều người Việt nam, đặc biệt là các làng quê Bắc bộ thường có lối nói khách sáo và nhún nhường, tránh khoa trương, có 10 thì chỉ nói 2, 3. Ví dụ, dù họ thuộc hàng giầu có trong làng thì khi nói về thu nhập thì chỉ nói là “đủ ăn, đủ mặc”, con cái học hành thành đạt đến mấy thì chỉ nói đơn giản: “chúng nó học hành cũng không đến nỗi nào”.

“Sạch nước cản” trong bài [topic id=233]”Ông và cháu”[/topic] chính là kiểu nói trên. Người ông đã tham gia đấu cờ ở các hội làng thì đương nhiên ông ta phải thông thuộc luật chơi và trình độ phải trên mức mới học chơi rất nhiều. Nói cách khác, ý thật của người ông khi tự nhận là “sạch nước cản” lại là “chơi không đến nỗi nào” – hay thực chất là chơi giỏi.

[b]Cục 1:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã hòa đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 3k5/9/4eH3/9/9/9/9/9/4K4/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg5.1 Tg4.1 2. M4/5 T5/7
3. M5.3 Tg4/1 4. M3.4 Tg4.1
5. Tg5/1 T7.9 6. M4/2 Tg4/1
7. M2/1 Tg4.1 8. M1/3 Tg4/1
9. M3.2 T9/7 /*Nếu Tg4.1 thì M2.4 Đen mất Tượng thua*/
10. M2.4 T7.5
}END
[/game]

Đến đây hai bên trở lại tình thế ban đầu.

Bây giờ mời các bạn tìm cách bắt Tượng thắng cờ trong các cục dưới đây (Tướng và Tượng cùng bên):

[b]Cục 2:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 5k3/9/3H4e/9/9/9/9/9/4K4/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M6/4 T9/7 /* Nếu Tg6.1 thì M4.2 Tg6.1, Tg5.1 Trắng thắng. Nếu T9.7 thì Tg5.1, T7/9, M4.2 thắng */
2. M4/6 Tg6.1 /*Nếu T7.9 thì M6/4, T9.7 M4.3*/
3. M6/4 Tg6/1 4. M4.3 }END
[/game]

Đen mất Tượng thua.

[b]Cục 3:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 9/9/4k4/9/2H3e2/9/9/9/3K5/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M7/5 T7/9 2. M5.4 T9/7
/* Nếu Tg5-6 thì Tg6-5, T9/7, M4/6, T7.9, M6/4, T9.7, M4.3 được Tượng*/
3. M4.2 T7.9 4. Tg6.1 Tg5/1
5. M2/4 Tg5-6 6. Tg6-5 Tg6/1 /* Nếu Tg4.1 M4/2*/
7. M4.2 }END
[/game]
Trắng bắt được Tượng, thắng.

[b]Cục 4:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 3k5/9/e8/9/9/7H1/9/9/5K3/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg4-5 T1/3
/*Nếu T1.3 thì M2.4, Tg4.1, M4.6, Tg4/1, Tg5/1, T3/1, M6.8. Còn nếu Tg4.11 thì M2.4, Tg4/1, Tg5/1, Tg4.1, M4.6, Tg4/1, M6.8*/
2. M2.4 Tg4.1
3. M4/6 Tg4/1 4. M6.7 }END
[/game]
Dù cho Tg4.1 hoặc Tg4/1 thì Tướng bên trắng không rời trung lộ.
Trắng bắt được Tượng, thắng.

[b]Cục 5:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 9/4k4/9/9/2e2H3/9/9/9/5K3/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M4.6 Tg5/1 2. Tg4.1 Tg5-4
/*Nhằm buộc Tướng bên Đen rời trung lộ*/
3. Tg4-5 T3/1 /*Nếu Tg4.1 thì M6.8*/
4. M6.8 }END
[/game]
Trắng bắt được Tượng, thắng.