Cờ bỏi đầu xuân

[b]1. PHƯƠNG ÁN PHÁO ĐẦU TIẾN TỐT 3 HOẶC RA XE SỚM[/b]

[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
DIAG{ #3 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3 P8-6
3. B3.1 M8.7
4. M8.9
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn các khả năng khác:
*Một là 4. P8-7, nếu Đen đi 4…X9-8 5. X1-2, hoặc 4…X9.1 5. M8.9 X1-2 6. X9-8, Đến đều giữ thế chủ động.
*Hai là 4. B7.1 X9-8 5. P8-7 X8.4 6. M8.9 X1-2 7. X9-8 P2.4 8. X1-2 X8-4 9. X2.6, Trắng còn tiên thủ.
*Ba là 4. Xl-2 X9.1 5. B7.1 X9-4 6. P5-4 X4.3 7. M8.7 B3.1 8. B7.1 X4-3 9. T7.5, thế trận cân bằng.*/
4. … X9-8
5. P8-7 X1-2
/*Đen còn hai khả năng: Nếu như 5…X8.4 8. Xl-2 X8-2 7. X2.6, hoặc nếu 5…T3.5 6. X9-8 P2-1 7. B7.l S4.5 8. X1-2 X8.9 9. M3/2 X1-4 10. P5-3, Trắng hơi ưu trong cả hai trường hợp.*/
6. X9-8 P2.4
7. B7.1 X8.4 8. X1-2 X8-4
9. X2.6 P6-4 10. S6.5 T3.5
11. X2-3 S4.5 12. P7.4 P2.1
13. M3.4 X4-6 14. M4/6 P2/1
15. B5.1 P2-9 16. X8.9 M3/2
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
3. B3.1 B3.1 4. M8.9 T7.5
5. P8-7
DIAG{ #5 BLUE }
/*Trắng có thể chơi 5. X1.1 M8.7 6. P8-6 X1-2 7. X9-8 S5.5 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 B3.1 10. X7.3 X8.4, thế còn phức tạp. Hoặc nếu như 5. P8-6 X1-2 5. X9-8 M8.7 7. X1-2 P2.4 8. M9/7 P2/1 9. X8.3, Trắng hơi ưu.*/
5. … X1-2
6. X9-8 P2.4
7. X1.1 M8.7
8. X1-4
/*Nếu như 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 P2-3 10. X8.9 P3.2 11. X8/9 P3/3 12. P5-6 X8.4 13. T3.5 B7.1 14. T5.7 B7.1, Đen chủ động hơn.*/
8. … S6.5
9. X4.3 X9-8 10. B9.1 X8.4
11. X4-8 X2.5 12. M9.8 P2-1
13. P7-9 B7.1 14. M8/7 B7.1
15. M7.9 B7.1 16. M3/5 B7-6
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
3. X1-2 M8.7 4. M8.9
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn ba khả năng khác:
*Một là 4. P8-6, bây giờ Đen có thể đối phó bằng 4…X1-2 5. M8.7 P2-1 6. B7.1 B7.1 hoặc nếu 4…B7.l 5. M8.7 S4.5 6. X9-8 B3.1, cả hai trường hợp này dễ cân bằng. Còn nếu Đen đi 4…X1.1 5. M8.7 X1-4 , hai bên đối công, hoặc nếu 4…X9.1 5. M8.7 X1-2 6. X9-8 B7.1, Trắng còn chủ động hơn.
*Hai là 4. B5.1, nếu Đen đối phó 4…P2-1 hoặc 4…B7.1 tạo thế đối công còn như Đen đi 4…X1.1 hoặc 4…P5-5 vẫn thường bị Trắng uy hiếp.
*Ba là 4. B3.1, Trắng vẫn có ưu thế tấn công.*/
4. … B7.1
5. P8-7
/*Trắng có thể chơi 5. X9.l hoặc 5. P8-6 đưa vế các dạng tấn công trên, Trắng vẫn còn giữ chủ động.*/
5. … X1-2 6. X9-8 P2.4
7. X2.4 X9-8 8. X2-4 S4.5
9. B9.1 P2/2 10. B7.1 T7.5
11. P7.4! X8.6 12. P5-7 X8-7
13. T7.5 B7.1 14. X4-3 X7/1
15. T5.3 B9.1 16. T3/5 M7.6
}END[/game]
[b]+=[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3 P8-6
3. X1-2 B7.1
4. B5.1
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn các khả năng khác như 4.X2.8 hoặc 4.X2.6 hoặc 4.M8.9 thường đưa đến cân bằng hoặc Trắng hơi ưu một chút.*/
4. … M8.7
5. X2.6 P6-5
6. X2-3
/*Nếu Trắng chơi 6. M8.7 X9.2 7. X9.l M7.6 8. B5.1 P5.2 9. M7.5 P5.3 10. T3.5 M6.5 11. M3.5 X1.l 12. B3.1 X1-4, hai bên đối công.*/
6. … X9.2
7. M8.7 B3.1 8. X3/1 T3.1
9. M7.5 P2.2 10. X3.1 M3.4
11. B5.1 M4.5 12. B5.1 P5/1
13. B5.1 T7.5 14. P5.5 P5-7
15. P5-1 P7.2 16. M3.5 P7-5
}END[/game]
[b]+-[/b]

[img]xq2-0.jpg;left;[/img]Tại hội thảo của Hiệp hội Khoa học Nhận thức diễn ra ở Chicago, Mỹ, cuối tuần qua, các nhà khoa học đã công bố một bí quyết dành cho giới hâm mộ môn thể thao trí tuệ này. Đó là tìm cách bẻ gãy giả thuyết của chính mình, thay vì tìm ra những hướng nhằm hỗ trợ nó.

“Đó là một quan niệm mới mẻ trong tính triết lý của môn cờ vua”, nhà khoa học kiêm tay mê cờ Mark Orr tại Ireland nói. Theo ông, nghiên cứu có thể giúp những tân binh trong làng cờ vua trau dồi kỹ năng của mình.

Khi quyết định các nước đi, người chơi thường vẽ ra trong đầu một loạt cú chuyển quân sẽ xảy ra tiếp theo, thông thường họ có thể nhìn ra 8 nước đi trước mắt. Điểm khác biệt ở một người chơi cờ bình thường với một đại kiện tướng là ở chỗ, trong khi hầu hết mọi người tập trung nghĩ đến những nước đi của đối thủ mà sẽ có lợi cho hướng đi của mình, thì các ông vua cờ lại phỏng đoán chính xác những nước tiếp theo nào của đối phương có thể làm suy yếu vị trí của quân ta.

Nhà khoa học đam mê cờ vua Michelle Cowley tại Đại học Trinity ở Ireland, đã tiến hành nghiên cứu trên 20 kỳ thủ thuộc mọi đẳng cấp. Những người này được đối mặt với 6 thế cờ khác nhau, khi ván cờ đã đi được nửa chặng đường. Trong đó, cả quân trắng và đen đều có cơ hội chiến thắng ngang nhau, và không có một nước đi nào hiển hiện ngay trước mắt.

Mỗi người chơi phải nói lên suy nghĩ của mình khi quyết định các bước đi. Cowley sẽ đánh giá chất lượng của mỗi nước đi đó bằng cách so sánh với Fritz 8, một trong những chương trình chơi cờ mạnh nhất hiện nay.

Cô tìm thấy những tân binh thường tự thuyết phục mình rằng những nước xấu rồi cũng sẽ đi theo hướng có lợi cho mình, bởi họ tập trung nhiều hơn vào những nước đi của đối thủ có lợi cho chiến thuật của họ, trong khi đó lại bỏ qua những nước có thể dẫn tới làm thất bại giả thuyết của mình.

Ngược lại, các đại kiện tướng thường phỏng đoán một cách chính xác khi nào kết quả của một nước đi có thể làm ảnh hưởng tới vị trí của mình. “Các siêu kỳ thủ thường nghĩ nhiều hơn về những gì đối thủ sẽ làm. Họ thường tự công kích giả thuyết của chính mình”, Cowley nói.

Nhà triết học Karl Popper đã gọi quá trình thử nghiệm giả thuyết này là “chứng minh ngược”. Điều đó cũng góp phần miêu tả bản chất của khoa học vốn luôn tự đặt ra những nghi vấn rồi điều chỉnh lại quan niệm.

Tuy nhiên, thực tế đã cho thấy việc “chứng minh ngược” với nhiều người là rất khó. Cho đến gần đây, các nhà khoa học mới được chứng tỏ là nhóm duy nhất sử dụng nguyên tắc này.

Nhà khoa học Ruth Byrne cũng dự đoán rằng hành vi này có thể được phát triển rộng rãi, nhưng chỉ giới hạn trong những ai là chuyên gia trong lĩnh vực của mình. Khả năng phản biện có liên quan tới khối lượng kiến thức rộng lớn, mà chỉ các chuyên gia như kiện tướng cờ vua, hoặc các nhà khoa học, mới thu lượm được.

Byrne và Cowley hy vọng sẽ tiếp tục nghiên cứu trên những tài năng trẻ cờ vua để xem họ phát triển chiến thuật “chứng minh ngược” như thế nào và vào lúc nào. Họ cũng muốn tìm hiểu liệu các đại kiện tướng có áp dụng chiêu thức này trong những hoạt động khác. Với quan điểm này thì Mark Orr có vẻ hồ nghi: “Tôi không cho rằng các kỹ năng chơi cờ sẽ vượt xa như vậy, nó là một kỹ năng rất chuyên biệt”.

[b]IV. Thẩm định, đánh giá một số ván cờ cụ thể[/b]

Sự khác biệt giữa người chơi cờ giỏi với người chơi cờ kém không phải ở chỗ khả năng tính toán được nhiều hay ít số lượng nước đi mà sự khác biệt chính là sau một loạt nước đi, người chơi giỏi đánh giá được nhanh chóng và chính xác bên nào ưu, bên nào kém; còn người chơi dở không thể đánh giá đúng được. Nhắc lại điều này để nói vấn đề thẩm định, đánh giá thế cờ sau một vài nước đi là rất cần thiết và nếu đánh giá chính xác nó sẽ quyết định rất lớn cho bước thắng lợi tiếp sau. Thế có nghĩa là chơi một ván cờ không phải chỉ thẩm định đánh giá một lần, mà đó là một việc thường xuyên, nó luôn đi kèm với việc chọn lựa phương án và tính toán nước đi. Trong giai đoạn khai cuộc, việc thẩm định, đánh giá này càng giữ vai trò quan trọng, đôi khi quyết định hẳn cho sự thắng bại sau này.

Chúng ta học tập cách thẩm định, đánh giá của một số danh thủ qua những thế cờ cụ thể sau đây.

[b]Thế số 1: Lưu Tinh – Thái Ngọc Quang[/b]
Năm 1974, danh thủ Lưu Tinh gặp tay cờ Thái Ngọc Quang ở một giải cờ, họ đã chơi trận Nghịch Pháo như sau:

[game]
FORMAT WXF
GAME Lưu Tinh (vs) Thái Ngọc Quang
RED Lưu Tinh
BLACK Thái Ngọc Quang
RESULT 1-0
START{
1. P2-5 P2-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9-8 4. X2.6 M2.3
5. X2-3 X1-2 6. P8-6
/*Mới khai cuộc mấy nước, Lưu Tinh đã uy hiếp con Mã 7 của đối phương, đánh giá đối phương phải lo chạy Mã, có thể 6…M3 /5 để rồi sau đó phải rời bỏ Pháo đầu bằng P5-4 và lên Tượng đầu. Do đánh giá như vậy nên Trắng ung dung chơi 6. P8-6 chờ đối phương chống đỡ. Thế nhưng Thái Ngọc Quang không chống đỡ mà đi:*/
6. … X2.8!
/*Lưu Tinh chẳng cần xem trước xem sau ăn ngay Mã đối phương.*/
7. X3.1
DIAG{ #7 BLUE }
/*Như vậy là Quang hi sinh Mã để mở đợt phản công. Ta xem Đen phản công như thế nào:*/
7. … P8.7 8. M3/2 P5.4
9. S6.5 X8.9 10. P6/2
/*Nước thứ 9, Trắng không lên S4.5 vì đánh giá sau khi 9…X8.9 10.X3 -4 X8-7 11.X4.7 X7/3 12.P6.1 P5/2, Đen lỗ 1 Mã nhưng có thế công mạnh, vì vậy chọn phương án lên Sĩ cánh trái tốt hơn.

Nước thứ 10, Trắng chơi P6 /2 vì thấy Đen có đòn “đánh xuyên tâm” X2 -5 ăn Sĩ chiếu buộc S4.5 rồi Đen đi X8 -7 ăn Tượng chiếu bí. Trắng lui Pháo về thủ thì Đen không chơi được đòn xuyên tâm này.*/
10. … X8-7?
/*Đến đây bộc lộ tâm lý nôn nóng của Thái Ngọc Quang. Anh cho rằng ăn Tượng xong, X2-5 thì Trắng cũng hết đỡ. Nếu chịu khó phân tích thì sẽ phát hiện cách chống đỡ của đối phương, do đó chọn phương án “đánh nguội” một nước trước đã. Đó là: 10…T3.5!

Bây giờ Trắng có hai khả năng chống đỡ:
a) Một là 11. X9.1 X2-1 12. M8.7 P5-9! 13. M7/9 P9.3 14. S5.4 P9-7 15. S4.5 P4-6, Đen lợi thế.
b) Hai là 11. X3/3 C5.1 12. X3-4 P5/1! 13. X9.2 X8-7 14. X4/3 X7/3 15. X9-6 X7-3 16. X6.3 P5-8 17. X4-2 P8-3, Đen chủ động tấn công.
Bây giờ ta xem Lưu Tinh đối phó và kết thúc ván cờ:*/
11. X9.1 X2-1 12. M8.7 X1-2
13. M7.5 T3.5 14. M5.6 M3/5
15. X3-5 X7/3 16. X5/1 X2/6
17. P6.4
/*Ở nước 17, Trắng không cần suy nghĩ vì thế cờ Đen thua rõ, chứ nếu Trắng chơi 17. X5-3 thắng nhanh hơn.*/
17. … X7.1 18. P6-5 X7-5
19. T7.5 X2-4 20. X5-7 }END[/game]

[b]Thế số 2: Lý Quảng Lưu – Tiền Hồng Phát[/b]

Năm 1977, Lý Quảng Lưu gặp Tiền Hồng Phát ở giải toàn quốc Trung Quốc. Lý cầm Trắng đi trận Tiên Nhân Chỉ Lộ, Tiền đối phó bằng Pháo đầu. Ván cờ diễn ra như sau:
[game]
FORMAT WXF
GAME Lý Quảng Lưu – Tiền Hồng Phát
RED Lý Quảng Lưu
BLACK Tiền Hồng Phát
RESULT 0-1
START{
1. B3.1 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 B3.1 4. P2-1 M2.3
5. M8.7 X9.1 6. X9.1 X1.1
7. X9-4 X1-4 8. S4.5 M3.4
9. X4.4
DIAG{ #9 BLUE }
/*Lý đánh giá đưa Xe kỵ hà buộc đối phương 9…M4.3 10. X4-7 ăn Tốt đuổi Mã khiến Mã 7 Trắng trở nên linh hoạt. Nếu như Đen đi 9… P2.2 thì 10. C7.1 M4.5 11. X4 -7 M5.3 12. P1-7, Trắng vẫn giữ thế công. Còn Đen đánh giá khác, thấy trục lộ 7 của Trắng yếu, nhảy Mã lên để rồi P5-3 phản công. Khi Trắng đưa Xe kỵ hà, Đen phát hiện nơi đó là điểm xấu, dễ bị công kích khiến Đen thực hiện kế hoạch có phần thuận lợi hơn.*/
9. … B7.1 10. X4-3 P5-3!
/*Trắng không thể bỏ chạy để B7.1 ăn Tốt qua hà. Đen đẩy Xe đen vào tử địa, liền tranh thủ cách để diệt ngay.*/
11. X3.1 P3.1 12. X3.1 T7.5
13. X3-2 P2-8 14. X2.7 X9-8
15. X2-1 X4-2 16. P8-9 P3.3
17. M7/9 X2.7 18. P9-5 X2-1
19. P5.4 S4.5 20. P1.4 X8.2
21. P5/1 X1-3 22. T3.5 P3.1
23. M3/4 M4.5 24. B3.1 Tg5-4
25. P1/2 X8-4 }END[/game]
Đến đây Trắng chịu thua vì không còn khả năng phản đòn, trong khi Đen phối hợp làm thua trong mấy nước tới.

[b]Thế số 3: Thái Phúc Như – Hồ Vinh Hoa[/b]
Năm 1973 tại Quảng Châu có một trận đấu giao hữu giữa Thái Phúc Như và Hồ Vinh Hoa. Trận đấu diễn ra rất sôi nổi, Thái cầm Trắng chơi Pháo đầu tấn công, Hồ cầm Đen chơi Uyên Ương Pháo đối công.

Đánh đến nước thứ 11, tạo thành thế cờ bắt đầu như bàn cờ dưới.

[game]
FORMAT WXF
GAME Thái Phúc Như – Hồ Vinh Hoa
RED Thái Phúc Như
BLACK Hồ Vinh Hoa
RESULT 1-0
FEN 2eaka1h1/r3c4/2h1e2cr/8p/p1p1p1p2/3R5/P1P1H1P1P/HC2C4/5R3/2EAKAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
/* Bây giờ đánh giá thế nào?

Về lực lượng thì Trắng lỗ mất Tốt đầu nhưng các quân Trắng đang chiếm các vị trí tốt, hai Xe chận yếu đạo với Pháo đầu Mã dội đang thế tấn công, con Pháo 8 cũng sẵn sàng qua hà phối hợp. Trước mắt Trắng không sợ một phản đòn nào của Đen nên vấn đề đặt ra cho Trắng là làm sao khuếch đại ưu thế để tiến lên giành thắng lợi. Còn đối với Đen đang lời Tốt đầu đang chực chờ đưa Tốt qua bắt quân đối phương. Nếu đổi bớt Pháo thì áp lực trung lộ của Trắng giảm. Nhược điểm của Đen nổi rõ là một Mã chưa lên, một Xe kẹt trong góc, các quân khó lòng phối hợp để tạo một sức mạnh phòng ngự hiệu quả. Từ đánh giá, thẩm định rõ các mặt, Trắng quyết đổi bớt quân để đưa thế cờ sang một giai đoạn mới có lợi cho Trắng, đòn chiến thuật diễn ra như sau:*/
12. M5.6! B5.1
/* Vì sao Đen chơi như vậy? Vì Đen phân tích đánh giá phương án diễn ra như sau:
a) Nếu 12… M3.4 13. X6.1 P5 -7 14. P8.7 M8.6 15. X6-5, Đen ưu rõ
b) Nếu 12… P5 -8 13. M6.5 T3.5 14. X4.6 X1-2 15. X4-5 S6.5 16. P8-6, Đen khó chống đỡ.
c) Nếu 12… P5 -7 13. P5-2 M8.6 (nếu 13… P8 -6 14. M6.7 P6-3 15. X6.5 Tg-4 16. X4.8 Tg.1 17. P2.6, chiếu ăn lại Xe, ưu thế) 14. M6.7 P8-3 15. P2.6 X9-6 16. X4.6 P3-6 17. X6-4, bắt Đen một quân.
d) Nếu 12… X1 -4?? 13. M6.5 X4.4 14. M5.3 M8.6 15. X4.7 M3.5 16. X4/2 P5-6 17. X4.2 Trắng cũng thắng.

Trắng chơi một đòn chiến thuật bất ngờ:*/
13. M6.4 P8/1
/*Nếu Đen ham bắt Xe: 13…C5-4 thì 14.M4.3 M8.6 15.X4.7 C4 -5 16.X4/1 P5-6 17.M3/1, Trắng cũng lời quân. Còn nếu 13…P8 -6 thì 14.M4 /5 T5/7 thì còn có khả năng cầm cự.*/
14. M4.5!
/*Con Mã Trắng rất hay nhưng con Pháo giữa của Đen có thể chống đỡ lâu dài, bây giờ đổi đi. Trắng vẫn còn ưu thế tấn công.*/
14. … S6.5 15. X6-5 X9-8 16. B7.1
/*Trắng lại tiếp tục đổi Tốt để giành thế uy hiếp. Chính với ưu thế sẵn có. Trắng chơi nước này gây thêm áp lực để rồi kết thúc thắng lợi ván cờ.*/
16. … B3.1 17. P8-7 X1.1
18. X5-7 M3/1 19. X7.2 P8-9
20. M9.7 X1-4 21. X7-3 P9/1
22. M7.5 X4/1 23. M5.6 X4.2
24. X3-6 M8.7 25. X4.7 P9-6
26. X6-9 }END[/game]
Đen chịu thua.