Du hí văn chương: Hồng nhạn tề phi – Hình chim hồng nhạn cùng bay

Phong cách không phải đến từ những tấm thảm đỏ trải sẵn mà đến từ những thử thách được chứng minh bằng những chiến công.

Như trong cờ Vua có Tigran Petrosian (người Armenia) có phong cách chơi phòng thủ giỏi tới mức lạ lùng, có những giải suốt 70 ván mà không đối thủ nào hạ ông nổi lấy một ván (mà toàn là những ván cờ ở đẳng cấp thế giới). Ông như một quả núi lớn, luôn chắn đường bất cứ ai muốn vượt qua. Nhờ đó mà ông đã trở thành nhà vô địch thể giới.

Trái với ông là phong cách chơi đòn phối hợp hoàn hảo tới mức kinh hoàng của Paul Morphy (người Mỹ), tất cả các đối thủ cùng thời với ông đều rơi rụng dưới tay ông một cách thảm hại. Ông thắng tất cả các kỳ thủ đồng hương, thắng tất cả những tay cờ lỗi lạc nhất của các nước châu Âu nên dù ông đã qua đời cách nay gần 150 năm mà làng cờ thế giới vẫn nhắc tới ông một cách vô cùng kính trọng với biểu tượng của kiểu chơi tấn công như vũ bão.

Nhưng nếu như cả Morphy lẫn Petrosian còn sống mà gặp nhau trong một trận tay đôi 24 ván để tranh chức vô địch thế giới thì không ai dám đoán chắc người nào sẽ thắng người nào.

Phong cách là như thế đấy. Phong cách là biểu hiện của một sức mạnh độc đáo của mỗi một kỳ thủ. Không ai giống ai, phong cách của mỗi người không giống nhau, nhưng để trở thành cao thủ hay các đại cao thủ thì phải có phong cách của mình, nói cách khác qua những trận chiến mà hình thành được phong cách.

Ở đây cũng nên phân biệt phong cách với trường phái.

Trường phái là một hệ thống gồm cả lý thuyết lẫn thực hành riêng biệt nào đó được một nhóm, một tập thể nào đó tuân thủ. Còn nhưng những người chơi cờ theo kiểu “lờ nhờ nước hến” thiếu bản lĩnh, trên bàn cớ luôn phân vân, lưỡng lự thì có chơi mãi cũng khó mà tiến được, nói chi đến phong cách. Muốn tiến họ phải tự “lột xác”, phải có quyết tâm và nghị lực tất cả sẽ được thể hiện ở việc nghiên cứu học tập kiên trì và va chạm thường xuyên ở những trận đấu lớn, trước những cao thủ để bước được vào làng cờ bằng “cửa chính” chứ không phải bằng những ngón tiểu xảo lặt vặt của những kẻ “tiểu nhân”.

SONG MÃ : TIỆC NGỰA LINH ĐÌNH
Một mình một ngựa đã đành là hình ảnh đẹp không ai có thể phủ nhận. Nhưng nếu đấu thủ vẫn còn gìn giữ được cả 2 Mã, vì đấu thủ đã không thay Mã, không phế Mã, cũng chẳng bỏ Mã… thì, với cả 2 quân kỵ còn nguyên vẹn, cuộc cờ sẽ trở nên sôi động hơn, hung hiểm hơn với tiếng vó câu rộn rịp khua vang, với tiếng hí lẫy lừng của song Mã hiệp sĩ cùng nhau phò tá, khi thì bình phong Mã, khi thì đơn đề Mã, khi thì Mã quỳ, khi thì Mã đội.v.v… để cùng hiệp đồng cứu giá, hay cùng luân phiên công thủ lưỡng diện rất là phấn chấn, hào hùng, đẹp mắt.
Chẳng hạn ở giai đoạn trung biến, khi cả 2 kỵ binh Mã cùng đứng cách nhau khoảng một bước nhảy thì bèn trở thành song Mã giao chân rất lợi hại, làm thành một tấm lá chắn hữu hiệu nhằm ngăn chặn sự công phá của chiến Xa hay khẩu đại Pháo của đối phương. Mã giao chân, hay còn gọi là hảo bằng hữu, chính là một người bạn đồng sinh cộng tử tốt bụng, đã cùng chia sẻ nỗi nhẫn nhục đắng cay từ thủa còn hàn vi, thủa còn ẩn nhẫn chờ thời. Chính vì vậy mà sự am tường hiểu biết lẫn nhau của song Mã giao chân, là một thứ tình đồng môn gắn bó tưởng như bền vững đến nỗi không ai có thể phá vỡ được.
Song Mã giao chân chẳng phải chỉ biết làm một tấm lá chắn mà thôi, song còn biết luân phiên dời đổi vị trí và triển khai tiến lên, sửa sang thế trận từ thủ sang công một cách tài tình. Đối phương sẽ cảm thấy áp lực đè nặng dần lên phòng tuyến của mình bởi sự hiệp đồng lợi hại của song Mã giao chân, bèn trở nên hung hãn điên cuồng tìm đủ mọi cách để gây mâu thuẫn, nhằm phá tan tình bằng hữu vững bền của song Mã giao chân nọ. Vị tất đã thực hiện được, mà nếu có phá được đi chăng nữa thì cái giá phải trả không phải là nhỏ.
Nhưng mối giao hảo của Mã giao chân tuy là vững bền, cũng vẫn phải biết cảnh giác trước sự dèm pha xúc xiểm của kẻ tiểu nhân, của một tên vô lại Tốt đen chẳng hạn. Hắn chỉ cần mò mẫm, lân la, tìm cách đến đứng gần ngay bên một trong hai Mã nọ, thì liền đó, mối giao hảo giữa 2 Mã lập tức bị lung lay, và thế cân bằng bị phá vỡ ngay. Tình cảm thương yêu liên đới của song Mã giao chân thế là tan nát, mà chỉ bởi tay một gã Tốt đen quen lời nịnh hót, bợ đỡ, thế mới đau lòng! Do đó, song Mã giao chân tuy là lợi hại, đối chọi ngang ngửa với những kẻ ngang cơ và thậm chí cả đối với những kẻ trên cơ. Nhưng vẫn còn có thể bị gia hại bởi những kẻ dưới tay. Bài học cảnh giác này rất có ý nghiã đối với tình bằng hữu).
Thế rồi khi song Mã giao chân đã đạt tới sự chín chắn của tình bằng hữu, không còn lo bị ai xúc xiểm phá vỡ tình nghiã kim lan nữa, thì bèn có dịp hội ngộ đối ẩm với nhau. Trong kỳ thư ghi rõ thế cờ nổi tiếng đó có tên Song Mã Ẩm Tuyền, tức là 2 kỵ binh Mã hiền hoà cùng dừng chân ngựa để uống nước bên bờ suối. Đó là một hình ảnh mang rất nhiều tứ thơ, rất giàu cảm xúc, đối lập hoàn toàn với kỳ cuộc đang tranh đấu sát phạt nhau rất hung dữ giữa hai kỳ thủ, mà thắng hay bại, được hay thua chỉ tính toán trong đường tơ kẽ tóc mà thôi. Thật vậy, trong cuộc đối ẩm, (có thể là ẩm nước suối hay ẩm một thứ nước có… lửa nào khác!) 2 kỵ binh Mã đã đồng tâm, đã đi tới thống nhất ý niệm bàn nhau giết quách chủ soái đối phương với những đòn tuyệt sát tàn khốc không thể tưởng tượng được (dĩ nhiên đối thủ phải bó tay chịu trói chứ không tài nào chống trả đặng). Chính vì vậy mà thế Song Mã Am Tuyền đã đi vào lịch sử Nghệ Thuật Tượng Kỳ từ cả hằng bao thế kỷ nay như là tượng trưng cho một sự đồng thanh tương ứng – đồng khí tương cầu của 2 kẻ bằng hữu, tri âm tri kỷ, đã từng cắt máu ăn thề với nhau và hiểu rõ tính cách của nhau đến từ chân tơ kẽ tóc và thương yêu nhau hết độ. Là hình ảnh của một người bạn đường (khác với bạn đời) đúng điệu, giữ lòng thủy chung như nhất trong bất cứ hoàn cảnh nào của cuộc sống. Thật hiếm có biết bao!
Đó là ý nghiã của thế trận Song Mã Am Tuyền lừng danh tự cổ chí kim, hay đúng hơn chính là thước đo của tình bằng hữu thiêng liêng mà dường như càng ngày càng thấy hiếm hoi trong đời sống xô bồ, hỗn tạp hôm nay.

NHẤT MÃ: ĐẠT TỚI CÁI VÔ CÙNG
Cuộc cờ đã đi vào giai đoạn tàn cục. Cả 2 bên đấu thủ đều ngầm hiểu rằng cuộc chinh chiến trường kỳ thế là đã gần tới hồi kết thúc, không còn ai có thể thắng ai được nữa. Những cuộc mưu đồ, những âm mưu ám muội, những kế sách thần sầu quỷ khốc… hết thảy đều đã được lần hồi thi triển và đều không mang lại thắng lợi cho riêng một bên nào. Bàn cờ trở nên như một bãi chiến trường hoang vắng, không còn thấy bóng dáng những quân binh chủng chủ lực, những khẩu đại Pháo, những cỗ chiến Xa hay những bộ binh Tốt đen nào còn lảng vảng. Tất cả đều đã “rải rác biên cương mồ viễn xứ” cả rồi. Đó là một bãi sa mạc tang thương, với sự vắng lặng thê lương ảm đạm, chứng tích của một cuộc dâu bể khốc liệt nhất, của một cuộc chiến tranh (trí tuệ) không một giây ngơi nghỉ, khoan nhượng, không một phút nương tay, nhường nhịn…
Nhưng kìa, hãy xem hình ảnh của một kỵ binh Mã còn sống sót và trở về sau cuộc chinh chiến trường kỳ gian khổ. Chàng kỵ sĩ chỉ còn có một mình một ngựa, với tay buông lỏng dây cương vục nước bên sông vuốt mặt phong trần. Đao kiếm mang bên mình chàng đã để rơi mất từ bao giờ. Ao bào sờn rách, cháy sém, binh phục loang lổ máu đào, chàng cũng chẳng để ý tới. Mũ trụ, giáp sắt, giầy đinh, chàng cũng quẳng mất ở nơi đâu rồi. Tóm lại, chàng kỵ sĩ giờ đây không còn là hình ảnh oai phong lẫm liệt của những ngày đầu lên yên xuất chinh đi vào cuộc chiến với lòng phấn chấn, với lý tưởng cao đẹp và những ôm ấp hoài bão lớn lao nữa. Chàng đã có ít nhiều đổi thay, những đổi thay mà nếu không có ai được trải qua những giờ phút ngặt nghèo nguy nàn của đời chiến binh, những lần kề cận hay đối mặt với cái chết, những nỗi thăng trầm tủi cực của kiếp chinh nhân, những khao khát và những ưu tư, những thao thức và những dằn vặt.v.v… giống như chàng, thì hẳn không một lời giải thích nào có thể làm cho người đời thấu hiểu và cảm thông với chàng đặng. Cuộc chinh chiến cũ đã qua đi như là một giấc mơ hãi hùng, như là một quá khứ đã từng được vây phủ bằng một màu xám đen. Bên nào thắng, phía nào thua, giờ đây không còn là nỗi ám ảnh của người chiến binh nữa. Tâm hồn chàng kỵ sĩ bây giờ như đã tìm được sự yên tĩnh, sự bình thản và an nhiên. Chàng không còn màng chi đến khái niệm không gian và thời gian; cả quá khứ, hiện tại và tương lai đối với chàng cũng không là gì nữa. Một mình một ngựa, chàng trở về nơi chốn xuất phát xưa, lòng tràn ngập nỗi yêu thương, một tình yêu thương đồng loại, yêu thương tha nhân cùng với những nỗi thống khổ vốn là. Giờ đây, đôi mắt chàng không còn bị ai bưng bít nữa, chàng đã giác ngộ, đã nhìn thấy hết, đã thấu hiểu hết. Tất cả chỉ vì một chữ HOÀ. Hoà – vì đã thấu hiểu đến sự vận hành tuần hoàn của Am Dương, Đất và Trời, của Đêm và Ngày, của Sống và Chết, của Tự Nhiên Vạn Vật trong Vũ Trụ. Hoà – vì đã đạt được đến sự quân bình giữa Thiện và Ac, Thịnh và Suy, giữa Họa và Phúc, giữa Hư và Thực, trong tận cùng sâu thẳm của Bản Ngã, Tâm Linh…
Và, cuối cùng, cuộc chiến tranh trí tuệ diễn ra trên một bàn cờ với 64 ô vuông thế là chấm dứt. Hình ảnh nhất Mã thong dong đi vào cõi không (Thiên Mã Hành Không) xin được dùng để kết thúc lời bàn về kỵ binh Mã, và cũng xin được xem đó như là một biểu trưng của một ý thức giác ngộ, thanh cao, hướng thượng ở trong mỗi người chúng ta – những người yêu cờ – luôn biết tìm kiếm để vươn lên đến Chân, Thiện, Mỹ, thông qua NGHỆ THUẬT TƯỢNG KỲ, là một thú tiêu khiển có thể làm cho mọi người xích lại gần nhau vì có cùng chung một mục đích: vẻ đẹp của tâm hồn, của trí tuệ và còn là niềm vui trong cuộc sống.

LỜI CUỐI :
Ở trên là những nhận xét, bình luận sưu tầm vui về quân Mã trong Cờ Tướng, nên chắc chắn không được thâm hậu lắm. Nếu có gì sai sót hoặc chưa đầy đủ, kính mong các kỳ lão tiền bối, các kỳ hữu bốn phương vui lòng xá lỗi bỏ qua và bổ cứu thêm cho. Thâm tạ.

Điều đó cho thấy cờ Tướng nước nhà đã có sự trỗi dậy rõ rệt, sự tranh đua quyết liệt và trình độ ngày càng tương đương nhau.

Những tay cờ cự phách không chỉ còn tập trung ở những đô thành lớn mà ở các địa phương nhỏ cũng xuất hiện những anh tài.

Thử điểm qua một số tên tuổi tại giải đồng đội lần này:

Trước tiên đã xuất hiện một tài năng mới khiến mọi người hết sức chú ý: đó là kỳ thủ 15 tuổi đến từ Cà Mau tên là Lý Lại Huynh, không những thắng Trịnh A Sáng mà còn thắng một loạt các danh thủ hàng đầu khác để từ chỗ vô danh đã vươn lên xếp hạng thứ 5 toàn giải với 7,5 điểm, ngang bằng với Trương Á Minh, Trịnh A Sáng, Tôn Thất Nhật Tân… Mấy năm gần đây Lý Lại Huynh chơi khá thành công ở các giải trẻ toàn quốc mà đáng lưu ý là tấm huy chương vàng U15 tại giải trẻ năm nay. Đến giải này Huynh thuộc loại trẻ nhất nên không mấy ai để ý, tuy nhiên sau trận thắng Uông Dương Bắc và Mông Nhi, thì khán giả bắt đầu để mắt tới. Nhưng ấn tượng mạnh nhất là khi thắng được đại cao thủ Trịnh A Sáng ở ván thứ 8. Trong toàn bộ 11 ván đấu của giải, Lại Lý Huynh không để thua ván nào, đó được xem là một kỳ tích.

Thế nhưng người làm cho giải xôn xao hơn cả Lý Lại Huynh là một cái tên khá quen thuộc: Nguyễn Thành Bảo.

Đã 5 năm Thành Bảo hoàn toàn vắng mặt trên kỳ đài. Lần này Bảo chơi với sắc áo của Bà Rịa Vũng Tàu. Bắt đầu vào giải không ít người cho rằng sau nhiều năm vắng bóng như thế chắc hẳn sức cờ của Bảo sa sút nhiều, giỏi lắm cũng cố gắng để được một suất đánh giải A1.

Thế nhưng trong từng ấy năm đi nhiều, chơi giang hồ nhiều, tiếp xúc nhiều phong cách khác nhau đã làm cho Bảo thêm nhiều kinh nghiệm. Bằng chứng là ngay từ đầu Bảo đã chơi khá ấn tượng, và nhất là về cuối giải thì chơi cực kỳ xuất sắc: hạ cả Trương Á Minh lẫn Trịnh A Sáng, vươn lên chiếm ngôi vô địch giải một các xứng đáng.

Suốt giải Bảo không thua ván nào, với 5 ván hòa, còn lại là 6 ván thắng trước các cao thủ là: Trần Văn Ninh, Nguyễn Anh Quân, Trần Đình Thủy, Bùi Dương Trân, Trịnh A Sáng và Trương Á Minh đủ cho thấy lực cờ sung mãn như thế nào!

Với ngôi vị số 1 Bảo đã kéo được đội Bà Rịa Vũng Tàu vào nhóm tranh huy chương.

Thực ra với 2 đồng đội còn lại là Đặng Hùng Việt và Đào Cao Khoa (cả hai đều từng vô địch quốc gia mấy năm trước đây) chơi khá hơn một chút thì Bà Rịa Vũng Tàu hoàn toàn có khả năng tranh chấp huy chương vàng với đội Thành phố HCM.

Tất nhiên đây mới là trận đầu “tái xuất giang hồ” của Thành Bảo, muốn biết thực lực, phong độ thế nào phải đợi tới giải vô địch cá nhân đầu năm tới!

Cuối cùng xin nhắc tới một chi tiết thú vị: ở ván cuối cùng, ván thứ 11, Nguyễn Thành Bảo gặp Lý Lại Huynh thì ván này trở thành ván quan trọng nhất, nhiều bàn khác trông ngóng vào kết quả bàn này. Đúng vào lúc hai tay cờ ấn tượng nhất giải này hòa nhau thì một loạt các bàn khác liền đồng loạt đứng dậy ký biên bản rẹt rẹt!