Du hí văn chương: Song lăng trận

[b]B. Khai cục không có pháo đầu (Phi trung Pháo loại)[/b]
[b]1. Tiến Tốt (tiên nhân chỉ lộ, Tiến binh cục)[/b]
[b]1. B7.1[/b]
Đối phó với nước tiến Tốt, bên Đen có thể chọn [b]P2-3, B7.1, T3.5, M8.7[/b]. Nếu Đen đi [b]P2-3[/b] bố cục hình thành:
[game]
FORMAT WXF
GAME Tiến Tốt
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. B7.1 P2-3 2. P2-5 T3.5 3. M2.3
DIAG{ #3 BLUE }
}END[/game]

Bố cục này có tên gọi là Pháo dưới Tốt (Tốt để Pháo). Ở nước thứ 3 bên Đen có thể đi [b]X9.1[/b] hoặc [b]B3.1[/b], biến hoá phức tạp

[b]2.Quá cung Pháo[/b]
[b]1. P2-6[/b]
Đối phó với quá cung Pháo, bên Đen chọn [b]P8-5, X9.1[/b].
Nếu [b]P8-5[/b] bố cục hình thành:
[game]
FORMAT WXF
GAME
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-6 P8-5 2. M2.3 M8.7 3. X1-2
DIAG{ #3 BLUE }
}END[/game]

Đến đây Đen có thể chọn: X9.1, M2.3 biến hóa phức tạp.

[b]3. Sĩ giác Pháo[/b]
[b]1. P2-4[/b]
Nước đi đầu tiên vào tai Sĩ, các nhà nghiên cứu Trung Quốc gọi là Sĩ giác Pháo (Pháo ở góc Sĩ. Đặc điểm của bố cục này là bên Trắng có thể chuyển thành bố cục khác như Ngũ lục Pháo, Phản cung Mã, Đơn đề Mã rất linh hoạt Đối phó với Sĩ giác Pháo, Đen có thề chọn [b]B7.1, P8-5[/b]. Nếu chọn [b]B7.1[/b] thì:
[game]
FORMAT WXF
GAME Sĩ giác Pháo
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-4 B7.1 2. M2.1 M8.7 3. X1-2 X9-8
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]

Đen tiến Tốt bảy Trắng không nên đi [b]M2.3[/b]. Sau nước thứ 3 Trắng có thể chọn [b]X2.6[/b] hoặc [b]P8-5[/b], biến hóa phức tạp.

[b]4.Khởi Mã cục[/b]
[b]1. M2.3[/b]
Đối phó với nước “khởi Mã”, Đen có thể chọn [b]B7.1, M2.3[/b].
Nếu chọn [b]B7.1[/b] bố cục hình thành:
[game]
FORMAT WXF
GAME
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. M2.3 B7.1 2. B7.1 M8.7 3. M8.7 X9.1
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]

Đến nước thứ 4, Đen có thể chọn [b]X9-3[/b] hay [b]T3.5[/b]

[b]5. Phi Tượng cục[/b]
[b]1. T3.5[/b]
Đối phó với nước “phi Tượng” bên Đen thường chọn: [b]P8.4, P8-5, P2-4, M2.3, T7.5[/b].
Nếu [b]P8-4[/b] thì bố cục như sau:
[game]
FORMAT WXF
GAME Phi Tượng cục
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. T3.5 P8-4 2. M2.3 M8.7 3. X1-2 B7.1
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]

Trên đây là 7 bố cục có Pháo đầu (Trung Pháo) và 5 bố cục không có Pháo đầu (Phi trung Pháo) được nhà nghiên cứu Hà Tả Phong giới thiệu trong cuốn sách Thiếu nhi học tượng kỳ. Theo Hà, đấy là các khai cục mà các bạn học chơi có nên có khái niệm vững vàng.

Cờ Tướng là môn thể thao có từ lâu đời và được coi như viên ngọc quí trong kho tàng văn hóa – thể thao của Trung Quốc và Việt Nam. Trong truyền thuyết hai nước đã có tích Đế Thiên – Đế Thích chơi cờ ở cõi trần. Ngay ở di tích đền Cuông cửa Hiền (Nghệ An) có hòn đá phẳng lỳ trên bờ biển được gọi là bàn cờ Tiên. Trên dải đất Lam Hồng còn nhiều nơi có bàn cờ tiên như vậy. Ngay ở quê tôi, dẫy Rú Găm cũng có đền thờ và vì vậy, không nói quá khi cho rằng Nghệ An cũng là một quê hương lớn của thú chơi cờ này. Hàng năm vào dịp Tết Nguyên đán hay lễ hội các đền nếu tổ chức giải thể thao, thế nào cũng có môn cờ Tướng. Môn ấy người xem đông nhất và cũng thường sinh chuyện nhất. Tôi đã chứng kiến nhiều người và nhiều trường hợp mê cờ Tướng đến cười ra nước mắt.

Anh Ngô Hưng Tuấn, giáo viên cấp ba trường Nghi Lộc là một ví dụ. Anh không những ham đánh cờ mà còn biết danh nhân, lịch sử môn này, không những biết các kỳ thủ trong huyện, trong tỉnh, hội cờ Việt Nam mà cả ở Trung quốc. Vừa cầm chén trà lên anh đã thao thao: “Hiện nay ở Trung Quốc có 8 đại kiện tướng. Nhưng nổi tiếng nhất là Dương Lân (Quảng Đông). Ông sinh năm 1925, lúc 6 tuổi đã nổi danh quê nhà. Năm 1977, ông dành được giải quán quân trong khải thi đấu cờ Tướng theo lời mời giữa Trung Quốc, Philippines, Malaysia, Hồng Kông”. Anh cứ thế vanh vách những hội viên cờ Việt Nam như kể tên các thầy giáo trong Hội đồng nhà trường của mình. Thế nhưng tôi hỏi các nhân vật chính trị, những cầu thủ bóng đá nổi tiếng hay phim ảnh hiện nay, anh lại biết rất mù mờ.

Anh Tuấn nhịn đói khi đánh cờ là chuyện thường. Nhà anh không ai nói gì, vì chính ông cụ thân sinh ra anh ông Ngô Nhung – còn mê si cờ hơn thế. Người ta kể, có một lần bà Nhung bảo ông phơi thóc để bà đi gặt. Gần trưa chẳng may ông Châu Chấp đến chơi. Vốn đang ức ván cờ thua cách đây hai hôm, ông Nhung lấy hũ rượu thuốc ra đãi bạn và chơi ngay. Đánh được vài ván bỗng trời nổi giông. Đang có nước hay, ông Nhung chạy ù ra sân lấy rơm nút cửa cống cho lúa khỏi trôi, rồi tiếp tục đánh, nào ngờ khi về thấy nước tràn sân, lúa lép nổi lều bều còn hạt chắc chìm nghỉm. Ngày lễ Tết ông thường lang thang lên Nghi Mỹ, Nghi Đồng hoặc ra Nam Thành quê tôi để đánh cờ người. Đến nơi xa lạ, nếu thắng thì người ta đố kỵ, gây sự, nếu thua thì buồn rầu về nhà cứ như người mất hồn.

Ngay ở quê Nam Thành, tôi vẫn thấy thú chơi cờ cuốn hút cả người lởn trẻ con. Cố Thẩm và cố Diễn Pháp chơi ván cờ kéo dài từ chiều hăm chín tết đến chiều mồng hai, mà chỉ có hoà! Anh Hoàng Liễu, Hoàng Hôn chơi cờ mỗi ván chỉ dăm phút. Bàn cờ hầu nhu vẫn còn nguyên quân mà tướng bí chịu thua. Hai cha con ông Thẩm đánh cờ, cha thường hay khoan, con giao “hạ tịch bất hồi” người cha đống ý. Thế nhưng đi lớ ngớ thế nào người cha mất đứt con xe. Tiếc quá ông đành nài nỉ xin lại, nhưng người con vẫn kiên quyết thực hiện lời cam kết. Ông bèn chửi trong rơm rớm nước mắt: “Đồ bất hiếu, tau nuôi mi hết lòng mà mỗi con cờ cũng tiếc!”.

Khi tôi đi bộ đội về, sức yếu không làm gì ra tiền, anh Ngô Tuấn bày cho mấy nước cờ thế. Trong khi đang chờ giấy báo đại học, tôi bèn nghĩ mẹo đem xuống ga Si thách đấu. Chỉ ba thế cờ tàn đó mà tôi vẫn kiếm được tiền, đủ để đi tàu xe, nhập trường. Có gì đâu, tôi cứ bày ra, người đợi tàu cần giết thời gian, lại nghĩ mình cao cờ dễ ăn 10 nghìn đồng bên hăm hở nhận đấu. Chi cần thấy anh ta cấm con cờ nào đi đầu tiên là tôi biết mình phải xin thua hay tiếp tục.

Bẵng đi mấy năm, năm nay quê tôi lại tổ chức đánh cờ người. Cờ người thì vui lắm, ngay từ bây giờ đã tuyển quân ngồi sân cờ, từ lớp nam thanh nữ tú rồi may áo đồng phục và thuê thợ khắc chạm con cờ cho đẹp, kẻ sân, làm chòi cho cầm chịch ngày vui. Quê tôi vừa mới đám tang tiễn người cầm chịch mấy chục năm nay – Thấy giáo Thuyết, và đám tang ấy cũng dài nhất làng. Nay đang tính chuyện mời chị Dung (quê xã Trung Thành), người đàn bà duy nhất huyện Yên Thành cao cờ có đủ tư cách cầm trịch).

Mùa xuân, mùa của thơ ca nhạc hoạ, lại nhớ đến câu làm trai tài hoa phải đủ: “Cầm, kỳ, thi, họa”. Mong nét đẹp văn hoá này không chỉ vui chơi trong ngày Tết mà còn được bảo tồn và phát huy.
[img]xq394-0.jpg;center;Gian hàng cờ thế ở chợ Viềng[/img]

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-0.jpg;right;Nguyễn Vũ Quân (phải) đang đấu trí[/img]Kỳ tích đó thuộc về một chàng trai Hà Nội có cái tên Nguyễn Vũ Quân.

4 tuổi, khi lũ bạn cùng trang lứa vẫn còn mê mải với những ôtô, máy bay, robot thì cậu bé Quân, dù cực kỳ hiếu động nhưng lại chỉ thích ngồi chầu rìa xem bố đánh cờ. Lên 5 tuổi, ông bố Nguyễn Văn Thành chính thức dạy Quân học đánh cờ chỉ để cậu bé bớt nghịch ngợm và cũng là cách giữ chân con ở nhà.

Ai dè, sểnh một cái là cậu tót ra quán nước đầu ngõ chợ Khâm Thiên (Đống Đa, Hà Nội) nhập sới phủi của mấy ông già về hưu, mấy anh xe ôm, bốc vác mà mê mệt với những nước đi kỳ ảo của 32 quân cờ. Đam mê, lại chịu khó học hỏi nên trình độ cờ của cậu bé khiến nhiều đối thủ bề trên phải vị nể. Nhưng có lẽ tài năng của cậu mãi mãi chỉ quanh quẩn nơi sới cờ ngõ chợ nếu không có cái duyên kỳ ngộ.

[b]”Duyên kỳ ngộ”[/b]

Năm 1997, cậu học trò lớp 8 Trường cấp I-II Văn Chương, Nguyễn Vũ Quân, vì nghịch ngợm và nói chuyện riêng trong giờ học nên bị cô giáo mời ra khỏi lớp. Lên tới phòng hội đồng, chưa kịp lấy giấy bút viết bản kiểm điểm, Quân thấy một nhóm người đang đỏ mặt tía tai vây quanh một bàn cờ. Chàng ta háo hức nhảy ngay vào xem rồi theo thói quen mách nước.

Đang rèn cho đội tuyển cờ tướng của trường chuẩn bị đi thi đấu giải cấp quận, thấy cậu học trò có rất nhiều nước sáng, thầy giáo Thành liền bảo Quân vào chơi thử. Cờ đã đến tay, loáng một cái, Quân không những đã đánh te tua tất cả hạt giống của đội tuyển mà còn làm chính HLV Thành phải bỏ giáp qui hàng. Cái bản kiểm điểm về tội nghịch ngợm trong giờ học nhanh chóng được quên đi, thay vào đó Quân chính thức được ghi tên vào danh sách đội tuyển cờ tướng của trường.

Không phụ sự trông đợi của thầy cô và bè bạn, năm ấy Quân dễ dàng đoạt luôn ngôi vô địch giải cờ tướng học sinh quận Đống Đa và thành phố Hà Nội. Với thành tích quá ư ngoạn mục ngay trong lần đầu tiên ra mắt ấy, Nguyễn Vũ Quân được tuyển thẳng vào CLB cờ tướng quận Đống Đa để ăn ngủ cùng… “xe pháo mã”.

[b]Phi “nhẫn” bất thành “nhân”[/b]

14 tuổi, khi cái máu ham chơi vẫn còn chảy rần rật trong trái tim đang lớn, Quân đã trở thành VĐV chuyên nghiệp, mà lại theo đuổi môn thể thao trí óc là cờ tướng, phải ngồi cả ngày cả buổi để bóp đầu nhăn trán theo từng nước biến hóa của những quân cờ nên chân tay bứt rứt lắm. Lại nữa, do hoàn cảnh gia đình (cha mẹ đi xuất khẩu lao động khi Quân mới 7 tuổi) ba anh em trai được phó thác cho bà nội; cuộc sống phóng túng ấy đã mang đến cho Quân cái tính ngông nghênh, bất cần… Và anh chàng mang tất cả những điều “phóng khoáng” ấy vào những cuộc cờ.

May mà có HLV Trần Viết Bảo, người thầy đã dìu dắt Quân ngay từ những bước đi chập chững vào đời VĐV chuyên nghiệp cho đến tận ngày nay, ông thương Quân như con và đáp lại, cậu học trò cưng cũng kính trọng thầy như cha. Thầy Bảo cho biết: “Quân tiếp thu nhanh, tư duy mạch lạc nên khi được huấn luyện bài bản, trình độ cứ tăng vù vù theo cấp số nhân. Nhưng anh chàng có nhược điểm là rất lười làm bài tập”.

Để răn đe cậu trò nhỏ, ông quyết định không cho Quân tham dự giải trẻ toàn quốc năm 1998 dù khi đó anh là đương kim vô địch TP Hà Nội. Cũng chính năm đó, người bạn đồng môn Nguyễn Thành Bảo khi tham dự giải cờ tướng trẻ châu Á đã đánh bại kỳ thủ Hồng Trí (Trung Quốc) để đoạt HCV.

Thành công của đồng đội thân thiết đã khích lệ tinh thần ham học của Quân. Anh lao vào tập luyện say mê với quyết tâm “thua thầy một vạn không bằng thua bạn một li”, một khối lượng bài tập đồ sộ đã được Quân nuốt một cách mau lẹ khiến người HLV nổi tiếng “lạnh” như Trần Viết Bảo cũng phải trố mắt kinh ngạc.

Nhưng tuổi trẻ vẫn cần những cú vấp để trưởng thành. Năm 1999, Quân tham dự giải cờ tướng trẻ toàn quốc và liên tiếp giành chiến thắng ở những ván đầu. Thắng lợi như chẻ tre đã làm chàng hoa cả mắt và chủ quan nên cuối cùng nhận một thất bại thảm khốc, thua cả ba ván cuối cùng nên chỉ xếp hạng tư.

Năm sau, cũng tại giải trẻ toàn quốc, Quân lại nhanh chóng “biến” các đối thủ thành kẻ bại trận. Ván cuối gặp Lê Phan Trọng Tín, chỉ cần hòa là Quân đoạt HCV. Thắng phải thắng đẹp, việc gì phải chủ hòa, vào trận Quân xua quân ào ào xông lên tấn công và thế là rơi vào chiếc bẫy của Tín giăng sẵn. Bó tay, thúc thủ, Quân nhận HCB với nhiều cay đắng…

Lời khuyên của người vừa là thầy, vừa được Quân coi như cha, Trần Viết Bảo: “Trong cuộc cờ cũng như trong cuộc đời, muốn cao không ai qua được chữ “nhẫn” đâu con ạ”, Quân lập tức “ngộ” ra. Quân lao vào tập luyện với sự khiêm tốn chưa bao giờ có trước đó. Để “dạn đòn” hơn, năm 2002 Quân từ biệt sư phụ, “hành tẩu giang hồ” đặng thu thập thêm những kỳ chiêu dị pháp của các cao thủ võ lâm.

Vào ăn dầm ở dề cả năm trời tại TP.HCM, Quân háo hức tham dự hàng trăm trận, từ những cuộc đấu phủi nơi góc quán cà phê, bên hông Chợ Lớn đến những trận tỉ thí kinh thiên động địa với đặc cấp quốc tế đại sư Trềnh A Sáng. Ngày nào cũng đánh ròng rã từ 8g-22g, có lần ba ngày đêm liên tiếp Quân không về gác trọ để dồn tâm sức cho những cuộc đấu cờ…

Diện kiến với hàng loạt cao thủ người Hoa, Quân học hỏi được vô vàn kinh nghiệm thực tế không có trong sách vở: từ chiêu giằng mã của một ẩn sĩ Chợ Lớn đến cước hoành xa của chàng cao thủ Q.3… Trở về Hà Nội, các chiêu thức học từ thực tế đã được Quân mang ra cùng với thầy Bảo mổ xẻ đến từng vân vi để thu nạp những tuyệt chiêu, tạo thành lối đánh rất sáng tạo nhưng không xa rời bài bản.

[b]Thành công từ khổ luyện[/b]

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-1.jpg;right;Nguyên Vũ Quân (thứ hai từ trái qua, hàng trên) cùng đội tuyển cờ tướng Hà Nội trong chuyến tập huấn tại Hà Bắc kỳ viện (Trung Quốc)[/img]Chuyến hạ sơn ấy đã cho kết quả mỹ mãn, Quân tiến bộ vượt bậc cả trình độ cờ lẫn bản lĩnh thi đấu. Không phải chờ đợi lâu, năm 2004 Quân đoạt ngôi vô địch cờ tướng toàn quốc và dễ dàng giữ vững vị trí này tới năm 2005, gây cho làng cờ một cơn choáng váng.

Cũng trong năm 2005, Quân được cử vào đội tuyển quốc gia tham dự giải vô địch thế giới tại Paris (Pháp). Giải này diễn ra hai năm một lần, qui tụ tất cả anh hùng hào kiệt khắp năm châu bốn biển. Từ khi có giải, ba thứ hạng đầu luôn thuộc về các kỳ thủ Trung Quốc, nếu không phải người Trung Hoa đại lục thì cũng là các kỳ thủ gốc Hoa sống ở các nước khác. VN tham gia giải từ năm 1993 và thành tích đứng thứ 6 của Trềnh A Sáng là chiến công ấn tượng nhất từ trước tới đó.

Vào cuộc, ngay từ ván đầu, Nguyễn Vũ Quân liên tục gây bất ngờ, thắng 6, hòa 1, thua 1 và dẫn đầu. Ân tượng nhất là chiến thắng trước Ngô Quí Lâm (Đài Loan), đặc cấp quốc tế đại sư, một ứng cử viên sáng giá của giải.

Ván này kỳ thủ Đài Loan đi trước, xuất quân theo bố cục “trung pháo trực hoành xa đối bình phong mã, lưỡng đầu xà”, là thế trận đã giúp Lâm giành biết bao thắng lợi vang dội. Không chút nao núng, Quân dùng đòn đối công đã được kiểm nghiệm tại giải vô địch cờ tướng hạng nhất toàn quốc năm 2001, gây bất ngờ, dần dụ đối thủ vào bẫy và giành thắng lợi ấn tượng.

Ván thứ 9, gặp đương kim vô địch thế giới Lữ Khâm (Trung Quốc), Quân xử lý trung cục không tốt nên thất bại. Đáng tiếc là sau đó, do chỉ đạo thiếu hợp lý của HLV Lê Thiên Vị nên Quân mất cơ hội tranh HCB, cuối cùng chỉ đoạt HCĐ. Đến tận bây giờ, Quân vẫn tiếc hùi hụi vì: “Mục tiêu đề ra trước khi vào giải là lọt vào tốp 4, thế mà mình thắng suốt và dẫn đầu. Quá mừng nên tôi có chút lơi lỏng (thỏa mãn); thêm việc không có thầy Trần Viết Bảo kề bên để hỗ trợ tinh thần cũng như chỉ đạo nên… sảy tay”.

Tuy nhiên, việc đạt thành tích tốt nhất của cờ tướng VN trên đấu trường quốc tế, nhất là việc Quân được phong đặc cấp quốc tế đại sư khi mới 22 tuổi, với lối chơi tinh quái, đậm bản sắc…, cánh chim lạ Nguyễn Vũ Quân đã làm báo chí thế giới (đặc biệt là Trung Quốc) tốn biết bao giấy mực để phân tích, mổ xẻ và nồng nhiệt ngợi khen.

Cũng dễ hiểu, bởi kể từ giải vô địch cờ tướng thế giới lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1978, chủ nhân của những tấm huy chương đều là người gốc Hoa. Lại là một kỷ lục nữa: Nguyễn Vũ Quân là kỳ thủ đầu tiên không phải người Hoa được phong ngay lần đầu dự giải thế giới.

[b]Cờ và nghiệp…[/b]

Hạng ba thế giới, hai năm liền vô địch giải trong nước, vậy mà tại giải vô địch cờ tướng 2006 vừa rồi, chàng trai vàng Nguyễn Vũ Quân không có tên trong số ba kỳ thủ dẫn đầu. Lý giải về điều này, cả HLV Trần Viết Bảo và kỳ thủ Nguyễn Vũ Quân đều khẳng khái: đấy là sai lầm của Liên đoàn Cờ VN khi cho phép đăng ký không hạn chế số kỳ thủ tham gia.

Điều ấy tạo thành kẽ hở để các địa phương mang quân ồ ạt vào giải và tạo điều kiện cho các VĐV chủ lực của họ dễ dàng kiếm điểm. Trong khi ấy, Hà Nội không có người lót đường nên Quân phải gồng mình đánh trận nào cũng phải tận lực nên chỉ thắng được 6 trận, để thua 3 và hòa 2…

Cả hai thầy trò Quân đều thở dài thườn thượt khi nhắc đến các quan chức trong ngành TDTT vẫn hàm hồ rằng cờ tướng chỉ là môn thể thao nhẹ nhàng nên thiếu quan tâm. Năm 2005, Quân đoạt HCĐ thế giới, lập kỳ tích cho làng cờ tướng VN vậy mà không hề có tên trong danh sách khen thưởng VĐV tiêu biểu hằng năm của Sở TDTT Hà Nội (chứ chưa nói gì đến danh sách của Ủy ban TDTT).

Nói là vậy nhưng đã trót mang lấy nghiệp vào thân, Quân cũng như các VĐV cờ tướng khác đều cho rằng chơi cờ trước hết là vì đam mê. Hằng ngày, ngoài việc làm kế toán cho một cửa hàng điện nước của người bác ruột để kiếm kế sinh nhai, Quân lại đầu tư không dưới 10 giờ đồng hồ để nghiên cứu tài liệu, lăn lộn khắp các sới cờ phủi nơi hang cùng ngõ hẻm cũng như lên mạng Internet đọ cờ với các cao thủ trên toàn thế giới.

Mạnh toàn diện: khai cục, trung cục và tàn cục đều tốt; đam mê và rất có chí tiến thủ nên chắc chắn những thành công vang dội sẽ còn đón đợi Nguyễn Vũ Quân ở những bến bờ xa…