Giai thoại làng cờ: Chưa hết tiền chưa về

[i]Chúng tôi xin giới thiệu với bạn chơi cờ bài viết của Kiện tướng Diệp Khai Nguyên dựa trên tài liệu của Trung Quốc về vấn đề này. Nhiều người Trung Quốc có quan điểm trái ngược với [topic id=381]quan điểm chung của phương tây (cho rằng cờ Tướng có nguồn gốc từ Ấn Độ)[/topic] và khăng khăng (hoặc tìm mọi cách chứng minh) nó cũng có nguồn gốc từ Trung Hoa. Có lẽ bạn đã có chính kiến riêng. Nhưng cũng vì vậy những tài liệu khảo cứu như của Diệp Khai Nguyên sưu tầm này càng thêm quý, càng giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn.[/i]

[b]Cờ Tướng ra đời ở đâu? Ở thời đại nào? Có liên quan gì với cờ Vua?[/b]
Đó là những câu hỏi mà người hâm mộ rất muốn tìm hiểu. Các nhà nghiên cứu đã bỏ ra nhiều công sức để tìm ra câu trả lời. Tuy vậy cho tới nay, có một điều được phần đông chuyên gia thừa nhận là: cờ Tướng xuất xứ từ Trung Quốc trong khi cờ Vua có nguồn gốc từ một loại cờ cổ của Ấn Độ, xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 6, được truyền bá sang Iran rồi sang châu Âu và phát triển thành cờ Vua như ngày nay. Vậy là hai loại có có nguồn gốc khác nhau nhưng lại có những điểm tương đồng như cách đi của một số quân. Dĩ nhiên không loại trừ trường hợp đã từng có những mô hình tượng trưng cho chiến trường cổ đại cùng được hình thành từ nhiều miền đất khác nhau và mang những đặc điểm riêng biệt. Trong quá trình tiến triển của lịch sử, do sự hoà nhập, giao lưu đã hình thành hai loại cờ Tướng phương Đông và cờ Vua phương Tây cùng có những điểm giống nhau.

[b]Cờ Tướng, theo Hán văn gọi là Tượng kỳ[/b]
Tượng có nghĩa là hình tượng, tượng trưng chứ không có nghĩa là quân Voi (Tượng) trên bàn cờ. Theo các văn kiện lịch sử và các văn vật được phát hiện thì cờ Tướng xuất hiện từ thời Chiến Quốc (từ năm 403 đến 221 trước công nguyên) mà tiền thân là “Lục bác kỳ”, một loại cờ rất thịnh hành ở thới kỳ đó, được tác phẩm “Chiêu hồn” của văn nhân Tống Ngọc đề cập tới với từ “Tượng kỳ”. Nếu đúng như vậy thì cờ Tướng đã có trên hai nghìn năm lịch sử. Nhưng có thể khẳng định rằng cờ Tướng lúc đó chỉ mới có mô hình sơ khởi chứ chưa phải loại cờ Tướng mà chúng ta chơi ngày nay.

Đặc biệt cờ Tướng cổ đại không có quân Pháo. Các nhà nghiên cứu đều nhất trí là quân Pháo được bổ sung từ thời nhà Đường (sau năm 618) là quân cờ ra đời muộn nhất trên bàn cờ Tướng bởi cho tới thời đó con người mới tìm ra vũ khí “pháo” sử dụng trong chiến tranh: đó là loại máy móc thô sơ dùng để bắn các viên đá to. Trong một thời gian dài quân Pháo trong chữ Hán viết với bộ “thạch”. Cho tới đời Tống (năm 960 – 1276) khi phát minh ra loại pháo mới mang thuốc nổ thì quân Pháo mới được viết lại với bộ “hoả”.

Điều lý thú nhất là theo các tài liệu lịch sử, cờ Tướng ở thời Đường được gọi là Tượng hý (du hý, trò chơi) có đặc điểm là quân cờ lập thể, bàn cờ có 8 x 8 = 64 ô vuông xen kẽ hai màu trắng đen, giống hệt bàn cờ Vua hiện nay! Loại bàn cờ này đã được để lại trên các bức tranh dệt “Cầm, Kỳ, Thi, Họa” thời Đường. Tại Uyên Ương trì, Vĩnh Xương tỉnh Cam Túc, Trung Quốc người ta cũng phát hiện dạng bàn cờ này trên các vật dụng bằng sứ cổ đại với 64 ô. Nhiều ý kiến cho rằng loại bàn cờ này rất hợp với các con số mà nhiều học thuyết thuộc nền văn minh Trung Hoa thường đề cập đến như “Thái cực, Lưỡng nghi, âm dương, Tứ tượng, Bát quái, Lục thập tứ ngao”…

Trong khi đó theo sách khoa toàn thư Great Britain” thì trước thế kỷ 13, người châu Âu sử dụng loại bàn cờ 64 ô cùng màu! Như vậy lịch sử cờ Tướng, cờ Vua ra sao? Cho tới nay các nhà nghiên cứu chưa có đồng luận điềm. Nhưng có một điều có thể gọi là chung: Cờ Tướng hiện đại được hoàn chỉnh vào đời Tống. Các quy định về bàn cờ, quân cờ rất hợp với cơ chế quân sự thời đó: Tướng soái ở trong dinh chỉ huy, có Vệ Sĩ túc trực, Binh chốt có 5 quân đúng với luật “ngũ nhân vi ngũ” (5 người một ngũ, ngũ có nghĩa là đội ngũ). Điều này đã được ghi chép lại trong nhiều tác phẩm đại Tống như “Quảng Tượng kỳ đồ” của Triều Vô Cửu, “Đả Mã đồ kinh” của Lý Thanh Chiếu, bài thơ “Tượng dịch” của thi sĩ Lưu Khắc Trang. Cuốn kỳ phổ đầu tiên về cờ Tướng hiện đại là “Sự Lâm Quảng ký” của Trần Nguyên Tĩnh ở thời kỳ cuối đời Tống (cách đây hơn 700 năm) trong khi tác phẩm đầu tiên về cờ Vua được xuất bản tại Tây Ban Nha vào năm 1495.
[img]xq362-0.jpg;center;Một loại cờ cổ đại của Trung Quốc[/img]
[i](Theo tài liệu “Trung Quốc Tượng kỳ niên giám”)[/i]

[img]xq399-0.gif;left;[/img]Korsak Chairasmisak -Giám đốc Cty C.P 7- Eleven tại Thái Lan, chuyên bán lẻ hàng tạp hóa, cho rằng thực hiện chiến lược kinh doanh giống như việc đánh cờ: “Bạn không phải chỉ đơn thuần cố gắng để giành một trận thắng, nếu như vậy bạn có thể trở thành người thua cuộc khi kết thúc cuộc chơi”.

Bắt đầu hoạt động tại Thái Lan từ năm 1989 sau khi mua thương hiệu 7-Eleven của Mỹ, Cty hiện đã phát triển với gần 3.000 cửa hàng tạp hoá bán lẻ trên khắp đất nước. Vào năm ngoái, mỗi một ngày, Cty khai trương một cửa hàng và số lượng khách hàng đã vượt quá con số 2 triệu người, đem lại 985 triệu USD doanh thu. Đồng thời, Cty đã niêm yết trên thị trường chứng khoán Bangkok, và ngày nay giá cổ phiếu đã lên tới 60 bath so với hồi đầu công bố bán với giá 42 bath. Các đối thủ chính của 7-Eleven là AM/PM, Convenience-store và Family Mart của Nhật. Chairasmisak luôn áp dụng những phương thức thanh toán thuận lợi nhất để khách hàng tìm đến với 7-Eleven như sử dụng thẻ “thông minh” và một số hình thức thanh toán thay tiền mặt và thẻ tín dụng. “Tại Thái Lan, nếu bạn là một người giàu có, mọi người sẽ ghen tỵ và không thích bạn”, Chairasmisak cho biết, và đây là lý do tại sao Chairasmisak đã đưa 7- Eleven tham gia vào các dự án xã hội. Lợi nhuận từ kinh doanh một phần được tài trợ cho các trường học tôn giáo và tất nhiên cả cho trường dạy môn chơi cờ mà Chairasmisak yêu thích. “Nếu không có những đóng góp công ích cho xã hội, báo chí sẽ không có những đánh giá tốt về Cty. Như vậy người dân cũng không biết đến và sẽ xa lánh 7-Eleven” -Chairasmisak cho biết.

Trên thực tế, Chairasmisak không những áp dụng môn giải trí yêu thích của mình trong lĩnh vực kinh doanh, thậm chí ông còn sử dụng bàn cờ để quyết định ai sẽ là đối tác của mình trong kinh doanh. ông còn viết một cuốn sách bằng tiếng Anh để quảng bá về giá trị của đánh cờ được coi như một công cụ kinh doanh hiệu quả. Không những vậy, Chairasmisak còn lôi kéo các nhân viên của mình tham gia vào môn giải trí này, tạo cho họ lòng nhiệt tình và tinh thần thi đấu kiên trì, quyết tâm là người chiến thắng trên bàn cờ cũng như trên thương trường.

II) Giải cờ Tướng quốc gia năm 2001

[b]Ván Dương Nghiệp Lương (thắng) Nguyễn Phương Hùng[/b]
[game boxcomment=0 box=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME D Nghiệp Lương (thắng) Ng Phương Hùng
RED Dương Nghiệp Lương
BLACK Nguyễn Phương Hùng
RESULT 1-0
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
3. X1-2 M2.3 4. B7.1 B7.1
5. X2.6 P8-9 6. X2-3 P9/1
7. B5.1 S4.5 8. B5.1 P9-7
9. X3-4 B7.1 10. M3.5 B7.1
11. M5.6 X8.8 12. M6.7 X8-2
13. B5.1 T7.5 14. P8-6 X1.2
15. S4.5 P2/1 16. B5.1 T3.5
17. P6.5 X1-3 18. P6-3 X3/2
19. Tg5-4 Tg5-4 20. X9.2 P2.5
DIAG{ #20 BLUE POPUP }
/*Nếu đi như sau Trắng sẽ kết thúc trận chiến rất chóng vánh: [b]21. X9-6 P2-4 22. X6.1 S5.4 23. X4.3 Tg4.1 24. X6.4[/b]*/
21. X4-6 Tg4-5 22. X6.1 X3-2
23. X6-5 Tg5-4 24. X5/4 Xs.4
25. X5-6 S5.4 26. X6.4 P7-4
27. P5-6 P2.3 28. P6.6 S6.5
29. X6-7 Xt-5 30. X7.2 Tg4.1
31. X9-6 S5.4 32. X7/1 Tg4/1
33. X6-4 X2-4 34. X4.7 X5/8
35. X7.1 Tg4.1 36. X4-5 X4.5
37. Tg4.1 }END
[/game]

III) Giải cờ Tướng quốc gia năm 2002

[b]Ván Dương Nghiệp Lương (thua) Trần Văn Ninh[/b]
[game boxcomment=0 box=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Dương Nghiệp Lương (thua) Trần Văn Ninh
RED Dương Nghiệp Lương
BLACK Trần Văn Ninh
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
3. X1-2 M8.7 4. P8-6 X1-2
5. M8.7 B3.1 6. X9-8 P6.4
7. B5.1 X9.1 8. B5.1 T3.5
9. B5.1 M7.5 10. X8.6 X9-4
11. P6.4 S4.5 12. X2.4 P2-1
13. X8-7 P6/4 14. P5-6 X4-2
15. M3.5 Xt.5 16. M5.6 P1/1
17. Pt-3 P1-3 18. X7-6 M3.4
19. X6-5 Xt-3 20. X2-6 M4/3
21. X5/2 X2.3 22. P3/2 X3.1
23. P6-5 X2-7 24. X6.4 P6/1
25. P3.5 X7/3 26. P5.5 S5/4
DIAG{ #27 RED POPUP }
/*Đến đây Trắng có thể nhẹ nhàng và nhanh chóng kết thúc ván cờ nếu đi như sau, tránh thua ngược một cách đáng tiếc: [b]27. X6-5 Tg5.1 28. P5-2 Tg5-4 29. X5-6 M3.4 30. X6.1[/b]*/
27. X5-4 X3/2 28. X4.3 X3-5
29. S6.5 X7.6 30. X6/1 M3.2
31. X4.1 P3.8 32. X4-6 M2/3
33. Tg5-6 X7.3 34. Tg6.1 X7/7
35. P5-7 X7-4 36. X6/1 S4.5
37. X6-1 P3-1 38. P7-2 X5-4
39. S5.6 Tg5-4 40. P2.2 Tg4.1
41. P2/1 S5.6 42. X1-4 X4.2
43. Tg6-5 X4.1 44. Tg5/1 X4/3
45. X4.1 Tg4.1 46. X4/1 Tg4/1
47. X4-5 B3.1 48. X5.1 Tg4/1
49. X5.1 Tg4.1 50. P2.1 S6.5
51. X5/1 Tg4/1 52. X5.1 Tg4.1
53. X5/3 P1-2 54. P2-7 P2/4
55. X5-7 X4-5 56. S4.5 Tg4-5
57. P7/5 X5.3 58. Tg5-4 X5/3
59. X7-4 X5-3 60. X4-5 Tg5-4 }END
[/game]