Giai thoại làng cờ: Chưa hết tiền chưa về

[b]Trả lời:[/b] [i]Trong cờ, việc bình luận và phân tích ván cờ là rất quan trọng. Giả Đề Thao (1909-1995) là người Sơn Tây, Trung Ouôc là một nhà lý thuyết cờ nổi tiếng bậc nhất, với nhiều tác phẩm kinh điển về cờ. Đặc biệt tài bình luận và phân tích ván cờ của ông được người đời hết sức hâm mộ bởi vừa sâu sắc, chính xác, vừa kết hợp với kiến thức sâu rộng về nhiều phương diện khiến cho người nghe vô cùng hứng thú, nâng thêm được tầm hiểu biết của mình.

Chúng tôi xin giới thiệu lời bình của ông trong ván cờ nổi tiếng tại “Ngũ Dương bôi” lần thứ nhất, giữa Liễu Đại Hoa (Hồ Bắc) và Hồ Vinh Hoa (Thượng Hải) được chơi tại Quảng Châu.[/i]

[b]Liễu Đại Hoa (tiên bại) – Hồ Vinh Hoa[/b]
[i]Phi Tượng cục đối Quá cung Pháo[/i]
[game]
FORMAT WXF
GAME Liu Dahua(L)Hu Ronghua
RED Liu Dahua;;;
BLACK Hu Ronghua;;;
DATE 14-01-1981
RESULT 0-1
EVENT 5 Ram cup; 1981
START{
1. T3.5 P8-4
/*Xưa nay người ta vẫn cứ cho rằng trận Pháo đầu – Bình Phong Mã là một trong những bảo bối chủ yếu của giới kỳ thủ, thế nhưng Hồ Vinh Hoa không theo nếp nghĩ như thế, ông “một mình một ngựa” tìm cách khai phá một con đường mới, đó là “phi Tượng cục” với chiến lược: thủ trước công sau, dùng nó nghênh chiến với hàng loạt đại cao thủ và rốt cuộc đã giành được những thắng lợi vang dội. Hồ bèn viết thành sách công trình của mình cho thiên hạ đọc.

Khi vào ván này Liễu Đại Hoa được đi tiên bèn “dĩ độc trị độc” lấy ngay bài của Vinh Hoa để trị Vinh Hoa. Điều này chứng tỏ rằng Liễu đã nghiên cứu rất kỹ càng và tỏ ra khá tự tin. Tuy nhiên Hồ Vinh Hoa không bị bất ngờ, lập tức đối lại bằng Quá cung Pháo. Việc này nhằm chuẩn bị xuất Xe cánh trái và nếu cần thì biến thành trận Pháo đầu hay Phản cung mã. Còn như ở cánh phải sẽ làm gì? Ví dụ Mã nhảy ra biên hay nhảy vào trong, Pháo kéo về đầu… còn phải đợi tình hình cụ thể. Quá cung Pháo có điểm yếu là là các quân bố trí không được cân bằng, quân dễ bị chồng chéo, cho nên vận dụng được suôn sẻ thế trận này không phải là dễ.*/
2. M2.3 M8.7
3. X1-2 B7.1
/*Tiến Tốt là nước tinh tế, nếu đi X9-8 thì Trắng P2.4, sau đó để tránh bị phong tỏa Đen buộc phải đi B7.1, khi đó P2-3 đè Mã đen và đổi Xe, thì sự khiếm khuyết của Quá cung Pháo lập tức bị phơi bày.*/
4. B7.1 X9-8
5. M8.7 M2.1
6. X9.1 S4.5
7. P2.4
/*Sự phối hợp giữa tiến Pháo và hoành Xe là có sự liên quan, nếu không, Đen đi M7.6, Trắng phải lo di chuyển Pháo qua hà, sẽ bị mất tiên.*/
7. … T3.5
8. B9.1 P2-3
9. M7.8 P4.3
10. M8.9 X1-2
11. M9.7
DIAG{ #11 BLUE }
/*Hiện tại Pháo trắng qua hà có tác dụng phong tỏa Xe, đè Mã, phối hợp tác chiến với Mã biên. Quân Trắng trên bàn cờ xem ra linh hoạt, nên tốt nhất là để Mã biên làm mồi nhử, đổi thành P8-7 và các cách bố trí nhằm quấy rối đối phương. Bên Đen khó thoát khỏi sự vây hãm quấy rối này. Ví dụ diễn biến sẽ như sau: P8-7 X2.3 B9.1. Trắng phục nước B9-8 hiến cho Xe ăn để Mã bắt Pháo, Đen phải xử lý với Pháo lộ 3, hoặc Đen P3/2 P2-3 X8.9 M3/2 X2.4 X9.1 X2-1 T7.9 P3-1 T9/7 Trắng chiếm ưu;
Hoặc Đen P3-4 P2-3 X8.9 M312 X2.4 X9.1 X2-1 T7.9 Trắng ưu thế*/
11. … X2.7
12. B9.1 P4.2
13. B9.1 M1/3
/*Trải qua đổi quân M7.8 X2/7 sau đó Pháo đen ở góc Sĩ chuẩn bị đánh mã Trắng phải đi T5/3, thế trận gò bó, Đen sẽ phản tiên*/
14. P2-7 X2/5
/*Trắng quyết đoán kịp thời, bình Pháo nổ Tốt, thí quân tranh tiên là nước cờ hay, còn Hồ tham ăn quân Mã mà mất thế, cờ rơi vào thế hạ phong.*/
15. X2.9 M7/8
16. M7/5 P4-7
17. P7-1 P7-6
/*Đen bình Pháo cũng là bất đắc dĩ*/
18. P1.2
/*Đây là nước tất yếu. Nhưng xét về thứ tự thì Trắng trước tiên nên đi X9-4, đợi cho Pháo đen thoái về góc Sĩ Trắng mới đi P1.2 buộc Đen M3/1 say đó X4-2, M8.9 X2.6 kẹp Mã sau đó Trắng đưa Pháo xuống đáy có thể bắt chết Mã đen. Lúc này Đen P6.1, như mượn cớ đổi Xe cứu Mã, nhưng Trắng phục nước B9.1 để cho Xe ăn, nếu Đen ăn thì P1.1 T5/3 M5.7 P6/1 M7/8 X1-2 M8.6 X2-4 X2.2 T3.5 M6.4 S5.6 X2/2 Tg5.1 S4.5 Tg5-4 X2-4 Trắng có ưu thế tuyệt đối.

Nếu Xe đen không ăn mà bình 4 thì B9.1 bắt chết Mã đen ở góc phải, giành thắng lợi nhanh hơn.*/
18. … P6/6
/*Đen thoái Pháo về vị trí thích hợp dùng Pháo bảo vệ Mã, dùng Mã giữ Tượng, phát sinh sự liên hệ với Mã bên trái. Đen cố thủ chờ cơ.*/
19. P1-2 P6-7 20. X9-4 T5/3
21. X4.7 M3.5 22. M5/3 P7.2
23. B7.1 X2.4 24. X4/5 P7-8
25. M3/1 P8/1 26. B3.1 M5.7
27. X4-2 P8-4 28. B7-6 X2-4
29. B3.1 X4.3 30. Tg5.1 M7/6
31. B6-5 T3.5 32. X2-4 M6.8
33. B3-4 X4/6
/*Giữa trung và tàn cục Đen vẫn rình cơ hội tấn công, còn Trắng thì cố sức phong tỏa ép Đen, cả hai bên đều ra sức tính toán rất chặt chẽ, mỗi nước đi đều rất có giá trị*/
34. X4-2 X4-1
/*Đen mất Tốt biên. Trắng bình Xe nhằm vào Mã. Tốt hơn Trắng nên tiếp tục B9.1 X4-9 B9-8 P4/2 X4-2 X9-8 X2.3 P4.1, Đen đối với nước M1.3 của Trắng. Đen M8.6 ăn Tốt, thí Mã giải vây, Trắng sẽ X2-4 X8.7 Tg5/1 X8-3 X4-6 P4/1 M1.2 M8.9 B1.1 (không nên tiếc Tốt 7 vì đã chết chắc) X3/6 B1.1 P4.2 B1.1 M9/8 M2.3 Tg5-4 M3/4 M8.7 B1-2 Trắng ưu thế.*/
35. X2.3 X1.3 36. M1.3 Mt/6
37. X2-4 P4/1 38. Bs.1 X1-5
39. M3.1 X5/1 40. X4-6 P4/1
41. Tg5/1 X5.1 42. B1.1 X5-7
/*Đen chơi cẩn trọng diệt được 2 Tốt trắng và 1 Sĩ. Bình thường Đen hay đi X5- 9 buộc Trắng X6/2 giữ Tốt, Đen M6.7 đuổi Pháo khiến thế phong tỏa của Trắng sơ hở. Nhưng Đen lại đi X5-7 kìm hãm tốc độ tiến quân của Trắng đồng thời tiện cho việc di động Sĩ Tượng, sau đó di chuyển Xe Mã Pháo từ cánh trái sang cánh phải nhằm vào việc khuyết Sĩ của Trắng mà phản công, đây là cách tính chiến lược rất sâu xa, không phải ai cũng làm được.*/
43. M1/2 X7/4 44. B1.1 X7-8
45. M2.1 P4-2 46. X6-8 P2-3
47. X8-4 P3.1 48. B4-3 P3-2
49. B3-2
/*Trắng không nhìn ra nên chưa chú ý phòng bị*/
49. … T5/3 50. X4-7 P2.8
51. T7.9 S5/4 52. X7.3 M6.7
/*Trắng không cần phong tỏa nữa mà bắt đầu tấn công, Đen chịu mất Tượng để tìm cách đối công*/
53. P2-9 M7.5 54. X7/4

/*Nước này không hay, lẽ ra Trắng nên đi P9.1 Đen buộc phải X8-1, Trắng sau khi P9-6 khử Sĩ để thuận lợi vào tàn cục.*/
54. … M5.6
55. P9.1 P2/9 56. X7.4 M6.7
57. Tg5.1 X8-2 58. X7-6 Tg5.1
59. X6-5 Tg5-4 60. X5-6 Tg4-5
61. Tg5-4
/*Nếu Trắng Tg5-6 X2.6 Tg6/1 M715 Tg6-5 P2.6 X6/6 T7.5 rồi để giải trừ Đen M5.3, Trắng có nguy cơ mất Xe.
Còn nếu Trắng đi S4.5 X2.1 S5/6 X2-4. Nếu Trắng P9-8 X2-7 Trắng cũng dễ thua. Đây quả là trận đánh xáp lá cà ác liệt sơ sẩy là thua ngay*/
61. … X2-6 62. Tg4-5 P2.6
63. X6/6 P2/1 64. M1/3 X6-5
65. T9/7 P2-8 66. M3/2 P8-5
67. T5.3 M7/5 68. X6-5 M5.3
69. Tg5-4 X5-6 70. M2/4 Tg5-6
71. S4.5 P5.3 72. Tg4-5 X6.5
73. Tg5-6 X6.1 74. Tg6/1 X6/4
75. Tg6.1 M8.7 76. P9/7 X6.4
77. Tg6/1 M7.6 78. X5.2 X6/2
79. Tg6.1 M6.5 80. P9-5 X6.2
81. Tg6/1 M3/5 }END[/game]
Như vậy nhìn tổng quát ván cờ, ở khai cục bên Trắng đi chính xác, thí quân tranh tiên trong khi Đen tham ăn Mã mà cục thế kém cỏi. Nhưng vào gần cuối Trắng sơ hở nên bị thua. Ván này cho thất Hồ Vinh Hoa biết kết hợp nhẫn nhịn, chờ thời cơ, khéo chuyển hướng tấn công, sử dụng quân Mã rất điệu nghệ, rốt cuộc đã giành thắng lợi.

[i]Trích từ “Những ván cờ tuyệt diệu…”[/i]

Thành công của anh thêm một lần nữa chứng minh lớp trẻ đang hình thành lối chơi mới, không xa rời lý thuyết nhưng không cứng nhắc câu nệ mà rất biến hoá. Chúng tôi hy vọng các vận động viên trẻ tiếp tục phát huy cách chơi này, tiếp tục chiếm lĩnh đỉnh cao mới.

Vào ván đầu của giải, Vũ Quân cầm đen gặp quốc tế đại sư Trần Văn Ninh.

Ván 1 : Trần Văn Ninh (đi trước thua) Nguyễn Vũ Quân

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trần Văn Ninh(đi trước thua) Nguyễn Vũ Quân
RED Trần Văn Ninh
BLACK Nguyễn Vũ Quân
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 B7.1
3. B7.1 X9-8 4. M8.7 M2.3
5. P8.2 T7.5 6. M7.6
DIAG{ #6 BLUE POPUP }
/*Theo các nhà nghiên cứu Trần Hiểu Khôn, Hà Liên Sinh thì đến đây có thể chọn:
Một là: 6…X1.1 7. X1.1 X1-6 8. P5-7 M7.8 9. T7.5 S6.5 l0. P8/1 Trắng hơi ưu.
Hai là: 6…P8.3 7. P5-7 B1.1 8. T3.5 B3.1 9. B7.1 P8-2 l0. P7.5 T5.3 11. M3/5 X1.3 12. M5.7 X1-4 13. S4.5 B5.1 14. X1-4 M7/5 15. M7.8 X2.4 Đen hơi ưu*/
6. … B3.1
/*Một nước đi mới? Chúng tôi đã tra cứu các sách cờ tướng Trung Quốc nhưng không tìm thấy nước đi này. Tuy nhiên nước này lại không mới, bởi vì trong các ván cờ “độ” ở Hà Nội thì đây là nước hay gặp. Tác dụng của nó là mở thông Mã cánh phải, chỉ đơn giản vậy thôi.*/
7. B7.1 T5.3 8. P5-6
/*Nên P5-7 giữ vững nước tiên*/
8. … P8.3
/*Hay! Thấy cơ hội phản tiên là lập tức tranh thủ đánh ngay*/
9. P8/3
/*Nhầm lẫn nên bị động. Cần M617 giữ vững thế trận*/
9. … B7.1 10. M6/5 B7-6
11. B3.1 B6-7 12. P8-3 M3.4
13. P3.3 P2-5 14. X1-2 M4.5
15. X2.4 X8.5 16. M3.2 M5/7
17. X9-8 Mt/5 18. X8.3 }END[/game]
Đến đây Đen ưu hơn một Tốt đầu, giành nước tiên, dần thắng cuộc.

Ván 1 cho chúng ta thấy diện mạo của nhà vô địch mới: rất nhanh nhạy phán đoán chỗ kém của đối phương, có cơ hội là công kích nhanh, mạnh nhưng không vì thế mà ham đánh quá đà. Từ nước 18 hai bên đều ổn định thế trận dần, không có ai tấn công. Chỉ sau khi bố trí xong trận địa, đen mới mở đợt công kích mới với ưu thế Tốt đầu để giành phần thắng.

Trong bài [topic id=311]”Vì sao khó thay đổi?”[/topic] đã đề cập đến sự bất tiện của việc dùng quân cờ Tướng chữ Trung Quốc và lý giải tại sao người ta không muốn thay đổi. Thực ra việc cải tiến các quân cờ Tướng đã được bàn cãi từ lâu trên thế giới. Phương án cải tiến có nhiều và các ý kiến cũng không ít. Đã có một số tổ chức và cá nhân từng đứng ra thử nghiệm, trưng cầu ý kiến. Điển hình là trang web trước đây của ông Peter Sung (phó chủ tịch hiệp hội cờ Tướng Toronto, Canada – có thiết kế và địa chỉ khác với hiện nay) đã đưa ra đưa ra hình của hai loại bàn cờ quân phẳng (2 chiều) bao gồm một bàn cờ chữ truyền thống và một bàn cờ có các quân dùng các hình vẽ (biểu tượng) và đề nghị mọi người cho biết ý kiến thích dùng loại nào.
[img]xq378-0.png;center;Quân cờ chữ (truyền thống) và quân cờ dùng hình (biểu tượng)[/img]

Tính đến ngày 4/11/1996 đã có 137 người cho ý kiến với kết quả như bảng dưới đây (lưu ý thời đó Internet còn chưa phổ biến nên số lượng người cho ý kiến như vậy đã là cao):

Nhìn vào bảng này ta có thể thấy người Trung Quốc thích dùng quân cờ chữ nhiều gấp 6 lần những người thích dùng hình, trong khi tỉ lệ này ở những nước khác là 2/1.

Như vậy, có thể kết luận rằng [b]đa số người dùng vẫn chấp nhận quân cờ dùng chữ Trung Quốc hơn[/b].

Người ta cũng cố gắng thiết kế và thử nghiệm các quân cờ lập thể (3 chiều – giống quân cờ Vua) trong một số giải cờ cuối năm 1998. Các quân cờ này có độ cao từ 4.5 đến 8 cm, đường kính từ 2 đến 2.5 cm và có hình như hình 2. Chắc các bạn cũng đoán được kết quả: quân cờ ba chiều đã biến mất hoàn toàn trong các giải sau đó.

[img]xq378-1.x-png;center;[/img]
 

Tuy nhiên việc sản xuất và kinh doanh các quân cờ tướng lập thể vẫn được tiếp tục, nhưng nặng ở cách trình bầy và đóng vai trò là vật trang trí, quà lưu niệm hơn là dùng trong đấu trí thật.

Dưới đây là một vài loại bàn cờ cờ Tướng lập thể đang lưu hành trên thị trường:

[img]xq378-2.jpg;center;Quân cờ Tướng lập thể có thiết kế giống hình trên[/img]
[img]xq378-3.jpg;center;Một loại quân lập thể khác[/img]