Cờ bỏi đầu xuân

Nhiều bạn mới tập chơi thích đánh nhanh, sử dụng những cục đẹp mắt để giành thắng lợi chóng vánh. Song thực tế thi đấu lại chỉ ra rằng ham đánh nhanh rất dễ sơ suất và thua cuộc. Các danh thủ trong thi đấu thường chủ trương tiến chắc, lấn sân từng tí một và chỉ tấn công khi có thời cơ. Không đánh thì thôi, đã đánh là dứt điểm. Các nhà nghiên cứu cờ tướng thưởng nói: chỉ có những người biết cách đánh chậm, lấn từng chút một mới có thể dứt điểm thần tốc.

Ván cờ dưới đây giữa Từ Thiên Lợi (đi tiên) với Thang Bính Đường cho ta một bài học về cách lấn từng chút một.
[game]
FORMAT WXF
GAME Từ Thiên Lợi – Thang Bính Đường
RED Từ Thiên Lợi
BLACK Thang Bính Đường
START{
1. P2-5 M8.7 2. B7.1 X9-8
3. M8.7 P8-9 4. M2.3 T3.5
5. M7.6
DIAG{ #5 BLUE }
/*Ở nước thứ 4, bên hậu nên 4…B7.1 làm cho Mã trái linh hoạt. Nhưng Thang lại lên Tượng, bộc lộ chỗ yếu ở Mã cánh trái. Do đó Tứ phóng ngay Mã lên hà chực chờ cơ hội.*/
5… M2.4 6.P5-6
/*Ly pháo đầu là nước rất linh hoạt. Nếu P8-6 bắt mã thì X8.5, bên tiên bất lợi.*/
6… X1.1 7. T3.5 X8.4
8. P8-7 P2.3 9. P6.6 X8-4
/*Bên hậu lại thêm một nước sơ suất. Lẽ ra nên đi P2-4 bắt Mã. Nếu bên Tiên P6/1 thì M7/8 đổi Pháo, cân bằng.*/
10. P6/1 X4/2 11. M6.4 P2/3
12. X9-8
/*Bình Xe là nước tranh tiên hay. Nếu M3.4 thì X4.5 bắt Pháo, lên tiên bị động.*/
12… P2-1 13. S4.5 X4.2
14. M4.3 P1-7 15. X8.6
/*Đến đây bên Tiên quét hàng tốt giành ưu thế.*/
15… B3.1 16. B7.1 X4-3
17. P7-9 B1.1 18.X8-5 }END[/game]
Bên Tiên ưu rõ.

[b]Tốt (binh) [/b]

[b]Đặc điểm[/b]

Tốt là quân xung kích chỉ có tiến chứ không được lùi, chiếm số lượng đông nhất trên bàn cờ. Năng lực rõ là yếu kém nhưng tinh thần hy sinh liều chết thì cao hơn tất cả, hết con này đến con khác nhào qua đất đối phương. Do năng lực hạn chế nên giá trị của chúng cũng thấp nhưng với tinh thần hy sinh cao nên khả năng phá hoại của nó cũng cao, nhờ đó nhiều ván cờ thắng bại đều có sự góp phần tích cực của nó.

[b]Thực lực[/b]

Khi Tốt chưa qua hà, nó chỉ khống chế được 1 điểm trước mặt, khi Tốt đã qua hà thì có thể khống chế 3 điểm. Như vậy [b]Thực lực[/b] của Tốt qua hà có sự thay đổi giá trị và tuỳ vị trí biến hoá ra sao mà thực lực của nó cũng thay đổi theo. Thông thường Tốt qua hà có giá trị ngang 1 Sĩ hoặc 1 Tượng.

[b]Cách sử dụng[/b]

Mỗi bên có 5 Tốt (Binh) có vị trí đứng không giống nhau nên đóng giữ vai trò cũng khác nhau. Trong giai đoạn khai cuộc, các Tốt 3, 7 nên sớm tiến lên cho Mã linh hoạt, khống chế Mã đối phương, còn Tốt 1, 9 thì chỉ nên tiến lên khi đối phương nhảy Mã lên biên. Tốt đầu rất quan trọng, nếu phối hợp với Pháo đầu thì mới nên tiến lên, bằng không thì cứ để nguyên và nên bảo vệ kỹ nó phối hợp cùng Sĩ, Tượng hình thành hệ thống phòng thủ rất mạnh. Sang giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc, nếu lực lượng các quân mạnh bằng nhau thì bên nào có nhiều Tốt hơn sẽ có nhiều cơ may chiến thắng. Tốt đã qua hà nên tăng cường bảo vệ, nếu muốn tiến xuống sâu thì càng phải thận trọng vì có thể đối phương sẽ quyết tâm vây bắt chết. Và nếu đã xuống sâu thì nên nhanh chóng đưa Tốt “cặp cổ” ở lộ 4 hoặc 6. Cũng có thể đưa Tốt đến trung lộ đe doạ Tượng đầu của đối phương. Nếu có Xe, Pháo phối hợp thì Tốt đổi Tượng đầu, nếu có Xe, Mã phối hợp thì Tốt nên đánh mẻ Sĩ.

Sau đây chúng ta xem xét một số bài học về cách sử dụng Tốt.

Thế 1: Một Tốt xuống bắt Tướng.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Một Tốt xuống bắt Tướng
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 4k4/4a4/9/4P4/9/9/9/9/4A4/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. B5.1 S5/4 2. B5-4 Tg5-6
3. Tg5-4 S4.5 4. B4.1 Tg6-5
5. Tg4-5 S5.6 6. Tg5-6 S6/5
/*Trắng đưa Tướng chiếm lộ 6, Tốt chiếm lộ 4 khiến Tướng Đen bị kẹt ở lộ giữa.*/
7. S5.4 S5/6 8.Tg6.1 S6.5
9. Tg6-5 Tg5-4 10. B4-5 }END[/game]
thắng.

Thế 2: Phá Tượng thủ thắng.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Phá Tượng thủ thắng
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2eak3r/4a4/4ec3/4P3p/9/6R2/8P/C3E4/4A4/4KAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. B5.1! T3.5 2. P9.7 T5/3 3. X3-7
}END[/game]
Trắng phá Tượng ưu thế thắng.

Thế 3: Phá Sĩ nhập cuộc.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Phá Sĩ nhập cuộc
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2e1ka3/c3aP3/4e4/4H4/p8/7R1/P8/4E4/3rA4/3AK1E2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. B4-5! S6.4
/*Trắng dùng Tốt phá Sĩ làm suy yếu thế phòng thủ để Xe, Mã phát huy thế uy hiếp.*/
2. X2.5 S5/6 3. Tg5-4! Tg5-4
/*Nếu 3…P1-6 thì 4. M5.3 hăm bí, Đen xuất Tướng mất Pháo.*/
4. M5.7 P1-3
5. X2-4 Tg4.1 6. X4-7 }END[/game]
thắng.

Thế 4: Liên Binh thủ hoà.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Liên Binh thủ hoà
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 4k4/9/9/9/9/3pp2R1/5p3/9/9/5K3 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. X2.2 B6-5! 2. Tg4-5 Tg5-4
3. Tg5-6 Bt-4!
}END[/game]
Hoà.

Tuỳ vị trí Tướng Đen đứng cánh nào mà Tốt tiền di chuyển hợp lý, không để Xe chiếu Tướng ăn Tốt. Thế cờ bắt buộc hoà.

Ngày nay với tuổi tác đã quá cao, ông không còn tham gia các giải đấu toàn quốc nữa (lần cuối cùng ông tham gia giải Vô địch toàn quốc cách đây 10 năm, tức là năm 1992 tại Đà Nẵng), thế nhưng ông vẫn chơi cờ, dạy cờ và liên tục đứng ra tổ chức các giải cờ hàng năm tại Thủ đô Hà Nội và các tỉnh lân cận. “Kỳ vương đất Bắc” là biệt hiệu mà Trần Quới (người được mệnh danh là “Thiên tài cờ Phương nam”) gọi ông, khi ông thi đấu với Trần Qưới tại Sài Gòn. Những trận gặp nhau ấy khi ông đã bước vào tuổi 52 còn Trần Quới (còn gọi là Lác Chảy) mới 30 đang độ sung sức, tuy nhiên cả hai lần thi đấu cả thảy 4 ván với nhau hai bên không bên nào thắng bên nào, trong đó có một ván cờ mù.
[img]xq108-0.jpg;center;Ông Nguyễn Tấn Thọ (người đội mũ, đeo kính) đang bình cờ với những người hâm mộ vây quanh (ảnh Võ Tấn)[/img]
Khi Việt Nam còn chưa thống nhất, ở phía Bắc trong vòng 40 năm liên tục, ông Tấn Thọ là thủ lĩnh hàng đầu của làng cờ Miền Bắc, phần lớn các giải vô địch miền Bắc ông đều đoạt ngôi quán quân, cả khi thi đấu với các danh kỳ Trung Quốc sang thi đấu tại Hà Nội ông cũng có những ván hòa được đối thủ đánh giá cao.

Ông là thành viên trẻ nhất của Hội cờ Thuyền Quang (thành lập từ năm 1936 ở Hà Nội). Đến khi các thành viên của Hội cờ này đã cao niên, không còn chơi cờ nữa thì ông cùng một số kỳ hữu đứng ra lập một nhóm cờ khác có tên là nhóm Ngũ Tốt. Tính ông khiêm nhường cho nên không gọi là Hội mà chỉ gọi là nhóm và lấy quân Tốt là quân nhỏ bé nhất trên bàn cờ để đặt cho nhóm cờ của mình. Vì trên bàn cờ có 5 quân Tốt nên gọi là nhóm Ngũ Tốt chứ không phải là một nhóm cờ chỉ có 5 người là Trần Sang, Đào Tuấn Bình, Nguyễn tấn Thọ, Trương Trọng Bảo, Nguyễn Văn Chấn như mọi người vẫn tưởng mà còn có nhiều người nữa cũng tham gia chơi ở nhóm này trong một thời gian dài.

Cách chơi của ông Thọ cao sâu nhưng nhã nhặn. Ông không bao giờ chê ai. Ai ông cũng chơi với sự tôn trọng, thật sự cầu thị và chơi đủ loại cờ : cờ bàn, cờ mù, cờ độ chấp quân, đi các nơi thi đấu như kiểu giang hồ, tham gia những trận tay đôi như các “đả lôi đài”. Những giải cờ có danh tiếng đều mời ông cầm chịch như các giải Văn Miếu – Quốc tử Giám, giải Chùa Vua, giải triển lãm Giảng Võ, giải Tứ hùng và một số lễ hội cờ vùng ven đô.

Không chỉ ở Hà Nội, ông còn có công lớn phát triển phong trào cờ ở các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Hà Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ…

Ông còn cùng các ông Ngô Linh Ngọc, Lê Uy Vệ, Lê Hồng Long… viết một số sách truyền bá phổ cập cờ Tướng cho đông đảo bạn đọc. Với tạp chí Người Chơi Cờ ông là cộng tác viên thường xuyên với mục “Những đòn chiến thuật tinh tuyển được bạn đọc ưa thích”.

Vì nhiều năm liền thi đấu đoạt quán quân giải cờ Chùa Vua, nên theo quy ước ở đây, tên ông đã được khắc vào bia đá của Chùa.