XqMoon

[img]xq64-0.jpg;center;[/img]Mã phối hợp với Pháp để làm ngòi cho Pháo chiếu Tướng bắt quân thì biến hóa vô cùng lý thú. Thí dụ thế cờ “Lão Mã hồi hương” dưới đây tỏ rõ tài biến hóa rất lý thú của quân Mã khi được Pháo hỗ trợ để công thủ.

Bên Trắng đi trước thắng.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Lão Mã hồi hương
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 2e2kH2/4P3c/4e4/9/9/9/9/E3E4/3p5/crR1KC3 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M3/4 P9-6 2. M4/2 P6-8
3. M2/4 P8-6 4. M4.5 P6-8
5. M5/4 P8-6 6. M4/3 P6-8
7. M3/4 P8-6 8. M4/6 P6-8
9. X7.9 }END
[/game]

Trong bàn cờ Tướng, quân Mã khống chế được 8 điểm. Khi Mã xa đường biên một hàng thì Mã có thể khống chế từ 3 đến 6 điểm. Mã đứng ở một trong bốn góc thì nó chỉ có thể khống chế được 2 điểm.

Mã là binh chủng đánh tầm ngắn, không cơ động nhanh bằng Pháo. Do bị cản nhiều nên Mã nhiều khi tấn công chậm, có khi bị cản trở phải hòa.

Trong thế cờ dưới đây bên Trắng hơn Mã mà phải chịu hòa vì Mã bị cản, bị giam hãm không hoạt động được, muốn về mà không được.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Hòa vì Mã bị giam
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 5k3/4a4/e2ae4/H1p1p1p1p/p8/2P6/P3P1P1P/9/9/2EAKAE2 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. B7.1 T5.3 2. M9.7 T3/5
}END
[/game]

Về tàn cục, Pháo có ít quân làm ngòi thì Mã thường ưu thế hơn Pháo. Thí dụ Xe Mã thắng Xe Pháo khi hai bên không còn Sĩ Tượng. Một Mã thắng một Tướng còn một Sĩ trong khi một Pháo, hai Tượng không có Sĩ không thắng được Tướng không còn Sĩ, Tượng bảo vệ.

Trong cách chơi khai cuộc hiện nay, vấn đề tấn công và bảo vệ trung lộ là rất cần, nên hai bên công thủ đều lên Mã 3, Mã 7 nhiều. Bình phong Mã tam tứ đồng biên, cả khai cục thuận Pháo và nghịch Pháo cũng thường áp dụng Mã 3, Mã 7.

Thí dụ một ván cờ nghịch Pháo Đặng Đình Yến đi trước thắng Nguyễn Thi Hùng:
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Đặng Đình Yến thắng Nguyễn Thi Hùng
RED Đặng Đình Yến
BLACK Nguyễn Thi Hùng
RESULT 1-0
START{
1. P2-5 P2-5 2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8 4. X2.4 M2.3
5. M8.7 X1-2 6. X9-8 X2.4
DIAG{ #6 RED POPUP }
7. B7.1 P8-7 8. X2-4 X8.8
9. M7.6 P7.4 10. B7.1 X2-3
11. M6.5 P7.3 12. S4.5 X3-8
13. M5.7 P7-9 14. Tg5-4 S6.5
15. M7.5 Xt.1 16. Tg4.1 Xs.4
17. Tg4.1 Xs-7 18. M3.2 P9-4
19. X4.5 Tg5.1 20. X4/1 Tg5/1
21. P5-7 T3.1 22. P8.7 S4.5
23. P8-3 }END
[/game]

Về tàn cục, nếu bên thế thủ còn 2 Sĩ, 1 Tượng hoặc 2 Tượng 1 Sĩ mà có Mã hỗ trợ làm nhiệm vụ thay Sĩ, Tượng bị thiếu thì cũng thủ hòa giống như Sĩ Tượng bền.

Mã hồi cung, Tướng khốn cùng. Những trường hợp phải đưa Mã hồi cung phần nhiều là thế cờ yếu kém.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã hồi cung Tướng khốn cùng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN creakae2/4h4/9/pC2R1H2/4P4/9/9/9/9/3K5 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M3.2 X2.2 2. X5.1 X2-5
3. P8-5 P1.2 4. B5-4 B1.1
5. B4-3 B1.1 6. B3-2 B1.1
7. B2-1 B1-2 8. B1.1 B2-3
9. B1.1 B3-4 10. B1.1 B4-5
11. B1.1 B5.1 12. B1-2 B5-4
13. B2-3 B4-5 14. B3-4 }END
[/game]

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã hồi cung, Tướng khốn cùng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 2P1ka3/4h4/9/9/9/8C/9/9/8r/2E1KA3 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. P1-9 X9-1 2. P9/2 X1.1
3. Tg5.1 X1/1 4. Tg5.1 X1.1
5. S4.5 X1/1 6. S5/6 X1.1
7. Tg5/1 X1/1 8. Tg5/1 X1.1
9. P9-1 }END
[/game]

Mấy thí dụ về tàn cục Mã thắng một Sĩ hoặc hai Sĩ:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã thắng một Sĩ
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 9/3kaH3/9/9/9/9/9/9/9/4K4 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M4/5 Tg4.1 2. M5.3 S5/4
3. M3/4 S4.5 4. M4.6 S5/6
5. M6.8 S6.5 6. M8.7 Tg4/1
7. M7/5 }END
[/game]

diệt Sĩ và thắng. Mã thắng tuyệt đối một Sĩ, không thể đỡ hòa được.

Hai Sĩ đứng đúng vị trí thì thủ hòa được với một Mã. Khi Tướng và hai Sĩ đứng không đúng vị trí hòa, Mã lợi dụng diệt được một Sĩ thì Mã thắng.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã thắng hai Sĩ
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 4ka3/4a4/9/9/4H4/9/9/9/9/4K4 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg5-6 S5/4 2. M5.6 Tg5.1
3. M6.8 }END
[/game]
Mã bắt được một Sĩ và chuyển thành tàn cục Mã thắng một Sĩ ở trên.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã thắng hai Sĩ
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
RESULT 1-0
FEN 5a3/4k4/3a5/2H6/9/9/9/9/9/5K3 w – – – 0
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg4.1 Tg5/1 2. M7.8 S6.5
3. Tg4/1 S5/6 4. M8/6 }END
[/game]
ăn Sĩ và thắng theo tàn cục Mã thắng Sĩ.

[b]Thêm một kỳ đài[/b]

[img]xq95-0.jpg;right;[/img]Thoạt nhìn quán Lú, một quán cà phê mới mở ở gần cầu Bình Quới, ít ai nghĩ đó lại là một kỳ đài. Cách trang trí của quán khá “mô đẹc”, người phục vụ lại là những cô gái khá xinh xắn trong trang phục như những cô thư ký văn phòng, ấy vậy mà là nơi mỗi buổi sáng, một cao thủ nào đó trong làng cờ đang đấu trí với những người thách thức để giữ vững vị trí đài chủ của mình.

Kỳ đài quán Lú mới mở gần hai tuần qua. Ngay những ngày đầu khai cuộc, những cuộc lật đổ ngoạn mục đã diễn ra. Kỳ thủ Trần Đăng Quang, vô địch A1 toàn thành, ngay ngày đầu đăng đài đã bị kỳ thủ Đinh Tiến Lộc giành mất ngôi đài chủ. Đinh Tiến Lộc cũng chỉ trụ vững được hai ngày, rồi lại để mất ngôi vào tay cô gái trẻ Ngô Lan Hương, mặc dù theo đánh giá của một số cao thủ trong làng cờ, Tiến Lộc hoàn toàn có khả năng chấp Lan Hương 2-3 nước tiên…

[img]xq95-1.jpg;left;[/img]So với kỳ đài quán Vọng Các, một kỳ đài có thâm niên gần 2 năm ở thành phố, kỳ đài quán Lú được trang bị “hiện đại” hơn với camera truyền hình trực tiếp ván cờ trên kỳ đài cho khán giả thưởng thức, bên cạnh đó không thiếu phần bình luận của các huấn luyện viên cờ nổi tiếng. Ông chủ quán Lú là Thái Huy Phong, một bác sĩ trẻ đang làm việc tại trường đại học Y dược. Huy Phong vốn là một dân mê cờ tướng, từng đoạt hạng 2, hạng 3 giải cờ sinh viên y dược. Phong nói: “Hồi sinh viên ở ký túc xá thì có cái gì khác ngoài cây đàn ghi ta và bộ cờ. Có lúc đánh liền tù tì 3- 4 ngày đến sút ký, quần áo rộng thùng thình”.

[b]Đã ăn vào máu thì thôi[/b]
Đối với máu mê cờ tướng, người ta thường không thể nói chuyện một vài năm mà thường là hàng chục năm hay cả một đời người. “Tổng kết” máu mê cờ của mình, huấn luyện viên Nguyễn Bá Hùng, người thường là bình luận viên cho các ván cờ tại kỳ đài, nói: “Tôi học văn hóa tổng cộng chỉ có 12 năm phổ thông và 4 năm đại học, chứ chơi và nghiên cứu cờ mất tổng cộng có… hơn 30 năm. Có lần, bà xã tôi đặt vấn đề nửa đùa nửa thật là chọn em hay cờ, tôi trả lời là chọn cờ vì đã lỡ mê từ nhỏ”.

Đánh cờ suốt ngày đêm, đói thì gặm bánh mì, khát thì uống cà phê đen không phải là chuyện hiếm đối với dân ghiền cờ. H.T (một trợ lý phòng tiếp thị của trung tâm thương mại Diamond Plaza, đề nghị được giấu tên), khi còn là sinh viên trường thủy sản Nha Trang, đêm trước một trận đấu với một nhà vô địch khối khác, đã mơ thấy cả những ván cờ mà mình sẽ đấu. Gia đình bán quán cà phê ở khu Thanh Đa, lúc 3 – 4 tuổi, H.T đã là người chuyên sắp các quân cờ cho khách đánh. Lớn lên, cậu bé H.T cũng mê cờ chẳng kém gì bố, một người theo anh là mê cờ đến “bỏ vợ bỏ con”. Đến nay, dù khá bận trí với công việc của mình, khi nghe kỳ đài quán Lú mở, H.T cũng đã đăng ký công đài, nhưng giờ chót anh lại bận việc, chưa có dịp đọ sức cùng đài chủ Lan Hương theo thứ tự đăng ký.

Ở cả hai kỳ đài kể trên, mỗi ngày đều có khoảng 20 – 30 người hâm mộ môn cờ tướng đến học hỏi những nước cờ của các bậc cao thủ. Thứ bảy, chủ nhật, con số đó thường lên cao hơn gấp đôi. Có người đi thành nhóm, bình luận, tranh cãi rôm rả, nhưng cũng có người chỉ đi một mình, lặng lẽ nhấm nháp cà phê và thưởng thức ván cờ. Huấn luyện viên Bá Hùng nhận định: “Những kỳ đài như Vọng Các và quán Lú vừa là một sân chơi bổ ích cho người hâm mộ cờ, vừa giúp các vận động viên cờ nâng cao trình độ vì cả năm chỉ có một số giải cờ nhất định”.

[b]Những ván cờ đời[/b]

Cứ mỗi sáng cuối tuần, ông Võ Văn Tựu, công tác trong ngành quân đội, đều cùng một vài người bạn đến quán Vọng Các xem kỳ đài. Bạn cờ của ông có khi là một vị tiến sĩ toán học ở thành phố, có khi là một nhà nông từ Bến Tre lên chơi (kỳ đài Vọng Các từng có những vị khách tận Hà Nội vào, thậm chí từ HongKong, Đài Loan qua cũng ghé chơi). Ông Tựu nói: “Sau này, được tiếp xúc thường xuyên với các danh cờ mới thấy cái chuyện bỏ ra ba bốn ngày trời liên tiếp để chơi cờ là hoang phí. Bỏ ít thời gian, nhưng có nghiên cứu, học hỏi một cách bài bản thì trình độ cờ còn tiến bộ hơn thời chơi tối ngày mà vẫn đánh cờ đui”. “Cờ đui”, theo ông, là việc chơi cờ mà không quản lý được quân cờ, “giống như bị đui, cứ đút cờ cho người ta ăn mà cứ tưởng là người ta chơi hay hơn mình”. Các danh thủ bao giờ cũng quản rất chặt những nước đi của mình, họ thường tiên đoán trước 5 – 7 nước cờ trong mỗi tình huống.

[img]xq95-2.jpg;right;[/img]Ông Tựu nói: “Đánh cờ là luyện tâm như ông bà mình nói. Phải biết cách thắng đã đành, nhưng đôi lúc còn phải biết cách thua. Người quyết đoán hay người do dự, người kiên trì hay người thường mất bình tĩnh trong những lúc khó khăn, thể hiện rõ qua cách đánh cờ”. H.T cũng có những cảm nhận như ông Tựu. Anh kể: “Có lần, tôi bị buộc phải đánh cờ với ba của cô bạn gái khi tôi đến chơi ở nhà cô ấy. Ván đầu tôi thắng, ông có vẻ rất tức tối vì ông cũng là vô địch cờ tướng của một công ty mà, thế là những ván sau tôi lẳng lặng nhường cho ông ấy thắng”. H.T cho rằng môn cờ tướng, sở dĩ có thể ăn vào máu mê của giới đàn ông vì nó gắn liền với tính sỉ diện. H.T nói: “Mình có thể thua người ta về bóng bàn, quần vợt vì mình thiếu luyện tập, nhưng cờ tướng là môn chơi trí tuệ, nên khi thua người ta thường có cảm giác là mình thua về trí tuệ, khó chịu lắm. Có người chỉ vì cái máu háo thắng mà bị dân cờ độ gài đánh độ thua đến bán nhà”. H.T cho rằng môn cờ tướng cũng đã giúp anh nhiều trong công việc như hiện nay. “Việc của tôi là hàng ngày tiếp xúc, thương lượng với khách hàng. Mình phải nghĩ trước những tình huống sẽ diễn ra, như việc đoán định những nước cờ sẽ đi và những nước cờ đối phương sẽ đối phó”, H.T nói…

Cờ tường, môn chơi “cổ lỗ sĩ” tưởng chừng sẽ mai một với thời gian, lại có khuynh hướng phát triển trong thời gian gần đây. Theo huấn luyện viên Bá Hùng, giới trẻ, nhất là giới sinh viên (kể cả giới nữ), tỏ ra hâm mộ môn chơi này không kém những người đứng tuổi, và họ đã trình làng những kỳ thủ mà các bậc cao thủ trong làng cũng phải kiêng nể…

Dạo ấy, Nguyễn Quốc Cường (thường gọi là Cường con) đang vô địch Hà Nội. Phạm Thắng là tay cờ trẻ bị Cường con chấp hai nước mà vẫn thua. Thắng bực mình, cay mũi tìm đến Trần Việt mượn sách. Việt tặng luôn cho Thắng quyển “Trung Pháo tiến tam binh đối Bình phong Mã” của Hà Thuận An viết. Thắng thích lắm, bỏ cả tháng ra nghiền ngẫm. Khi tự tin là đủ sức đánh bại Cường con rồi, Thắng đến tìm Cường con xin chấp một tiên. Thắng bị Cường con nện cho liểng xiểng. Hôm sau Thắng về hỏi lại Trần Việt:

– Anh Việt này, tại sao em đi đúng như sách, đến đoạn bên Hậu bị mất Xe sách viết là bên Tiên thắng thế mà em vẫn thua?
– Có thể cậu bị sót nước! Việt đáp.
– Em ăn Xe nó bốn ván liền, thua cả bốn ván, tổng cộng mất 20 nghìn, làm sao mà sót nước được!
Trần Việt cười:
– Thế thì anh chịu, em phải hỏi chính Cường con mới biết.

[img]xq72-0.jpg;center;[/img]Cũng vẫn là câu chuyện mất Xe, Bùi Khắc Hưởng kể: Hôm gặp Cường Gia Lâm (vì Cường này sống ở Gia Lâm – ngoại thành Hà Nội) trong giải ở Phù Lưu (Bắc Ninh), anh dùng bố cục Tiến tam binh đánh thắng Cường ở trận chung kết. Cường Gia Lâm nóng máy, về giở sách ra đọc lại. Hai hôm sau Hưởng lại gặp Cường ở giải cờ khác. Cường Gia Lâm bảo: tôi về đọc lại sách rồi, nếu ông chơi như hôm trước là thua đấy!

Hưởng tức khí, nghĩ bụng nếu đổi cách chơi thì đối phương coi thường, anh tiếp tục chơi theo kiểu cũ. Lần này Cường Gia Lâm ưu thế, dẫn đến nước bắt Xe. Theo sách bên Hưởng phải chạy Xe, chấp nhận kém thế chút ít. Nhưng Hưởng nghĩ: chạy Xe thì bị ép đến thua, cao là hòa, việc gì phải khổ thế. Anh quyết định bỏ Xe và sau đó thắng ván cờ.

Đêm đó trở về nhà Hưởng bầy lại ván cờ. Anh đi đến kết luận: nhất thiết phải bỏ Xe và sẽ thắng chắc. Sau này khi gặp vài cao thủ hàng đầu Hà Nội chơi đến đoạn này anh luôn bỏ Xe và cũng chưa thua ai ván nào. Cũng có người không ăn Xe và ván cờ hòa.

Xe là quân mạnh nhất, lúc cần bỏ vẫn nên bỏ. Tuy nhiên phải suy nghĩ cho chín.

Bố cục Cao Xa bảo Mã diễn ra như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Cao Xa bảo Mã
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 M2.3
3. X1-2 X9-8 4. B7.1 B7.1
5. X2.6 P8-9 6. X2-3 X8.2
7. M8.7 T3.5 8. M7.6 P2.4
DIAG{ #9 RED POPUP }
/*Đến đây bên tiên không thể đi [b]B7.1[/b] vì hậu [b]P2-7[/b] bắt Xe ăn lại Tốt. Nước đi bình thường là:*/
9. B5.1 P2/1 10. M6.7 P2-5
11. M3.5 X1-2 12. P5.2 X2.7
}END
[/game]
Bên hậu có thể giữ vững cân bằng.

Trong một giải toàn quốc và ở một ván đấu quan trọng có kỳ thủ bố trận như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Lợi dụng lối mòn quen thuộc
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 B7.1
3. B7.1 X9-8 4. M8.7 M2.3
5. X1.1 P8-9 6. X1-4 T3.5
7. M7.6 P2.4
DIAG{ #8 RED POPUP }
/*Bạn hãy so sánh hai hình bàn cờ trên. Cả hai hình các quân hầu hết đứng ở vị trí như nhau. Bên hậu cho rằng diễn biến tiếp theo là bên tiên [b]B5.1[/b] thì [b]P2/1, M6.7, P2-5, M3.5, X1-2[/b] và ván cờ cân bằng. Đó là một cách nghĩ quen thuộc. Song kỳ thủ bên tiên chính là đang muốn lợi dụng “nếp nhìn” cũ để ra đòn mới. Và ván cờ còn diễn biến tiếp tục:*/
8. B5.1 P2/1
9. M6.7 P2-5 10. M3.5 X1-2
/*Nếu [b]P5.2, T7.5, X1-2, P8-7, X8.5, M5.6[/b] bên tiên ưu.*/
11. P5.2 X2.7 12. X4.7
/*Tiến Xe cản Tượng là một nước có lực. Bây giờ kỳ thủ bên hâu mới nhận ra vị trí Xe đã khác trong cục Cao Xa bảo Mã, song đã muộn*/
12. … X2/1
13. P5.3 P9-5 14. M7.5 X2-5
15. S6.5 S4.5 16. M5.7 Tg5-4
17. T7.5 X5-4 18. X9-8 X8.5
19. X4/5 X4/4
/*Nếu [b]X4/2[/b] thì [b]B7.1, X4-3, X4-7[/b], bên tiên cũng ưu.*/
20. B7.1 X8-5
21. B7.1 }END
[/game]

Bên tiên nhất định thắng.

[i]Trước giải này, anh có tin mình sẽ thi đấu tốt hơn lần trước không?[/i]
– Tôi đã nói trước với anh em trước lúc ra đi rằng tôi sẽ xếp thứ tư.

[i]Quyết tâm là một chuyện, còn thực tế lại là một chuyện, anh không nhớ là năm trước anh cũng thi đấu cật lực mà chỉ đạt hạng 10 thôi sao?[/i]

[img]xq58-0.jpg;right;Từ trái qua phải: Mai Thanh Minh, Đào Cao Khoa, một khán giả và Phạm Trường Lâm (HLV) tại cúp Phật Thừa, tổ chức tại Hawai, Mỹ, 1998[/img]- Năm nay trước tiên tôi biết các kỳ thủ Trung Quốc không tham gia thi đấu. Năm ngoái họ cũng bỏ cuộc nhưng là bỏ giữa chừng khiến cho những người được xếp gặp họ có lợi vì được “ăn không” một điểm, còn năm nay không ai được “ăn không” như thế nữa. Đó là một sự công bằng lợi thế cho mình. Thư hai là năm ngoái khi người ta công bố thể thức mình nghe không rõ nên khi vào đánh còn bỡ ngỡ, năm nay đi lần thứ hai thì mình thành “thổ công” rồi, chẳng còn phải e ngại gì, nhất là các đối thủ thì đã hiểu rõ nhau quá rồi.

[i]Thế nhưng trước khi đi giải này anh cũng đã kịp chuẩn bị gì đâu, nhất là thông báo chậm, phải ra Hà Nội làm visa gấp rồi chuẩn bị lên đường luôn?[/i]

– Thường thì ai cũng phải được chuẩn bị sớm, nhưng tình hình thực tế ở nước mình như thế thì cũng phải chấp nhận thôi. Tuy nhiên trong năm tôi cũng đã thi đấu nhiều, tích lũy được nhiều kinh nghiệm từ các trận thi đấu quốc tế trước cho nên khi lên máy bay vẫn vững tin ở mình.

[i]Điều gì ấn tượng nhất trong chuyến đi Hawai vừa rồi?[/i]

– Có lẽ là lúc xuống sân bay thấy nhiều bà con người Việt của mình ra đón. Người mình ở đâu tình quê hương cũng nặng. Bà con đưa chúng tôi về chỗ ở, hỏi thăm tin tức bên nhà. Ai cũng mừng vì các kỳ thủ ta đánh khá, làm bà con Việt kiều rất thích, rất hãnh diện. Anh Phạm Trường Lâm có đem khoảng một trăm số tạp chí “Người chơi cờ” sang tặng, mọi người đều rất sung sướng khen ngợi. Họi nói “Việt Nam mình cũng có tạp chí cờ như ai, làm gì mà chẳng tiến nhanh!”

[i]Đánh một giải quốc tế lớn như thế sức khỏe anh ra sao?[/i]

– Giải được tổ chức rất tốt, nơi ăn ngủ rất thoải mái dễ chịu, phong cảnh lại đẹp và yên tĩnh nên không ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe.

[i]Theo anh thì trình độ cờ Tướng Việt Nam so với quốc tế ra sao?[/i]

-Theo tôi nghĩ và qua thực tế thi đấu, hiện Việt Nam chỉ kém Trung Quốc, còn với Đài Loan thì ngang ngửa.

[i]Còn trong tương lai?[/i]

– Rất có khả năng sẽ đuổi kịp Trung Quốc [i]nếu như[/i]…

[i]… được đầu tư tốt hơn chăng?[/i]

– Đúng như thế. Trong lúc cờ Tướng Trung Quốc được đầu tư toàn diện và rất tốt thì ở ta đầu tư cho môn cờ Tướng nói chung còn hạn chế.

[i]Anh nói ta ngang ngửa với Đài Loan, nhưng trong giải vừa rồi anh xếp thứ 3, sau hai kỳ thủ Đài Loan. Như vậy xem ra họ vẫn trên cơ chúng ta hay ít ra cũng là địch thủ đáng gờm chứ?[/i]

– Với Đài Loan thực tế ta chẳng kém gì. Ngay như Ngô Quý Lâm vô địch giải này cũng không thắng nổi Đào Cao Khoa, ông ta chỉ thoát hiểm sau một ván phụ đánh bằng cờ nhanh. Tôi không gặp Ngô Quý Lâm ở trận chung kết, nhưng nếu gặp tôi hoàn toàn không ngại ông ta.

[i]Nếu có Trung Quốc tham gia, liệu anh có đứng được ở vị trí thứ 3 không?[/i]

– Rất khó. Chỉ có thể xếp thứ 7 hay thứ 8.

[i]Họ mạnh như vậy sao?[/i]

– Đúng vậy. Đánh ngang bằng với họ thì còn có thể, nhưng thắng họ thì rất khó. Có đánh thực tế thì mới thấy, vì hệ thống đào tạo của họ rất hoàn hảo, đầu tư của họ cho cờ lớn.

[i]Nếu được sinh ra lần nữa, Minh vẫn chọn chơi cờ làm nghiệp của mình chứ?[/i]

– Làm sao mà sinh ra được lần nữa hả anh? Đời mình ham cờ, tư nay về sau cũng chỉ có đánh cờ mà thôi. Mỗi người có một sở thích, có một nghề, tôi nghĩ cờ cũng vậy.

[i]Nếu có ai bắt Minh thôi đánh cờ, Minh có chịu nổi không?[/i]

-Không ai có thể bắt mình thôi nổi. Còn sống thì còn đánh cờ hoài.

[i]Hiện nay phong độ cờ của Minh ra sao?[/i]

– Có thể nói là rất tốt. Đi thi đấu là đấu hết mình, không còn nghĩ tới chuyện gì khác.

[i]Trước kia chắc là còn phải lo chuyện mưu sinh, nhưng sau khi có tiền thưởng thì mọi sự đã đâu vào đấy phải không?[/i]

– Đúng thế. Đã ba chục năm có lẻ theo nghiệp cờ, bây giờ tôi mới thấy mình được an tâm, thư thả hơn. Như hoàn cảnh gia đình tôi thì anh biết rồi.

[i](Sau này khi có tiền Minh đã sửa sang lại nhà cửa khá hơn, còn mấy chục năm qua nhà anh trong xóm lao động, vách gỗ, che bằng những tấm tôn cũ người ta thải ra, nền nhà bằng đất. Cả mẹ già của anh cùng các anh chị chen chúc sống bữa đói bữa no trong căn nhà chật hẹp này. Trong có sáu năm một người anh và một người chị của Mai Thanh Minh đã qua đời trong ngôi nhà này – chú thích của người viết bài).[/i]

[i]Ngoài đánh cờ ra Minh còn làm gì nữa không?[/i]

– Đánh cờ là chính, ngoài ra còn đi dạy cờ. Hiện nay Minh dạy cờ ở Quận 3, mỗi tuần 3 buổi.

[i]Ngoài cờ ra Minh còn thích gì nữa không, thời gian rảnh của Minh làm gì?[/i]

– Thỉnh thoảng nghe nhạc, hát karaoke, thế thôi, vì Minh không có thì giờ.

[i]Gần đây cờ Tướng trẻ thành phố có vẻ xuống hơn các năm trước, giải trẻ vừa rồi không có huy chương nào. Theo Minh thì tại sao?[/i]

-Vì các em phải học nhiều quá, nhất là học thêm. Ngay những em thuộc diện năng khiếu được tuyển chọn mà mỗi tuần cũng chỉ có vài giờ tập cờ thì làm sao tiến bộ được.

[i]Nếu có con, Minh có muốn con sẽ nối nghiệp mình, như Minh đã nối nghiệp bố không?[/i]

– Không đâu anh!

[i]Cực khổ hay bạc bẽo quá chăng?[/i]

-Mình đã qua nghiệp cờ thì mình biết. Chơi cờ mà đam mê thì tốn thời gian lắm. Phải bỏ nhiều thứ. Mỗi thời mỗi khác, bây giờ con cái phải được học hành tới nơi tới chốn, làm công việc của thời đại mới. Không phải tôi mà phần lớn anh em theo nghiệp cờ đều nghĩ vậy.

[i]Minh là trường hợp đặc biệt đã thành công với nghề cờ?[/i]

– Xét cho cùng tôi vẫn là người may mắn nhất trong số anh em chơi cờ. Còn mọi người chơi cờ đều sống rất nghèo.

[i]Sắp tới Minh cũng sẽ tính có một gia đình, một tổ ấm cho mình chứ, nhất là khi có được một khoản tiền kha khá trong tay?[/i]

– Tôi tính cứ ở vậy thôi, không nghĩ tới chuyện vợ con gì nữa đâu anh ạ. Tôi còn mẹ, các em và các cháu, cũng coi như gia đình, là tổ ấm rồi. Hồi trước gia đình lo cho mình, nuôi mình để mình đánh cờ, giờ mình phải lo lại cho mọi người trong nhà.

[i]Những ai là những người thầy chính của Minh?[/i]

– Biết bao nhiêu mà kể cho hết anh. Tôi học ở mỗi người một ít. Ai mình học được mình đều coi là thầy.

[i]Nhưng Minh cũng là thầy của nhiều người chứ?[/i]

– Người ta biết thì bầy cho mình, mình bầy lại cho người khác. Đó cũng là điều tất nhiên thôi.

[i]Sau khi được giải thưởng về, nghe nói Minh tặng quà cho nhiều người lắm phải không?[/i]

– Có gì đâu anh. Bao nhiêu năm qua mình nhận được bao nhiêu là sự giúp đỡ của mọi người. Bây giờ là lúc vui vẻ, thư thả, ngồi nhâm nhi với nhau chút đỉnh hay có chút quà mọn cho mọi người, có gì đáng kể đâu.

[i]Nhiều bạn đọc đã có thư hay gọi điện tới tạp chí chúc mừng anh, hỏi thêm về kỳ nghệ của anh và xin địa chỉ của anh. Anh có nhắn gửi gì tới họ không?[/i]

– Tôi rất mừng là dù có nhiều khó khăn nhưng tạp chí vẫn duy trì được cho tới ngày nay. Một tạp chí là rất quan trọng về nhiều mặt đối với làng cờ nước ta. Nhân dịp này tôi xin nhờ tạp chí chuyển lời cảm ơn của tôi tới những người hâm mộ. Tôi sẽ cố gắng chơi cờ tốt hơn nữa để không phụ lòng trông mong của mọi người đối với tôi.

Bàn cờ Tướng có 9 đường kẻ dọc đánh số từ 1 đến 9. Quân Tướng hoạt động trên đường dọc 4, 5, 6 và 3 đường ngang, như vậy là 9 điểm.

Hai quân Sĩ chỉ hoạt động trên năm điểm trong cung. Hai quân Tượng chỉ hoạt động trên điểm ở nhà.

Kế hoạch tấn công, thủ thế trên bàn cờ Tướng là nhằm bảo vệ Tướng mình và tiêu diệt Tướng đối phương.

Tướng là trung tâm bảo vệ số một. Nhiều ván cờ chiến đấu gay go, Tướng của cả hai bên cùng bị uy hiếp nặng nề, việc thắng bại do kết quả tiêu diệt Tướng nước trước nước sau.

Do quân Tướng ngự trị và hoạt động ở khu vực trung lộ nên muốn tấn công Tướng đối phương thì phải hướng vào trung lộ.

Khi bắt đầu chơi, quân lực của hai bên dàn kín cả hai bên góc biên mà trung lộ chỉ có một quân Tốt 5 che cho Tướng. Vì thế việc tấn công vào trung lộ mau thực hiện hơn, mà tấn công góc biên thực hiện khó khăn, chậm chạp.

Quân đứng ở trung lộ phát huy tác dụng phòng thủ chắc, tấn công mau lẹ, cùng một lúc có thể làm được hai nhiệm vụ tiến công và thoái thủ bảo vệ.

Quân đứng ở góc biên tấn công thường không mạnh bằng ở trung lộ, không cơ động chắc khó cứu trợ về nhà.

Về quân đứng ở đường 5 mạnh hơn đứng ở đường 4 hay 6.

Sau đây là một vài ván cờ chọn lọc của Trần Quới.

[b]Ván 1:[/b] Trịnh A Sáng thua Trần Quới
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trịnh A Sáng (thua) Trần Quới
RED Trịnh A Sáng;;;
BLACK Trần Quới;;;
RESULT 0-1
START{
1. M2.3 B7.1 2. B7.1 M8.7
3. M8.7 T3.5 4. M7.6 X9.1
5. S4.5 M2.4 6. T3.5 P2.3
7. M6/7 P2.1 8. X1-4 P8-9
9. B3.1 X9-8 10. P2.2 B7.1
11. T5.3 P2-3 12. P8-9 X1-2
13. T3/5 B9.1 14. B5.1 M7.9
15. X4.6 M9.7 16. P9.4 P3-7
17. P2-3 X8.6 18. X9-8 X2.9
19. M7/8 P9.4 20. X4/1 P9.3
21. P9.3 S4.5 22. X4-8 M7.5
23. X8.4 S5/4 24. X8/4 S4.5
25. Tg5-4 P7-3 26. M3.4 X8.2
27. Tg4.1 P3.2 28. S5.6 X8/1
29. Tg4/1 M5.6 30. X8-1 P9-8
31. M4/3 P3-7 32. P3-6 M4.2
33. P9-8 M6.7 34. Tg4.1 X8/2
35. S6.5 P7-5 36. S6/5 X8-6
37. S5.4 X6.1 }END
[/game]

[b]Ván 2:[/b] Trần Quới thắng Âu Thiếu Huê
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trần Quới(thắng)Âu Thiếu Huê
RED Trần Quới;;;
BLACK Âu Thiếu Huê;;;
RESULT 1-0
START{
1. M2.3 B7.1 2. P8-6 M8.7
3. M8.7 M2.1 4. S4.5 X9.1
5. T3.5 T7.5 6. X9-8 X1-2
7. X1-4 X9-4 8. B7.1 X4.5
9. P2.1 X4-3 10. X8.2 P2-4
11. X8.7 M1/2 12. M7/8 X3-2
13. M8.9 X2/2 14. X4.6 P4.1
15. X4.2 S6.5 16. X4-2 P8.2
17. X2/1 P4/1 18. B1.1 X2-6
19. P2-1 X6.1 20. B3.1 X6/1
21. B3.1 X6-7 22. P1.3 T5.3
23. X2/1 M7.9 24. X2-1 P8.3
25. X1-5 P8-9 26. X5-2 P9.2
27. M9.7! X7-4 28. B7.1 X4-3
29. M7.5 X3-5 30. P6.4! S5/6
31. M3.1 S4.5 32. M1.3 X5-6
33. P6-3 T3.5 34. M5.4 P4/1
35. B5.1 B3.1 36. B5.1 X6.1
37. B5.1 S5.6 38. B5.1 P4-7
39. M4.6 M2.4 40. P3-5 Tg5-4
41. X2.2 }END
[/game]

[b]Ván 3:[/b] Trần Quới thắng Mai Thanh Minh
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trần Quới thắng Mai Thanh Minh
RED Trần Quới;;;
BLACK Mai Thanh Minh;;;
RESULT 1-0
START{
1. B3.1 P8-7 2. T3.5 M8.9
3. P2.4 M2.3 4. M2.3 T3.5
5. B7.1 X9-8 6. X1-2 S4.5
7. M3.4 X1-4 8. M8.7 B9.1
9. P8.4 P7-6 10. X9.1 X4.7
11. X9-7 P6.2 12. P2/4 X4/7
13. P2.5 B3.1 14. M4/3!! B3.1
15. P2-7 X8.9 16. M3/2 X4.3
17. P8/6 X4/1 18. P7/1 X4-3
19. P7-6 X3.1 20. P6.2 P2-4
21. M7.6! X3/2 22. M6.4 B3.1
23. X7-8 X3-4 24. X8.5 X4-3
25. P8-9! X3.3 26. M4.6 B1.1
27. M6/5! X3/4 28. X8-5 B3-4
29. P9.5 B4-5 30. M2.4 B5.1
31. T7.5 P4.4 32. X5-8 P4-8
33. M4.6 P8/3 34. X8/1 X3-4
35. M6.7 X4.5 36. X8.4 S5/4
37. P9/1 X4/4 38. P9.5 Tg5.1
39. X8/4 M9/7 40. M7.6! P8-4
41. M5.6 X4.2 42. X8.3 X4/2
43. P9/1 }END
[/game]

[b]Ván 4:[/b] Mông Nhi thua Trần Quới
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mông Nhi(thua)Trần Quới
RED Mông Nhi;;;
BLACK Trần Quới;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
3. X1-2 P8.4 4. B3.1 P2-5
5. B7.1 M2.3 6. M8.7 X1-2
7. X9-8 X2.4 8. P8-9 X2-8
9. X8.6 P8-7 10. X2-1 P5-6
11. B5.1 S6.5 12. M7.5 T7.5
13. B5.1 B5.1 14. M5.6 B5.1
15. B7.1 B3.1 16. M6.5 P7-5
17. M3.5 T3.5 18. M5/7 M7/6
19. X8-7 Xt-6 20. M7.8 P6.7
21. X1.2 P6/4 22. X7.1 P6-2
23. P9.4 X6/1 24. P9.3 P2/5
25. X7-8 P2-3 26. P5-7 X8.9
27. X1-3 X6-1 28. P9-8 X1/3
29. P7-4 B3.1 30. X3.1 X1-2
31. X8.2 P3.9 32. S6.5 P3-7
33. P4.4 P7/4 34. S5/4 B7.1
35. X8/4 X8/6 36. P4-8 X8-5
37. P8.3 T5/3 38. X8-3 B5-4
39. Tg5-6 P7-6 40. P8/8 P6/3
41. P8-5 P6-5 42. P5.6 M6.5
43. Xt-7 T3.1 44. X7-9 X5.4
45. X3-4 M5.3 46. X9-2 S5/6
47. X4/2 M3.2 48. S4.5 M2.3
49. Tg6-5 M3.5 50. Tg5-4 S4.5
51. X2-8 T1/3 52. X8-7 S5.6!
53. X7.4 Tg5.1 54. X7/1 Tg5/1
55. X7-3 M5/3 56. X4-8 X5.2
57. Tg4.1 M3/5 58. Tg4.1 M5.4!
59. X8-6 X5/3 }END
[/game]

Nhà nghiên cứu Australia Bruce Burns, giáo sư triết học tại Đại học Michigan, Mỹ, đã so sánh thứ hạng của các kỳ thủ trong các giải đấu cờ thường và vị trí của họ trong những ván cờ chớp nhoáng – có tốc độ di chuyển là 7,5 giây/nước.

Ông tìm thấy thứ tự của người chơi cờ thường cũng phản ánh chính xác thứ hạng của họ tại giải cờ nhanh, đặc biệt ở cấp độ siêu sao. “Kết quả cho thấy điều khiến cho người chơi trở thành bậc thầy là do họ có bản năng tốt hơn. Các kỳ thủ thường rất nhanh để chọn lọc các nước đi. Với những người chơi giỏi hơn thì những chọn lọc đó thường chứa nước đi tốt nhất”.

Nhà tâm lý học người Australia Stewart Einfeld tại Đại học New South Wales, cũng là một kỳ thủ, cho biết trực giác của kiện tướng cờ vua liên quan tới khả năng nhận thức các mô hình, có được sau nhiều năm luyện tập.

“Họ đã nhìn thấy kiểu đi này quá nhiều lần và ngay lập tức có thể biết được nước tiếp theo sẽ là A hay B. Bạn sẽ cho rằng đó là trực giác, bởi nó diễn ra quá nhanh. Thực ra nó đã được học và dần trở thành trực giác”.

Nhưng nếu bạn không phải là Kasparov hay Karpov thì cũng không thể tạo lợi thế cho mình bằng cách rút ngắn ván đấu. Bằng cách dành thời gian rà soát tất cả các nước đi và tiến triển của nó, có thể bù lại cho việc thiếu trực giác. Tìm kiếm tất cả các lựa chọn cũng giúp tránh sai lầm và nhận ra được nước đi tốt nhất. Điều này giải thích vì sao các đại kiện tướng vẫn mất thời gian trong những giải đấu thường, cho dù họ nhìn thấy nước tốt nhất chỉ trong vài giây.

“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, trực giác nhanh có thể rất tốt, nhưng tốt như thế nào thì còn phụ thuộc vào kinh nghiệm tương xứng”, Burns nói.
[img]xq92-0.jpg;left;[/img]

[img]xq93-0.jpg;center;[/img]Tiền thân của súng thần công ở nước ta là những cỗ máy bắn đá. Một số thư tịch cổ có ghi: Vào năm 1076, thời nhà Lý, trong một trận đánh do Lý Thường Kiệt chỉ huy đã dùng máy bắn đá công phá thành Ung Châu trên đất Tống. Máy bắn đá tiếp tục được quân đội các thời Trần, Hồ và Lê sử dụng. Cấu tạo của súng bắn đá dựa theo nguyên tắc sức bật của cần tre hoặc những dụng cụ tạo sức bật để bắn những viên đá vào mục tiêu. Đó là loại súng thô sơ, sức công phá còn rất hạn chế. Chỉ đến khi thuốc súng được dùng làm vũ khí, thì sức mạnh của nó mới ghê gớm.

Thời trung đại, người Trung Quốc có 4 phát minh quan trọng nhất thế giới: làm được giấy viết, tạo nên kỹ thuật in, khám phá ra kim chỉ nam và tìm ra thuốc súng. Riêng về thuốc súng, do sự ngẫu nhiên mà người ta phát minh được. Thời nhà Đường, Đạo giáo rất thịnh hành. Những người theo Đạo giáo tin rằng có thể luyện được thuốc trường sinh và luyện ra vàng, do vậy mà thuật luyện đan rất phổ biến. Những nhà luyện đan, luyện vàng hay dùng diêm tiêu, lưu huỳnh và than gỗ nên thường xảy ra các vụ cháy… Và, thật tình cờ, họ tìm ra hợp chất gây bùng cháy mạnh, chính là thuốc súng. Đến đầu thế kỷ X, thuốc súng được dùng làm vũ khí. Họ còn tạo ra tên lửa, quạt lửa, đạn bay…, nhưng chỉ có tác dụng đốt cháy doanh trại đối phương. Thời nhà Tống, người ta không ngừng cải tiến vũ khí dùng thuốc súng. Trong cuộc chiến tranh Tống-Kim, quân Tống đã có loại vũ khí mang tên “chấn thiên lôi” nổ vang như sấm và làm cháy rộng hơn nửa mẫu đất, đốt cháy cả người và da bò. Đến năm 1132, người Trung Quốc chế được loại vũ khí gọi là “hoả thương”, hình dáng như một chiếc ống. Thoạt đầu, hoả thương làm bằng những ống tre, trong lòng nạp thuốc súng, khi đánh nhau thì đốt ngòi, lửa phun ra thiêu đốt đối phương. Đến thế kỷ XIII, quân Nguyên Mông tấn công Trung Quốc, đã học được thuật chế thuốc súng. Khi đi chinh phục Tây Á, họ mang theo cả kỹ thuật chế thuốc súng. Tiếp nữa, người Ả Rập lại đem kỹ thuật chế thuốc súng sang Tây Ban Nha và châu Âu.

Đến đầu thế kỷ XV, kỹ thuật chế tạo súng có sự tiến bộ vượt bậc do công của người Việt Nam. Trong sách “Vân đài loại ngữ”, Lê Quý Đôn có viết: “… Con trai của Hồ Quý Ly, là Hồ Nguyên Trừng, đã sáng tạo ra phương pháp làm súng “Thần cơ sang pháo”. Loại súng này được đúc bằng sắt hoặc đồng, có nhiều cỡ, lớn thì kéo bằng xe, nhỏ thì dùng giá gỗ hay vác vai…”. Năm 1406, nhà Minh sang xâm lược nước ta, bắt được cha con Hồ Quý Ly. Thấy Hồ Nguyên Trừng là người có tài về về kỹ thuật quân sự, người Minh đã biệt đãi, cử Hồ Nguyên Trừng làm quan, tới chức Thượng thư Bộ công. Phần “Binh chế khí” trong “Minh sử” có viết: Hồ Nguyên Trừng đã chế tạo ra súng thần cơ, có ba loại lớn, nhỏ khác nhau. Súng lớn đặt trên lưng voi, súng nhỡ hai người khiêng, súng nhỏ vác vai. Khi có súng thần cơ, nhà Minh tổ chức biên chế lại quân đội cho phù hợp với vũ khí có sức mạnh lớn này. Mỗi lần ra trận có bắn thần cơ, người Minh đều làm lễ tế Hồ Nguyên Trừng. Bởi, Hồ Nguyên Trừng được coi là ông tổ của súng thần công Trung Quốc, và sau khi ông qua đời còn được vua Minh sắc phong làm “Thần hoả khí”. Thần cơ là vũ khí vô cùng lợi hại.

Cũng vào đầu thế kỷ XV, Pháp là nước đầu tiên ở châu Âu chế tạo được súng thần công bắn bằng sức đẩy của thuốc súng, làm những viên đạn bằng gang bay đi xa hơn và sức công phá vô cùng mạnh. Việc sử dụng súng thần công bắt đầu được phổ biến rộng rãi sang các quốc gia khác ở châu Âu. Ở Việt Nam, đến thế kỷ XVII, cuộc chiến tranh Trịnh ở đàng ngoài và chúa Nguyễn đàng trong đều đua nhau mua súng thần công của các lái buôn châu Âu. Các chúa còn nhờ chuyên gia Hà Lan, Bồ Đào Nha hướng dẫn cho đúc súng thần công. Sách “Phủ biên tạp lục” của Lê Quý Đôn có ghi: “Ở luỹ Đồng Hới của chúa Nguyễn có các loại súng đạn chất như núi. Dọc theo tuyến phòng thủ ven biển Đà Nẵng, quân chúa Nguyễn có hàng trăm súng thần công… Đến năm 1786, quân Tây Sơn chiếm được Phú Xuân, thu được 1.200 khẩu thần công. Sau nữa, chiến dịch giải phóng kinh thành Thăng Long, quân Tây Sơn cũng đã thu được vô khối súng thần công của quân Trịnh. Sang thời nhà Nguyễn, đầu thế kỷ XIX, cùng những súng thần công đã có từ trước, các vua Nguyễn đã cho đúc thêm rất nhiều súng thần công, trang bị cho tất cả các thành. Chỉ riêng thành Gia Định, năm 1819, có 250 khẩu súng thần công bố trí trên mặt thành…”.

Có thể nói, súng thần công là một trong những loại vũ khí trọng yếu của quân đội nước ta thời trung đại. Nhưng, đến thời nhà Nguyễn, súng thần công không được cải tiến thêm về kỹ thuật, nên trở thành lạc hậu so với các loại pháo bắn đạn nổ mà các nước phương Tây đã làm được. Vậy là, cùng với quân Pháp, súng thần công đã chịu thúc thủ trước vũ khí hiện đại.

Ngày nay, ở một vài di tích thành cổ, ở các bảo tàng, còn thấy những khẩu súng thần công cũ kỹ. Đó là những khẩu súng từng qua trận mạc, như một kỷ niệm buồn còn lại. Duy có 9 khẩu thần công ở cố đô Huế mà người dân ở đây gọi là “Cửu vị thần công”, rất to lớn, oai vệ, nhưng từ khi ra đời đến nay chưa lần nào được khai hoả. Theo sách “Đại Nam thực lục”: Sau khi lên ngôi năm 1802, vua Gia Long đã cho gom số đồng thu được của nhà Tây Sơn đem đúc thành 9 khẩu súng lớn. Bốn vị đại thần là Nguyễn Văn Khiêm, Hoàng Văn Cẩn, Cái Văn Hiếu, Phan Tiến Cẩn và một số binh sỹ, thợ thuyền thuộc Bộ Binh và Bộ Công, tiến hành đúc súng từ tháng 2/1803 đến tháng 8/1804 thì hoàn thành. Các khẩu súng này được đặt tên theo “tứ thời” và “ngũ hành”. Mỗi khẩu dài 5,1 mét với đường kính miệng là 225 milimét, đặt trên một giá súng bằng gỗ lim có đai sắt rất vững chắc. Trọng lượng mỗi khẩu, kể cả giá súng, là 11.900kg. Súng được làm để trang hoàng cho Hoàng Thành thêm uy nghiêm, chứ chưa bao giờ dùng để bắn. Năm 1816, tên đặt cho bộ 9 khẩu súng này là: Thần Cai Vô Địch Thượng Tướng Quân.

Qua hai thế kỷ, dân Huế chỉ quen gọi cả bộ súng này là “Cửu vị thần công”. Bộ súng này có một giá trị lịch sử đặc biệt gắn liền với đời sống của người dân cố đô Huế. Gần đây, cùng với việc trùng tu, tôn tạo cố đô, 9 khẩu súng thần công cũng được phục chế những chỗ bị hư hại. Vậy là, từ những khẩu súng bắn đá, đến những “thần cơ” do Hồ Nguyên Trừng chế tạo và tới những súng thần công sau này, tất cả đã trở thành quá khứ. Chín khẩu súng thần công còn lại ở cố đô Huế, người ta đến chiêm ngưỡng và thấy ở nó một giá trị khác: Một bộ tác phẩm đúc đồng đồ sộ và có giá trị bậc nhất trong lịch sử đúc đồng Việt Nam!./.

[b]1. Tâm lý có thực sự cần thiết cho cờ hay không?[/b]
Tâm lý học trong cờ – một lĩnh vực nghiên cứu có tính thời sự song tương đối mới mẻ. Sự cần thiết phân tích diễn biến tâm lý của vận động viên cờ xuất phát từ bản chất đối kháng của con người trên bàn cờ.

Chúng ta đều rõ, phần lớn các thế cờ xuất hiện trong ván đấu chỉ mang tính chất “vấn đề tạm thời”, có nghĩa là, một cách giải quyết mạnh nhất hoặc duy nhất đúng có thể không tìm ra được (vì không phải chúng luôn có), và vì thế, việc chọn lựa nước đi phụ thuộc vào chính những đặc thù cá nhân của người chơi cờ: kinh nghiệm, kiến thức, tính cách, lối chơi, khả năng đánh giá đối phương v.v…
[img]xq69-0.jpg;center;[/img]
Từ đây suy ra rằng trình độ của đối thủ, mục tiêu họ tiến tới, kết hợp với sự tự lượng sức mình một cách đúng đắn cho phép người chơi cờ có thể đoán biết được hướng diễn biến có thể của ván cờ và từ đó chọn lựa cho mình phương hướng tác chiến đúng đắn. Điều này còn có nghĩa là để đạt được thành tích, người chơi cờ không những chỉ nắm vững lý thuyết và kỹ thuật chơi, mà cần có kỹ năng đánh giá ưu nhược điểm trong lối chơi và tính cách của đối thủ cũng như đánh giá khách quan chính bản thân mình.

Đưa các yếu tố tâm lý vào việc đánh giá tình huống – chính vì vậy – là điều kiện cần thiết để chơi cờ có hiệu quả. A. Alekhin đã nhấn mạnh:

[i]”Tôi cho rằng, những yếu tố quan trọng nhất để đạt được thành tích, thứ nhất, hiểu được mặt mạnh và yếu trong sức chơi của mình; thứ hai, đánh giá chính xác mạnh yếu của đối phương. Trước đây chúng ta chơi cờ để chống lại các quân cờ, còn ngày nay, chúng ta chống lại con người cụ thể với ý chí, thần kinh, cũng như những đặc thù cá nhân họ, không loại trừ ngay cả những vinh quang mà họ có”.[/i]

Thật tiếc, ngày nay nhiều vận động viên cờ có quan niệm sai lầm về việc phủ nhận vai trò của tâm lý học trong cờ, biểu hiện ở hai thái cực đối lập nhau. Những người đại diện quan niệm cho rằng chỉ tồn tại vấn đề lý thuyết cờ “thuần túy” là thứ cần thiết duy nhất cho thi đấu. Đặc tính, cũng như khẩu vị cá nhân của đối phương không đáng đáng để quan tâm trong việc lựa chọn các quyết định.

Ngược lại, thông qua ván đấu và lời bình luận của nhiều danh nhân cờ, vai trò nghiên cứu tâm lý đối thủ thể hiện sáng chói, mang lại những thắng lợi hiệu quả bất ngờ.

Thí dụ, khi bình một ván cờ A. Alekhin đã giải thích tại sao ông lại chọn nước cờ này chứ không phải nước cờ khác: [i]”Tôi lựa chọn chính nước đi này không phải vì nó mạnh hơn các nước khác, tôi thực sự muốn lái thế cờ theo xu hướng phức tạp về chiến thuật, vì đối thủ của tôi tương đối kém tự tin trong phòng thủ”[/i]. Điều tiên đoán của Alekhin đã thành sự thực. Ván cờ kết thúc khá nhanh.

Cũng không kém phần sai lầm ở thái cực ngược lại – quá phóng đại vai trò của các đấu pháp mang tính tâm lý. Những tiểu xảo tâm lý chỉ có thể có tác dụng trong một số ít trường hợp cá biệt, tuyệt nhiên không thể đóng vai trò hoàn hảo trong mọi trường hợp. Điều quan trọng cần phải nhấn mạnh rằng phương pháp tiếp cận có tính tâm lý – trên thực tế – được xây dựng trên nền tảng của sự hiểu biết khách quan về các nguyên lý chiến lược và chiến thuật cờ.

Thật sai làm khi áp dụng những tiểu xảo tâm lý trong ván cờ chỉ để “dọa nạt” hay “làm rối trí” đối phương. Tất nhiên, cần kiên trì tìm kiếm những quyết định tốt nhất cho thế cờ, song không được quên rằng, những quyết định đó phải chứa đựng sự đánh giá đúng đắn về đối phương cũng như về chính bản thân mình. Cờ cũng như nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống con người, luôn luôn tồn tại hai mặt song song – khách quan và chủ quan. Người chơi cờ không được phép để cho hai mặt này đối lập nhau, hoặc coi trọng mặt này mà coi nhẹ mặt khác. Chỉ những con người sống áp dụng các nguyên lý và quy luật lý thuyết, hơn nữa, chính các nguyên nguyên lý và qui luật này lại do lao động con người sáng tạo ra.

Cần nhấn mạnh rằng, trên thực tế, mỗi người chơi cờ là một nhà tâm lý – tuy rằng đôi khi chính anh ta cũng không ý thức được điều đó.

Ngày nay, phần lớn các tay cờ trình độ cao đều hiểu rõ ý nghĩa và vai trò to lớn của vấn đề tâm lý và tự giác áp dụng những nhân tố này trong sự nghiệp của mình. Thật thú vị khi nghe câu chuyện của Đại kiện tướng O. Romanhisin nói về đấu pháp yêu thích nhằm tác động tâm lý lên đấu thủ của mình:

[i]Thí Tốt, đôi khi là vũ khí tác động tâm lý không tồi. Chỉ là tâm lý thôi vì nhượng bộ chút ít vật chất không thể làm mất cân bằng trong thế cờ. Hơn nữa, thật kỳ lạ, nhiều lúc đối thủ bỗng nhiên bị rơi vào tình trạng nặng nề của “tâm lý hơn Tốt”[i].

Kỳ tiếp: Công tác chuẩn bị tâm lý cho vận động viên