Các trang chuyên đề

Những điều trên đều không đúng.

Ngay từ những ngày viết ra các chương trình cờ đầu tiên (cách đây hơn 50 năm) thì tất cả các chương trình đó đã phải biết tạo ra các nước đi đúng luật rồi (xem thêm bài Một chương trình cờ bao gồm những thành phần gì?) – đó là yêu cầu cơ bản và gần như là yêu cầu đầu tiên một chương trình cờ phải đạt được.

Ta cũng không thể nói nói rằng 50 năm nay trình độ các chương trình cờ chỉ dậm chân tại chỗ: các chương trình ngày nay đã mạnh hơn rất nhiều, trình độ đã tiến rất xa. Nếu trước đây, các Kiện tướng có thể đánh thắng dễ dàng một chương trình cờ dù chạy trên máy tính lớn thì ngày nay một chương trình cờ chạy trên máy để bàn (PC) đã có thể chơi ngang ngửa cả với Đại Kiện Tướng.

Vậy thì tại sao lại có nhiều nhận định rằng các chương trình cờ đã đến mức bão hòa, trình độ chỉ sàn sàn nhau? Có các lý giải như sau:

[b]Đà tiến[/b]
Cũng như các kỳ thủ đẳng cấp cao, lúc đầu trình độ (tính ra elo) của một chương trình cờ tiến khá nhanh theo thời gian, nhưng dần dần sẽ phải chậm lại.

Với các chương trình đẳng cấp cao thì sau một năm làm việc cật lực của đội ngũ tác giả, chúng thường chỉ cải tiến được từ 50 đến 1-2 trăm elo. Tuy khoảng tiến bộ này là rất đáng kể so với một kỳ thủ đẳng cấp cao (thường chỉ tiến dưới 50 elo / năm) thì cái khoản tăng này thường rất khó nhận thấy qua một vài ván cờ.

[b]Chạy đua và cùng tiến[/b]
Một điều thú vị là đa số chúng ta hầu như không thể đánh thắng được các chương trình cờ đẳng cấp cao. Do đó chúng ta thường phải đánh giá sự tiến bộ của một chương trình bằng cách cho chúng đánh với nhau, mang lên mạng đánh với chương trình của người khác. Có điều hầu hết các chương trình mà chúng ta đem ra đọ sức đó cũng không chịu đứng yên, chương trình này tiến thì chương trình kia cũng tiến nên khoảng cách giữa chúng hầu như rất ít thay đổi.

[b]Phương pháp thử có vấn đề[/b]
Tôi đã được đọc nhiều nhận xét về một chương trình cờ hay một phiên bản nào đó là mạnh hay yếu được người ta “phán” chỉ sau một vài trận đấu. Mặc dù kết quả thử này cũng có giá trị tham khảo thì lại hoàn toàn không có giá trị gì để đánh giá hay so sánh sức mạnh các chương trình đó với nhau. Nguyên tắc cơ bản của phép đánh giá sức mạnh chương trình cờ là tạo môi trường đấu khách quan và phải dựa trên số lượng trận đấu lớn (thường phải nhiều nghìn ván trở lên – Bạn Cờ sẽ đề cập đến vấn đề này trong một bài riêng).

Đơn giản nhất là phải biết ghi biên bản một cách thành thạo, lắm lúc phải ghi rất nhanh bởi thời gian hối thúc, ghi chậm lắm khi thua oan ván cờ, mà phải ghi cả nước đi của mình lẫn nước đối phương, còn phải ghi rõ ràng, chính xác, ghi đủ chứ không được ghi thiếu nước nào, nếu sai sót là bị trọng tài phạt lỗi liền mà cứ mấy lỗi là bị xử thua ván cờ.

Kỳ thủ phải biết sử dụng đồng hồ cờ, tay nào đi quân tay đó bấm đồng hồ. Phải biết phân phối thời gian của cả ván đấu như thế nào cho hợp lý, giai đoạn nào phải tranh thủ bấm nhanh để dành thời giờ cho những nước gay cấn phải nghĩ lâu. Tay đi quân nhưng mắt phải liếc đồng hồ, cả đồng hồ mình lẫn đồng hồ của đối phương nếu không thì “rụng cờ” lúc nào không hay, thế là bao công sức bỏ ra thành công cốc!

Kỳ thủ phải biết đứng ngồi ngay ngắn, biết cư xử thân thiện hòa nhã với đối thủ, biết bắt tay và nhìn thẳng vào mặt đối thủ mỉm cười trước lúc bắt đầu ván cờ và cũng phải biết chìa tay ra cho đối thủ khi công nhận mình thua. Kỳ thủ không được đụng tới thuốc lá, không nhai nhồm nhoàm khi đang đánh cờ, biết sắp lại quân ngay ngắn khi kết thúc ván cờ và dọn dẹp tất cả chai hay ly cốc mà mình “giải khát” trong lúc thi đấu… Những chuyện ấy tuy nhỏ nhưng nếu không làm tốt thì bị mọi người đánh giá là kẻ “thiếu văn hóa”.

Kỳ thủ phải biết “học ăn, học nói, học gói, học mở”, mà phải học tỷ mỉ, từng ly từng tí một chứ không phải học lớt phớt tùy tiện đâu.

Học ăn là học cách ăn quân bắt quân thế nào cho đúng luật, phải suy nghĩ chín chắn, đã chạm tay vào quân nào là đi quân đó, nếu chạm quân đối phương thì phải ăn quân đó chứ đừng có kiểu chạm rồi thụt tay lại, vừa phạm luật vừa tỏ ra hèn nhát. Học cách ăn rồi lại phải học cách không ăn, tức là không “ăn gian”.

Học nói là nói cho đúng, cho chuẩn, lúc nào thì nên “thưa thốt”, khi mô thì nên “dựa cột mà nghe”. Tỷ như khi quân cờ bị lệch hay bị đổ thì phải nói thật rõ ràng, rành mạch và đủ âm lượng để cả trọng tài và đối thủ nghe rõ “tôi sửa quân” chứ đừng có ấp a ấp úng, hoặc cứ “ngậm hột thị” mà sửa thì sẽ bị phạm vào luật chạm quân. Ấy là chưa nói đi thi đấu quốc tế mà không rành chút đỉnh tiếng Anh thì gay, nhất là khi cần trình bày một vấn đề gì đó với trọng tài hay đối thủ của mình, không lẽ cứ giuơng mắt ếch ra hay hoa chân múa tay chỉ trỏ lung tung. Vả lại tại các giải quốc tế còn nhiều thứ người ta thông báo như điều lệ giải, giờ tàu xe, địa điểm ăn ở… Đã từng có chuyện cả một đội cờ phải nhịn đói vì không nghe được lời chỉ dẫn địa điểm ăn cơm, khi mò tới nơi thì nhà ăn đã đóng cửa từ hồi nào…

Khi định thắc mắc hay khiếu nại thì cũng phải suy nghĩ cho chín chắn. Tỷ dụ muốn đề nghị hòa cờ sau 50 nước không ăn quân thì phải đếm cho chắc, chứ nếu trọng tài đếm mãi mà thấy mới có 45 nước thì sẽ phạt người khiếu nại bằng cách tăng cho đối phương thêm 5 phút, mà ai cũng biết là ở cuối ván cờ khi thời gian đã cạn thì việc tăng này cũng xấp xỉ như “biếu không” cho đối phương ván cờ.

Kỳ thủ bây giờ không thể “mù” vi tính, bởi mù vi tính thì cũng coi như mù chữ, mà bạn cứ tưởng tượng xem nếu mù chữ thì tình hình sẽ nguy hại như thế nào. Vi tính ngày nay là công cụ làm việc thường nhật của mỗi con người văn minh, đối với kỳ thủ thì còn cần hơn thế nữa bởi trong máy vi tính có hàng loạt các chương trình cờ tân tiến để bạn có thể luyện tập, có mạng internet để bạn theo dõi tin tức, theo dõi các giải cờ diễn ra khắp nơi và trực tiếp đấu cờ hoặc giao lưu với kỳ hữu trên khắp thế giới.

Trong một thế giới sôi động và ngày càng tràn ngập công cụ lao động cũng như giải trí ở dạng trí tuệ, những kiểu chơi giản dị thủa xưa như đánh khăng, đánh đáo, chơi bi chơi ô ăn quan…ngày càng biến mất thay thế vào đó là những màn hình với những trò games điện tử tốc độ chóng mặt, ánh sáng chói chang. Rồi nhịp sống gấp gáp: lên tàu, xuống xe, lên máy bay, phóng honda… phải ăn thức ăn nhanh, uống nước trong chai trong hộp, phải ở khách sạn, chờ đợi ở nhà ga, phải tiếp xúc với không biết bao nhiêu giấy tờ, thẻ, phiếu… con người rời khỏi khung cảnh thanh bình, yên ả, chậm rãi để lọt thỏm vào vòng xoáy công nghiệp, thì kỳ thủ phải tinh thông một vấn đề khác: làm thế nào để đảm bảo sức khỏe và sự thăng bằng trong cuộc sống của mình.

Kỳ thủ hiện nay còn phải biết tự tính các loại hệ số của mình để biết sau mỗi ván vị trí của mình ở đâu, sẽ phải gặp các đối thủ nào để chuẩn bị sẵn tư liệu về các đối thủ đó mà nghiên cứu tìm hiểu trước. Phải biết mình thắng giải này thì hệ số elo của mình sẽ tăng được bao nhiêu để phấn đấu đạt đủ điểm cho các danh hiệu Kiện tướng, Đại kiện tướng hay chí ít cũng là kiện tướng Fide. Tóm lại là mỗi kỳ thủ hiện nay đều phải biết sử dụng công nghệ thông tin, phải biết làm việc với những công thức toán học và có óc phán đoán tốt.

Điều đó nếu nói với các thế hệ kỳ thủ cũ, nhất là với các bậc cha chú thì nghe ra thật là “rối như tơ vò” , thế nhưng với lớp trẻ ngày nay thì chỉ cần một chút chăm chỉ tối thiểu là đều có thể nắm bắt được. Cũng giống như chụp hình kỹ thuật số hay chơi trò chơi điện tử mà thôi!

Tuy nhiên có một điều cần phải hiểu rằng, cờ ngày nay không phải là một trò chơi đơn thuần như xưa kia các cụ ta cứ nhẩn nha,ung dung. Cờ ngày nay là cuộc đấu rất chặt chẽ và nghiêm chỉnh, nó đòi hỏi một nhận thức sâu sắc, một khoa học trong nghiên cứu và luyện tập, một tác phong theo kiểu công nghiệp, một đầu óc logic và rất thực tiễn thì mới theo kịp được.

Tất cả những gì lớt phớt theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” không chóng thì chày chỉ tổ mang lại thất bại mà thôi. Cả thế giới này đều vậy. Mỗi khi thi đấu các đoàn đều có những thầy giỏi , có trợ lý, y sĩ, bác sĩ, nhà tâm lý… đi cùng. Không phải họ đi chơi đâu, họ đi để làm việc cật lực đấy. Thành tựu trong cờ ngày nay gắn liền với nhiều yếu tố và mỗi một sự thành công tên đấu trường quốc tế là một sự cạnh tranh hết sức quyết liệt, nhất là ở các giải người lớn (thực ra thì ngay ở các U16, U18, U20 cũng đã quyết liệt lắm rồi, cứ xem mấy năm nay Việt Nam ta có giành được huy chương ngon ơ tại các giải trẻ như những năm về trước đâu).

Rõ ràng là thế giới đang chuyển động, thể thao cũng đang chuyển động, đòi hỏi chất lượng kỳ thủ ngày một cao hơn, chuyện đó cũng dễ hiểu bởi vậy các “thầy cờ” hãy cung cấp kiến thức, thông tin đầy đủ hơn nữa cho các học trò của mình để mau chóng thích ứng với thời đại mới, bước tiến mới của thể thao trí tuệ thế giới.

Chùa Vua là tên gọi chung của chùa Hưng Khánh, điện Thiên đế thờ Đế Thích, đền thờ Trần Hưng Đạo và điện mẫu ở làng Thịnh Yên, tổng Hậu Nghiêm, huyện Thọ Xương, nay chính là phố Thịnh Yên, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Chùa Vua đã được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa và được xem là di tích có ý nghĩa văn hóa độc đáo ở nước ta.

Vào thời Lê (1428-1527) khu vực Chùa Vua là làng Thịnh Yên vốn là cung Thừa tướng. Nơi đây có chùa Hưng Khánh thờ Phật, có hồ bán nguyệt nước trong mát, cây cổ thụ xanh tươi, râm mát. Làng Thịnh Yên vốn có truyền thống chơi cờ Tướng từ lâu đời. Hàng năm hội cờ làng Thịnh Yên thu hút được nhiều danh cờ và bà con hâm mộ cờ Tướng về dự Hội Cờ. Trong số đó, có một ông Hoàng thời Lê là người giỏi cờ, ông đã đứng ra vận động nhân dân góp công góp của xây dựng một đền thờ Vua Cờ Đế Thích ngay cạnh chùa Hưng Khánh – Chùa Vua hiện nay.

Sau những năm dài chiến tranh và nạn lấn chiếm di tích, chùa Hưng Khánh bị đổ nát, đất chùa đã biến thành nhà ở của các vị trông coi di tích. Bà con Hà Nội và Thịnh Yên đã gom góp lại các tượng Phật để dần dần phục hồi lại ngôi chùa, chỉ riêng đền thờ Đế Thích vẫn còn đứng vững với thời gian, với đủ tượng Đế Thích ở vị trí chính và các ban thờ, bát hương, câu đối, nghi tượng đầy đủ. Điện thờ Trần Hưng Đạo và điện Mẫu mới được nhân dân công đức tu bổ thêm.

Lại xin nói về Đế Thích – Vua cờ. Đế Thích là vị thần nổi tiếng trong thần thoại Ấn Độ. Sách nhà Phật coi Đế Thích là Thiên đế trợ thủ Đức Phật Thích Ca sơ sinh.

Ở nhiều chùa nước ta, tượng Đế Thích thường bố trí cùng tượng Đại Phạm Thiên đứng hai bên Tòa Cửu Long (tức là Thích Ca sơ sinh có chín con rồng chầu) đặt ở ban thờ dưới cùng của Tòa Tam bảo. Tượng Đế Thích thường mặc áo bào, đội mũ hoàng đế. Đế Thích và Đại Phạm Thiên là hai vị thần thường xuyên hỗ trợ Đức Thích Ca khi ngài chưa thành Phật. Đế Thích được xem là bậc cao cờ nhất “Cờ cao Đế Thích chấp đôi Xe”. Ngài thường chu du, biến hóa xuất hiện khắp nơi trong chốn Tam thiên thế giới để trừ tai, giải nạn cho mọi người. Do đó ngạn ngữ có câu: “Ai muốn sống lâu thì cầu Đế Thích”.

Các sách “Công dư tiệp ký”, “Kiến văn tiểu lục” và “Hà Nội tỉnh thần tích” cũng nói đến việc thờ Đế Thích ở nước ta như đền Đế Thích ở xã Liên hạ, huyện Đường Hào (nay thuộc Mỹ Văn, Hải Hưng), đền Đế Thích ở thôn Thịnh Yên, Hà Nội (nay thuộc phường Thịnh Yên, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) và quán Đế Thích ở xã La Chàng (nay thuộc Kim Thi, Hải Hưng)… Những đền, quán này đều thờ Đế Thích và đều có liên quan đến câu chuyện về Trương Ba, một tay giỏi cờ ở Hưng Yên xưa. Sự linh dị của Đế Thích đã được tiến sĩ khoa Bính Ngọ đời Lê Ý Tông (1736) – Võ Phương Đề chép trong sách “Công dư tiệp ký” về câu chuyện “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.

Tương truyền Trương Ba và Kỳ Như, người Hải Dương là hai bạn thân thiết, giỏi cờ Tướng. Một hôm Trương Ba dồn Kỳ Như vào thế cờ bí và nói: “Nước cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng không gỡ nổi!”. Ngay lúc đó bỗng xuất hiện một cụ già, râu tóc trắng xóa, đội nón lá, cầm gậy trúc đến xin chơi thử một vài nước cờ. Vừa đi được ít nước, Trương Ba đã bí, liền sụp xuống lạy mà rằng: “Ngài hẳn là Đế Thích đây rồi! Tôi người trần mắt thịt không biết, xin Ngài thứ lỗi” và khẩn khoản xin được theo học cờ. Đế Thích bảo: “Ta thấy nhà ngươi có bụng chân thành, ta cho ba nén hương này, mỗi lần cần đến ta thì thắp lên một nén, ta sẽ xuống ngay”. Nói đoạn Đế Thích cưỡi mây bay về trời…

Hàng năm vào mồng 6 đến mồng 9 tháng giêng âm lịch, ở Chùa Vua mở lễ hội truyền thống lễ Phật, lễ Thần và thi đánh cờ Tướng. Ngày đầu khảo trịch (đấu loại), ai lọt “nhất thắng”, “nhị thắng” vào được “tam thắng” (chung kết). Ai nhất chung kết là người phá giải cờ. Lệ làng Thịnh Yên qui định người đoạt giải nhất ba năm liền được ghi họ tên lên bia đá ở nhà bia trong sân chùa. Hội Cờ hàng năm còn là nơi đọ tài cao thấp của các danh cờ trong cả nước và các danh kỳ nước ngoài.

Chùa Vua là một di tích lịch sử – văn hóa – thể thao độc đáo của nước ta.

[i]Dưới đây là chùm ảnh về lễ hội chùa Vua – ảnh PHN[/i]
[img]xq255-0.jpg;center;Lễ hội Chùa Vua (mặt trước chùa)[/img]
[img]xq255-4.jpg;center;Đấu cờ bỏi trong lễ hội cờ Chùa Vua[/img]
[img]xq284-0.jpg;center;Đấu cờ bỏi trong lễ hội cờ Chùa Vua[/img]
[img]xq255-1.jpg;center;Khán giả xem cờ[/img]
[img]xq255-2.jpg;center;Xem bình cờ[/img]
[img]xq255-3.jpg;center;Giáo sư Phan Khanh đã viết và bổ xung bài trên thành bản Tóm tắt di tích đặt tại chùa[/img]