Giai thoại làng cờ: Loạn sắc do… trang phục

Thiên phong Pháo là một bố cục cổ, rất ít dùng. Do có nước hoành Xa và thoái Pháo nên có tác giả xếp vào loại Quy bối Pháo. Nhưng theo nhiều nhà nghiên cứu, biến hóa của Thiên phong Pháo khác nhiều so với Quy bối Pháo nên việc xếp như vậy không thỏa đáng.

Danh thủ Trần Hiếu Khôn và Hà Liên Sinh đề nghị gọi theo sách cổ là Thiên phong Pháo. Trong Tượng kỳ bố cục nhất lãm (Một vài bố cục trong cờ Tướng) hai ông trình bày bố cục Thiên phong Pháo độc lập với Quy bối Pháo. Vì hai bố cục này giống nhau ở khai cục nên Phạm Quốc Hương đã nhầm lẫn rằng “Trưởng thôn Gián đất” đang dùng Quy bối Pháo. Nếu là Quy bối Pháo chắc chắn Hương sẽ “đè bẹp” đối phương ngay trong trung cục. Anh phạm sai sót và bị “trưởng thôn” đẩy vào thế thua, buộc phải cầu hòa. Mấy ngày sau, hai đấu thủ gặp nhau lần thứ hai. Lần này hòa nhưng Hương chiếm ưu thế. Đến lần thứ ba “trưởng thôn” vẫn dùng Thiên phong Pháo. Đi được 9 nước “trưởng thôn” buôn cờ xin thua, vì Hương khai cục… đúng như sách. Phạm Quốc Hương nói anh không đọc sách nhưng đã để mấy ngày suy nghĩ cách phá bố cục này. Anh tự tin: từ nay ai dùng Thiên phong Pháo với anh thì… khổ đấy!

Ở Trung Quốc vào những năm 50 các kỳ thủ Quảng Đông hay dùng Thiên phong Pháo và có những nghiên cứu sâu. Bây giờ chúng ta xem Quy bối Pháo khác Thiên phong Pháo ở chỗ nào.

Ba nước đầu tiên của Quy bối Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Quy bối Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 P8/1
DIAG{ #4 RED POPUP }
}END
[/game]

Đến đây bên Trắng có 5 phương án: [b]B7.1, B5.1, P8.2, M8.9[/b] và [b]M8.7[/b]. Tùy theo cách chơi của bên Trắng, bên Đen có thể đối phó bằng nước [b]P8-3, P8-5, P8-1, T3.5[/b]. Ngoài các phương án chính trên, cả hai bên còn có khá nhiều cách chơi, song điều đáng nói là [b]P8/1[/b] đã chặn đường của Xe ra nên bên Quy bối Pháo nhất định phải di chuyển Pháo thì Xe mới vào cuộc.

Khai cuộc Thiên phong Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
}END
[/game]

Ở Thiên phong Pháo, bên Đen ra Xe lộ 4 rồi mới thoái Pháo. Vị trí của Xe và Pháo đã khác xa Quy bối Pháo. Trong trận đấu gặp “trưởng thôn Gián đất”, kiện tượng Phạm Quốc Hương reo to: “A! Quy bối Pháo!” và… dính đòn.

Bây giờ xin các bạn làm quen với Thiên phong Pháo theo tổng kết của Quốc tế Đại sư Trần Hiếu Khôn.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
[/game]
Theo hình, bên Trắng có ba phương án: [b]P8-9, P8.2, B7.1[/b]. Cách đi như sau:

[b]Phương án một: P8-9[/b]
[code tag=0]
5. P8-9 P8-5 6. X9-8 X4.1
7. X8.4 M2.1 8. X2.4 X1-2
9. X2-6 X4.3 10. X8-6 B3.1
11. P9.4 T7.5 12. X6.4 B7.1
13. B5.1 P2-3 14. M7.5 X2.3
15. P9/1 }END
[/code]

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu Đen đi: [b]5… M2.3[/b] thì [b]6. X9-8 X1-2 7. X8.6 P8-5 8. B5.1 P2-1 9. X8-7 X2.2[/b] (Nếu [b]X4.1 B5.1[/b] Trắng ưu) [b]10. B5.1 B5.1 11. M7.5[/b] hai bên tranh thắng.
b) Nếu [b]6… X1.2[/b] thì [b]7. B9.1 X4.5 8. X2.8 T3.5 9. B9.1 M2.4 10. X8.6[/b] bên Trắng chiếm ưu thế.
c) Nếu [b]7. X2.8[/b] thì [b]X1.1[/b]

[b]Phương án hai: P8.2[/b]
[code tag=0]
5. P8.2 P8-5 6. P8-3 M2.3
7. X9-8 X1-2 8. X2.5 T7.9
9. X2-4
[/code]
Bên Trắng ưu thế.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]5… B7.1[/b] thì [b]6. P8-9 M2.1 7. X9-8 X1-2 8. P9-7[/b] Trắng ưu

[b]Phương án ba: B7.1[/b]
[code tag=0]
5. B7.1 B7.1 6. X2.4(a)M2.3
7. P8.2(b)M7.6(c) 8. X2-4 X4.3
9. B5.1 P8-5 10. M3.5 M6/7
11. S6.5 X1.1
[/code]
Hai bên đối chọi nhau, đều có chỗ phải e dè.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]6. P8-9[/b] thì [b]M2.3 7. X9-8 X1-2 8. X2.4 P8-5 9. X2-6 X4.4 10. M7.6 P2.5[/b]
hai bên đều bình ổn
b) Nếu [b]7… P2.4[/b] thì [b]8. B3.1 B7.1 9. X2-3 X4.1 10. X3-6 X4.3 11. M7.6 X1-2[/b] bình ổn
c) Đổi là [b]7…. P8-5[/b] thì [b]8. X2-6 X1.1 9. P5-6[/b] bên Trắng chiếm tiên.

Chúng ta cùng xem khai cục thực chiến

[b]Ván 1:[/b]
Lý Quốc Huân đi trước thua Vương Ngọc Tài ngày 11/10/1985 tại Nam Kinh. Trung Pháo đối Thiên phong Pháo.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Lý Quốc Huân(thua)Vương Ngọc Tài
RED Lý Quốc Huân;;;
BLACK Vương Ngọc Tài;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. B3.1 X9.1
3. M2.3 X9-4 4. X1-2 P8/1
/*Thiên phong Pháo là bố cục rất ít được dùng trong các giải lớn. Nhưng Vương Ngọc Tài vốn có cách chơi quỷ dị, “bốc đồng” nên thích dùng khai cuộc này.*/
5. M8.9
/*Đen thoái Pháo nhằm đưa vào tâm. Bên Trắn có thể đi [b]M8-7[/b], sau đó [b]S6.5[/b]*/
5. … P8-5 6. X2.6
/*Vội! Nên [b]S6.5![/b] công thủ đều lợi.*/
6. … X4.6
7. P8/1
/*Nếu [b]P8.2, X4.2[/b] bên Đen có Xe kỵ hà tranh tiên, Trắng không lợi.*/
7. … X4.1 8. P8-7 X1.2
9. S4.5 P2.5 10. P7.1 P2-5
11. T3.5 B5.1 12. T5/3
/*Ở nước thứ 8, bên Đen tiến Xe biên, không để cho Trắng ra Xe thuận lợi là cách chơi “quái dị”. Hiện tại bên Trắng không thể [b]X9-8[/b] vì đắn đo nghĩ bên Đen [b]B5-1[/b] bỏ Mã tấn công trung lộ.*/
12. … X1-6
13. X9-8 M2.3 14. X8.7 B5.1
15. P7-5 T7.5
DIAG{ #16 RED POPUP }
}END
[/game]

Bạn xem hình, có thể thấy ý đồ bên Đen liều lĩnh bỏ Mã, bố trận linh hoạt, tấn công hung hãn vào trung lộ giành ưu thế.

[b]Ván 2:[/b]
Phạm Quốc Hương đi trước thua Dương Nghiệp Lương tại giải Toàn quốc năm 1999, Bà Rịa, Vũng Tàu.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Phạm Quốc Hương (thua)Dương Nghiệp Lương
RED Phạm Quốc Hươn;;;
BLACK Dương Nghiệp Lương;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
5. B3.1 P8-5
DIAG{ #6 RED POPUP }
/*Tiến Tốt 3 thật ra là nước yếu nhưng bên Trắng hay đi. Trong các ván đấu ở Trung Quốc, tỷ lệ ván thua của bên Trắng khi chọn [b]5. B3.1[/b] khá cao. Có thể vì sau 4 nước, các kỳ thủ “nhầm lẫn” rằng bên Đen đang dùng Quy bối Pháo nên sử dụng phương án [b]B3.1[/b] là phương án rất đắc dụng trong bố cục Trung Pháo đối Quy bối Pháo chăng?*/
6. S4.5 B3.1
7. P5-4 M2.3 8. T7.5 M3.4
9. X2.6 X4.1 10. X9.1 M4.5
11. M7.5 P5.5 12. X9-7 X1.1
13. B7.1 X1-6 14. X2/3 P5/2
15. X2-5 P2-3 }END
[/game]
Đến đây Phạm Quốc Hương kém phân. Ở nước thứ 5 có thể chọn B7.1 dẫn về phương án thứ ba đã nêu trên, tình thế sẽ khác.

[b]Ván 10: NGƯU ĐẦU HÌNH (Hình đầu trâu)[/b]
Trắng đi trước thắng.
[game solutionday=7]
FORMAT WXF
GAME NGƯU ĐẦU HÌNH (Hình đầu trâu)
RED Trắng
BLACK Đen
RESULT 1-0
FEN 1C5P1/R7P/1PPa1khH1/3c1c3/2P3r2/3H1p3/3p1h3/3p1K3/3rpp3/9 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. M2.3 Tg6-5 2. Bt-6 Tg5-4
3. B8-7 Tg4-5 4. Bt-6 Tg5-4
5. X9/1 Tg4/1 6. M3/4 Tg4-5
7. M4/6 Tg5-4 8. Mt.8 Tg4-5
9. M8.7 Tg5-6 10. M7/6 Tg6-5
11. Mt/4 Tg5-6 12. M4.6 Tg6-5
13. X9.1 Tg5.1 14. Ms.7 Tg5-4
15. X9/1 }END[/game]

[fen]rh1aka1hr/9/1c5c1/p1p1p1p1p/9/9/9/9/9/2EAKAE2 w - - - 1;right;Bên Xanh Xe Pháo Mã Tốt còn đủ. Bên Đỏ không còn lấy một quân Tốt. Có thể sắp lại các quân trên để Đỏ thắng không?[/fen]Trong truyện Tam Quốc diễn nghĩa, có một tích rằng Khổng Minh dùng kế “Thành không” (hay “Không thành kế”), chơi đàn trên cổng thành với vài người hầu, cửa mở toang, không hề có quân mà vẫn làm cho quân Tào Tháo hoảng sợ chạy toán loạn. Dù không có lấy một người lính, Khổng Minh vẫn bảo vệ được thành, đẩy lui được quân địch.

Bài đố vui đặt ra là liệu chúng ta có thể dựng lại tích đó trên bàn cờ được không? Hình bàn cờ bên cho thấy một sự chênh lệnh lực lượng đáng sợ. Bên Xanh còn đầy đủ toàn bộ Xe Pháo Mã Tốt Sĩ. Chỉ thiếu cặp Tượng. Tổng cộng đến 14 quân. Ngược lại, bên Đỏ chỉ còn bộ Sĩ Tượng giữ nhà, không còn lấy một quân Tốt để vượt sông (không còn quân tấn công). Trong điều kiện bình thường, tướng Xanh có thể nhởn nhơ rong chơi mà không sợ Đỏ đánh vào cung cấm – tệ lắm là hòa chứ không thể thua được.

Một tác giả người Trung Quốc đã xếp đặt được thế cờ này như hình dưới. Mời các bạn thưởng thức.[fen]3aka3/4h4/9/6p2/9/2E6/9/3A4E/ppphK4/rcrpcA3 w - - - 1;center;Dù không còn lấy một quân tấn công, bên Đỏ vẫn thắng (đi trước hay sau đều được)[/fen]

[b]Còn thế cờ nào nữa không?[/b]
Điểm mấu chốt của thế cờ là Đỏ thắng nhờ bên Xanh hết nước đi. Hết nước đi trong khi nó còn nhiều quân thì thật không dễ. Muốn vậy phải làm sao các quân Xanh cản trở và khóa lẫn nhau không nhúc nhích được. Bình thường Tướng Xanh có thể tự do đi lại trong cung. Muốn nó hết nước đi phải nhốt nó lại bằng chính các quân của nó rồi khóa chặt chúng lại – nhờ luật hai Tướng không được thấy mặt nhau. Ở đây bộ khóa là hai Sĩ một Mã – cái khóa cơ bản như bàn cờ dưới.

[fen]3aka3/4h4/9/9/9/9/9/9/9/4K4 w - - - 1;center;Khóa cơ bản[/fen]

Một khi đã có khóa này rồi, chúng ta có thể thêm các quân Xanh khác sao cho chúng không thể hoạt động được hoặc sớm muộn cũng bị tiêu diệt. Ví dụ dưới đây là hai trong các thế đó.

[fen]3aka3/4h4/9/9/9/9/9/9/4K4/4h4 w - - - 1;center;Đỏ đi trước thắng[/fen]

[fen]3aka3/4h4/9/6p2/2p6/6E2/9/E2Kh4/9/3AcA3 w - - - 1;center;Đỏ đi trước thắng[/fen]

Khi đã có thêm thế mới, bạn có thể dễ dàng chế biến tiếp để có thêm hàng loạt thế “nhái”. Đơn giản nhất là hoán đổi một số quân cờ trong thế cờ trên là ta đã có thế mới.
[fen]3aka3/4h4/9/6p2/9/2E6/9/3A4E/pppcK4/rcrphA3 w - - - 1;center;Thế mới nhờ hoán đổi Pháo và Mã[/fen]

[html]

Bạn đọc ưa thích cờ thế hay các ván cờ thú vị nên xem thêm:

Tham khảo

Cờ thế Quất trung bí Thắng bằng mọi giá

[/html]