Cờ thế 7/9/2005

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-0.jpg;right;Nguyễn Vũ Quân (phải) đang đấu trí[/img]Kỳ tích đó thuộc về một chàng trai Hà Nội có cái tên Nguyễn Vũ Quân.

4 tuổi, khi lũ bạn cùng trang lứa vẫn còn mê mải với những ôtô, máy bay, robot thì cậu bé Quân, dù cực kỳ hiếu động nhưng lại chỉ thích ngồi chầu rìa xem bố đánh cờ. Lên 5 tuổi, ông bố Nguyễn Văn Thành chính thức dạy Quân học đánh cờ chỉ để cậu bé bớt nghịch ngợm và cũng là cách giữ chân con ở nhà.

Ai dè, sểnh một cái là cậu tót ra quán nước đầu ngõ chợ Khâm Thiên (Đống Đa, Hà Nội) nhập sới phủi của mấy ông già về hưu, mấy anh xe ôm, bốc vác mà mê mệt với những nước đi kỳ ảo của 32 quân cờ. Đam mê, lại chịu khó học hỏi nên trình độ cờ của cậu bé khiến nhiều đối thủ bề trên phải vị nể. Nhưng có lẽ tài năng của cậu mãi mãi chỉ quanh quẩn nơi sới cờ ngõ chợ nếu không có cái duyên kỳ ngộ.

[b]”Duyên kỳ ngộ”[/b]

Năm 1997, cậu học trò lớp 8 Trường cấp I-II Văn Chương, Nguyễn Vũ Quân, vì nghịch ngợm và nói chuyện riêng trong giờ học nên bị cô giáo mời ra khỏi lớp. Lên tới phòng hội đồng, chưa kịp lấy giấy bút viết bản kiểm điểm, Quân thấy một nhóm người đang đỏ mặt tía tai vây quanh một bàn cờ. Chàng ta háo hức nhảy ngay vào xem rồi theo thói quen mách nước.

Đang rèn cho đội tuyển cờ tướng của trường chuẩn bị đi thi đấu giải cấp quận, thấy cậu học trò có rất nhiều nước sáng, thầy giáo Thành liền bảo Quân vào chơi thử. Cờ đã đến tay, loáng một cái, Quân không những đã đánh te tua tất cả hạt giống của đội tuyển mà còn làm chính HLV Thành phải bỏ giáp qui hàng. Cái bản kiểm điểm về tội nghịch ngợm trong giờ học nhanh chóng được quên đi, thay vào đó Quân chính thức được ghi tên vào danh sách đội tuyển cờ tướng của trường.

Không phụ sự trông đợi của thầy cô và bè bạn, năm ấy Quân dễ dàng đoạt luôn ngôi vô địch giải cờ tướng học sinh quận Đống Đa và thành phố Hà Nội. Với thành tích quá ư ngoạn mục ngay trong lần đầu tiên ra mắt ấy, Nguyễn Vũ Quân được tuyển thẳng vào CLB cờ tướng quận Đống Đa để ăn ngủ cùng… “xe pháo mã”.

[b]Phi “nhẫn” bất thành “nhân”[/b]

14 tuổi, khi cái máu ham chơi vẫn còn chảy rần rật trong trái tim đang lớn, Quân đã trở thành VĐV chuyên nghiệp, mà lại theo đuổi môn thể thao trí óc là cờ tướng, phải ngồi cả ngày cả buổi để bóp đầu nhăn trán theo từng nước biến hóa của những quân cờ nên chân tay bứt rứt lắm. Lại nữa, do hoàn cảnh gia đình (cha mẹ đi xuất khẩu lao động khi Quân mới 7 tuổi) ba anh em trai được phó thác cho bà nội; cuộc sống phóng túng ấy đã mang đến cho Quân cái tính ngông nghênh, bất cần… Và anh chàng mang tất cả những điều “phóng khoáng” ấy vào những cuộc cờ.

May mà có HLV Trần Viết Bảo, người thầy đã dìu dắt Quân ngay từ những bước đi chập chững vào đời VĐV chuyên nghiệp cho đến tận ngày nay, ông thương Quân như con và đáp lại, cậu học trò cưng cũng kính trọng thầy như cha. Thầy Bảo cho biết: “Quân tiếp thu nhanh, tư duy mạch lạc nên khi được huấn luyện bài bản, trình độ cứ tăng vù vù theo cấp số nhân. Nhưng anh chàng có nhược điểm là rất lười làm bài tập”.

Để răn đe cậu trò nhỏ, ông quyết định không cho Quân tham dự giải trẻ toàn quốc năm 1998 dù khi đó anh là đương kim vô địch TP Hà Nội. Cũng chính năm đó, người bạn đồng môn Nguyễn Thành Bảo khi tham dự giải cờ tướng trẻ châu Á đã đánh bại kỳ thủ Hồng Trí (Trung Quốc) để đoạt HCV.

Thành công của đồng đội thân thiết đã khích lệ tinh thần ham học của Quân. Anh lao vào tập luyện say mê với quyết tâm “thua thầy một vạn không bằng thua bạn một li”, một khối lượng bài tập đồ sộ đã được Quân nuốt một cách mau lẹ khiến người HLV nổi tiếng “lạnh” như Trần Viết Bảo cũng phải trố mắt kinh ngạc.

Nhưng tuổi trẻ vẫn cần những cú vấp để trưởng thành. Năm 1999, Quân tham dự giải cờ tướng trẻ toàn quốc và liên tiếp giành chiến thắng ở những ván đầu. Thắng lợi như chẻ tre đã làm chàng hoa cả mắt và chủ quan nên cuối cùng nhận một thất bại thảm khốc, thua cả ba ván cuối cùng nên chỉ xếp hạng tư.

Năm sau, cũng tại giải trẻ toàn quốc, Quân lại nhanh chóng “biến” các đối thủ thành kẻ bại trận. Ván cuối gặp Lê Phan Trọng Tín, chỉ cần hòa là Quân đoạt HCV. Thắng phải thắng đẹp, việc gì phải chủ hòa, vào trận Quân xua quân ào ào xông lên tấn công và thế là rơi vào chiếc bẫy của Tín giăng sẵn. Bó tay, thúc thủ, Quân nhận HCB với nhiều cay đắng…

Lời khuyên của người vừa là thầy, vừa được Quân coi như cha, Trần Viết Bảo: “Trong cuộc cờ cũng như trong cuộc đời, muốn cao không ai qua được chữ “nhẫn” đâu con ạ”, Quân lập tức “ngộ” ra. Quân lao vào tập luyện với sự khiêm tốn chưa bao giờ có trước đó. Để “dạn đòn” hơn, năm 2002 Quân từ biệt sư phụ, “hành tẩu giang hồ” đặng thu thập thêm những kỳ chiêu dị pháp của các cao thủ võ lâm.

Vào ăn dầm ở dề cả năm trời tại TP.HCM, Quân háo hức tham dự hàng trăm trận, từ những cuộc đấu phủi nơi góc quán cà phê, bên hông Chợ Lớn đến những trận tỉ thí kinh thiên động địa với đặc cấp quốc tế đại sư Trềnh A Sáng. Ngày nào cũng đánh ròng rã từ 8g-22g, có lần ba ngày đêm liên tiếp Quân không về gác trọ để dồn tâm sức cho những cuộc đấu cờ…

Diện kiến với hàng loạt cao thủ người Hoa, Quân học hỏi được vô vàn kinh nghiệm thực tế không có trong sách vở: từ chiêu giằng mã của một ẩn sĩ Chợ Lớn đến cước hoành xa của chàng cao thủ Q.3… Trở về Hà Nội, các chiêu thức học từ thực tế đã được Quân mang ra cùng với thầy Bảo mổ xẻ đến từng vân vi để thu nạp những tuyệt chiêu, tạo thành lối đánh rất sáng tạo nhưng không xa rời bài bản.

[b]Thành công từ khổ luyện[/b]

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-1.jpg;right;Nguyên Vũ Quân (thứ hai từ trái qua, hàng trên) cùng đội tuyển cờ tướng Hà Nội trong chuyến tập huấn tại Hà Bắc kỳ viện (Trung Quốc)[/img]Chuyến hạ sơn ấy đã cho kết quả mỹ mãn, Quân tiến bộ vượt bậc cả trình độ cờ lẫn bản lĩnh thi đấu. Không phải chờ đợi lâu, năm 2004 Quân đoạt ngôi vô địch cờ tướng toàn quốc và dễ dàng giữ vững vị trí này tới năm 2005, gây cho làng cờ một cơn choáng váng.

Cũng trong năm 2005, Quân được cử vào đội tuyển quốc gia tham dự giải vô địch thế giới tại Paris (Pháp). Giải này diễn ra hai năm một lần, qui tụ tất cả anh hùng hào kiệt khắp năm châu bốn biển. Từ khi có giải, ba thứ hạng đầu luôn thuộc về các kỳ thủ Trung Quốc, nếu không phải người Trung Hoa đại lục thì cũng là các kỳ thủ gốc Hoa sống ở các nước khác. VN tham gia giải từ năm 1993 và thành tích đứng thứ 6 của Trềnh A Sáng là chiến công ấn tượng nhất từ trước tới đó.

Vào cuộc, ngay từ ván đầu, Nguyễn Vũ Quân liên tục gây bất ngờ, thắng 6, hòa 1, thua 1 và dẫn đầu. Ân tượng nhất là chiến thắng trước Ngô Quí Lâm (Đài Loan), đặc cấp quốc tế đại sư, một ứng cử viên sáng giá của giải.

Ván này kỳ thủ Đài Loan đi trước, xuất quân theo bố cục “trung pháo trực hoành xa đối bình phong mã, lưỡng đầu xà”, là thế trận đã giúp Lâm giành biết bao thắng lợi vang dội. Không chút nao núng, Quân dùng đòn đối công đã được kiểm nghiệm tại giải vô địch cờ tướng hạng nhất toàn quốc năm 2001, gây bất ngờ, dần dụ đối thủ vào bẫy và giành thắng lợi ấn tượng.

Ván thứ 9, gặp đương kim vô địch thế giới Lữ Khâm (Trung Quốc), Quân xử lý trung cục không tốt nên thất bại. Đáng tiếc là sau đó, do chỉ đạo thiếu hợp lý của HLV Lê Thiên Vị nên Quân mất cơ hội tranh HCB, cuối cùng chỉ đoạt HCĐ. Đến tận bây giờ, Quân vẫn tiếc hùi hụi vì: “Mục tiêu đề ra trước khi vào giải là lọt vào tốp 4, thế mà mình thắng suốt và dẫn đầu. Quá mừng nên tôi có chút lơi lỏng (thỏa mãn); thêm việc không có thầy Trần Viết Bảo kề bên để hỗ trợ tinh thần cũng như chỉ đạo nên… sảy tay”.

Tuy nhiên, việc đạt thành tích tốt nhất của cờ tướng VN trên đấu trường quốc tế, nhất là việc Quân được phong đặc cấp quốc tế đại sư khi mới 22 tuổi, với lối chơi tinh quái, đậm bản sắc…, cánh chim lạ Nguyễn Vũ Quân đã làm báo chí thế giới (đặc biệt là Trung Quốc) tốn biết bao giấy mực để phân tích, mổ xẻ và nồng nhiệt ngợi khen.

Cũng dễ hiểu, bởi kể từ giải vô địch cờ tướng thế giới lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1978, chủ nhân của những tấm huy chương đều là người gốc Hoa. Lại là một kỷ lục nữa: Nguyễn Vũ Quân là kỳ thủ đầu tiên không phải người Hoa được phong ngay lần đầu dự giải thế giới.

[b]Cờ và nghiệp…[/b]

Hạng ba thế giới, hai năm liền vô địch giải trong nước, vậy mà tại giải vô địch cờ tướng 2006 vừa rồi, chàng trai vàng Nguyễn Vũ Quân không có tên trong số ba kỳ thủ dẫn đầu. Lý giải về điều này, cả HLV Trần Viết Bảo và kỳ thủ Nguyễn Vũ Quân đều khẳng khái: đấy là sai lầm của Liên đoàn Cờ VN khi cho phép đăng ký không hạn chế số kỳ thủ tham gia.

Điều ấy tạo thành kẽ hở để các địa phương mang quân ồ ạt vào giải và tạo điều kiện cho các VĐV chủ lực của họ dễ dàng kiếm điểm. Trong khi ấy, Hà Nội không có người lót đường nên Quân phải gồng mình đánh trận nào cũng phải tận lực nên chỉ thắng được 6 trận, để thua 3 và hòa 2…

Cả hai thầy trò Quân đều thở dài thườn thượt khi nhắc đến các quan chức trong ngành TDTT vẫn hàm hồ rằng cờ tướng chỉ là môn thể thao nhẹ nhàng nên thiếu quan tâm. Năm 2005, Quân đoạt HCĐ thế giới, lập kỳ tích cho làng cờ tướng VN vậy mà không hề có tên trong danh sách khen thưởng VĐV tiêu biểu hằng năm của Sở TDTT Hà Nội (chứ chưa nói gì đến danh sách của Ủy ban TDTT).

Nói là vậy nhưng đã trót mang lấy nghiệp vào thân, Quân cũng như các VĐV cờ tướng khác đều cho rằng chơi cờ trước hết là vì đam mê. Hằng ngày, ngoài việc làm kế toán cho một cửa hàng điện nước của người bác ruột để kiếm kế sinh nhai, Quân lại đầu tư không dưới 10 giờ đồng hồ để nghiên cứu tài liệu, lăn lộn khắp các sới cờ phủi nơi hang cùng ngõ hẻm cũng như lên mạng Internet đọ cờ với các cao thủ trên toàn thế giới.

Mạnh toàn diện: khai cục, trung cục và tàn cục đều tốt; đam mê và rất có chí tiến thủ nên chắc chắn những thành công vang dội sẽ còn đón đợi Nguyễn Vũ Quân ở những bến bờ xa…

[img]xq408-0.jpg;left;[/img]Đoạt 2 huy chương vàng đồng đội và 3 huy chương vàng cá nhân tại các giải cờ tướng thành phố Hồ Chí Minh, Hoàng Hải Bình được đặc cách tham dự giải vô địch toàn quốc năm 2004. Vượt qua vòng loại, cô tranh chấp huy chương vàng cùng Ngô Lan Hương (cũng của thành phố Hồ Chí Minh). Ván thứ nhất, Hải Bình khá vất vả mới thủ hòa cùng đối phương. Khi ván thứ hai bước vào những nước cờ tàn, tuy bất lợi về thời gian nhưng cô vẫn bình tĩnh đưa “pháo” kềm “ngựa” đối phương rồi sau đó dùng “ngựa” chiếu chết “ngựa” của Ngô Lan Hương, buộc đối phương thua cuộc… Như vậy, sau 2 năm vắng bóng và phấn đấu vượt qua những khó khăn đời thường, Hải Bình đã khẳng định lại tài năng của mình trong làng cờ tướng quốc gia.

Hải Bình chào đời năm 1977 tại thành phố Thái Nguyên và là em út trong gia đình có 4 anh chị em. Năm sau, cả nhà cùng chuyển về sinh sống tại quê nội ở thành phố Quy Nhơn (tỉnh Bình Định). Khoảng 7 – 8 tuổi, cô bé thường ngồi nhìn cha so tài cờ tướng cùng các chú, các bác rồi “biết đánh hồi nào cũng chẳng hay”.

Nhân một chuyến về thăm quê ngoại ở Hà Nội, thấy những quân cờ vua lạ mắt, Hải Bình lại theo một người anh bà con đi xem thi đấu và hòa nhập vào cuộc chơi khá nhanh. Có tố chất lại chịu khó, Hải Bình chơi tốt cả 2 loại cờ và đạt nhiều thành tích tốt. Trong lĩnh vực cờ vua, cô chiếm huy chương vàng giải cờ vua thành phố Quy Nhơn khi đang học lớp sáu trường chuyên và đã cùng Châu Thị Ngọc Giao đoạt ngôi á quân đồng đội toàn quốc vào khoảng gần cuối thập niên 1990. Trên đấu trường cờ tướng, Hải Bình cũng không hề thua kém khi chiếm ngôi vô địch toàn quốc năm 1998. Cũng cùng năm này, cô còn có dịp tranh tài cùng các kỳ thủ tầm cỡ thế giới và giành được chiếc huy chương đồng tại giải vô địch châu Á. Với thành tích đó, cô đã được Ủy ban TDTT phong cấp kiện tướng…

Sau khi chiếm huy chương đồng giải vô địch cờ tướng toàn quốc năm 2001, Hải Bình quyết định từ giã thành phố biển để vào thành phố Hồ Chí Minh dù bố mẹ chẳng mấy hài lòng. Thực hiện ý định của mình, Hải Bình cùng một người bạn – Đặng Thị Diệu Hiền (1976) đã “chịu lỗ” khi nhượng lại cửa hàng băng nhạc tại Quy Nhơn để làm vốn… Từ tỉnh lẻ vào chốn phồn hoa đô hội, Hải Bình không tránh khỏi nhiều bỡ ngỡ và khó khăn. Vốn liếng có hạn, hai chị em thuê một căn phòng nhỏ ở quận Tân Bình để trú ngụ. Được sự hỗ trợ của các huấn luyện viên Lê Thiên Vị, Hoàng Đình Hồng, Hải Bình đứng lớp phổ cập cờ cho một vài trường ở quận 1 vào ban ngày để có chút ít thu nhập. Tối đến, cô tự ôn tập chương trình lớp 12 trong vài tháng hầu nắm vững lại hệ thống kiến thức phổ thông rồi theo học một lớp bồi dưỡng về quản trị kinh doanh và Anh văn… Mãi hơn 1 năm sau Hải Bình mới được nhận vào Công ty trách nhiệm hữu hạn C. B. H. Có khả năng tính toán, giải quyết công việc hiệu quả, Hải Bình được thăng lên chức trưởng phòng kinh doanh của đơn vị vào cuối năm 2003.

Tuy nhiên, bên cạnh thành công ở giải vô địch toàn quốc vừa qua là một thách thức mới, cô cho biết:”Hiện nay, em đang sắp xếp kế hoạch làm việc ở công ty để có thời gian tập huấn với các nam kỳ thủ của thành phố Hồ Chí Minh. Em cũng học thêm các nước khai cuộc, các thế cờ mới của Trung Quốc để thi đấu tại giải vô địch châu Á vào tháng 8 năm nay… Theo huấn luyện viên Hoàng Đình Hồng, Hải Bình sẽ phải đối mặt với những kỳ thủ nổi danh như: Đản Quốc Lợi (Trung Quốc), Cao Ý Bình, Thường Hồng, Hoàng Tử Quân (Đài Loan), Trương Tâm Hoa (Singapore – Xinh-ga-po), Chiêm Mẫn Châu, Malaysia – Ma-lai-xi-a), Chiêm Huệ Quyên (Brunei – Bru-nây)… Dù vậy, “em quyết tâm không phụ lòng mong đợi của nhiều người”, Hải Bình đã khẳng định cùng chúng tôi trước khi tạm biệt…

Trong một ván cờ mỗi kỳ thủ đều phải dùng nhiều đòn chiến thuật khác nhau, song chiến lược thì cần phải giữ nhất quán. Không nên tuỳ tiện thay đổi các quyết định chiến lược. Sự tuỳ tiện về mặt chiến lược dễ dẫn đến đấu pháp rối loạn và sẽ bị đối phương khai thác. Các giải đấu cho ta nhiều ví dụ để rút kinh nghiệm.

Dưới đây là ván cờ của Trương Á Minh đi trước thắng Bùi Dương Trân trong giải hạng nhất toàn quốc năm 2000.

[game]
FORMAT WXF
GAME Trương Á Minh thắng Bùi Dương Trân
RED Trương Á Minh
BLACK Bùi Dương Trân
RESULT 1-0
START{
1. T3.5 P8-4 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 B3.1
DIAG{ #4 RED }
/*Cách đi thông thường là B7.1 nhằm khống chế Mã cánh phải của bên Trắng. Ở đây Bùi Dương Trân chọn nước tiến Tốt 3 có ý khởi động nhanh Mã bên phải để phản công sớm.*/
4. P8-7 M2.3 5. B7.1 M3.4
6. B7.1 M4.6 7. B3.1 M6.4
8. M8.9 P2.5
/*Trương Á Minh dùng đòn P8-7 trong cuộc “Thiên Mã hành không” chống nước lên Mã. Cả hai bên đi những nước thông thường trong biến này. Nhưng nước P2-5 của Trân là một nước mới, một lần nữa thể hiện ý đồ đánh nhanh. Nước đi bình thường M4/3.*/
9. X9.1 M4/3 10. M3.2 T3.5
11. X9-6 S4.5
/*Chúng ta xem lại mấy nước này. Trân không ăn Mã về Tốt mà tiến Pháo, buộc Minh phải lên Xe ngăn cản nước chiếu của Mã. Đến lúc đó, Trân thấy không đánh gấp được nên thoái Mã bắt Tốt và Minh lên Mã hà cấm Xe đối phương. Nhưng nước bình Xe lộ 6 cần cân nhắc kỹ hơn, vì tạo ra điểm yếu trong hệ thống phòng thủ. Khi Trương Á Minh bình Xe vào lộ 6, Bùi Dương Trân hoàn toàn có thể P2-5 ăn hơn Tượng, chờ nước sau P5-1 đồi Mã lợi Tượng. Diễn biến có thể là: P2-5, M9.7, P5-6, đe doạ thoái 2 bắt Mã, lại tiến 1, bình 7. Nhưng thực đấu Trân lên Sĩ, chậm ra quân nên bị kém thế!*/
12. X6.5 X1-2 13. S4.5 X2.6
14. M2.3 X2-5 15. P2.5 X9.1
16. P7.2 }END[/game]
Đến đây Trân hoàn toàn kém phân. Có điều đó trước hết là do anh bị rối về chiến lược. Nếu đã định công nhanh thì nên phá vỡ Tượng. Ở nước 14 vẫn còn cơ ăn Tượng rồi tiến Xe bắt lại Mã. Hoặc nên ra Xe góc chiếm lộ.

Trước khi tấn công hay phòng thủ bạn nên xác định lại đường lối chiến lược là gì rồi hãy tính toán các phương án cụ thể.