Cờ cười: Mùi… Cờ Tướng

Đến lúc ấy mới hay rằng cả nghìn năm qua dựng nước, đây là lần đầu tổ chức được một giải cờ toàn quốc dù là nơi có Chùa Vua suốt 500 năm nay thờ thần cờ Đế Thích hay Sài gòn với những giải cờ gây chấn động cũng như đất quế kinh đò từng có những cuộc cờ lớn. Nhưng chưa bao giờ các kỳ thủ từ khắp miền đất nước hội tụ về một nơi đề lập nên một giải cớ lớn như thế.

Gặp nhau tay bắt mặt mừng, vui và thật cảm động. Có các cụ 70, 80 vui quá chẳng ngại đường xa mà đến còn phần lớn là lứa tuổi trung niên, có vợ con cả rồi. Thanh niên cũng có nhưng mà chưa nhiều. Nữ thì tuyệt nhiên không có một ai. Tác phong khề khà, thoải mái, đầm ấm vẫn còn phảng phất đâu đây. Khi nghe sử dụng đồng hồ và ghi biên bản ai cũng chỉ nghe qua lấy lệ. Xưa nay đánh ván cờ nhìn qua là biết ai thấp, ai chơi bày vẽ làm gì cho thêm rườm rà.

Người Nam kẻ Bắc, gặp nhau là chuyện trò, nửa thể kỷ qua ai mất ai còn. Chuyện về những chuyến chu du, về những cuộc tỷ thí với các danh thủ Đài Loan, Hồng Kông năm xưa… kể làm sao cho hết.

Cái năm 92 ấy, cuộc cờ đầu tiên ấy cũng lắm cái ngộ nghĩnh, không mang phong cách của giải Vô địch toàn quốc nghiêm chỉnh như bây giờ. Khán giả ngoài sân đông ơi là đông, thiên hạ nô nức rủ nhau đi coi cờ Tướng, mua vé vào xem hẳn hoi, cả sân râm ran tiếng bình luận, khen chê… trước các ván cờ được treo bảng. Gặp khi có nước có cao độc đáo khán giả lại vỗ tay tán thưởng ầm ầm. Trong phòng các kỳ thủ cũng chơi theo kiểu độc đáo của mình: vừa chơi vừa trao đổi với nhau thoải mái, đốt thuốc, thưởng thức trà ngon, nhổ râu… Có đồng hồ đấy nhưng chỉ có mấy ông đã biết chơi cờ Vua là bấm còn lại phần đông bỏ mặc đồng hồ. Biên bản có tới bảy chục phần trăm không ghi hoặc phết vào vài cái gạch chiếu lệ. Ban tổ chức nhắc chán rồi cũng bỏ qua. Cũng có vài chuyện rắc rối vì sự “hiện đại hóa” này nhưng rồi lấy “tình thân làm trọng” bỏ qua cho nhau cả. Cờ Tướng đặc biệt nó có cái tình, có một sao lưu, có sự tri kỷ, trọng tài, phục đức của nhau. Đánh xong rủ nhau cùng đi vãn cảnh, thăm phố thăm phường, trèo Ngũ Hành Sơn hay thăm phố Hội. Thế nhưng có nhiều ván đánh rất xuất sắc, các cao thủ thật sự tỏ rõ trình độ cao cường của mình. Cho tới bấy giờ nhiều ván cờ vẫn được người ta nhắc tới. Các danh thủ đoạt giải cao năm ấy bây giờ đều là những đại kỳ sư quốc tế, kiện tướng quốc gia và hiện còn thi đấu phong độ.

Ngày bế mạc tất cả các kỳ thủ và ban tổ chức cùng ký tên mình vào một bàn cờ để làm kỷ niệm, các kỳ thủ ngồi thành hình bàn tròn lớn, ai cũng nhìn thấy mặt nhau. Giải thưởng, cờ thưởng khá nhiều, có cả giải khuyến khích để đoàn nào cũng có kỷ niệm. Tan lễ còn ở lại khá lâu chụp ảnh chung, có kỳ thủ phía Bắc nhận lời kỳ hữu, đáp tàu, làm luôn cuốc du đấu phương Nam.

Và cũng chính từ cái năm đáng ghi nhớ ấy cờ Tướng Việt Nam có được bệ phóng để lao vút về phía trước: đội ngũ đông lên từng năm một, cờ Tướng nữ xuất hiện, cờ Tướng Việt Nam vượt khỏi biên giới nước nhà bước lên đài quốc tế, đem về cho Tổ quốc những thắng lợi vẻ vang…
[img]xq189-0.jpg;center;Mai Thanh Minh – Vô địch và Trần Văn Ninh – Á quân của giải đầu tiên 1992[/img]

Có hôm cao hứng, Trưởng thôn tuyên bố tuần sau sẽ chấp kiện tướng Phạm Quốc Hương một tiên (cho đi trước một nước) và bắt “vịt Hương” làm bún xáo măng. Tưởng nói chơi thì thôi, biết đâu kiện tướng Hương đến đòi ngày thi đấu. Chối mãi không được, Trưởng thôn hẹn hai ngày sau ra Ngõ Trạm*.

Trưởng thôn bèn về đóng kín cửa, mở sách cờ ra nghiên cứu. Đúng ngày hẹn, Trưởng thôn ra giao hẹn: chơi hai ván, giải thưởng là một chầu côca côla… nhòe. Các bạn cờ xúm vào xem và hết thảy đều kinh ngạc: cả hai ván kiện tướng Phạm Quốc Hương đều phải cầu hòa trong thế kém tuyệt đối.

Trong bữa côca côla vui vẻ, Trưởng thôn tiết lộ bí mật. Anh về giở biên bản thi đấu trong giải toàn quốc ra xem thấy Hương chỉ bị thua có một ván trước Dương Nghiệp Lương. Ván này kỳ thủ họ Dương dùng cuộc Thiên phong Pháo, một bố cục lạ. Anh lục tung các sách cờ và hai ngày qua nghiền ngẫm cục Thiên phong Pháo đến thuộc lòng. Phạm Quốc Hương gật đầu công nhận hôm nay được một bài học vừa ngọt ngào vừa thú vị.

Trưởng thôn cũng là người hay chuyện. Bữa nọ nghe Bùi Khắc Hưởng kể: anh đến nhà Đinh Trường Sơn chơi. Thấy anh Sơn bầy la liệt ra sàn đến chục quyển sách cờ. Theo anh Sơn nếu ai chơi cục này thì… nhất định thua. Hưởng hỏi lại: thế nếu người ta không đi nước trong sách này thì sao? Và hai anh em mang bàn cờ ra thử, loay hoay mãi cũng chỉ… hòa. Trưởng thôn nghe nói thích lắm, lấy ngay giấy bút ra chép.

Mấy hôm sau Trưởng thôn qua nhà Đinh Trường Sơn chơi. Đinh Trường Sơn bảo học trò mình ra tập huấn với trưởng thôn. Ván cờ nhanh chóng kết thúc: cậu học trò mới lớn còn ít kinh nghiệm “làm thịt” ngay “ông bác”. Trưởng thôn tức mình gãi lưng nói với Đinh Trường Sơn: “Ông ra đây tôi cho đi Văn Điển ngay!”*.

Danh thủ họ Đinh cười ruồi, song cũng chiều ý “ông bạn vàng” mang bàn cờ ra thi đấu. Giải thưởng là hai chai bia. Chỉ đi trước một nước, song Trưởng thôn đè chặt từ khai cuộc và danh thủ họ Đinh buộc phải cầu hòa. Cả thầy lẫn trò Đinh Trường Sơn khen ngợi “Trưởng thôn hồi này chơi cao quá”. Chỉ có Trưởng thôn chép miệng cười thầm: may mà không quên nước nào của Bùi Khắc Hưởng bày cho.

Trưởng thôn Gián đất có lời nhắn nhủ với các bạn trẻ: cứ học kỹ lý thuyết và chịu đối luyện với các cao thủ, thế nào cũng có lúc các bạn cho cao thủ về nhì.

[b]Chú thích của Bạn cờ:[/b]
*Ngõ Trạm: một phố ngắn, nhỏ, nằm gần chợ Hàng Da, Hà Nội. Ở đây có một câu lạc bộ cờ Tướng lâu đời, nhiều kỳ thủ có tiếng thường đến chơi cờ ở đây.
*Văn Điển: nghĩa trang chính của Hà Nội. “Cho đi Văn Điển” là thành ngữ thường dùng với hàm ý sẽ “hạ gục” đối thủ.
*Phạm Quốc Hương, Bùi Khắc Hưởng, Đinh Trường Sơn (đề cập trong bài) đều là các kiện tướng có tiếng. Các bạn có thể tham khảo các ván cờ của các danh thủ này ở phần Cơ sở dữ liệu Cờ.

Các kỳ thủ thuộc nhóm cao nhất(dựa vào hệ số ELO)đều là những người có phong độ và thành tích thi đấu tốt và tất nhiên sẽ được hưởng những quyền lợi nhất định mỗi khi hiệp hội cờ tướng Trung Quốc tổ chức các giải đấu có liên quan tới vị trí xếp hạng trên BXH chung. Đa phần các giải đấu quan trọng cuối năm, các kỳ thủ tham dự đều phải đạt được 1 hế số ELO và 1 vị trí xếp hạng cao. Sau đây là quy tắc tính điểm hệ số ELO của Trung Quốc hiện nay:
[img]xq612-0.jpg;center;Kiện tướng Tưởng Xuyên hiện đang là người có hệ số ELO cao nhất Trung Quốc(2685)[/img]
-Hiện nay mỗi năm Hiệp hội cờ tướng Trung Quốc sẽ tiến hành sắp xếp BXH kỳ thủ một năm 2 lần gồm BXH 6 tháng đầu năm và BXH 6 tháng cuối năm.

-Trước tiên để tính được hệ số ELO cho các kỳ thủ,hiệp hội cờ tướng Trung Quốc sẽ phân chia các giải đấu do hiệp hội quản lý trong một năm của họ thành các cấp gồm:

+Cấp 5 sao: Chỉ có 1 giải vô địch cá nhân toàn quốc là cấp 5. Kỳ thủ vô địch giải này được cộng thêm 1000 điểm vào hệ số ELo đang có.

+Cấp 4 sao: Gồm giải vô địch cờ tướng thế giới và các giải quốc nội của Trung Quốc có chất lượng cao với tiêu chí là >80% số lượng kỳ thủ đã đạt 2600 ELO trở lên tham dự. Quán quân giải 4 sao chỉ được cộng thêm vào ELO đang có là 800 điểm. Một số giải trong năm 2009 ở Trung Quốc đã được tổ chức thuộc cấp 4 sao như: Giải Ngũ Dương Bôi, giải Đại kỳ thánh chiến cúp Hoa Mộc Quảng Dương Bôi, giải Bàn An Vĩ Nghiệp Bôi, giải Hàn Tín Bôi, giải thưởng cá nhân thuộc giải đồng đội giáp cấp Liên Tái 2009, giải Kỳ bá Cửu Thành Vĩ Nghiệp Bôi.

+Cấp 3 sao: Gồm giải cá nhân Châu Á và các giải quốc nội của Trung Quốc có chất lượng cao với tiêu chí là >60 % số lượng kỳ thủ đã đạt 2600 ELO trở lên tham dự. Quán quân giải 3 sao chỉ được cộng thêm vào hệ số ELO đang có là 600 điểm. Một số giải trong năm 2009 ở Trung Quốc đã được tổ chức thuộc cấp 3 sao như: Giải Mao Sơn Bôi, giải cá nhân tại Trí Vận Hội Trung Quốc lần thứ 1.

+Cấp 2 sao: Gồm các giải quốc tế khác ngoài giải thế giới và giải Châu Á được tổ chức ở Trung Quốc và các giải quốc nội của Trung Quốc có chất lượng cao với tiêu chí là >40 % số lượng kỳ thủ đã đạt 2600 ELO trở lên tham dự. Quán quân giải 2 sao chỉ được cộng thêm vào hệ số ELO đang có là 400 điểm. Một số giải trong năm 2009 ở Trung Quốc đã được tổ chức thuộc cấp 3 sao như: Sái Luân Trúc Hải Bôi ở Hà Nam

+Cấp 1 sao: Gồm các giải quốc tế nằm ngoài Trung Quốc và các giải cờ nhanh của Trung Quốc. Quán quân giải 1 sao chỉ được cộng thêm vào hệ số ELO đang có là 200 điểm. Một số giải trong năm 2009 ở Trung Quốc đã được tổ chức thuộc cấp 3 sao như: giải cờ nhanh Trí Vận Hội Trung Quốc lần thứ 1, cúp Phương Trang lần thứ 3 ở Việt Nam.

-Các kỳ thủ đạt thứ hạng cao tại các cấp giải sau mới được cộng điểm vào hệ số ELO:

+18 kỳ thủ xếp hàng đầu tại giải cá nhân toàn Trung Quốc
+16 kỳ thủ xếp hàng đầu khi xét giải cá nhân thuộc giải đồng đội Giáp cấp liên tái
+Các kỳ thủ xếp hàng đầu thuộc các giải quốc nội do BTC giải quy định nhưng không quá 8 người(từ hàng 1-8)
+Các kỳ thủ Trung Quốc tham gia các giải đấu quốc tế thuộc nhóm đầu của các giải đó theo quy định của BTC.

-Cách cộng điểm ELO như sau: Quán quân được cộng tuỳ theo cấp độ giải tổ chức. Quy tắc phân chia điểm là:Quán quân=2 lần Á quân=3 lần quý quân=4 lần điện quân=…=18 lần người xếp hạng 18 (ví dụ đây là giải cá nhân Trung Quốc).

-Ngoài ra để các kỳ thủ tham dự các giải đấu có trách nhiệm hơn thì khi mỗi kỳ thủ có đăng ký tham dự một giải nào đó bất luận đẳng cấp thế nào cũng sẽ bị trừ một số điểm ELO nhất định. Điểm trừ ELO này được tính như sau. Bằng 5% điểm cộng của quán quân giải đó nếu là giải quốc nội Trung Quốc.Bằng 10% điểm cộng của quán quân giải đó nếu là giải quốc tế. Ví dụ điểm trừ khi tham dự giải cá nhân Trung Quốc sẽ là 5.1000/100=50 điểm. Còn giải thế giới sẽ bị trừ là 10.800/100=80 điểm. Như thế có thể hiểu rằng một người có ELO rất cao như Hồ Vinh Hoa chẳng hạn suốt mấy năm không thay đổi nhiều là do ông ít tham dự các giải nên không bị trừ điểm nhiều.

-Điểm tích luỹ ELO cuối cùng sẽ được tính bằng công thức: Điểm cộng ELO – Điểm trừ ELO.

Nhận xét: Đến đây các bạn có thể trả lời được 1 câu hỏi mà người hâm mộ vẫn thường xuyên thắc mắc là tại sao một kiện tướng như Tưởng Xuyên tuy không phải ở trình độ cao nhất Trung Quốc nhưng vẫn lại là người có hệ số ELO cao nhất trên BXH chung(và tất nhiên vẫn được coi là số 1 Trung Quốc). Đơn giản là vì anh ta là người rất chăm chỉ và thường xuyên tham gia rất nhiều giải đấu bất luận là cấp độ nào. Mỗi năm tính sơ sơ Tưởng Xuyên tham dự khoảng trên dưới 10 giải lớn nhỏ khác nhau.Trình độ hiện nay của Tưởng Xuyên được xếp vào nhóm “Tứ Đại Thiên Vương” đương đại cho nên mỗi khi đánh giải Tưởng Xuyên rất hay có mặt trong nhóm dẫn đầu của các giải(nhóm sẽ được cộng ELO). Tích luỹ cuối năm của Tưởng Xuyên rất lớn.Còn như Hứa Ngân Xuyên nếu ai từng để ý thì thấy rằng danh thủ này rất ít khi tham dự các giải nhỏ. Mỗi năm anh ta chỉ tham gia các giải đấu lớn từ cấp 3 trở lên. Số lượng tham dự giải cũng không nhiều. Một năm chừng 4-5 giải gì đó. Do đó cho dù thành tích của Hứa Ngân Xuyên rất tốt nhưng tích luỹ cuối năm vẫn không thể vượt qua Tưởng Xuyên. Cuối cùng nếu tính hệ số ELO, Hứa Ngân Xuyên chỉ có 2668 và xếp thứ 2 trên BXH kỳ thủ Trung Quốc.