Cờ cười: Mùi… Cờ Tướng

Hai ông bạn đang chơi cờ tướng, bỗng cậu con chạy vào:

– Bố ơi, mất xe rồi!

– Sợ gì, mất xe thì tao đi pháo! Nói rồi tiếp tục gõ quân cờ đánh “Cốp”…

Con: !?!

Trong bài [topic id=311]”Vì sao khó thay đổi?”[/topic] đã đề cập đến sự bất tiện của việc dùng quân cờ Tướng chữ Trung Quốc và lý giải tại sao người ta không muốn thay đổi. Thực ra việc cải tiến các quân cờ Tướng đã được bàn cãi từ lâu trên thế giới. Phương án cải tiến có nhiều và các ý kiến cũng không ít. Đã có một số tổ chức và cá nhân từng đứng ra thử nghiệm, trưng cầu ý kiến. Điển hình là trang web trước đây của ông Peter Sung (phó chủ tịch hiệp hội cờ Tướng Toronto, Canada – có thiết kế và địa chỉ khác với hiện nay) đã đưa ra đưa ra hình của hai loại bàn cờ quân phẳng (2 chiều) bao gồm một bàn cờ chữ truyền thống và một bàn cờ có các quân dùng các hình vẽ (biểu tượng) và đề nghị mọi người cho biết ý kiến thích dùng loại nào.
[img]xq378-0.png;center;Quân cờ chữ (truyền thống) và quân cờ dùng hình (biểu tượng)[/img]

Tính đến ngày 4/11/1996 đã có 137 người cho ý kiến với kết quả như bảng dưới đây (lưu ý thời đó Internet còn chưa phổ biến nên số lượng người cho ý kiến như vậy đã là cao):

Nhìn vào bảng này ta có thể thấy người Trung Quốc thích dùng quân cờ chữ nhiều gấp 6 lần những người thích dùng hình, trong khi tỉ lệ này ở những nước khác là 2/1.

Như vậy, có thể kết luận rằng [b]đa số người dùng vẫn chấp nhận quân cờ dùng chữ Trung Quốc hơn[/b].

Người ta cũng cố gắng thiết kế và thử nghiệm các quân cờ lập thể (3 chiều – giống quân cờ Vua) trong một số giải cờ cuối năm 1998. Các quân cờ này có độ cao từ 4.5 đến 8 cm, đường kính từ 2 đến 2.5 cm và có hình như hình 2. Chắc các bạn cũng đoán được kết quả: quân cờ ba chiều đã biến mất hoàn toàn trong các giải sau đó.

[img]xq378-1.x-png;center;[/img]
 

Tuy nhiên việc sản xuất và kinh doanh các quân cờ tướng lập thể vẫn được tiếp tục, nhưng nặng ở cách trình bầy và đóng vai trò là vật trang trí, quà lưu niệm hơn là dùng trong đấu trí thật.

Dưới đây là một vài loại bàn cờ cờ Tướng lập thể đang lưu hành trên thị trường:

[img]xq378-2.jpg;center;Quân cờ Tướng lập thể có thiết kế giống hình trên[/img]
[img]xq378-3.jpg;center;Một loại quân lập thể khác[/img]

Chùa Vua là tên gọi chung của chùa Hưng Khánh, điện Thiên đế thờ Đế Thích, đền thờ Trần Hưng Đạo và điện mẫu ở làng Thịnh Yên, tổng Hậu Nghiêm, huyện Thọ Xương, nay chính là phố Thịnh Yên, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Chùa Vua đã được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa và được xem là di tích có ý nghĩa văn hóa độc đáo ở nước ta.

Vào thời Lê (1428-1527) khu vực Chùa Vua là làng Thịnh Yên vốn là cung Thừa tướng. Nơi đây có chùa Hưng Khánh thờ Phật, có hồ bán nguyệt nước trong mát, cây cổ thụ xanh tươi, râm mát. Làng Thịnh Yên vốn có truyền thống chơi cờ Tướng từ lâu đời. Hàng năm hội cờ làng Thịnh Yên thu hút được nhiều danh cờ và bà con hâm mộ cờ Tướng về dự Hội Cờ. Trong số đó, có một ông Hoàng thời Lê là người giỏi cờ, ông đã đứng ra vận động nhân dân góp công góp của xây dựng một đền thờ Vua Cờ Đế Thích ngay cạnh chùa Hưng Khánh – Chùa Vua hiện nay.

Sau những năm dài chiến tranh và nạn lấn chiếm di tích, chùa Hưng Khánh bị đổ nát, đất chùa đã biến thành nhà ở của các vị trông coi di tích. Bà con Hà Nội và Thịnh Yên đã gom góp lại các tượng Phật để dần dần phục hồi lại ngôi chùa, chỉ riêng đền thờ Đế Thích vẫn còn đứng vững với thời gian, với đủ tượng Đế Thích ở vị trí chính và các ban thờ, bát hương, câu đối, nghi tượng đầy đủ. Điện thờ Trần Hưng Đạo và điện Mẫu mới được nhân dân công đức tu bổ thêm.

Lại xin nói về Đế Thích – Vua cờ. Đế Thích là vị thần nổi tiếng trong thần thoại Ấn Độ. Sách nhà Phật coi Đế Thích là Thiên đế trợ thủ Đức Phật Thích Ca sơ sinh.

Ở nhiều chùa nước ta, tượng Đế Thích thường bố trí cùng tượng Đại Phạm Thiên đứng hai bên Tòa Cửu Long (tức là Thích Ca sơ sinh có chín con rồng chầu) đặt ở ban thờ dưới cùng của Tòa Tam bảo. Tượng Đế Thích thường mặc áo bào, đội mũ hoàng đế. Đế Thích và Đại Phạm Thiên là hai vị thần thường xuyên hỗ trợ Đức Thích Ca khi ngài chưa thành Phật. Đế Thích được xem là bậc cao cờ nhất “Cờ cao Đế Thích chấp đôi Xe”. Ngài thường chu du, biến hóa xuất hiện khắp nơi trong chốn Tam thiên thế giới để trừ tai, giải nạn cho mọi người. Do đó ngạn ngữ có câu: “Ai muốn sống lâu thì cầu Đế Thích”.

Các sách “Công dư tiệp ký”, “Kiến văn tiểu lục” và “Hà Nội tỉnh thần tích” cũng nói đến việc thờ Đế Thích ở nước ta như đền Đế Thích ở xã Liên hạ, huyện Đường Hào (nay thuộc Mỹ Văn, Hải Hưng), đền Đế Thích ở thôn Thịnh Yên, Hà Nội (nay thuộc phường Thịnh Yên, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) và quán Đế Thích ở xã La Chàng (nay thuộc Kim Thi, Hải Hưng)… Những đền, quán này đều thờ Đế Thích và đều có liên quan đến câu chuyện về Trương Ba, một tay giỏi cờ ở Hưng Yên xưa. Sự linh dị của Đế Thích đã được tiến sĩ khoa Bính Ngọ đời Lê Ý Tông (1736) – Võ Phương Đề chép trong sách “Công dư tiệp ký” về câu chuyện “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.

Tương truyền Trương Ba và Kỳ Như, người Hải Dương là hai bạn thân thiết, giỏi cờ Tướng. Một hôm Trương Ba dồn Kỳ Như vào thế cờ bí và nói: “Nước cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng không gỡ nổi!”. Ngay lúc đó bỗng xuất hiện một cụ già, râu tóc trắng xóa, đội nón lá, cầm gậy trúc đến xin chơi thử một vài nước cờ. Vừa đi được ít nước, Trương Ba đã bí, liền sụp xuống lạy mà rằng: “Ngài hẳn là Đế Thích đây rồi! Tôi người trần mắt thịt không biết, xin Ngài thứ lỗi” và khẩn khoản xin được theo học cờ. Đế Thích bảo: “Ta thấy nhà ngươi có bụng chân thành, ta cho ba nén hương này, mỗi lần cần đến ta thì thắp lên một nén, ta sẽ xuống ngay”. Nói đoạn Đế Thích cưỡi mây bay về trời…

Hàng năm vào mồng 6 đến mồng 9 tháng giêng âm lịch, ở Chùa Vua mở lễ hội truyền thống lễ Phật, lễ Thần và thi đánh cờ Tướng. Ngày đầu khảo trịch (đấu loại), ai lọt “nhất thắng”, “nhị thắng” vào được “tam thắng” (chung kết). Ai nhất chung kết là người phá giải cờ. Lệ làng Thịnh Yên qui định người đoạt giải nhất ba năm liền được ghi họ tên lên bia đá ở nhà bia trong sân chùa. Hội Cờ hàng năm còn là nơi đọ tài cao thấp của các danh cờ trong cả nước và các danh kỳ nước ngoài.

Chùa Vua là một di tích lịch sử – văn hóa – thể thao độc đáo của nước ta.

[i]Dưới đây là chùm ảnh về lễ hội chùa Vua – ảnh PHN[/i]
[img]xq255-0.jpg;center;Lễ hội Chùa Vua (mặt trước chùa)[/img]
[img]xq255-4.jpg;center;Đấu cờ bỏi trong lễ hội cờ Chùa Vua[/img]
[img]xq284-0.jpg;center;Đấu cờ bỏi trong lễ hội cờ Chùa Vua[/img]
[img]xq255-1.jpg;center;Khán giả xem cờ[/img]
[img]xq255-2.jpg;center;Xem bình cờ[/img]
[img]xq255-3.jpg;center;Giáo sư Phan Khanh đã viết và bổ xung bài trên thành bản Tóm tắt di tích đặt tại chùa[/img]