Du hí văn chương: Tam giác trận

Đó là lời “đúc kết lại” của đại KTQT BORIS GULKO (người hai lần vô địch Mỹ, năm 1975 vô địch Nga, năm 1994 là ứng của viên sáng giá của giải VĐTG, từng chiến thắng nhiều cao thủ thế giới) sau thất bại 3-5 trong 2 vòng đấu với 4 máy tính được xem là mạnh nhất hiện nay: DEEP JUNIOR, DEEP SHREDDER, DEEP FRITZ, HIARCS.

Tuy phát biểu với một giọng nói và khuôn mặt buồn bã, nhưng ông vẫn khẳng định sự tự tin của mình khi tìm ra những mấu chốt để mang lại thắng lợi cho con người khi đấu với máy tính. Ông đã “gói gọn” những kinh nghiệm đó trong ba ý chính:

[b]Điều thứ nhất[/b]: Tôi đã không tìm được cách chơi thích hợp để chống lại chương trình đánh cờ hiện đại. Những kinh nghiệm của tôi với những thắng lợi ở thập niên 90 đã không còn phù hợp ở hiện tại. Tôi nhận ra rằng, một đại kiện tướng muốn thành công phải có sự chuẩn bị toàn diện với nhiều cách thức để chống lại máy tính- một sản phẩm bằng máy hoàn hảo đến mức được mệnh danh là “người cờ” (chứ không phải là “máy cờ”)!

[b]Điều thứ hai[/b]: Bạn không chỉ phải tìm ra được khuyết điểm của máy tính mà còn phải “giải thoát” cho mình tránh xa những cách ứng xử thông thường khi đấu cờ với một con người. Đồng thời, bạn phải “kiêng khem” tất cả những vấn đề liên quan đến tâm lý, bởi vì máy không thể có tâm lý! Hơn nữa bạn phải “kềm chế” việc tìm kiếm những lỗi lầm trong tính toán nước đi của máy vi tính, đơn giản cũng bởi vì đối thủ của bạn gần như không bao giờ có lỗi trong tính toán!

[b]Điều thứ ba[/b]: Chương trình đánh cờ tốt nhất – một trong những chương trình tôi đã từng chơi – có nhiều sức mạnh khác nhau và cũng nhiều khuyết điểm khác nhau. Nếu bạn tìm kiếm được phương pháp để chống lại một chương trình, bạn có thể gặp khó khăn khi đối mặt với các chương trình khác. Do vậy bạn phải tìm kiếm những lối đánh khác nhau để chống lại nhiều chương trình khác nhau.

Suốt giải đấu tôi đã nhìn ra được cách chơi của những máy tính. Vòng thứ nhất tôi thua với tỉ số 1-3, vòng thứ hai hoà với kết quả 2-2, và tôi nghĩ rằng tôi sẽ thắng ở vòng đấu thứ ba. Đó là điều chắc chắn!”

Thật đáng tiếc giải đấu giữa người và máy tính chỉ diễn ra trong hai vòng đấu! Chúng ta không được biết đến vòng đấu thứ ba để biết được lời phát biểu của đại kiện tướng Boris Gulko có độ chính xác bao nhiêu phần trăm!? Dù sao thì tỉ số 3-5 là rất đáng trân trọng vì 4 máy tính chơi cờ mạnh nhất có khả năng tính toán hàng triệu nước đi trong 1 giây, trong khi “lão tướng” Gulko đã “tròm trèm” ở độ tuổi …U.60.

Xem ra chưa biết ai mạnh hơn ai!

[b]Nguyên tắc 3: Giữ vững nước tiên.[/b]
Ông Hà Tả Phong trong bài giảng của mình gọi đầy đủ là “đắc tử thất tiên phi thượng sách” (được quân mà mất nước tiên thì không phải là nước đi hay nhất).
Ở đây bạn đọc nên chú ý: cân nhắc giữa “quân” và “nước tiên” thì nên chọn nước tiên”. Có nước tiên bạn có thể từng bước chuyển thế trận và lấy lại quân. Còn nếu đã mất nước tiên rất dễ mất quân, kém thế dẫn đến thua cờ.

Dưới đây là thế cờ chọn từ ván Trịnh Nhật Phúc – Tàng Như Ý tại giải toàn quốc Trung Quốc năm 1974.

Tốt bên Đen đang bắt Mã ở lộ 3, vậy Trắng nên đi thế nào?
[game]
FORMAT WXF
GAME Trịnh Nhật Phúc – Tàng Như Ý
RED Trịnh Nhật Phúc
BLACK Tàng Như Ý
FEN 2eakaer1/9/2R1c1h2/p3p3p/7r1/2P6/P3P1pcP/C1H1C1H2/9/2EAKAER1 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
/*Trịnh Nhật Phúc cân nhắc giữa “quân” và “nước tiên”, quyết định chọn “quân”:*/
1. M3/5 P8-5 2. X2.5 M7.8
3. M7.5 P5.4 4. X7-4
/*Trắng hơn quân nhưng Mã ở tâm bị hãm thì cũng như không có vậy. Đã thế Tướng còn bị uy hiếp phải điều Xe sang chống đỡ.*/
4. … T7.5 5. X4/2 S6.5
6. P9-7 M8.9 7. P7.1 X8-6
/*Bình Xe đòi đổi quân là nước hay, phát động thế công.*/
8. X4.4 Tg5-6 9. T3.1 M9/8
10. T1.3 B7.1 11. P7/1 B7.1 }END[/game]
Đến đây thế thua của Trắng quá rõ nên Trịnh Nhất Phúc đành buông cờ.

Chúng ta trở lại với thế cờ đầu. Nước đi chính xác của Trắng phải là: X2.2. Đen có 3 cách chơi là: B7.1, P8-5 và Xt-7.

Chúng ta xem xét từng khả năng một.
(1) B7.1, X2-3 Trắng tuy không hơn quân nhưng Xe đang bắt Mã bảo vệ Tốt đầu, cánh trái có thế công, ưu thế.
(2) P8-5, M3.5 (bỏ Xe tranh “tiên”) X1.3, P9.4 Xs.4, B7.1 B7-6, M5.6 thế công mạnh mẽ.
(3) Xt-7, P5/1 P8/3, X7/2 B5.1, X2.2 B7.1, P5-8 P8-2, X2.5 M7/8, X7.4 B5.1 đối công.

Ở phương án 3 này, rõ ràng bên Đen không vội ăn Mã mà bình Xe, thoái Pháo, lại tiến Tốt đầu là thực hiện phương châm “giữ vững nước tiên”, giữa “quân” và “nước tiên” thì chọn lấy “nước tiên”, không để quân mình rơi vào thế kém.

[img]xq335-0.jpg;right;[/img]Thông thường ai cũng nghĩ: chơi cờ thì chỉ cần bàn cờ và quân cờ thôi chứ có nhiều nhặn gì!

Tuy nhiên khi vào thi đấu lại phải có thêm những tờ biên bản và chiếc đồng hồ cờ.

Bạn muốn chơi cờ giỏi ư? Bạn phải mua sách. Thế là bạn phải có hẳn một thư viện. Chưa hết đâu, nếu bạn muốn chơi cờ với máy hay muốn chơi cờ trên mạng bạn phải sắm một máy vi tính, rồi mua các đã CD có chương trình cờ.

Tốn kém phải không, nhưng rõ ràng là bạn đang muốn tiếp cận với những gì tân tiến nhất cơ mà!
Ở nhiều nước còn có các băng video hướng dẫn chơi cờ, các website cung cấp những ván cờ mới nhất của các giải siêu hạng, muốn có chúng bạn phải chuyển tiền của mình vào những tài khoản của các nhà cung cấp.

Rồi bạn đi thi đấu, bạn có đẳng cấp và bạn sẽ muốn những thứ về cờ của mình phải “xịn” hơn, thế là thay vì đồng hồ cờ cơ khí bạn sẽ thay bằng đồng hồ điện tử đa chức năng, máy vi tinh của bạn sẽ phải được nâng cấp để chạy được những chương trình cờ “đời mới”, ngay cả bàn cờ và quân cờ, đến một ngày nào đó bạn cảm thấy nó cũ kỹ và lạc hậu thế là bạn sẽ nảy ra ý định mua một bộ của ngoại cao cấp và hoàn hảo hơn.

Bạn đang đi theo tâm lý và quy luật của người tiêu dùng.

Hàng trăm hãng sản xuất thiết bị về cờ trên thế giới sẵn sàng chào mời và chiều chuộng bạn, thậm chí họ có thể cung cấp cho bạn theo hình thức trả góp. Các mặt hàng dùng cho cờ ngày nay vô cùng phong phú: những bộ quân bàn cờ từ bàn bằng hộp diêm tới những bảng cờ treo cao tới vài ba mét, những bộ sang trọng tới những bộ cờ bỏ sẵn trong túi xách dùng cho những cuộc pic-nich vui vẻ. Có những bộ chỉ dùng để làm quà tặng, đặt trong các tủ kính…

Chính FIDE cũng bị cuốn hút theo trào lưu này, tới các giải của FIDE tổ chức, giải sau bao giờ cũng được trang bị tân tiến và hiện đại hơn giải trước. Hàng trăm chuyên gia về công nghệ đang góp phần thay đổi bộ mặt của cờ, ngay cả cờ Tướng và cờ Vây ngày nay cũng vậy. Ở Nhật Bản có những bàn cờ vây có diện tích bằng cả một quả đồi, mỗi quân cờ Vây to bằng một cái nong phơi lúa, phải 4 người mới khiêng nổi.

Cho nên có thể nói các môn cờ đang tạo ra một nền công nghiệp riêng cho mình hẳn hoi!