Du hí văn chương: Tứ phương trận

Trong hàng trăm năm qua các môn cờ luôn ở dạng thể thao quần chúng, trăm nghìn người chơi cờ, tới cả triệu người chơi cờ cũng thế, hầu như chẳng ai biết huy chương là gì, cũng chẳng bao giờ phong tặng cho ai một danh hiệu nào, cứ thế đời này qua đời khác, chơi rồi quên đi, lấy vui vẻ, giải trí làm chính, mặt khác qua cờ mà luyện tính tình, biết dự báo trước, suy xét sâu xa, khôn khéo hơn. Tất cả cũng chỉ có vậy thôi.

Ông cha ta thường nói: “Dĩ kỳ hữu hội”, tức là lấy cờ để họp bạn, kết bạn, lấy cờ để chu du, thăm thú các nơi, lại kết hợp cờ với thơ, họa, âm nhạc, vui thú với nhau.

Tất cả những cái đó xem ra vô thưởng vô phạt, đôi lúc cứ như chuyện tầm phào. Nhưng thật ra đó mới chính là tinh hoa, là cốt lõi của cờ. Nó cũng như những vần thơ, đọc lên, ngâm lên có vẻ phù phiếm, nhưng thật ra thơ có một vị trí hết sức vẻ vang trong cuộc sống của con người. Âm nhạc cũng vậy, hát lên, ai thích nghe thì nghe, không nghe thì thôi, chẳng ai bắt buộc, thế nhưng thử hỏi thế giới này có thể thiếu âm nhạc được không? Cờ cũng vậy!

Nói như thế để thấy một hiện tượng: ngày nay có một số người coi cờ chỉ đơn thuần là một môn thi đấu và chỉ có mục đích duy nhất là đạt được thành tích. Quan niệm như thế nên họ cứ chờ tới giải mới “chiêu binh mãi mã” tấp nập “nấu sử sôi kinh”, rồi bằng mọi cách để giành được huy chương, cúp, thứ hạng, đẳng cấp, coi đó là mục tiêu cao nhất của cờ. Qua giải rồi “ai về nhà nấy”, xếp xó cờ quạt, coi như xong việc.

Như thế là chuyên nghiệp chăng? Cũng chẳng phải. Vì nếu chuyên nghiệp thì ngày ngày phải văn ôn võ luyện, thầy ra thầy, trò ra trò, phải có một kế hoạch dài hơi: 3năm, 5năm, đào tạo, tập huấn và có cả một hệ thống về rèn luyện thể lực, tâm lý, sức khỏe, như đào tạo một vận động viên chính quy. Nhưng hầu hết đều chưa làm được như thế.

Chủ yếu là do quan niệm nhưng một số nơi coi cờ, chính xác hơn là việc thi đấu cờ giống như chuyện “mì ăn liền”.

Thiết nghĩ, một xã hội càng nhiều người chơi cờ thì xã hội đó sẽ thông minh hơn, văn minh hơn, tử tế hơn, thân ái hơn, thế thì việc gì cứ phải phụ thuộc vào tiền bạc, danh vọng. Cho nên hiện nay việc phổ cập hóa cho quảng đại quần chúng chơi cờ, chơi cho vui, chơi cho khỏe mới là nhiệm vụ thiết yếu, mới là trọng trách hàng đầu, mới mang lại lợi ích thiết thực, lâu dài và bền vững cho xã hội.

Với một nhận thức như thế thì cờ mới phát huy hết thế mạnh của mình. Ngày nay việc xã hội hóa các môn thể thao ngày càng diễn ra mạnh mẽ, thúc đẩy các môn cờ trở về được cội nguồn và bản chất của nó. Chỉ có điều là cần giảm bớt đi kiểu chơi luộm thuộm, thiếu luật và chú ý cách nói năng ứng xử trong khi chơi.

Làng cờ Hà Nội có ba người cùng tên Khôi. Cao nhất trong số đó là ông Chử Xuân Khôi. Cùng bậc phía dưới Nguyễn Văn Khôi và Đào Cao Khôi. Ông Nguyễn Văn Khôi chơi cờ chủ yếu bằng kinh nghiệm, hay dẫn về cờ tàn Tốt. Có một kỳ thủ trẻ tên là Phùng Quân rất thích chơi với ông Nguyễn Xuân Khôi. Mỗi lần chú cháu gặp nhau ông Khôi chấp Quân hai tiên (cho đi trước hai nước).

Một hôm Quân nhà ta “bốc đồng” tuyên bố “xanh rờn”: chấp chú Khôi hai nước. Ông Khôi tức, đòi chơi một ván 10000 đồng. Quân líu lưỡi từ chối không được. Rồi Quân bảo: nếu chú muốn xin cháu thì cháu cho mười nghìn! Ông Khôi cười: chú lấy tiền của cháu làm gì? Chú thiếu gì tiền. Ông dốc túi ra một bọc tiền, có dễ đến vài triệu. Ông nói: đây là chú cháu chơi vui một ván, lấy mười nghìn uống nước cho có trách nhiệm. Mà cháu ngại thì chú chấp lại, hòa là cháu được! Kéo co một lúc, Quân đành lấy bàn cờ bầy quân. Ông Khôi quyết cho thằng cháu một bài học, buộc phải “cốp” tiền dưới bàn cờ.

Ván cờ kéo dài căng thẳng. Anh em bạn cờ xúm vào xem trận quyết đấu. Không gian im phăng phắc. Quân đánh rất chặt, cuối cùng thắng ván cờ!

Kể từ đấy mỗi lần chú cháu gặp nhau Quân và ông Khôi chơi bằng phân. Bỗng nhiên trình độ Quân tăng được hai nước.

Mà thật ra không có gì “bỗng nhiên” cả. Quân đã vượt qua ngưỡng tâm lý, sức cờ nâng lên là tất nhiên. Còn bạn, nếu gặp người cao cờ hơn mình bạn có sợ không?

Ván 2 Vũ Quân đi trước thắng Đặng Cửu Tùng Lân

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Nguyễn Vũ Quân(thắng)Đặng Cửu Tùng Lân
RED Nguyễn Vũ Quân
BLACK Đặng Cửu Tùng Lân
RESULT 1-0
START{
1. P2-4 B7.1 2. M2.1 M8.7
3. X1-2 X9-8 4. X2.6 P8-9
5. X2-3 T3.5
DIAG{ #6 RED POPUP }
/*Trắng sử dụng Sĩ giác Pháo là bố cục ít được dùng. Vì là bố cục ít dùng nên hiện chưa có những nghiên cứu sâu về bố cục này. Tuy nhiên các bố cục đã được Trung Quốc tượng kỳ phổ tổng kết và phổ biến đều nêu ra nước 5… T7.5. Ở đây Đen đi 5… T3.5, chúng tôi cho là một nước đi sai. Trắng đã thấy nước đi sai này làm quân Mã cánh phải bên Đen khó triển khai và tăng áp lực giành ưu thế.*/
6. M8.7 P2-3
7. P8-9 M2.4 8. T7.5 S4.5
9. S6.5 B3.1 10. X9-6 X1-4
/*Cần xem lại nước này. Chúng tôi cho rằng nên đi 10…M4.2, 11. X6-8 M2/3 giữ vững thế trận. Sau đấy có thể P9/1 vừa có khả năng đuổi Xe lộ 3 để làm Mã thoáng, vừa có khả năng X1.1 rồi bình Xe vào lộ 2 hoặc 4 đổi Xe chiếm vị, điều chỉnh lại bố trí lực lượng, không kém nhiều.*/
11. P9.4 B9.1 12. B9.1 B9.1
13. B1.1 X8.8 14. X3-2 M7.8
15. B1.1 P9.5 16. X2/1 X8/4
17. B1-2 P9-8 18. X6.4 P3.4
19. X6/1 P3/1 20. B2-3 X4-1
21. X6.3 P3-6 22. Bt.1 B5.1
23. P9/1 B3.1 }END[/game]

Trắng ưu thế và thắng.