Cờ cười: tranh vui về cờ 4

Đơn giản nhất là phải biết ghi biên bản một cách thành thạo, lắm lúc phải ghi rất nhanh bởi thời gian hối thúc, ghi chậm lắm khi thua oan ván cờ, mà phải ghi cả nước đi của mình lẫn nước đối phương, còn phải ghi rõ ràng, chính xác, ghi đủ chứ không được ghi thiếu nước nào, nếu sai sót là bị trọng tài phạt lỗi liền mà cứ mấy lỗi là bị xử thua ván cờ.

Kỳ thủ phải biết sử dụng đồng hồ cờ, tay nào đi quân tay đó bấm đồng hồ. Phải biết phân phối thời gian của cả ván đấu như thế nào cho hợp lý, giai đoạn nào phải tranh thủ bấm nhanh để dành thời giờ cho những nước gay cấn phải nghĩ lâu. Tay đi quân nhưng mắt phải liếc đồng hồ, cả đồng hồ mình lẫn đồng hồ của đối phương nếu không thì “rụng cờ” lúc nào không hay, thế là bao công sức bỏ ra thành công cốc!

Kỳ thủ phải biết đứng ngồi ngay ngắn, biết cư xử thân thiện hòa nhã với đối thủ, biết bắt tay và nhìn thẳng vào mặt đối thủ mỉm cười trước lúc bắt đầu ván cờ và cũng phải biết chìa tay ra cho đối thủ khi công nhận mình thua. Kỳ thủ không được đụng tới thuốc lá, không nhai nhồm nhoàm khi đang đánh cờ, biết sắp lại quân ngay ngắn khi kết thúc ván cờ và dọn dẹp tất cả chai hay ly cốc mà mình “giải khát” trong lúc thi đấu… Những chuyện ấy tuy nhỏ nhưng nếu không làm tốt thì bị mọi người đánh giá là kẻ “thiếu văn hóa”.

Kỳ thủ phải biết “học ăn, học nói, học gói, học mở”, mà phải học tỷ mỉ, từng ly từng tí một chứ không phải học lớt phớt tùy tiện đâu.

Học ăn là học cách ăn quân bắt quân thế nào cho đúng luật, phải suy nghĩ chín chắn, đã chạm tay vào quân nào là đi quân đó, nếu chạm quân đối phương thì phải ăn quân đó chứ đừng có kiểu chạm rồi thụt tay lại, vừa phạm luật vừa tỏ ra hèn nhát. Học cách ăn rồi lại phải học cách không ăn, tức là không “ăn gian”.

Học nói là nói cho đúng, cho chuẩn, lúc nào thì nên “thưa thốt”, khi mô thì nên “dựa cột mà nghe”. Tỷ như khi quân cờ bị lệch hay bị đổ thì phải nói thật rõ ràng, rành mạch và đủ âm lượng để cả trọng tài và đối thủ nghe rõ “tôi sửa quân” chứ đừng có ấp a ấp úng, hoặc cứ “ngậm hột thị” mà sửa thì sẽ bị phạm vào luật chạm quân. Ấy là chưa nói đi thi đấu quốc tế mà không rành chút đỉnh tiếng Anh thì gay, nhất là khi cần trình bày một vấn đề gì đó với trọng tài hay đối thủ của mình, không lẽ cứ giuơng mắt ếch ra hay hoa chân múa tay chỉ trỏ lung tung. Vả lại tại các giải quốc tế còn nhiều thứ người ta thông báo như điều lệ giải, giờ tàu xe, địa điểm ăn ở… Đã từng có chuyện cả một đội cờ phải nhịn đói vì không nghe được lời chỉ dẫn địa điểm ăn cơm, khi mò tới nơi thì nhà ăn đã đóng cửa từ hồi nào…

Khi định thắc mắc hay khiếu nại thì cũng phải suy nghĩ cho chín chắn. Tỷ dụ muốn đề nghị hòa cờ sau 50 nước không ăn quân thì phải đếm cho chắc, chứ nếu trọng tài đếm mãi mà thấy mới có 45 nước thì sẽ phạt người khiếu nại bằng cách tăng cho đối phương thêm 5 phút, mà ai cũng biết là ở cuối ván cờ khi thời gian đã cạn thì việc tăng này cũng xấp xỉ như “biếu không” cho đối phương ván cờ.

Kỳ thủ bây giờ không thể “mù” vi tính, bởi mù vi tính thì cũng coi như mù chữ, mà bạn cứ tưởng tượng xem nếu mù chữ thì tình hình sẽ nguy hại như thế nào. Vi tính ngày nay là công cụ làm việc thường nhật của mỗi con người văn minh, đối với kỳ thủ thì còn cần hơn thế nữa bởi trong máy vi tính có hàng loạt các chương trình cờ tân tiến để bạn có thể luyện tập, có mạng internet để bạn theo dõi tin tức, theo dõi các giải cờ diễn ra khắp nơi và trực tiếp đấu cờ hoặc giao lưu với kỳ hữu trên khắp thế giới.

Trong một thế giới sôi động và ngày càng tràn ngập công cụ lao động cũng như giải trí ở dạng trí tuệ, những kiểu chơi giản dị thủa xưa như đánh khăng, đánh đáo, chơi bi chơi ô ăn quan…ngày càng biến mất thay thế vào đó là những màn hình với những trò games điện tử tốc độ chóng mặt, ánh sáng chói chang. Rồi nhịp sống gấp gáp: lên tàu, xuống xe, lên máy bay, phóng honda… phải ăn thức ăn nhanh, uống nước trong chai trong hộp, phải ở khách sạn, chờ đợi ở nhà ga, phải tiếp xúc với không biết bao nhiêu giấy tờ, thẻ, phiếu… con người rời khỏi khung cảnh thanh bình, yên ả, chậm rãi để lọt thỏm vào vòng xoáy công nghiệp, thì kỳ thủ phải tinh thông một vấn đề khác: làm thế nào để đảm bảo sức khỏe và sự thăng bằng trong cuộc sống của mình.

Kỳ thủ hiện nay còn phải biết tự tính các loại hệ số của mình để biết sau mỗi ván vị trí của mình ở đâu, sẽ phải gặp các đối thủ nào để chuẩn bị sẵn tư liệu về các đối thủ đó mà nghiên cứu tìm hiểu trước. Phải biết mình thắng giải này thì hệ số elo của mình sẽ tăng được bao nhiêu để phấn đấu đạt đủ điểm cho các danh hiệu Kiện tướng, Đại kiện tướng hay chí ít cũng là kiện tướng Fide. Tóm lại là mỗi kỳ thủ hiện nay đều phải biết sử dụng công nghệ thông tin, phải biết làm việc với những công thức toán học và có óc phán đoán tốt.

Điều đó nếu nói với các thế hệ kỳ thủ cũ, nhất là với các bậc cha chú thì nghe ra thật là “rối như tơ vò” , thế nhưng với lớp trẻ ngày nay thì chỉ cần một chút chăm chỉ tối thiểu là đều có thể nắm bắt được. Cũng giống như chụp hình kỹ thuật số hay chơi trò chơi điện tử mà thôi!

Tuy nhiên có một điều cần phải hiểu rằng, cờ ngày nay không phải là một trò chơi đơn thuần như xưa kia các cụ ta cứ nhẩn nha,ung dung. Cờ ngày nay là cuộc đấu rất chặt chẽ và nghiêm chỉnh, nó đòi hỏi một nhận thức sâu sắc, một khoa học trong nghiên cứu và luyện tập, một tác phong theo kiểu công nghiệp, một đầu óc logic và rất thực tiễn thì mới theo kịp được.

Tất cả những gì lớt phớt theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” không chóng thì chày chỉ tổ mang lại thất bại mà thôi. Cả thế giới này đều vậy. Mỗi khi thi đấu các đoàn đều có những thầy giỏi , có trợ lý, y sĩ, bác sĩ, nhà tâm lý… đi cùng. Không phải họ đi chơi đâu, họ đi để làm việc cật lực đấy. Thành tựu trong cờ ngày nay gắn liền với nhiều yếu tố và mỗi một sự thành công tên đấu trường quốc tế là một sự cạnh tranh hết sức quyết liệt, nhất là ở các giải người lớn (thực ra thì ngay ở các U16, U18, U20 cũng đã quyết liệt lắm rồi, cứ xem mấy năm nay Việt Nam ta có giành được huy chương ngon ơ tại các giải trẻ như những năm về trước đâu).

Rõ ràng là thế giới đang chuyển động, thể thao cũng đang chuyển động, đòi hỏi chất lượng kỳ thủ ngày một cao hơn, chuyện đó cũng dễ hiểu bởi vậy các “thầy cờ” hãy cung cấp kiến thức, thông tin đầy đủ hơn nữa cho các học trò của mình để mau chóng thích ứng với thời đại mới, bước tiến mới của thể thao trí tuệ thế giới.

Thắng lợi này càng vang dội vì đối thủ đội tuyển Đức gồm nhiều kỳ thủ gốc Hoa, quê hương của môn cờ tướng. Riêng Nguyễn Thành Trung đã bảo vệ được chức vô địch cá nhân và đây là danh hiệu thứ bảy của anh kể từ khi thi đấu trong màu cờ sắc áo của Pháp. Cũng trong nội dung cá nhân, Huỳnh Vĩnh Tường về hạng 3 và Nguyễn Thái Đông hạng 4.
[img]xq591-0.jpg;right;Ba nhà vô địch Cờ Tướng Châu Âu ( từ trái sang phải ) Nguyễn Thái Đông, Đặng Thành Trung và Huỳnh Vĩnh Tường[/img]

Mặc dù cờ tướng có nguồn gốc từ châu Á, nhưng hiện nay đã có các liên đoàn và câu lạc bộ cờ tướng ở khắp thế giới. Cũng có cả Liên đoàn Cờ tướng châu Á và Liên đoàn Cờ tướng Thế giới. Ngoài ra, từ năm 2008, cờ tướng đã được Uỷ ban Thế vận quốc tế công nhận là một môn thể thao đấu trí và sau Thế vận hội Bắc Kinh 2008, Đại hội Thể thao Trí Tuệ Thế Giới lần thứ nhất đã được tổ chức trong tháng 10 năm đó.

Sau giải vô địch châu Âu vừa qua, các kỳ thủ đội tuyển Pháp bắt đầu chuẩn bị cho Đại hội Thể thao Trí tuệ lần tới, sẽ diễn ra trong khoảng thời gian Thế vận hội Luân Đôn 2010. Trước mắt, họ cũng sẽ tham gia một giải cờ tướng sẽ được tổ chức tại thành phố Mans, Pháp, trong hai ngày 28 và 29/12 tới.

Có thể nói là môn cờ tướng đã được du nhập vào Pháp qua các hội của người Triều Châu tại Paris và chính là qua hội này mà các kỳ thúc gốc Việt tại Pháp mới có đất dụng võ và dần dần đại diện cho Pháp tranh giải châu Âu. Để phổ biến hoạt động của hội Cờ tướng, các anh đã lập ra một trang web Xiang Qi France, nhưng mong muốn của họ đó là có sự tiếp nối của giới trẻ Việt Nam, cũng như sự trợ giúp về mặt vật chất của các mạnh thường quân để duy trì sự phát triển của môn này tại Pháp.
Vừa qua, RFI Việt ngữ đã có dịp tiếp vô địch Cờ tướng châu Âu Đặng Thành Trung và kỳ thủ Nguyễn Thái Đông cùng với Vuibert Jérôme, một thành viên khác trong đội tuyển cờ tướng Pháp.

[b]Nguyên tắc 4: Đánh trúng điểm yếu[/b]

Các nhà nghiên cứu cờ thường nêu nguyên tắc này bằng một câu đầy hình ảnh là “đánh rắn dập đầu”. Nếu đánh rắn không “dập đầu” thì rất dễ bị rắn cắn lại. Đánh không trúng điểm yếu của đối phương rất dễ bị “phản đòn”. Đánh càng mạnh, đòn phản càng nhanh. Muốn tìm ra điểm yếu bạn phải phân tích kỹ cục thế (thẩm cục, thẩm thế, thẩm quân); từ đó thấy rõ đâu là điểm yếu, rồi xây dựng phương án tấn công. Chú ý xét hết các khả năng đối phó của đối phương để không bị bất ngờ. Xin nhắc các bạn rằng trình độ cờ cao hay thấp thực chất chính là ở khả năng đọc thấy “điểm yếu” của đối phương. Ai sớm thấy “điểm yếu” của đối phương, người đó sẽ thắng cờ.

Dưới đây là thế cờ trích từ ván Vương Quán Phúc – Triệu Khánh Các tại giải cờ tướng đại hội TDTT năm 1979 ở Trung Quốc. Bây giờ đến lượt Đen đi vậy đi như thế nào?

[game]
FORMAT WXF
GAME Vương Quán Phúc – Triệu Khánh Các
RED Vương Quán Phúc
BLACK Triệu Khánh Các
FEN 2H1ka3/4a4/6c2/p3p3p/1c7/2E4R1/2Ph2r1P/1C3C2E/4A4/3AK4 b – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
/*Triệu Khánh Các cầm quân Đen cho rằng chỗ yếu của quân Đen là ở trung lộ nên đã đi:*/
1. … P2-5? 2. S5.6 X7-5
3. Tg5-4 P5-2 4. P4-2 P7-6
5. S6.5 X5-9 6. Tg4-5 X9.1 }END[/game]
Đến đây rõ ràng thế cờ bên Đen bị kém. Sau đó, Trắng từng bước dồn ép Đen, thắng cờ.

Vậy đâu mới là chỗ yếu thật sự của Trắng? Để ý nếu M4.3 thì buộc Tg5-4, Tướng bị dời ra vị trí xấu, khả năng chạy bị hạn chế hơn là khi còn đứng ở trung tâm. Nếu dùng Pháo chiếu thì Trắng có nhiều cách đỡ chứ dùng Mã chiếu thì Trắng chỉ có một cách chọn duy nhất. Vì thế, nên đi M4.3, Tg5-4 X7-6. Đến đây, Trắng có 3 cách đối phó đều thua:
(1) P4/1 P7-6, S5.4 X6.1, P8/1 X6-8 Đen thắng
(2) Tg4.1 P7-6, X2.3 M3/4, S5.6 X6.1, Tg4-5 X6-4 Đen thắng
(3) X2-6 P7-6, X6/3 X6.1, Tg4-5 X6-2, X6-7 P2-5 Đen thắng