Người ta có thể bỏ tiền mua, có thể mượn nhau để photocopy… tóm lại thể nào cũng phải có được một bản “cho mình” ấy thế nhưng không phải lúc nào người hâm mộ cũng được như ý. Có khi xem một ván cờ của hai danh thủ, thấy cờ vẫn còn ngang ngửa nhau lắm, chưa thể biết ai thắng ai, thì đột ngột ván cờ bị chấm hết và kết quả là một bên thắng, khiến người xem chưng hừng. Lại có trường hợp một giải đấu có hai giai đoạn, giai đoạn 1 đấu theo hệ Thụy Sĩ 11 ván, giai đoạn 2 là đấu đối kháng loại trực tiếp bằng 2 ván. Nhưng biên bản chỉ có các ván của giai đoạn 1, còn giai đoạn 2 thì lại chẳng có ván nào. Mà đây mới là nhlững ván quyết liệt nhất quan trọng nhất để tranh các thứ hạng quán quân, Á quân – ai cũng muốn có được để xem!
Vì sao vậy?
Có nhiều nguyên nhân, nhưng hầu như tất cả đều là nguyên nhân chủ quan:
Thứ nhất: Do kỳ thủ. Trong quá trình thi đấu theo quy định của Luật cờ Tướng tất cả các đấu thủ đều phải ghi biên bản, mà phải ghi đủ từ đầu chí cuối nếu không ghi thì sẽ bị ghi lỗi và và sau và lần nhắc nhở mà vẫn tiếp tục không ghi thì sẽ bị xử thua. Cho nên nên thực tế đấu thủ nào cũng phải ghi đầy đủ biên bản ván cờ. Tuy nhiên Luật cũng có quy định, nếu thời gian còn ít hơn 5 phút thì đấu thủ có quyền không ghi biên bản (để dồn toàn bộ thì giờ cho ván đấu), lúc đó trọng tài phải có nhiệm vụ ghi thay. Thế nhưng vì mỗi trọng tài phải trông coi nhiều bàn, nên có những khi trọng tài không thể ghi được, do đó ván cờ có thể ghi không đủ.
Tuy nhiên, cũng theo quy định thì tuy không ghi trong thời gian đó nhưng sau khi kết thúc ván cờ đấu thủ nào chưa ghi đủ thì phải mượn biên bản của đối thủ để chép lại cho đủ, nộp cho trọng tài thì mới được gọi là kết thúc ván đấu. Ở ta, trọng tài thường bỏ qua khâu này, nên thường biên bản bị mất đoạn cuối. Lại có một số đấu thủ ghi biên bản bị sót hoặc ghi cẩu thả không thể đọc được mặc dù luật đã quy định là phải ghi chính xác, rõ ràng để ban tổ chức sử dụng (Theo luật thì biên bản là tài sản do ban tổ chức sử dụng và quản lý, kỳ thủ có thể sao chép lại cho riêng mình hoặc có thể mượn đối thủ để chép lại cho đầy đủ).
Thực ra thì sau khi kết thúc ván đấu, trọng tài phải có những thao tác đầy đủ như sau: nhận biên bản của các đấu thủ, sau đó hai đấu thủ còn phải ngồi lại, trọng tài vừa đọc nước đi vừa đi quân, kiểm tra xem toàn bộ biên bản có được ghi đúng không (bởi cũng có trường hợp đấu thủ ghi bị lỗi hay ghi sót nước đi, hoặc ghi không rõ ràng) lúc này trọng tài phải chỉnh sửa biên bản ngay trước mặt hai đấu thủ, khi chỉnh sửa xong trọng tài mới ký xác nhận, lúc đó biên bản mới có giá trị.
Những trọng tài có trình độ và thành thạo thì chỉ cầm mất vài ba phút là có thể vừa đọc vừa xếp lại cả ván cờ.
Với cách làm đúng đắn này thì khi biên bản được nộp lên ban tổ chức không thể có sai sót nữa. Thế nhưng trọng tài ở ta hoàn toàn bỏ qua khâu quy định quan trọng này.
Mặt khác có những trọng tài trình độ yếu nên không đọc được biên bản, mặt khác cả đấu thủ lẫn trọng tài có thói quen lâu nay là đấu xong rồi là coi như xong không chú ý gì tới biên bản nữa. Vậy thì biên bản sai sót hay thiếu là chuyện đương nhiên.
Chưa hết, tới lượt bộ phận làm văn bản.
Nếu bộ phận này làm cẩn thận thì bao giờ cũng có được văn bản trọn vẹn của ván cờ, thế nhưng một số người nhìn thấy những ván cờ nhiều nước đi thì đâm e ngại, sợ tốn công tốn sức, thế là tự ý cắt ngắn cho “đỡ mệt”.
Lại còn đáng trách hơn nữa là các ván cuối cùng của giải, những người làm biên bản với tâm lý sắp “rút quân” tới nơi, thế là không chịu làm biên bản nữa. Ví dụ giải cờ tướng hạng nhất quốc gia tại Quảng Ninh năm 2005 hoàn toàn không có phần các ván ở giai đoạn 2, do tâm lý rã đám. Năm nay tại Vũng Tàu, quyển kỷ yếu tuy in rất đẹp và khá đầy đủ các phần khác nhưng các ván ở giai đoạn 2 cũng không có nốt, quyển này được phát cho các đoàn làm tài liệu, như vậy rõ ràng tài liệu vẫn chưa được hoàn chỉnh. Rất thông cảm với ban tổ chức là muốn có một bản kỷ yếu sang trọng như thế thì phải làm sớm, thế nhưng cách khác phục cũng thật đơn giản: chỉ cần photo các ván giai đoạn 2 ghép vào là được.
Ngoài tài liệu có được ngay tại giải còn phải kể tới những tài liệu được sưu tầm từ các ván quốc tế nếu làm không cẩn thận cũng dễ bị “tam sao thất bản”. Nhiều người tự cho mình có trình độ nên tới một chỗ nào đó thấy một bên sắp thua thế là cho thua luôn, chứ không làm cho tới nước cuối, khiến người xem bị hẫng hụt.
Tuy nhiên cũng có trường hợp một bên (ví dụ bên A) đang thắng cờ rõ, thế mà biên bản đột ngột bị dừng lại và ghi chú bên dưới là A thua khiến người xem cho là bị nhầm lẫn, gây một cảm giác rất khó chịu. Tuy nhiên chuyện này hoàn toàn có thể xảy ra, ví dụ bên A sắp thắng nhưng bị hết giờ và bị xử thua, hoặc bên A sắp thắng nhưng phạm luật nên bị xử thua, hay bên A sắp thắng như bị ốm đau đột ngột nên phải chịu thua… Thực ra giải quyết những trường hợp biên bản này hoàn toàn không khó: chỉ cần một dòng chú thích nhỏ phía dưới như “thua do hết giờ”, “thua do phạm luật” hay thua do phải đi cấp cứu chẳng hạn là mọi việc sẽ hết sức rõ ràng minh bạch. Nhiều trọng tài và nhiều người làm biên bản đã hoàn toàn không chú ý tới điều này.
Một số biên bản cờ tướng gặp khó khăn ở khâu dịch tên người đánh cờ, mà nếu không dịch ra tên thì ván cờ trở thành vô nghĩa. Hiện nay những tài liệu được tải về từ mạng internet gặp một cái khó là tên các danh thủ được phiên âm sang tiến La tinh nên không biết đó là ai, vì dụ viết “Xu chuan jing” thì khó mà hiểu đó chính là Hứa Ngân Xuyên, Nei the wuan thì biết rất rõ mới dám dịch là Nhiếp Thiết Văn… Hơn nữa nếu tải về bằng chính tiếng Trung Quốc thì phải có những người biết chữ Hán mới đọc được. Mà đã không đọc được thì không dám làm văn bản ván đó. Chính vì vậy trong các tập văn bản được phát ra, một mặt người ta cứ sao y bản chuẩn ai đọc được thì đọc, không đọc được thì thôi, mặt khác cũng có người bỏ luôn các ván đó đã tạo nên những “lỗ hổng” của một giải.
Cũng có những trường hợp trong các quyển biên bản nên ghi rõ tên của giải, tên các kỳ thủ tham giai thứ tự xếp hạng chung cuộc, thời gian diễn ra giải… có người tưởng điều đó có cũng được không cũng được, nhưng thật ra nó có tầm quan trọng nhất định.
Ví dụ theo dõi một giải “Ngũ Dương bôi” người ta phải biết đó là giải của năm nào, ai vô địch, có bao nhiêu danh thủ tham gia…
Biên bản thực ra là một công việc nghiêm túc, công phu, tỷ mỉ, cẩn trọng chứ không phải việc làm theo hửng thú. Hiện nay ở một số giải người ta thu tiền làm biên bản. Đã thu tiền thì phải làm thật đầy đủ, từ tế, hoàn chỉnh để phục vụ người mua. Mà cũng nên làm như thế, nó mang tính sòng phảng hơn. Vì nếu làm theo kiểu biếu không, cho chác thì khiến người làm cũng không có trách nhiệm và người được tặng hay cho cũng cảm thấy áy náy, mang ơn và khi phát hiện ra sai sót thì cũng “há miệng mắc quai” chẳng biết kêu ai. Rốt cuộc là giải đấu không có được một tập biên bản nghiêm chỉnh, hoặc nhiều sai sót hoặc mất ván này ván nọ…
Leave a Reply