Giai thoại làng cờ: Loạn sắc do… trang phục

Thiên phong Pháo là một bố cục cổ, rất ít dùng. Do có nước hoành Xa và thoái Pháo nên có tác giả xếp vào loại Quy bối Pháo. Nhưng theo nhiều nhà nghiên cứu, biến hóa của Thiên phong Pháo khác nhiều so với Quy bối Pháo nên việc xếp như vậy không thỏa đáng.

Danh thủ Trần Hiếu Khôn và Hà Liên Sinh đề nghị gọi theo sách cổ là Thiên phong Pháo. Trong Tượng kỳ bố cục nhất lãm (Một vài bố cục trong cờ Tướng) hai ông trình bày bố cục Thiên phong Pháo độc lập với Quy bối Pháo. Vì hai bố cục này giống nhau ở khai cục nên Phạm Quốc Hương đã nhầm lẫn rằng “Trưởng thôn Gián đất” đang dùng Quy bối Pháo. Nếu là Quy bối Pháo chắc chắn Hương sẽ “đè bẹp” đối phương ngay trong trung cục. Anh phạm sai sót và bị “trưởng thôn” đẩy vào thế thua, buộc phải cầu hòa. Mấy ngày sau, hai đấu thủ gặp nhau lần thứ hai. Lần này hòa nhưng Hương chiếm ưu thế. Đến lần thứ ba “trưởng thôn” vẫn dùng Thiên phong Pháo. Đi được 9 nước “trưởng thôn” buôn cờ xin thua, vì Hương khai cục… đúng như sách. Phạm Quốc Hương nói anh không đọc sách nhưng đã để mấy ngày suy nghĩ cách phá bố cục này. Anh tự tin: từ nay ai dùng Thiên phong Pháo với anh thì… khổ đấy!

Ở Trung Quốc vào những năm 50 các kỳ thủ Quảng Đông hay dùng Thiên phong Pháo và có những nghiên cứu sâu. Bây giờ chúng ta xem Quy bối Pháo khác Thiên phong Pháo ở chỗ nào.

Ba nước đầu tiên của Quy bối Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Quy bối Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 P8/1
DIAG{ #4 RED POPUP }
}END
[/game]

Đến đây bên Trắng có 5 phương án: [b]B7.1, B5.1, P8.2, M8.9[/b] và [b]M8.7[/b]. Tùy theo cách chơi của bên Trắng, bên Đen có thể đối phó bằng nước [b]P8-3, P8-5, P8-1, T3.5[/b]. Ngoài các phương án chính trên, cả hai bên còn có khá nhiều cách chơi, song điều đáng nói là [b]P8/1[/b] đã chặn đường của Xe ra nên bên Quy bối Pháo nhất định phải di chuyển Pháo thì Xe mới vào cuộc.

Khai cuộc Thiên phong Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
}END
[/game]

Ở Thiên phong Pháo, bên Đen ra Xe lộ 4 rồi mới thoái Pháo. Vị trí của Xe và Pháo đã khác xa Quy bối Pháo. Trong trận đấu gặp “trưởng thôn Gián đất”, kiện tượng Phạm Quốc Hương reo to: “A! Quy bối Pháo!” và… dính đòn.

Bây giờ xin các bạn làm quen với Thiên phong Pháo theo tổng kết của Quốc tế Đại sư Trần Hiếu Khôn.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
[/game]
Theo hình, bên Trắng có ba phương án: [b]P8-9, P8.2, B7.1[/b]. Cách đi như sau:

[b]Phương án một: P8-9[/b]
[code tag=0]
5. P8-9 P8-5 6. X9-8 X4.1
7. X8.4 M2.1 8. X2.4 X1-2
9. X2-6 X4.3 10. X8-6 B3.1
11. P9.4 T7.5 12. X6.4 B7.1
13. B5.1 P2-3 14. M7.5 X2.3
15. P9/1 }END
[/code]

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu Đen đi: [b]5… M2.3[/b] thì [b]6. X9-8 X1-2 7. X8.6 P8-5 8. B5.1 P2-1 9. X8-7 X2.2[/b] (Nếu [b]X4.1 B5.1[/b] Trắng ưu) [b]10. B5.1 B5.1 11. M7.5[/b] hai bên tranh thắng.
b) Nếu [b]6… X1.2[/b] thì [b]7. B9.1 X4.5 8. X2.8 T3.5 9. B9.1 M2.4 10. X8.6[/b] bên Trắng chiếm ưu thế.
c) Nếu [b]7. X2.8[/b] thì [b]X1.1[/b]

[b]Phương án hai: P8.2[/b]
[code tag=0]
5. P8.2 P8-5 6. P8-3 M2.3
7. X9-8 X1-2 8. X2.5 T7.9
9. X2-4
[/code]
Bên Trắng ưu thế.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]5… B7.1[/b] thì [b]6. P8-9 M2.1 7. X9-8 X1-2 8. P9-7[/b] Trắng ưu

[b]Phương án ba: B7.1[/b]
[code tag=0]
5. B7.1 B7.1 6. X2.4(a)M2.3
7. P8.2(b)M7.6(c) 8. X2-4 X4.3
9. B5.1 P8-5 10. M3.5 M6/7
11. S6.5 X1.1
[/code]
Hai bên đối chọi nhau, đều có chỗ phải e dè.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]6. P8-9[/b] thì [b]M2.3 7. X9-8 X1-2 8. X2.4 P8-5 9. X2-6 X4.4 10. M7.6 P2.5[/b]
hai bên đều bình ổn
b) Nếu [b]7… P2.4[/b] thì [b]8. B3.1 B7.1 9. X2-3 X4.1 10. X3-6 X4.3 11. M7.6 X1-2[/b] bình ổn
c) Đổi là [b]7…. P8-5[/b] thì [b]8. X2-6 X1.1 9. P5-6[/b] bên Trắng chiếm tiên.

Chúng ta cùng xem khai cục thực chiến

[b]Ván 1:[/b]
Lý Quốc Huân đi trước thua Vương Ngọc Tài ngày 11/10/1985 tại Nam Kinh. Trung Pháo đối Thiên phong Pháo.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Lý Quốc Huân(thua)Vương Ngọc Tài
RED Lý Quốc Huân;;;
BLACK Vương Ngọc Tài;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. B3.1 X9.1
3. M2.3 X9-4 4. X1-2 P8/1
/*Thiên phong Pháo là bố cục rất ít được dùng trong các giải lớn. Nhưng Vương Ngọc Tài vốn có cách chơi quỷ dị, “bốc đồng” nên thích dùng khai cuộc này.*/
5. M8.9
/*Đen thoái Pháo nhằm đưa vào tâm. Bên Trắn có thể đi [b]M8-7[/b], sau đó [b]S6.5[/b]*/
5. … P8-5 6. X2.6
/*Vội! Nên [b]S6.5![/b] công thủ đều lợi.*/
6. … X4.6
7. P8/1
/*Nếu [b]P8.2, X4.2[/b] bên Đen có Xe kỵ hà tranh tiên, Trắng không lợi.*/
7. … X4.1 8. P8-7 X1.2
9. S4.5 P2.5 10. P7.1 P2-5
11. T3.5 B5.1 12. T5/3
/*Ở nước thứ 8, bên Đen tiến Xe biên, không để cho Trắng ra Xe thuận lợi là cách chơi “quái dị”. Hiện tại bên Trắng không thể [b]X9-8[/b] vì đắn đo nghĩ bên Đen [b]B5-1[/b] bỏ Mã tấn công trung lộ.*/
12. … X1-6
13. X9-8 M2.3 14. X8.7 B5.1
15. P7-5 T7.5
DIAG{ #16 RED POPUP }
}END
[/game]

Bạn xem hình, có thể thấy ý đồ bên Đen liều lĩnh bỏ Mã, bố trận linh hoạt, tấn công hung hãn vào trung lộ giành ưu thế.

[b]Ván 2:[/b]
Phạm Quốc Hương đi trước thua Dương Nghiệp Lương tại giải Toàn quốc năm 1999, Bà Rịa, Vũng Tàu.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Phạm Quốc Hương (thua)Dương Nghiệp Lương
RED Phạm Quốc Hươn;;;
BLACK Dương Nghiệp Lương;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
5. B3.1 P8-5
DIAG{ #6 RED POPUP }
/*Tiến Tốt 3 thật ra là nước yếu nhưng bên Trắng hay đi. Trong các ván đấu ở Trung Quốc, tỷ lệ ván thua của bên Trắng khi chọn [b]5. B3.1[/b] khá cao. Có thể vì sau 4 nước, các kỳ thủ “nhầm lẫn” rằng bên Đen đang dùng Quy bối Pháo nên sử dụng phương án [b]B3.1[/b] là phương án rất đắc dụng trong bố cục Trung Pháo đối Quy bối Pháo chăng?*/
6. S4.5 B3.1
7. P5-4 M2.3 8. T7.5 M3.4
9. X2.6 X4.1 10. X9.1 M4.5
11. M7.5 P5.5 12. X9-7 X1.1
13. B7.1 X1-6 14. X2/3 P5/2
15. X2-5 P2-3 }END
[/game]
Đến đây Phạm Quốc Hương kém phân. Ở nước thứ 5 có thể chọn B7.1 dẫn về phương án thứ ba đã nêu trên, tình thế sẽ khác.

[b]1. HOÀNH XE ĐỐI TRỰC XE KIỂU CỔ ĐIỂN[/b]
[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5
2. X1.1
/*Hoành Xe sớm để chiếm lộ 6. Kiểu chơi mới người ta thường lên M2.3 trước*/
2. … M8.7
/*Mặc dù hai bên đều coi Tốt đầu là mục tiêu, nhưng nếu vội ăn Tốt đầu thì thường mất nước.*/
3. X1-6 X9-8
/*Đen có thể chơi 3…M2.1 tạo thế đối công nếu Trắng đi 4. X6.6 P2.2 5. M2.3 S6.5 6. X6/2 B1.1 7. B7.1 P5-4 8. M8.7 T7.5 đối công ∞*/
4. M2.3 S6.5
/*Đen có thể chơi 4… P2-3 5. M8.7 S6.5 6. X9-8 X8-4 7. B3.1 M2.1 8. P8-9 B1.1 9. M3.4 X8-6 ∞ */
5. X6.7
/*Từ thập niên 60 trở đi các danh thủ hay đi 5. M8.7 P2-3 8. X9-8 X8.6 7. B5.1 M2.1 8. P8.5 P5.3 9. S6.5 P3.4 ∞ */
5. … M2.1
DIAG{ #6 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. X6-8
DIAG{ #6 BLUE }
6. … P2-3
/*Trường hợp Đen chơi 6… P2-4 Trắng có hai khả năng đi 7. B9.1 hoặc 7. S6.5 và thường Trắng vẫn ưu thế*/
7. B9.1 X8.5!? 8. B9.1 B1.1
9. X9.5 X8-4 10. M8.9 P3.4
11. M9.8 P5-3 12. M8.6 Pt/2
/*Đen có thể đổi lại 12… Ps-4 13. S4.5 P3/2 14. P8.5 P4.1 15. P5-9 X4/1 16. P9.5 B7.1 ∞ */
13. M6.7 P3/2 14. T7.9 T7.5
15. P8.5 B7.1 16. X8-7 P3-4
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5
2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8
4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1
6. B9.1
DIAG{ #6 BLUE }
6. … X8.4
7. X6-8 P2.2
/*Nếu Đen đi 7… P2-4 8. M8.9 B1.1 9. M9.8, bây giờ Đen chơi 9… B1.1 10. X9.4 hoặc 9… X1-2 10. X8.1. Cả hai khả năng Đen đều kém phân.*/
8. B3.1 X1-2
9. X8.1 P2-3!
10. M8.9 M1/2
11. B7.1 P3-6
12. X9-8 B7.1
13. P8.3
/*Nếu Trắng đi 13. P8-7 M2.1 14. B7.1 P5-3 15. P7.4 P3.2 16. P7.1 B7.1 17. X8.7 X8-7, Đen có thế công.*/
13. … B3.1
14. P8-4 M7.6
15. X8.9 B7.1
16. X8-7 B7.1
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. B9.1 X8.6
DIAG{ #7 RED }
7. M8.9 X8-7 8. X9.1 P2.2
/*Nếu Đen chọn phương án 8… B7.1 9. X9-4 hoặc 8… X7-6 9. T3.1 hoặc 8… P2.4 9. X9.2. Cả ba trường hợp Trắng đều chủ động.*/
9. X9-4
/*Trắng có thể chơi 9. X6/3 P2-3 10. P8.5, Trắng ưu.*/
9. … P2-7 10. M9.8 P7.3
11. P8/1! B3.1 12. M8.6 X1-2
13. P8-5 X7-8 14. B5.1 M1.3
15. X6/2 M3/1 16. B5.1 }END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. B9.1 P2-4
DIAG{ #7 RED }
/*Các danh thủ thường đổi lại 6… X8.4 7. M8.9 B1.1 8. X6-8 P2-4 9. M9.8 B1.1 10. X9.4 P4.5 11. P5/1 P4-6 12. P5-7, Trắng còn ưu.*/
7. M8.9 X1-2
/*Có ý kiến cho rằng Trắng nên 7… B3.1 8. X9.1 X1-2 9. P8.2 X8.6 10. P5-8 X2-1 11. B3.1 X8-7 12. T3.5 M1.3 13. X6-7 M3.5 14. X7/3 P4.5 15. X9-3 M5.6 16. X3/1 P4-7 17. X3.2 P5.4 18. S6.5 X7-9, Đen ưu.*/
8. P8.2 X8.5
9. X9-8
/*Trắng có thể chơi 9. X9.1 X8-4 10. X9-4 P4.1 11. P5-8 X2.5 12. M9.8. Trắng ưu.*/
9. … B3.1 10. P5-6 P5-6
11. P8-5 X8-5 12. X8.9 M1/2
13. B5.1 P6/1 14. X6/1 S5.4
15. M9.8 M2.3 16. M3/5 P6-5
}END[/game]
[b]=[/b]

Thành công này bắt nguồn từ tinh thần tích cực học tập rèn luyện của anh, nhưng cũng có phần công sức không nhỏ của các tuyển thủ nước ta những năm qua đã tạo ra cái nền vững chãi của một lối chơi Việt Nam giàu chất sáng tạo.

Nguyễn Vũ Quân đến với cờ tướng năm 1997, khi mà đội tuyển TP Hồ Chí Minh vẫn thống lĩnh các giải cờ tướng toàn quốc bằng lối chơi “công chắc, thủ vững” đúng như lý thuyết trong các sách vở Trung Quốc. Vũ Quân gia nhập vào đội ngũ các tuyển thủ trẻ Hà Nội, lúc này đang tìm tòi lối chơi mới, lấy sự sáng tạo làm nền tảng. Năm 1998, tuyển thủ trẻ Nguyễn Thành Bảo bằng cách chơi ngẫu hứng đầy tính biến hóa đã đoạt Cúp vô địch giải trẻ châu Á trên tay Hồng Trí, tuyển thủ Trung Quốc và đã đem lại niềm tin cho các tuyển thủ trẻ nước ta về triển vọng của lối chơi mới. Năm 2001-2002 tại giải vô địch cờ tướng hạng nhất toàn quốc và giải vô địch đồng đội toàn quốc các tuyển thủ trẻ nước ta đã đưa ra rất nhiều nước biến mới lạ, hiệu quả vào thi đấu. Tại những giải này Nguyễn Vũ Quân được rèn luyện kỹ, sức cờ như cánh diều no gió ngày một vươn cao. Năm 2003, cùng với các tuyển thủ trẻ Hà Nội anh đã góp sức làm cuộc “thay bậc đổi ngôi” ngoạn mục: đưa Hà Nội lên vị trí nhất toàn đoàn trong giải cờ tướng toàn quốc và Cúp vô địch cá nhân về với làng cờ Thủ đô. Lối chơi hiện đại, sáng tạo của các tuyển thủ Hà Nội ngày một định hình đã giúp anh đoạt Cúp vô địch trong 2 năm liên tiếp 2004-2005. Tham dự giải vô địch cờ tướng thế giới 2005 anh đã đem đến giải lối chơi đậm chất Việt Nam, làm các cao thủ quốc tế hết sức bất ngờ. Những đòn thế mới được tích lũy trong giải cờ tướng toàn quốc 2001-2003 được anh vận dụng nhuần nhuyễn, giành thắng lợi trước các danh thủ đến từ Đài Loan, Ma Cao đem về cho Việt Nam huy chương đồng thế giới.

22 tuổi đời, 8 năm tuổi cờ, 2 lần vô địch toàn quốc, kiện tướng quốc gia, được phong Đặc cấp quốc tế đại sư, sức trẻ còn giúp anh tiếp tục vươn xa.