Du hí văn chương: Tứ phương trận

Đơn giản nhất là phải biết ghi biên bản một cách thành thạo, lắm lúc phải ghi rất nhanh bởi thời gian hối thúc, ghi chậm lắm khi thua oan ván cờ, mà phải ghi cả nước đi của mình lẫn nước đối phương, còn phải ghi rõ ràng, chính xác, ghi đủ chứ không được ghi thiếu nước nào, nếu sai sót là bị trọng tài phạt lỗi liền mà cứ mấy lỗi là bị xử thua ván cờ.

Kỳ thủ phải biết sử dụng đồng hồ cờ, tay nào đi quân tay đó bấm đồng hồ. Phải biết phân phối thời gian của cả ván đấu như thế nào cho hợp lý, giai đoạn nào phải tranh thủ bấm nhanh để dành thời giờ cho những nước gay cấn phải nghĩ lâu. Tay đi quân nhưng mắt phải liếc đồng hồ, cả đồng hồ mình lẫn đồng hồ của đối phương nếu không thì “rụng cờ” lúc nào không hay, thế là bao công sức bỏ ra thành công cốc!

Kỳ thủ phải biết đứng ngồi ngay ngắn, biết cư xử thân thiện hòa nhã với đối thủ, biết bắt tay và nhìn thẳng vào mặt đối thủ mỉm cười trước lúc bắt đầu ván cờ và cũng phải biết chìa tay ra cho đối thủ khi công nhận mình thua. Kỳ thủ không được đụng tới thuốc lá, không nhai nhồm nhoàm khi đang đánh cờ, biết sắp lại quân ngay ngắn khi kết thúc ván cờ và dọn dẹp tất cả chai hay ly cốc mà mình “giải khát” trong lúc thi đấu… Những chuyện ấy tuy nhỏ nhưng nếu không làm tốt thì bị mọi người đánh giá là kẻ “thiếu văn hóa”.

Kỳ thủ phải biết “học ăn, học nói, học gói, học mở”, mà phải học tỷ mỉ, từng ly từng tí một chứ không phải học lớt phớt tùy tiện đâu.

Học ăn là học cách ăn quân bắt quân thế nào cho đúng luật, phải suy nghĩ chín chắn, đã chạm tay vào quân nào là đi quân đó, nếu chạm quân đối phương thì phải ăn quân đó chứ đừng có kiểu chạm rồi thụt tay lại, vừa phạm luật vừa tỏ ra hèn nhát. Học cách ăn rồi lại phải học cách không ăn, tức là không “ăn gian”.

Học nói là nói cho đúng, cho chuẩn, lúc nào thì nên “thưa thốt”, khi mô thì nên “dựa cột mà nghe”. Tỷ như khi quân cờ bị lệch hay bị đổ thì phải nói thật rõ ràng, rành mạch và đủ âm lượng để cả trọng tài và đối thủ nghe rõ “tôi sửa quân” chứ đừng có ấp a ấp úng, hoặc cứ “ngậm hột thị” mà sửa thì sẽ bị phạm vào luật chạm quân. Ấy là chưa nói đi thi đấu quốc tế mà không rành chút đỉnh tiếng Anh thì gay, nhất là khi cần trình bày một vấn đề gì đó với trọng tài hay đối thủ của mình, không lẽ cứ giuơng mắt ếch ra hay hoa chân múa tay chỉ trỏ lung tung. Vả lại tại các giải quốc tế còn nhiều thứ người ta thông báo như điều lệ giải, giờ tàu xe, địa điểm ăn ở… Đã từng có chuyện cả một đội cờ phải nhịn đói vì không nghe được lời chỉ dẫn địa điểm ăn cơm, khi mò tới nơi thì nhà ăn đã đóng cửa từ hồi nào…

Khi định thắc mắc hay khiếu nại thì cũng phải suy nghĩ cho chín chắn. Tỷ dụ muốn đề nghị hòa cờ sau 50 nước không ăn quân thì phải đếm cho chắc, chứ nếu trọng tài đếm mãi mà thấy mới có 45 nước thì sẽ phạt người khiếu nại bằng cách tăng cho đối phương thêm 5 phút, mà ai cũng biết là ở cuối ván cờ khi thời gian đã cạn thì việc tăng này cũng xấp xỉ như “biếu không” cho đối phương ván cờ.

Kỳ thủ bây giờ không thể “mù” vi tính, bởi mù vi tính thì cũng coi như mù chữ, mà bạn cứ tưởng tượng xem nếu mù chữ thì tình hình sẽ nguy hại như thế nào. Vi tính ngày nay là công cụ làm việc thường nhật của mỗi con người văn minh, đối với kỳ thủ thì còn cần hơn thế nữa bởi trong máy vi tính có hàng loạt các chương trình cờ tân tiến để bạn có thể luyện tập, có mạng internet để bạn theo dõi tin tức, theo dõi các giải cờ diễn ra khắp nơi và trực tiếp đấu cờ hoặc giao lưu với kỳ hữu trên khắp thế giới.

Trong một thế giới sôi động và ngày càng tràn ngập công cụ lao động cũng như giải trí ở dạng trí tuệ, những kiểu chơi giản dị thủa xưa như đánh khăng, đánh đáo, chơi bi chơi ô ăn quan…ngày càng biến mất thay thế vào đó là những màn hình với những trò games điện tử tốc độ chóng mặt, ánh sáng chói chang. Rồi nhịp sống gấp gáp: lên tàu, xuống xe, lên máy bay, phóng honda… phải ăn thức ăn nhanh, uống nước trong chai trong hộp, phải ở khách sạn, chờ đợi ở nhà ga, phải tiếp xúc với không biết bao nhiêu giấy tờ, thẻ, phiếu… con người rời khỏi khung cảnh thanh bình, yên ả, chậm rãi để lọt thỏm vào vòng xoáy công nghiệp, thì kỳ thủ phải tinh thông một vấn đề khác: làm thế nào để đảm bảo sức khỏe và sự thăng bằng trong cuộc sống của mình.

Kỳ thủ hiện nay còn phải biết tự tính các loại hệ số của mình để biết sau mỗi ván vị trí của mình ở đâu, sẽ phải gặp các đối thủ nào để chuẩn bị sẵn tư liệu về các đối thủ đó mà nghiên cứu tìm hiểu trước. Phải biết mình thắng giải này thì hệ số elo của mình sẽ tăng được bao nhiêu để phấn đấu đạt đủ điểm cho các danh hiệu Kiện tướng, Đại kiện tướng hay chí ít cũng là kiện tướng Fide. Tóm lại là mỗi kỳ thủ hiện nay đều phải biết sử dụng công nghệ thông tin, phải biết làm việc với những công thức toán học và có óc phán đoán tốt.

Điều đó nếu nói với các thế hệ kỳ thủ cũ, nhất là với các bậc cha chú thì nghe ra thật là “rối như tơ vò” , thế nhưng với lớp trẻ ngày nay thì chỉ cần một chút chăm chỉ tối thiểu là đều có thể nắm bắt được. Cũng giống như chụp hình kỹ thuật số hay chơi trò chơi điện tử mà thôi!

Tuy nhiên có một điều cần phải hiểu rằng, cờ ngày nay không phải là một trò chơi đơn thuần như xưa kia các cụ ta cứ nhẩn nha,ung dung. Cờ ngày nay là cuộc đấu rất chặt chẽ và nghiêm chỉnh, nó đòi hỏi một nhận thức sâu sắc, một khoa học trong nghiên cứu và luyện tập, một tác phong theo kiểu công nghiệp, một đầu óc logic và rất thực tiễn thì mới theo kịp được.

Tất cả những gì lớt phớt theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” không chóng thì chày chỉ tổ mang lại thất bại mà thôi. Cả thế giới này đều vậy. Mỗi khi thi đấu các đoàn đều có những thầy giỏi , có trợ lý, y sĩ, bác sĩ, nhà tâm lý… đi cùng. Không phải họ đi chơi đâu, họ đi để làm việc cật lực đấy. Thành tựu trong cờ ngày nay gắn liền với nhiều yếu tố và mỗi một sự thành công tên đấu trường quốc tế là một sự cạnh tranh hết sức quyết liệt, nhất là ở các giải người lớn (thực ra thì ngay ở các U16, U18, U20 cũng đã quyết liệt lắm rồi, cứ xem mấy năm nay Việt Nam ta có giành được huy chương ngon ơ tại các giải trẻ như những năm về trước đâu).

Rõ ràng là thế giới đang chuyển động, thể thao cũng đang chuyển động, đòi hỏi chất lượng kỳ thủ ngày một cao hơn, chuyện đó cũng dễ hiểu bởi vậy các “thầy cờ” hãy cung cấp kiến thức, thông tin đầy đủ hơn nữa cho các học trò của mình để mau chóng thích ứng với thời đại mới, bước tiến mới của thể thao trí tuệ thế giới.

[img]xq248-0.jpg;right;Tướng quân – Tranh Đông Hồ[/img]Ở nước ta vào thời Trần , vua Trùng Quang có các đại tướng là Đặng Dung, Nguyễn Cảnh Dị, Nguyễn Súy phò tá đã đánh tướng giặc nhà Minh là Trương Phụ nhiều trận khiến bên giặc thất điên bát đảo. Nhưng sau địch có viện binh rất mạnh, quân ta phải rút về phía Nam cố thủ. Đặng Dung đặt mưu kế nửa đêm tập kích thẳng vào thuyền chủ soái địch Trương Phụ, nhưng do tối quá không nhận ra người, nên Trương Phụ đã tẩu thoát được. Địch bèn tập trung toàn lực vây quét và cuối cùng bắt được cả vua tôi nhà Trần, định đưa về Đông Quan sau đó đưa sang Kim Lăng nộp cho vua Minh. Nguyễn Cảnh Dị luôn miệng chửi mắng Trương Phụ , liền bị Phụ mổ bụng moi gan ăn sống, vua Trùng Quang cùng Đặng Dung nhảy xuống biển tự vẫn, chỉ còn Nguyễn Suý bị giặc trói chặt chân tay, canh giữ nghiêm mật, đưa lên thuyền đem ra Bắc.

Hành trình của thuyền ra Bắc rất dài. Tên giám thủ quân Minh hàng ngày đánh cờ với bọn thủ hạ để tiêu khiển. Nguyễn Súy vờ mách nước cho bọn chúng. Tên giám thủ phục tài ông nên mở trói hàng ngày chơi cờ với ông. Một hôm, nhân lúc chúng sơ hở, ông cầm bàn cờ gỗ nặng giáng vào đầu tên giám thủ khiến hắn lộn cổ xuống biển chết tươi rồi ông cũng nhảy luôn xuống biển tự vẫn, không cho giặc đem về kinh thành làm nhục. Tâm gương ấy khiến người đời sau mãi mãi kính phục, tên tuổi ông ngày nay vẫn được đặt tên cho các đường phố ở các thành phố lớn nước ta.