Năm: 2005

II. Mấy thuật ngữ trong cờ Tướng

Cờ Tướng có rất nhiều thuật ngữ. Phần trên vừa nêu những thủ pháp đồng thời cũng nêu nhiều thuật ngữ gọi tên từng loại nước đi. Giờ đây chúng ta cần biết thêm một số khái nhiệm xung quanh việc đánh giá thế cờ và đây cũng là một số thuật ngữ chuyên môn.

[b]1. Nước tiên và nước hậu[/b]

Khi hai đấu thủ tạo nên một thế cờ mà một bên chủ động tấn công còn một bên bị động đối phó nhưng không yếu kém về quân số hoặc về thế bao nhiêu, thì người ta gọi đó là một bên được tiên, hay tiên thủ, hay chủ động, còn một bên mất tiên, hay hậu thủ, hay bị động. Cũng có khi nói ngắn gọn là một bên nước tiên, một bên nước hậu.

Thuật ngữ này thường dùng để đánh giá một thế cờ mà hai bên không hơn kém nhau bao nhiêu và tình trạng này dễ thay đổi qua lại. Vì ta thường thấy một bên chơi các nước chiếu Tướng, hăm bí, bắt quân, buộc bên kia phải bị động đối phó.

[img]xq136-0.gif;center;[/img]

Như thế cờ trên Trắng đi:

1. P1.4 T3.5

Trắng dùng Pháo ăn Tốt hăm bí lại bắt Mã khiến Đen phải bị động lên Tượng đối phó. Ta nói Trắng tiên thủ, còn Đen hậu thủ.

[b]2. Ưu thế và kém thế[/b]

Căn cứ vào tình thế trận đấu diễn ra ở một giai đoạn nào đó mà đánh giá thì thấy một bên rõ ràng dễ đi hoặc các quân bố trí ở những vị trí tốt hay thế cờ đang uy hiếp đối phương, nắm quyền chủ động rất rõ. Người ta gọi đó là “ưu thế” hay “chiếm ưu”. Ngược lại bên kia có thể lỗ quân, mẻ Sĩ, Tượng và bị động chống đỡ, đó là phương ngự hay đang “kém thế”.

Trường hợp này khác với trường hợp trên là ở đây thế cờ kém rõ ràng và tình trạng này không dễ dàng thay đổi, nếu bên ưu không sai sót và bên kém không có những nước cao siêu đủ sức hoá giải. Như hình dưới bên Trắng ưu thế rõ.

[img]xq136-1.gif;center;[/img]

[b]3. Thế thắng và thế thua[/b]

Đó là thế cờ mà một bên các quân đông hơn hoặc các quân đứng khống chế toàn bộ cục diện ván cờ, đang có cơ hội tấn công để giành thắng lợi cuối cùng. Bên ưu thế này đang trong “thế thắng”, còn phía bên kia đang trong “thế thua”.

Như vậy, ở đây tình hình diễn ra càng rõ hơn trường hợp trên: từ ưu thế tiến đến thắng thế và từ kém thế trở thành bại thế.

Như hình dưới, Đen mất Sĩ, mất Tượng và Mã ở vị trí xấu, trong khi các Tốt có thể bị diệt thêm. Với thế cờ này cần đánh giá: Trắng đang trong thế thắng, còn Đen đang trong thế thua.

[img]xq136-2.gif;center;[/img]

[b]4. Thế cân bằng[/b]

Đó là thế cờ hai bên ngang nhau, không thể phân biệt ai hơn, ai kém. Cũng có thể đó là thế cờ rất phức tạp và hai bên đều có cơ may giành thắng lợi như nhau.

Chẳng hạn hình dưới cho thấy: hai bên bố trí trận hình nghiêm mật, không một chỗ nào sơ hở. Lực lưọng quân số bằng nhau. Vì vậy nên đánh giá đây là một thế cân bằng.

[img]xq136-3.gif;center;[/img]

[b]5. Phản tiên[/b]

Khái niệm này chỉ khi bên hậu thủ hay bên bị động đối phó chơi một nước cờ cao giành lại được quyền chủ động. Thế nhưng như đã nêu ở trên, nước tiên nước hậu chỉ mới là quyền chủ động hay bị động chứ chưa phải là ưu thế, kém thế. Do đó trận đấu còn gay go, chưa rõ ràng.

Như thế cờ dưới. Từ khai cuộc đến đây Trắng đi trước vẫn chủ động, nhưng vừa rồi Đen đi: p2-3 hăm đánh bí, Trắng bị phản tiên buộc đi: 1. X4-7 M3/1 Đen lui Mã về để đi M1.2 bắt chết Xe Trắng lại là một nước hay tiếp tục buộc Trắng bị động đối phó: 2.M9/7 B1.1 3.P5.4 X1-2. Đến đây Đen phản tiên rõ.

[img]xq136-4.gif;center;[/img]

[b]6. Lọt vào thế[/b]

Trong cờ có những tình huống các quan liên kết phối hợp để đánh đòn chí tử, diệt Tướng đối phương. Người Trung Quốc gọi là “nhập cuộc”, còn ta gọi là “lọt vào thế” hoặc “trúng đòn phối hợp”. Như thế cờ dưới, Đen chủ quan không nhìn thấy đòn phối hợp hai Xe và một Tốt của Trắng:

[img]xq136-5.gif;center;[/img]

1.X3.5 S5/6 2.X3-4 Tg-6 3.X3.9 Tg.1 4.B4.1 Tg-5 5.X2/1 Tg/1 6.B3.1 S4.5 7.X2.1 S5/6 8.X2-4 Trắng thắng

[b]7. Hết nước đỡ[/b]

Khi một bên chơi một nước cờ nhắm vào chiếu bí Tướng đối phương mà đối phương không còn cách nào để cứu, thì gọi là lâm vào thế “hết nước đỡ” hay cũng gọi là thế “tuyệt sát”.

Hình dưới cho thấy: nếu Trắng đi: 1.M3.2 đưa vào thế “hết nước đỡ” đối với Đen. Vì nếu Trắng đi tiếp sẽ là 2.M2 /4 Tg-6 3.P5-4 chiếu bí.

[img]xq136-6.gif;center;[/img]

Còn nếu để Đen đi: 1…M1.3 cũng là thế hết nước đỡ với Trắng.

[b]8. Được bảo vệ và không được bảo vệ[/b]

Khi một quân cờ nào đó được một quân cờ khác của phe nó bảo vệ, khiến nó không sợ một quân của đối phương có giá trị tương đương hoặc cao hơn nó uy hiếp (vì nếu quân đối phương ăn nó, sẽ bị quân bạn nó ăn lại). Người ta gọi quân cờ được bảo vệ đó là quân cờ “có căn”. Trái lại, một quân cờ không được bảo vệ là “vô căn” nhưng cũng có thể một quân cờ tuy được bảo vệ đấy vẫn coi như “vô căn” vì quân uy hiếp nó có giá trị thấp hơn nó (chẳng hạn Mã bị Tốt đuổi). Hay trên danh nghĩa thì được bảo vệ nhưng thực chất chẳng bảo vệ được (do quân bạn không ăn lại được vì bị ghim) thì gọi đó là “căn giả”. Căn giả cũng như vô căn, chẳng bảo vệ được quân nào.

[img]xq136-7.gif;center;[/img]

Xem hình trên ta thấy: Pháo Trắng ở trung lộ được Tốt đầu bảo vệ nên gọi nó là Pháo có căn và là căn thật. Nó không sợ con Xe Đen ở trung lộ ăn nó. Còn quân Pháo 6 đứng ở tai Sĩ không được ai bảo vệ nên nó là quân Pháo vô căn. Xe Đen có thể ăn nó được. Quân Mã 3 Trắng được con Tượng của phe nó bảo vệ, nhưng con Tốt Đen bắt nó khiến nó phải chạy nên coi như Mã vô căn. Trái lại quân Pháo trắng lộ 3 đang bị Xe 7 của Trắng bắt, mặc dù nó được Xe của phe nó bảo vệ nhưng con Xe này bị Pháo ghim, không di chuyển ngang được, nên thực chất Pháo Đen có căn giả, coi như vô căn. Xe Trắng sẽ ăn nó nếu nó không chạy.

Thành công của anh thêm một lần nữa chứng minh lớp trẻ đang hình thành lối chơi mới, không xa rời lý thuyết nhưng không cứng nhắc câu nệ mà rất biến hoá. Chúng tôi hy vọng các vận động viên trẻ tiếp tục phát huy cách chơi này, tiếp tục chiếm lĩnh đỉnh cao mới.

Vào ván đầu của giải, Vũ Quân cầm đen gặp quốc tế đại sư Trần Văn Ninh.

Ván 1 : Trần Văn Ninh (đi trước thua) Nguyễn Vũ Quân

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trần Văn Ninh(đi trước thua) Nguyễn Vũ Quân
RED Trần Văn Ninh
BLACK Nguyễn Vũ Quân
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 B7.1
3. B7.1 X9-8 4. M8.7 M2.3
5. P8.2 T7.5 6. M7.6
DIAG{ #6 BLUE POPUP }
/*Theo các nhà nghiên cứu Trần Hiểu Khôn, Hà Liên Sinh thì đến đây có thể chọn:
Một là: 6…X1.1 7. X1.1 X1-6 8. P5-7 M7.8 9. T7.5 S6.5 l0. P8/1 Trắng hơi ưu.
Hai là: 6…P8.3 7. P5-7 B1.1 8. T3.5 B3.1 9. B7.1 P8-2 l0. P7.5 T5.3 11. M3/5 X1.3 12. M5.7 X1-4 13. S4.5 B5.1 14. X1-4 M7/5 15. M7.8 X2.4 Đen hơi ưu*/
6. … B3.1
/*Một nước đi mới? Chúng tôi đã tra cứu các sách cờ tướng Trung Quốc nhưng không tìm thấy nước đi này. Tuy nhiên nước này lại không mới, bởi vì trong các ván cờ “độ” ở Hà Nội thì đây là nước hay gặp. Tác dụng của nó là mở thông Mã cánh phải, chỉ đơn giản vậy thôi.*/
7. B7.1 T5.3 8. P5-6
/*Nên P5-7 giữ vững nước tiên*/
8. … P8.3
/*Hay! Thấy cơ hội phản tiên là lập tức tranh thủ đánh ngay*/
9. P8/3
/*Nhầm lẫn nên bị động. Cần M617 giữ vững thế trận*/
9. … B7.1 10. M6/5 B7-6
11. B3.1 B6-7 12. P8-3 M3.4
13. P3.3 P2-5 14. X1-2 M4.5
15. X2.4 X8.5 16. M3.2 M5/7
17. X9-8 Mt/5 18. X8.3 }END[/game]
Đến đây Đen ưu hơn một Tốt đầu, giành nước tiên, dần thắng cuộc.

Ván 1 cho chúng ta thấy diện mạo của nhà vô địch mới: rất nhanh nhạy phán đoán chỗ kém của đối phương, có cơ hội là công kích nhanh, mạnh nhưng không vì thế mà ham đánh quá đà. Từ nước 18 hai bên đều ổn định thế trận dần, không có ai tấn công. Chỉ sau khi bố trí xong trận địa, đen mới mở đợt công kích mới với ưu thế Tốt đầu để giành phần thắng.

[img]xq172-0.jpg;center;[/img]

ỦY BAN TDTT

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ==============

[i]Số: 11991/1999/UBTDTT-TT1
Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 1999[/i]

QUYẾT ĐỊNH CỦA BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM ỦY BAN THỂ DỤC THỂ THAO

(Về việc ban hành Luật Cờ Tướng)

[b]BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM ỦY BAN THỂ DỤC THỂ THAO[/b]

*Căn cứ Nghị định sô 15/CP ngày 2/3/1993 của Chính phủ về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm quản lý Nhà nước của các Bộ và cơ quan ngang Bộ;
*Căn cứ Nghị định số 03/1998/NĐ-CP ngày 6/1/1998 của Chính phủ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Ủy ban Thể dục Thể thao;
*Xét yêu cầu về phát triển và nâng cao thành tích môn Cờ Tướng ở nước ta;
*Xét đề nghị của Liên đoàn Cờ Việt Nam và ông Vụ trưởng Vụ Thể thao Thành tích cao I

[b]QUYẾT ĐỊNH[/b]

[b]ĐIỀU 1:[/b] Ban hành Luật Cờ Tướng gồm 6 chương, 30 điều và phụ lục.

[b]ĐIỀU 2:[/b] Luật Cờ Tướng này được áp dụng thống nhất trong các cuộc thi đấu tư cơ sở đến toàn quốc.

[b]ĐIỀU 3:[/b] Luật này thay thế cho các Luật Cờ Tướng đã ban hành trước đây và có hiệu lực kể từ ngày ký.

[b]ĐIỀU 4:[/b] Các ông Chánh Văn phòng, Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ – Đào tạo, Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao I, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Liên đoàn Cờ Việt Nam, thủ trưởng các cơ quan, ngành TDTT các địa phương chịu trách nhiệm thi hành quyết định này.

TM BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM ỦY BAN TDTT PHÓ CHỦ NHIỆM ĐOÀN THAO (Đã ký)

[b]Lưu ý của Bạn cờ:[/b]
*Một quyết định có nội dung tương tự nhưng mới hơn, số 1409/2004/QĐ/UBTDTT-TT1, đã được bộ trưởng Nguyễn Danh Thái ký ngày 23/9/2004
*Một cán bộ của Uỷ ban TDTT đã tặng Bộ luật này ở dạng điện tử cho chúng tôi – xin cám ơn

*Các ván cờ giải vô địch thế giới lần thứ 9 tại Pari (11 ván)
*Các ván cờ của các kiện tướng (23 ván)
*Các ván cờ giải vô địch quốc gia 2003 (3 ván)
*Các ván cờ giải vô địch quốc gia 2003 (8 ván)

[b]Lưu ý:[/b]
*Ngoài các xem trực tiếp (online) qua các đường link ở trên, bạn có thể download các cơ sở dữ liệu này về và dùng chương trình XB (miễn phí, cũng download tại đây) để có thể xem trên máy tính khi không nối mạng (offline).
Download chương trình XB và các Cơ sở dữ liệu cờ
*Các ván cờ của Trềnh A Sáng trong CSDL “Các ván cờ của các kiện tướng” (Master games) cũng chính là các ván cờ có trong các Giải Vô địch Quốc gia 2000-2002

Chính vì vậy những cuộc chơi thường là với những thể thức lúc thì lỏng lẻo quá, khiến cho tới khi nảy ra tranh chấp thì ai cũng bảo vệ cái “lý” riêng của mình, chẳng ai chịu ai, dẫn đến những cuộc cãi vã vô bổ, to tiếng, lúc thì lại quá nghiêm khắc chặt chẽ khiến cuộc cờ trở nên gò bó, khuôn phép theo kiểu “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, nhất là các lệ làng, làm người chơi dễ nản lòng.

Trong cờ tướng có những quy ước theo cảm tính, lắm lúc rất quân tử nhưng cũng nhiều khi rất tiểu nhân. Ví dụ: không cho chiếu hậu vì cho như thế là hèn, là “ám sát” tự dưng “bẻ cong” nước đi của Xe, tự tạo ra thêm sự rắc rối. Lại có quy ước “hắc giả tiên hành” cho bên cầm quân đen là “âm”, là “yếư” là “xui xẻo” nên nhường cho đi trước. Cho nên có cuộc cờ 10 ván thì có người được đi trước tới 9 ván. Hỏi như thế có công bằng không? Trước đây còn có quan niệm anh nào đi trước mà đẩy Tốt thì cho là “hỗn”, là khinh thường đối phương, có nơi lại còn cấm bắt Tốt đầu khi ra quân vì cho như thế là “hiếu sát”. Có nhiều nơi cứ đi nước lộ mặt tướng là bắt thua ngay, trên thực tế thì chẳng đấu thủ nào dại dột mà đi nộp mạng tướng của mình như thế bao giờ, chẳng qua là do sơ suất mà cầm nhầm quân đi, vậy thì người thắng cuộc nhờ sự bất cẩn của đối phương chứ có phải tài giỏi vẻ vang gì đâu.

Chưa hết, ở các hội cờ do không biết phân xử như thế nào khi hai bên đánh lâu mà ván cờ chưa kết thúc, nên đặt ra các quy ước đại loại như “Xe mười, Pháo bảy, Mã ba” nhưng lại có nơi đặt “Xe mười, Tượng bảy, Pháo Mã ba” rồi cộng điểm các quân cờ lại, ai hơn là thắng. Điều này thực không công bằng, vì thông thường ở cờ tàn thì thế cờ mới quan trọng chứ không phải bên nào còn bao nhiêu quân là quan trọng. Những trận cờ như thế khiến càng chơi càng dở, càng đuối, chất lượng kém, nghệ thuật kém vì anh nào cũng lo giữ quân để kiếm điểm. Đó là chưa kể tới các trường hợp như “nhất cách nhất chiếu”, các trường hợp “truy sát” quân, “hữu căn”, “vô căn” nhiều người chẳng biết đó là gì để bắt thua hay hòa cờ.

Từ ngày có Luật Cờ Tướng của Liên đoàn cờ do ủy ban TDTT ban hành tới nay, tình hình đã có nhiều chuyển biến, nhất là ở các giải thi đấu theo cấp quốc gia và cấp tỉnh thành. Tất cả đều đã được luật quy định rõ ràng và chi tiết, kèm theo những giải thích minh bạch, trong luật còn hướng dẫn cách ghi biên bản, cách chơi có đồng hồ đo thời gian, hướng dẫn làm điều lệ của một giải cờ như thế nào…

Nhưng điều đáng ngạc nhiên nhất là hiện nay vẫn còn nhiều nơi thờ ơ với luật, không chơi theo luật, thậm chí cả Ban tố chức cũng không có một quyển luật trong tay.

Vì vậy cho nên không ít nơi chơi cờ vẫn cứ theo kiểu mù mờ, tùy tiện, theo những thông lệ địa phương tự đặt ra. Có thể nói rằng với lớp “lão thủ” thì đã đành một nhẽ, thế nhưng còn lớp hậu duệ, lớp cháu con của chúng ta cứ phải tiếp thu cái di sản lạc hậu và bùng nhùng kia thì bao giờ mới giỏi giang, văn minh, mới mở mày mở mặt được với thiên hạ? Ngày nay không những ta chỉ giao lưu thi đấu trong nước với nhau mà còn mở rộng giao lưu quốc tế, đến lúc đó mà vẫn ù ù cạc cạc về luật lệ, không sợ người ta cười cho sao!

Những ván cờ có tính đối công phức tạp cho ta bài học về cách sử dụng đòn công kiểu này.

Thế cờ dưới lấy từ ván đấu của Trần Tùng Thuận (Quảng Đông) với Hồ Vinh Hoa (Thượng Hải). Trần đang hơn một Tốt đầu. Đến đây Trần nghĩ nếu ăn Tốt biên thì cờ tàn ưu 2 Tốt, Hồ khó mà đỡ được. Và Trần đi:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trần Tùng Thuận(thua)Hồ Vinh Hoa
RED Trần Tùng Thuận
BLACK Hồ Vinh Hoa
FEN 2c1kae2/3ra4/1h2e1c2/pC7/7Rp/9/P1r1P3P/1R2E1H2/9/1H1AKAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. X2-1? P7.7 2. T5/3 Tg5-4
/*Nếu bên tiên đi S4.5 thì: X3-2. X8-7, X2/3 ăn Pháo, bắt chết Mã.*/
3. M8.7 P3.7 4. S6.5 X3-1
5. X8/2 P3-1 }END[/game]
Hồ chiếm ưu thế, thắng cuộc.

Năm 1983 tại giải tranh Cúp Ngũ Dương ván đấu của Hồ Vinh Hoa và Lý Lai Quần có một tình thế tương tự. Hồ có Pháo đầu nhưng Xe bên trái bị Pháo Tốt của Lý phong tỏa. Hồ đã phá thế phong tỏa này như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Hồ Vinh Hoa (thắng) Lý Lai Quần
RED Hồ Vinh Hoa
BLACK Lý Lai Quần
FEN r3kaer1/4a4/4e1c2/p3H3p/4C1ph1/1cp6/P3PR2P/6H2/9/1REAKAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. X4.5 X1.2
/*Lý không dám P7.5 ăn Mã vì sợ vỡ Tượng.*/
2. X4/4! P2-6
/*Bên hậu nếu như: P2/3 phòng thủ thì: M5.3, M8/7, X4-7, P2-4, X8.9, P4/2, X7-6, M7.5, X6.2. X8.3, M3.4, ưu thế.*/
3. X8.9 S5/4 4. M5.3 T5/3
5. Mt.2 M8.7 6. X8/3 }END[/game]

Bên Tiên nhất định thắng.

Trong lúc đó ở nhiều nước, kể cả những nước có nền cờ tiên tiến nhất, chỉ cần kỳ thủ của họ có mặt trong Top 10 là cả làng cờ nước họ đã ăn mừng, nhất là ở các giải tầm cỡ châu lục và thế giới.

Việt Nam ta nhiều thiên tài cờ quá chăng hay các nước khác “dại dột” hơn ta mà tâng bốc cả những kỳ thủ xếp hạng 10? Xin thưa không, hoàn toàn không! Vì ở các nước đó người ta thấu hiểu được giá trị của từng giải đấu. Ví dụ như giải vô địch thế giới của FIDE, chỉ cần một kỳ thủ của nước họ được góp mặt trong số 128 kỳ thủ nam hay một trong số 64 kỳ thủ nữ là họ đã thấy quá sung sướng rồi, bởi nói cho cùng, muốn tới một giải như thế đâu có phải dễ dàng gì! Bóng đá nước ta được ca ngợi là môn thể thao vua, trải qua một truyền thống thi đấu này tới hơn 50 năm, được đầu tư và ủng hộ khủng khiếp (tính sơ sơ cũng có gấp 1000 lần so với cờ) thế mà có bao giờ mon men đến được bên rìa vòng chung kết giải châu lục, chứ đứng nói tới được vòng chung kết giải vô địch thế giới.

Trong lúc đó riêng cờ vua thôi, thì ở giải vô địch thế giới chúng ta đã có tới 3 đại diện, còn ở cấp châu lục thì chúng ta có nhiều lắm.

Cờ tướng cũng vậy, các kỳ thủ chúng ta tới giải vô địch thế giới thật hiên ngang, luôn xếp ở thứ bậc rất cao, chỉ sau các kỳ thủ Trung Quốc. Dù họ có về không có gì thì cũng đáng ca ngợi và tự hào lắm chứ. Chưa nói các lứa tuổi trẻ, thi đấu ở mỗi bảng có tới 90 – 100 kỳ thủ hàng đầu các nước tham dự ta vẫn luôn xếp thứ hạng từ thứ 10 trở lên. Vẻ vang và giỏi giang lắm chứ, thành tích như thế là cao lắm chứ, sao nỡ gọi là “trắng tay”!

[i]Chào anh Nguyên,
Em muốn hỏi là dựa trên cơ sở nào mà anh đi đến kết luận rằng: “mọi nguyên tử có ở trong vũ trụ này cũng chỉ được đến 10^80”
Cám ơn anh nhiều.[/i]
[b]Dinh Nguyen[/b]

Lưu ý rằng con số này chỉ là ước chừng, chẳng ai có thể biết chính xác vũ trụ này có bao nhiêu nguyên tử cả. Có khá nhiều bài viết đưa ra các con số ước đoán. Bạn có thể dễ dàng tìm trên internet, ví dụ chỉ cần search với từ khóa như “total atoms universe”.

Một ví dụ là trang web http://pages.prodigy.net/jhonig/bignum/qauniver.html đã đưa ra con số số nguyên tử của vũ trụ là từ 10⁷⁸ đến 10⁸¹. Hồi viết bài trên (cỡ năm 1999) tôi đã cẩn thận lấy số lớn nhất cho chắc.

—

[i]Mình không tin lắm vào luận điểm này, số khả năng (variation) của cờ Vua có lẽ chỉ vào khoảng 10^12, nghĩa là ít hơn nhiều con số mà các bạn đã đưa ra. Vì khi đến trung cuộc, số lượng các quân trên bàn cờ ít đi, vì vậy mà các nước đi cũng giảm xuống.
Theo một tài liệu chưa có kiểm định, thì số nước đi của một số loại cờ thông dụng như sau:
Cờ Vây 10^12
Cờ Vua 10^10
Cờ Tướng 10^8[/i]
[b]Dandoo[/b]

Nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy khi số quân ít đi một chút thì số nước có thể có lại tăng lên do bàn cờ thoáng đãng hơn, các quân như Xe, Pháo, Mã, Hậu (cờ Vua)… chạy “khoẻ hơn”. Thường thì số nước đi trung bình là ổn định cho đến khi tàn cuộc mới giảm xuống. Mặt khác, ván cờ có thể dài ngắn khác nhau, nhưng với con số độ dài trung bình là 68 trong bài viết (mỗi bên mới đi 34 nước, giữa trung cuộc) có thể yên tâm là số nước đi có thể có còn rất lớn.

Về các con số bạn đưa ra, có lẽ bạn đã nhớ “thiếu” một số 0. Cờ Vây phải cỡ 10^120, cờ Vua 10^100 và cờ Tướng 10^80 thì mới hợp lý.

Trong bài viết, tôi đã tính toán một số con số với máy tính Deep Blue, chiếc máy chơi cờ này có khả năng tính được 200 triệu nước đi trong một giây (máy PC đời mới còn tính được cỡ 0.5-5 triệu nước một giây). Con số đó đã là 200.000.000 = 2×10^8 thế một giây rồi. Nếu cờ Vua tổng cộng chỉ có 10^10 thế thì chỉ cần có cỡ 10^2 hay 100 giây (1 phút rưỡi) là tính xong hết, thế thì khi đó Deep Blue có thể “bóp mũi” cả loài người rồi.

Khi viết bài báo này, tôi đã tự tính ra các con số, rồi tra cứu khá nhiều để kiểm tra và cuối cùng chỉ chọn con số vừa phải (lý do cẩn thận cho chắc). Con số của bài báo (10¹⁰⁰) thực sự là con số cỡ trung bình. Nhiều bài báo còn đưa ra những con số lớn hơn. Các con số lớn cỡ này này thường được nhiều người công nhận.

Hiện nay những người nghiên cứu cờ Tướng còn cố gắng chứng minh con số của cờ Tướng lớn hơn nhiều cờ Vua. Ví dụ, gần đây nhất trong công trình “Computer Chinese Chess” của nhóm tác giả Shi-Jim Yen, Jr-Chang Chen, Tai-Ning Yang, Shun-Chin Hsu từ trường ĐHTH Đài Bắc, Đài Loan đã tổng hợp và đưa ra các con số còn lớn hơn nữa như sau:
Cờ Vua: 10¹²³
Cờ Tướng: 10¹⁵⁰
Cờ Shogi: 10²²⁶
Cờ Vây: 10⁴⁰⁰

Nên nhớ mục tiêu chính của bài báo “Số thế cờ nhiều như số vì sao trên trời?” là chỉ ra rằng “Cờ là vô cùng” và là thách thức lớn đối với con người và các máy móc của họ 🙂

[b]Chú thích của Bạn cờ:[/b]
*Xin hoan nghêng và cảm ơn mọi ý kiến đóng góp, phản hồi của bạn đọc
*Bạn cờ đã hoàn thiện chức năng hiện phản hồi ý kiến bạn đọc dưới mỗi bài viết

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq166-0.jpg;right;Trần Đình Thủy – á quân 2003 (ảnh Võ Tấn)[/img]Tất cả các lão thủ xưa nay, hễ tới tuổi 50 là xem chừng đã bắt đầu chửng lại, bắt đầu nhường bước cho lứa 20- 30, tới tuổi 55 phần đông rửa tay gác kiếm, bởi có muốn trụ lại cũng không còn trụ nổi nữa.

Trong 20 năm phát triển gần đây của cờ Tướng nước nhà, nhân tài ngày càng đông đúc, sách vở phương tiện ngày càng dồi dào, bài bản ngày càng tân tiến, giao lưu bốn phương ngày càng rộng mở khiến cho lớp kỳ thủ trẻ vươn lên phơi phới như măng mọc sau cơn mưa, như hoa nở mùa xuân, cho nên hiện tượng “Trần Đình giáo chủ” vẫn hiên ngang và dẻo dai đua tài cùng hàng trăm đại cao thủ của nước nhà để chiếm được đỉnh cao như thế thì rõ ràng là một hiện tượng phi thường, đúng là một con người phi phàm.

Trong suốt cả giải cờ Tướng vô địch toàn quốc 2003, Trần Đình Thủy chơi vững vàng tới mức khó tin: ngay ván đầu tiên gặp Tấn Tình (Bình Định) người mà tại giải Đại hội đã từng thắng Trịnh A Sáng, Trần Đình Thủy đã vượt qua không mấy khó khăn, sang ván thứ hai gặp ngay tay cờ vào loại cự phách nhất Hà Nộ i là Lạ i Việt Trường, Trần Đình Thủy cũng mau chóng thắng luôn. Tới cửa ải thứ ba cũng đầy khó khăn: phải đối mặt với Quốc tế đại sư Diệp Khai Nguyên, nhưng Trần Đình Thủy đã làm cả hội trường phải thán phục: hạ luôn Khai Nguyên trong một ván thắng đẹp. Ván thứ 4 và ván thứ 6 ông bị chững lại, thế nhưng ở các ván thứ 5, thứ 7, thứ 8, thứ 9 và thứ 10 ông thắng một lèo trước Hoàng Trọng Thắng. Nguyễn Anh Quân, Dương Nghiệp Lương, Bùi Dương Trân và đặc biệt nhất trong ván thứ 10, khi gặp đối thủ nặng ký nhất là đương kim vô địch quốc gia (năm trước đó) Trịnh A Sáng, Trần Đình Thủy đã dồn hết công lực, chơi một ván xuất thần, giành thắng lới quyết định để vào trận chung kết tranh ngôi vô địch với Đặng Hùng Việt.

Đoạt ngôi Á quân quốc gia cũng là thắng lợi lớn nhất của cờ tướng Bà Rịa Vũng Tàu trong suốt thời gian qua, nó chứng minh rằng thành phố Vũng Tàu xứng đáng là một trung tâm lớn để tổ chức những giải cờ không chỉ ở cấp quốc gia mà còn ở cấp châu lục và thế giới.

[b]Chú thích của Bạn Cờ:[/b]
“Trần Đình Giáo chủ” là biệt danh làng cờ đặt cho Trần Đình Thuỷ.

Chúng ta thử xem chơi cờ thật ra có những ích lợi gì, xét về mặt tổng thể:

[b]Thứ nhất:[/b] Chơi cờ là một thú giải trí, thư giãn. Bạn đang làm việc mệt mỏi ư, hãy để đấy đã, làm một ván cớ, thế là bạn sẽ thấy thoải mái đầu óc. Bạn đang buồn ư, giở bàn cờ ra chơi với ban bè vài ván, bạn sẽ thấy phấn chấn vui vẻ hơn lên. Bạn đang rảnh rỗi, không biết làm gì ư, hãy sắp cờ ra, chơi chăm chú để giết thời gian. Cờ quả là một nguồn giải trí đẩy hứng thú và hấp dẫn. Mà cũng chính do sự hứng thú và hấp dẫn mà con người đến với cờ.

[b]Thứ hai:[/b] Bạn tự tin mình là người tài giỏi, nhất là về mặt trí tuệ, thế thì bạn hãy thi đấu đi, để chứng minh mình là một nhà thể thao trí tuệ tài ba. Cờ là cuộc thi đấu rất sòng phẳng, công bằng. Cuộc đấu sẽ hết sức quyết liệt với kẻ ngang tài, ngang sức và khi giành được phần thắng, bạn thấy hả hê, sung sướng biết bao. Bạn đã tự khẳng định được năng lực, sức mạnh và tài nghệ của bản thân mình.

[b]Thứ ba:[/b] Cờ là nơi sáng tạo nghệ thuật bởi vì mỗi một đòn phối hợp là do sự bài binh bố trận khôn khéo, tài tình, mỗi một nước chiếu là một cú đột phá táo bạo thông minh. Bạn có thể khôn ngoan tạo ra những cái bẫy chết người để đưa đối phương vào tròng và cũng có thể đang bị đối phương vây hãm chết tới nơi mà bất ngờ tìm được kế phản công, lật ngược tình thế, giành thắng lợi trước sự ngơ ngác, choáng ván của đối phương. Cờ quả là một nghệ thuật sáng tạo vô bờ bến. Dù có chơi cả trăm, cả nghìn ván thì vẫn không có ván nào giống ván nào. Cờ là một nghệ thuật biến hóa tới vô cùng.

Những con số thống kê cho thấy những người chơi cờ đều có chỉ số thông minh cao, tiếp thu kiến thức mới nhanh chóng, biết cách giải quyết tốt những vấn đề phức tạp, lắt léo (học sinh chơi cờ thường là học giỏi, nhiều em còn rất xuất sắc).

[b]Thứ tư:[/b] Cờ chống lại được sự trì trệ, chậm chạp của bộ não. Nó giúp cho trí não được thường xuyên làm việc, tư duy sắc sảo, logic hơn, kích thích sự hưng phấn của não chẳng khác nào một loại biệt dược quý báu giúp cho não phát triển và hoàn thiện các chức năng của nó. Như đã nói, não là phần quý báu và quan trọng nhất của con người. Có một bộ óc thông minh không những được mọi người quý trọng mà còn giúp ích rất lớn cho con người suốt cả cuộc đời. Còn nếu anh là người có bộ óc chậm phát triển, đần độn thì đó quả là một tai họa. Trẻ con cần cờ mà người cao tuổi cũng cần cờ để máu luôn lên nuôi não, chống lại sự lão hóa. Cờ cũng là môn thể thao hoàn toàn không bị va chạm hay chấn thương cơ thể dẫn tới tàn tật hay nguy hiểm tới tính mạng.

[b]Thứ năm:[/b] Cờ tạo cho người ta nhiều phẩm chất quý.báu như thói quen kiên nhẫn và bình tĩnh, tập trung tư tưởng, suy nghĩ chín chắn, sâu sắc, không bộp chộp vội vàng. Cờ giúp người ta có tầm nhìn xa vì phải tính trước nhiều nước. Chơi cờ đúng với ý nghĩa đích thực của nó sẽ khiến cho người ta khôn ngoan hơn, uyển chuyển hơn, hài hòa hơn, tinh thần hơn trong cuộc sống. Cờ sẽ hỗ trợ không nhỏ cho nghề nghiệp của bạn hay con bạn sau này, nhất là khi nghề nghiệp đó liên quan tới các hoạt động trí tuệ.

[b]Thứ sáu:[/b] Cờ tạo cho người ta tư cách của một nhà thể thao, một tính cách cao thượng, một con người chân chính: biết thắng một cách trung thực và biết chấp nhận thua một cách đường hoàng. Không thèm “ăn gian” hay dùng các mánh lới xấu. Cờ là sự giao lưu, tiếp xúc với nhiều người. Từ tạo cho bạn cách cư xử lịch sự nhã nhặn. Cũng từ đó ban sẽ kết thân được với nhiều bạn bè ở mọi lứa tuổi, mọi nơi. Bạn bè luôn là một phần quan trọng của cuộc sống chúng ta. Nếu được tham dự các cuộc thi đấu trong nước và quốc tế bạn sẽ được đi tới nhiều miền đất lạ, thăm được nhiều di tích thắng cảnh, mở mang tầm hiểu biết của mình.

[b]Thứ bảy:[/b] Cờ giúp bạn hay con cái, người thân của bạn tránh xa được những tệ nạn xã hội hiện nay như tiêm chích, hút hít, tham gia các loại băng đảng, lêu lổng, “nhàn cư vi bất thiện” làm những việc xấu xa, tệ hại hay vô bổ dẫn tới sự sa ngã, tự đánh mất cả một đời người.

[b]Thứ tám:[/b] Cờ sẽ là một nghề nghiệp xứng đáng nếu bạn luôn chơi xuất sắc để thường xuyên được tham gia các giải quốc tế lớn, các giải siêu hạng, các cúp danh giá… với những giải thưởng rất lớn đủ nuôi sống cả đời bạn. Khi đó bạn sẽ trở thành nhà thể thao chuyên nghiệp và sống trong giàu sang, hạnh phúc như Anand, Kasparov, chị em nhà Polgar hay Lý Lai Quần, Từ Thiên Hồng, Lữ Khâm…