Luật cờ Tướng

CHƯƠNG III ĐẤU THỦ, LÃNH ĐỘI, HUẤN LUYỆN VIÊN

[b]Điều 14: QUY ĐỊNH CHUNG[/b]
Huấn luyện viên, lãnh đội là những người chịu trách nhiệm về chuyên môn và quản lý đội cờ của mình, phải nắm vững luật cờ Tướng, điều lệ và các quy định của giải.
Trong quá trình diễn ra ván đấu, huấn luyện viên, lãnh đội, đấu thủ phải được tôn trọng và được tạo điều kiện để hoàn thành chức trách của mình như: được cung cấp đầy đủ các văn bản về bốc thăm, về điểm số của các đấu thủ, biên bản các ván đấu, kết quả giải đấu, được dự các cuộc họp có liên quan tới công tác của mình, được tư vấn khi cần thiết…

[b]Điều 15: TƯ CÁCH ĐẤU THỦ, HUẤN LUYỆN VIÊN VÀ LÃNH ĐỘI[/b]
15.1. Các đấu thủ là những người trực tiếp thi đấu với nhau nhằm đạt được những kết quả tốt nhất cũng như giành được những phần thưởng và những đẳng cấp do giải quy định phong tặng. Điều đó không chỉ đem lại uy tín và quyền lợi cho đấu thủ mà còn làm vẻ vang cho đơn vị tỉnh, thành và quốc gia mình. Vì vậy đấu thủ phải được tôn trọng xứng đáng và được tạo mọi điều kiện tốt nhất để thực hiện thi đấu thành công.
15.2. Tất cả những hành động, thái độ làm ảnh hưởng tới phong độ, uy tín, danh dự, sức khỏe và điều kiện thi đấu của đấu thủ đều bị nghiêm cấm.
15.3. Huấn luyện viên và lãnh đội là những người chịu trách nhiệm về chuyên môn, tổ chức và các công tác khác cho đội của mình, nên phải được tạo điều kiện và được cung cấp các thông tin đầy đủ, chính xác để tiến hành thuận tiện các công việc của mình.
Huấn luyện viên và lãnh đội phải làm gương tốt cho các đấu thủ trong đơn vị của mình.
15.4. Đấu thủ phải nắm vững các điều khoản của luật cờ Tướng, chương trình thi đấu, điều lệ mà Ban tổ chức giải đã ban hành.
15.5. Đấu thủ phải có tinh thần, đạo đức, tác phong của một vận động viên thể thao chân chính theo tinh thần “đoàn kết, trung thực, cao thượng”. Khi thua cờ phải biết nhận thua một cách đàng hoàng, không cay cú hay phản ứng. Biết tôn trọng ban tổ chức, trọng tài, đối thủ và khán giả.
Nghiêm cấm đấu thủ mua bán điểm, dàn xếp tỷ số và thực hiện các hành vi tiêu cực khác.
Khi thi đấu, đấu thủ phải ăn mặc đứng đắn, lời nói cử chỉ phải có văn hóa, lịch sự, phải giữ thái độ bình tĩnh trong những trường hợp có tranh chấp khiếu nại.
15.6. Nếu ban tổ chức hay trọng tài phát hiện được các hành vi sai trái, tiêu cực thì có quyền đình chỉ thi đấu và hủy bỏ điểm số đạt được đối với những đấu thủ vi phạm. Nếu sự việc nghiêm trọng thì ban tổ chức sẽ đề nghị Liên đoàn Cờ hoặc cơ sở truất quyền thi đấu từ 1 đến 3 năm.
15.7. Trong quá trình thi đấu, đấu thủ phải làm đúng các quy định dưới đây:
a) Trước khi bắt đầu ván cờ, đấu thủ phải tự kiểm tra vị trí các quân cờ, màu quân mà mình đi, đồng hồ, tờ ghi biên bản. Nếu phát hiện ra những gì thiếu hay không đúng phải báo cáo trọng tài để kịp thời bổ sung, sửa chữa.
b) Không được tự ý rời phòng thi đấu, nói chuyện, trao đổi ý kiến với người khác. Khi cần thiết phải rời phòng đấu, đấu thủ phải thông báo cho trọng tài biết và được sử đồng ý của trọng tài.
c) Không được sử dụng bất cứ sách báo, tài liệu hoặc công cụ gì để tham khảo hay phân tích ván cờ trong khi đang thi đấu.
d) Không được gây ồn ào hoặc làm các động tác gây ảnh hưởng không tốt đến tinh thần và sự tập trung tư tưởng của đối phương như: Đập mạnh quân cờ hoặc đập mạnh vào núm đồng hồ, làm cử chỉ khiêu khích hay bất lịch sự với đối thủ như: gõ tay lên mặt bàn, rung đùi, vỗ tay… Nếu làm hư hỏng, mất mát các dụng cụ, trang thiết bị thi đấu thì phải bồi thường.
e) Động tác đi quân phải dứt khoát, gọn ghẽ. Nhấc quân lên và đặt ngay quân vào vị trí mới rồi đưa tay nhanh ra khỏi bàn cờ. Không được phép cầm quân giữ lâu trên tay hay vừa cầm quân vừa hươ tay phía trên bàn cờ. Không được chỉ, gõ hay di tay trên mặt bàn cờ hay dùng tay chỉ để tính toán nước đi từ vị trí này tới vị trí kia trên mặt bàn cờ. Không được đẩy quân cờ qua lại trên mặt bàn cờ.
g) Không được tính toán bằng lời nước đi của mình hay bình luận nước đi của đối phương trong thời gian diễn ra ván đấu.
h) Quân bị nhấc ra khỏi bàn cờ phải để riêng ra một chỗ trên mặt bàn. Không được phép nắm giữ quân đã bị loại ra khỏi bàn cờ trong tay mình.
i) Không được phép nhận ám hiệu, tín hiệu mách nước từ người bên ngoài. Không được thông báo, trao đổi nước đi của mình cho người ngoài.
k) Đấu thủ muốn đề nghị hòa chủ được đưa ra lời đề nghị hòa khi tới lượt mình đi, tức là trong thời gian suy nghĩ của mình.
15.5. Huấn luyện viên, lãnh đội không được làm bất cứ điều gì gây ảnh hưởng xấu đến trận đấu như mách nước, làm ám hiệu, khiếu nại trực tiếp với trọng tài hay ban tổ chức, gây mất trật tự.
a) Việc thắc mắc và khiếu nại khi đang diễn ra ván đấu phải do bản thân đấu thủ đề xuất thì mới có giá trị. Trọng tài và ban tổ chức không xét các ý kiến thắc mắc, khiếu nại nếu không phải do đấu thủ đề xuất.
b) Trước khi thắc mắc hay khiếu nại, đấu thủ có quyền tham khảo ý kiến lãnh đội hay huấn luyện viên và có thể cùng huấn luyện viên hay lãnh đội làm văn bản gửi tổng trọng tài, ban tổ chức các thắc mắc và khiếu nại của mình.
c) Huấn luyện viên, lãnh đội, thân nhân của đấu thủ, khán giả… không được khiếu nại khi đang diễn ra ván cờ, tự tiện vào nơi thi đấu để khiếu nại, nhưng có quyền phát hiện những sai trái, tiêu cực… và cung cấp thông tin chính xác cho tổng trọng tài, ban tổ chức để có những quyết định đúng đắn, kịp thời.
d) Huấn luyện viên, lãnh đội được quyền thắc mắc, khiếu nại những vấn đề không thuộc phạm vi ván đấu như: kết quả bốc thăm, kết quả toàn bộ của giải,… với thái đội xây dựng, lịch sự với trọng tài và ban tổ chức.
15.6. Khi đấu thủ nhận thấy thắc mắc, khiếu nại của mình chưa được trọng tài bàn giải quyết thỏa đáng thì được phép gặp trực tiếp tổng trọng tài hay ban tổ chức để trình bày. Nếu vẫn chưa thỏa mãn thì vẫn phải chấp hành sự phán quyết của tổng trọng tài hay ban tổ chức, nhưng sau ván đấu được phép khiếu nại bằng văn bản.
15.7. Nếu đang thi đấu có vấn đề tranh chấp thì hai đấu thủ không được to tiếng đấu khẩu, mà phải bình tĩnh trình bày rõ sự việc để trọng tài nghe và quyết định.
a) Không được có lời nói , hành vi không tôn trọng trọng tài, đối thủ, khán giả, phản ứng không đúng mức đối với sự phán quyết của trọng tài, ban tổ chức, cãi cọ, làm ồn, mất trật tự trong khi thi đấu…
b) Trọng tài sẽ cảnh cáo khi xảy ra các vi phạm nói trên, được gọi là lỗi tác phong, trọng tài sẽ cảnh cáo, nếu tiếp tục tái phạm thì người vi phạm bị xử phạm lỗi tác phong, hoặc xử thua ván cờ. Nếu cả hai đấu thủ cùng vi phạm lỗi nặng thì có thể xử thua cờ cả hai đấu thủ đó.

[b]Điều 16: XỬ LÝ CÁC VI PHẠM[/b]
16.1. Khi đấu thủ vi phạm các luật lệ và quy định, ban trọng tài tùy mức độ vi phạm để quyết định xử lý theo các mức sau:
a) Nhắc nhở
b) Cảnh cáo
c) Xử thua ván cờ
d) Truất quyền thi đấu
e) Xóa tên đấu thủ khỏi danh sách của giải cờ.
16.2. Trọng tài bàn được quyền cảnh cáo, nhắc nhỏ và xử phạt đúng theo luật.
– Tổng trọng tài có quyền truất quyền thi đấu.
– Xóa tên trong danh sách và kết quả thi đấu phải qua ý kiến của tổng trọng tài, trưởng ban tổ chức của giải. Ban tổ chức giải phải tuyên bố hình thức kỷ luật này bằng văn bản.
16.3. Các trường hợp phạm lỗi kỹ thuật
a) Các trường hợp phạm lỗi kỹ thuật thường thấy gồm:
– Đi quân sai luật định.
– Chạm quân mà không đi được quân nào.
– Nêu ý kiến hay vấn đề khi đang đến lượt đối phương đi.
– Ghi biên bản sót 4 nước liên tục (một lần phạm lỗi kỹ thuật).
– Đi quân thành nước cho đối phương bắt Tướng hay để lộ mặt Tướng do vô ý hay cố ý.
– Kết thúc ván cờ không ghi bổ sung các nước còn thiếu.
– Vi phạm các quy định khác về mặt kỹ thuật.
b) Khi đấu thủ phạm lỗi kỹ thuật, trọng tài phải tuyên bố rõ lý do và mức phạt cho đấu thủ đó biết.

Hệ số Elo là một phương pháp để tính toán một cách tương đối nhằm đánh giá trình độ của những người chơi dựa trên hiệu suất thi đấu của người đó. Tên gọi “Elo” xuất phát từ tên của TS Arpad Emrick Elo (1903 – 1992), một nhà vật lý người Mỹ gốc Hungary. Ông xây dựng hệ thống tính của mình trên nền tảng hệ thống tính toán của một nhà tổ chức cờ vua Kenneth Harkness (1896 – 1972). Hệ thống tính này có công của 2 người nhưng người ta quen gọi tên của ông Elo vì cách tính của ông đã được hoàn thiện và gần với cách tính ngày nay.

Hiện nay, hệ số Elo quốc tế được công nhận bởi Liên đoàn Cờ vua thế giới (FIDE) thông qua thang điểm được định nghĩa trong FIDE handbook. Ngoài ra, một số quốc gia tự đưa ra hệ thống tính điểm riêng để áp dụng trong nước.

Thông thường, một người mới biết chơi khi nắm được luật thì có hệ số Elo khoảng 1000; người không chơi thường xuyên tương ứng 1200 Elo; người có trình độ trung bình trong một câu lạc bộ (CLB) tương ứng 1600 Elo; người có trình độ khá trong một CLB tương ứng 1800 Elo; người có trình độ cao trong một CLB tương ứng 2000 Elo; trình độ kiện tướng (Master) tương ứng 2200 Elo; trình độ kiện tướng quốc tế (International Master) tương ứng 2400 Elo; trình độ đại kiện tướng (Grand Master) tương ứng 2500 Elo.

Trong lịch sử của FIDE, người từng giữ kỷ lục cao nhất về Elo là Đại kiện tướng người Nga Garry Kasparov với hệ số Elo là 2851.

Nhiều bạn mới tập chơi thích đánh nhanh, sử dụng những cục đẹp mắt để giành thắng lợi chóng vánh. Song thực tế thi đấu lại chỉ ra rằng ham đánh nhanh rất dễ sơ suất và thua cuộc. Các danh thủ trong thi đấu thường chủ trương tiến chắc, lấn sân từng tí một và chỉ tấn công khi có thời cơ. Không đánh thì thôi, đã đánh là dứt điểm. Các nhà nghiên cứu cờ tướng thưởng nói: chỉ có những người biết cách đánh chậm, lấn từng chút một mới có thể dứt điểm thần tốc.

Ván cờ dưới đây giữa Từ Thiên Lợi (đi tiên) với Thang Bính Đường cho ta một bài học về cách lấn từng chút một.
[game]
FORMAT WXF
GAME Từ Thiên Lợi – Thang Bính Đường
RED Từ Thiên Lợi
BLACK Thang Bính Đường
START{
1. P2-5 M8.7 2. B7.1 X9-8
3. M8.7 P8-9 4. M2.3 T3.5
5. M7.6
DIAG{ #5 BLUE }
/*Ở nước thứ 4, bên hậu nên 4…B7.1 làm cho Mã trái linh hoạt. Nhưng Thang lại lên Tượng, bộc lộ chỗ yếu ở Mã cánh trái. Do đó Tứ phóng ngay Mã lên hà chực chờ cơ hội.*/
5… M2.4 6.P5-6
/*Ly pháo đầu là nước rất linh hoạt. Nếu P8-6 bắt mã thì X8.5, bên tiên bất lợi.*/
6… X1.1 7. T3.5 X8.4
8. P8-7 P2.3 9. P6.6 X8-4
/*Bên hậu lại thêm một nước sơ suất. Lẽ ra nên đi P2-4 bắt Mã. Nếu bên Tiên P6/1 thì M7/8 đổi Pháo, cân bằng.*/
10. P6/1 X4/2 11. M6.4 P2/3
12. X9-8
/*Bình Xe là nước tranh tiên hay. Nếu M3.4 thì X4.5 bắt Pháo, lên tiên bị động.*/
12… P2-1 13. S4.5 X4.2
14. M4.3 P1-7 15. X8.6
/*Đến đây bên Tiên quét hàng tốt giành ưu thế.*/
15… B3.1 16. B7.1 X4-3
17. P7-9 B1.1 18.X8-5 }END[/game]
Bên Tiên ưu rõ.