Cờ thế 7/9/2005

Giải cờ máy Olympiad lần thứ 11 (Computer Olympiad) bắt đầu vào ngày 24/5 và đã kết thúc ngày 1/6 tại Turin, Italy. Những người lập trình từ khắp nơi trên thế giới đã mang đến giải các chương trình cờ (cùng máy tính) để tranh tài với nhau trong 12 loại cờ, bao gồm cờ Vua, Tướng, Go (cờ Vây), Clobber, Shogi, Loa, Backgammon, Connect6, Draughts, Hex, Kriegspiel và Pool.

[img]xq542-0.jpg;center;Turin, Italy[/img]

Có tổng cộng 5 chương trình tham gia thi đấu cờ Tướng. Dưới đây là thứ hạng, tên và điểm của chúng. Chương trình giải nhất năm nay là NEUCHESS cũng chính là chương trình đã đoạt giải 3 năm ngoái (2005). Chương trình giải nhì năm nay Shiga cũng vẫn là chương trình giải nhì năm ngoái. Còn chương trình giải nhất năm ngoái XqMaster đã không tham gia.

[img]xq236-0.jpg;right;Alan Turing[/img]Vào năm 1950, Alan Turing – một nhà nghiên cứu người Anh đi tiên phong trong lĩnh vực máy tính số, đã viết chương trình chơi cờ đầu tiên. Vào lúc đó, Turing phải viết và chạy chương trình của ông bằng… bút chì và giấy. Chương trình này, cũng giống như chủ nhân của nó, chơi cờ rất tồi, nhưng đạt được mục đích: cho thấy máy tính có thể chơi được cờ.

[img]xq236-1.jpg;left;Claude Shannon[/img]Cũng trong năm đó, Claude Shannon đã vạch ra một chiến lược giúp máy tính chơi cờ tốt (hầu hết các chương trình cờ ngày nay được phát triển theo chiến lược này). Nhưng vào những năm 1950 tốc độ máy tính rất chậm nên không ai dám tiên đoán liệu máy tính có thể thắng con người được không, dù trong các trò chơi đơn giản như trò Checker.

Năm 1958, một chương trình chơi cờ đã lần đầu tiên hạ được đối phương là con người. Người thua là một cô thư kí của chính đội lập trình ra nó, cô chưa bao giờ chơi cờ trước đó và được dậy chơi cờ chỉ một giờ trước cuộc đấu. Đối với ngày nay chiến công này thật nhỏ nhoi, nhưng nó cho thấy tri thức có thể được đưa vào trong một chương trình chơi cờ. Lượng tri thức này được đo chính xác bằng một giờ học chơi.

Sau chiến thắng đó, một số người trong nhóm lập trình cờ đầu tiên đã tiên đoán rằng vào những năm 60 sẽ có chương trình chơi cờ được liệt vào hàng ngũ kiện tướng thế giới. Vào những năm cuối của thập kỷ 60, Spassky đã trở thành kiện tướng cờ thế giới và các chương trình chơi cờ đã chiếm được những thứ hạng cao trong hàng ngũ những người chơi cao cấp. Nhưng nhiều người cho rằng máy tính sẽ không bao giờ có thể giải quyết được những nhiệm vụ thông minh, không thể đạt được chức Vô địch cờ thế giới.

Lời tiên đoán này được nhắc lại một lần nữa vào những năm 70, liên quan đến một cuộc đánh cược giữa David Levy, một kiện tướng quốc tế người Anh (theo phân loại của Liên đoàn cờ quốc tế các đẳng cấp cao bao gồm: Kiện tướng quốc tế, Đại kiện tướng và Vô địch thế giới) và John McCarthy, một nhà nghiên cứu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Lời thách đấu được đưa ra vào năm 1978. Trận đấu đã được diễn ra và chương trình cờ tốt nhất thời đó, CHESS 4.7 đã bị Levy hạ trong trận đấu có năm ván tại Toronto với thành tích ba ván người thắng, một hoà và một máy thắng. Levy không chỉ chiến thắng mà còn đút túi số tiền đánh cược 1000 bảng.
[img]xq236-2.jpg;center;CHESS đang đấu cờ (và thua) với đại kiện tướng Pachman[/img]
Nếu như mục đích của cuộc đánh cược là làm cho những nhà nghiên cứu phải nghĩ kĩ trước khi tiên đoán đến ngày thắng lợi, thì lần đánh cược này cho thấy: mặc dù tiên đoán sai trong những năm 1958-1968 và 1968-1978, các chuyên gia chương trình cờ lại tiếp tục tiên đoán tiếp rằng máy tính sẽ đạt đến vô địch cờ thế giới trong thập kỉ tiếp theo.

Nhưng một lần nữa, vào năm 1988, Vô địch cờ thế giới vẫn là con người.

Trong năm tiếp theo, Deep Thought, một chương trình cờ mạnh nhất từ xưa đến nay đã chiến thắng một cách dễ dàng Kiện tướng Quốc tế Levy. Bộ não của Deep Thought có 250 chip và hai bộ xử lí trong một bảng mạch đơn, nó có khả năng xét 750.000 thế cờ trong một giây và tìm trước được đến 10 nước. Cũng trong năm đó, nó là máy tính đầu tiên hạ được một Đại kiện tướng (Bent Larsen). Deep Thought đã trở thành một trong một trăm người chơi cờ mạnh nhất thế giới. Nhưng trong trận đấu diễn ra vào năm 1989 giữa nhà Vô địch thế giới Garry Kasparov và Deep Thought thì nó đã bị nhà vô địch đè bẹp.

Các lời tiên đoán lại đến như các lần trước. Đã ba lần các nhà nghiên cứu tiên đoán: ‘trong thập kỉ tới’. Nhưng lần này họ lại sửa lại là: ‘trong 3 năm tới’…

Trong năm 1993, Deep Thought đã hạ Judit Polgar – lúc đó là Đại kiện tướng trẻ nhất trong lịch sử và là người phụ nữ chơi hay nhất thế giới, trong trận đấu 2 ván.

Trong năm 1996, Deep Blue (tên mới của Deep Thought và lúc này nó thuộc hãng IBM) là một máy tính song song có 32 bộ xử lí với 256 mạch tích hợp cỡ lớn, khả năng xét từ 2 đến 400 triệu nước đi mỗi giây) đã thắng Gary Kasparov trong ván đầu tiên của trận đấu 6 ván, nhưng lại thua trong toàn trận (với tỉ số máy thắng 1, hoà 2 và thua 3).
[img]xq236-3.jpg;center;Một con chip của Deep Blue[/img]
[img]xq236-4.jpg;center;Deep Blue[/img]

Cuối cùng đích mà mọi người chờ đợi đã tới, nhưng sau 9 năm từ lời tiên đoán cuối và 39 năm từ lúc có chương trình chơi cờ đầu tiên, Deep Blue đã chiến thắng nhà đương kim Vô địch thế giới Garry Kasparov vào tháng 5/1997 trong một cuộc chiến dài đầy khó khăn, với tỷ số sát nút 2 thắng, 1 thua và 3 hoà.
[img]xq236-5.gif;center;Kasparov đấu cờ với Deep Blue – người ngồi là Tiến sĩ Feng-hsiung Hsu tác giả các chíp điện tử của Deep Blue[/img]

[/i](Sưu tầm và tổng hợp từ Internet)[/i]

[b]Chú thích:[/b]
Bài này đã được đăng trên tạp chí PCWorld Việt Nam, số tháng 8 năm 2000 và thuộc loạt bài cho giải Cờ tướng Máy tính do trường Đại học Quốc Gia Hà Nội và tạp chí PCWorld Việt Nam tổ chức.

Lần này các bô lão như Trần Đình Thủy cùng các lão thủ lẫy lừng như Mai Thanh Minh, Trịnh A Sáng, Mong Nhi, Trần Văn Ninh… xem chừng sức đang đuối dần, chỉ còn gắng gỏi để trụ hạng mà thôi.

Chính vì vậy cả một lớp trẻ đoạt hầu như toàn bộ các ngôi thứ cao là điều hoàn toàn dễ hiểu. Các tên tuổi như Nguyễn Vũ Quân, Đào Cao Khoa, Nguyễn Hoàng Lâm, Hoàng Hải Bình, Ngô Lan Hương… toả sáng rực rỡ trên kỳ đài lần này đã chứng minh sự hơn hẳn của lớp trẻ về nhiều phương diện: sức tiếp thu những trào lưu lý thuyết mới, sức tính toán sâu, sức bền, sức chịu đựng cao và nhất là biết tiếp cận những phương tiện kỹ thuật tân tiến để đến với nền cờ tướng hiện đại thế giới, nhất là cờ tướng Trung Hoa qua những trận đấu sôi động, quyết liệt, chất lượng cao và đầy tính tư duy nghệ thuật trên mạng lnternet toàn cầu.

Đó là điều hết sức đáng mừng cho nền cờ tướng nước nhà và thực ra cũng chỉ có nhưng vậy mới có thể từng bước vươn lên chiếm lĩnh những đỉnh cao của cờ tướng thế giới.

Bản đồ cờ tướng nước nhà vài năm lại đây cũng có những chuyển động tạo ra những hình thế mới, những thích ửng mới với thời cuộc. Hoàng Hải Bình của Bình Định xưa đã về đầu quân cho đất cờ Sài Gòn và thêm một lần nữa giành được ngôi vô địch quốc gia một cách xứng đáng. Đào Cao Khoa cũng đã rời bỏ đội Công An để đầu quân cho Bà Ria Vũng Tàu và đã chiếm được ngôi Á quân của giải 2004. Còn Nguyễn Thành Bảo thì sau khi chạy tứ tung khắp nơi nay lại khăng khăng về lại đơn vị cũ, tự mình làm khó cho mình, bị văng khỏi giải, chưa có được thêm thành công nào trong hơn 3 năm qua…

Tất cả những điều đó cho thấy trong xu thế mới, mỗi kỳ thủ, mỗi nhà cầm quân đều có những lựa chọn thích hợp cho chính mình nhằm phát huy tốt nhất những lợi thế mà mình có. Đất lành chim đậu, quy luật thị trường là một quy luật muôn đời. Chúc cho họ tìm được con đường đi đúng đắn để sớm có được thành công, góp phần đưa cờ tướng nước nhà tiến lên.

Tuy nhiên cũng phải nói rằng lớp trẻ tuy có nhiều tiềm năng nhưng độ ổn định vẫn còn thiếu, vẫn còn có sự lên xuống thất thường và tâm lý cũng chưa thật sự vững vàng. Ai cũng hy vọng Đặng Hùng Việt ít ra cũng còn ở ngôi á quân hay quý quân nhưng anh lại bị tụt quá xa, cả Phạm Thu Hà, Hà Mai Hoa… cũng vậy. Người ta còn kể rằng trước khi vào đầu giải 2004, Nguyễn Vũ Quân tỏ vẻ e dè và đề nghị Nguyễn Hoàng Lâm hoà hoãn. Lâm “tưởng bở” mất cảnh giác, thế là “lãnh đủ” chỉ sau có 20 nước ngắn ngủi, đây là ván đánh được coi là lạ kỳ nhất trong giải cờ này, bởi nếu Lâm chơi cẩn trọng mà thắng ván này thì biết đâu cả hai sẽ phải hoán đổi vị trí cho nhau trong bảng thành tích cuối cùng!