Cờ Tướng Nhập Môn: Chú thích của Bạn Cờ

[b]2. Bỏ Xe tấn công Đơn đề Mã[/b]

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Bỏ Xe tấn công Đơn đề Mã
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7
/*Đây là khai cục thường thấy của bố trận Trung Pháo trực Xa đối Đơn đề Mã. Nếu Trắng đổi lại là P8.2 X4.3 P8-3 T7.9 sau đó có hai biến:
Một: M8.9 M8.6 rồi X4-6 có thể công Mã bên phải của Trắng, bên Đen không khó đi.
Hai: M8.7 M8.6 M9-8 X1-2 P3-4 B7.1 Đen không khó đi.*/
4. … M8.9
5. P8.2 B3.1 6. B5.1 P8-5
/*Trắng liên tiếp lên Pháo, lên Tốt, gài bẫy rất xa. Đen đóng Pháo đầu gần như nước đi mười phần tất yếu. Tư duy thông thường khó có thể đi khác*/
7. M3.5 X4.5 8. B5.1
/*Tiến Tốt mở đường cho Mã, làm Pháo linh hoạt.*/
8. … P5.2
/*Còn hai cách chơi khác:
Cách một: B5.1 P8-3 P5.4 M7.5 đến đây Đen có hai cách đi tiếp: một là T3.5 M5.4 S4.5 X2.7 Trắng ưu; Hai là: T7.5 X9-8 sau đó nếu Đen P2.2 thì M5.4, còn nếu X1-2 thì P5.3 S4.5 P3-5 Trắng ưu.
Cách hai: B3.1 B7.1 B5.1 (P5.2 B7.1), B7.1 P5.4 P5.3 P5/1 X2.4 Trắng ưu*/
9. P8-3 T3.5 10. X9-8
DIAG{ #10 BLUE POPUP }
/*Xuất Xe bắt Pháo, dụ Đen nhảy Mã bắt Xe.*/
10. … M3.2
11. P5.3
/*Bỏ Xe ăn Pháo, thực hiện đòn vây bắt giành cục diện thắng lợi.*/
11. … P2.7 12. P3.5 S6.5
13. P5.2 S5.4 14. X2.7 }END
[/game]

Trắng thắng thế.

[b]Bình chú:[/b]
Đen không nên nhảy Mã bắt Xe. Cần phải đi X1-2 X8.6 B7.1 P3-4 P5.3 tiếp tục chiến đấu.

Dịch từ: Tượng kỳ bố cục cử yếu
[i]Còn tiếp[/i]

[i]Thân chào,
Xin được có ý kiến là:
Ngày xưa khi bàn cờ Tướng được dùng với quân ĐEN và quân TRẮNG, nhưng bây giờ đã đổi thành quân XANH và ĐỎ, nhưng các bạn vẫn quen gọi theo kiểu cũ là quân ĐEN và TRẮNG, điều này làm cho chúng tôi (những người đang học cờ) lẫn lộn và khó theo dõi, vậy các bạn có thể vui lòng gọi là quân XANH và Đỏ được không? Rất cám ơn qúi bạn?
CAO Thân[/i]

Xin cám ơn bạn đã góp ý.

Thật ra “ngày xưa” không có qui định bắt buộc nào về mầu, phân biệt bên, bên đi trước của cờ Tướng. Có chăng chỉ là các qui ước mang tính chất cục bộ đối với làng, vùng hoặc dùng trong một số sách cờ. Do vậy các qui định đó khá nhiều, khác nhau và gây nhiều hiểu nhầm. Ta thử điểm qua một vài qui định:
– Đen/Trắng với bên đi trước là đen (theo luật “hắc giả tiên hành): hay gặp trong các sách cờ ở miền nam. Đôi khi gây sự hiểu nhầm: đây là mầu chữ hay mầu nền? (quân trắng có chữ trắng hay mầu nền trắng?). Một số sách cờ Trung quốc cũng dùng như vậy.
– Đen/đỏ: Theo sự tìm hiểu của tôi, hay được dùng trong sách cờ ở miền bắc. Một số sách cờ Trung quốc cũng dùng như vậy.
– Xanh/đỏ: Tôi ít thấy sách báo dùng cặp mầu này, đơn giản là khi in đen trắng dễ gây ngộ nhận. Thường các chương trình cờ máy tính lại dễ dùng hơn. Khi xuất bản lại quyển sách “Cờ Tướng nhập môn” với chương trình CCW chúng tôi đã chủ động dùng cặp mầu này. Ưu điểm của cặp mầu này là đẹp, không sợ nhầm trên máy tính, nhược là chẳng giống ai và khó đưa trở lại in ấn.

Tuy nhiên, hiện nay chúng ta đã ban hành Luật cờ tướng, trong đó qui định rõ ràng về tên gọi, mầu quân cờ, bên đi trước và thậm chí in hình quân cờ nên không thể nhầm lẫn và ngộ nhận nữa. Luật này cũng tương đối giống Luật cờ Tướng Châu Á. Chúng tôi quyết định theo triệt để bộ luật này. Có thể bạn và một vài người khác quen kiểu khác lúc đầu sẽ cảm thấy bất tiện. Nhưng chúng tôi tin rằng các bất tiện đó có thể dễ dàng vượt qua, và việc tuân thủ qui định này ít ra cũng tốt cho những người mới bắt đầu chơi cũng như tương lai con em chúng ta.

[img]xq128-0.jpg;right;Đội quân đất nung trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng[/img]Cờ Tướng vốn phát nguyên từ chiến tranh, cho nên tìm hiểu về sự phối hợp các binh chủng khác nhau để chiến đấu trong chiến tranh thời cổ đại rất có ích cho việc nghiên cứu chiến thuật cờ Tướng cũng như lịch sử của nó. Ngược dòng lịch sử, từ thời Xuân-Thu chiến đấu chủ yếu là Xa chiến (Xe đánh trận) tức là các loại Xa chiến do ngựa kéo. Như trong “Tả truyện” có ghi quân đội nước Tấn có hơn 700 chiến Xa các loại: dẫn, ương, bán. Trong các cuộc chiến đương thời, chủ lực của hai bên sử dụng là chiến Xa và bộ binh “giáp sĩ” theo Xe mà đánh, ngay cả Vua cũng cưỡi Xe tham gia chiến trận và truy kích quân địch (Tả truyện – Hoàn Công năm 28), cảnh chiến trường lúc bấy giờ là “Xe chạy quân đuổi”, đó chính là chiến thuật liên hợp đồng tác chiến giữa Xe và Sĩ Tốt.

Chiến Xa tung hoành trên bình nguyên rộng lớn rất thuận lợi nhưng khi gặp phải địa thế chật hẹp, quanh co lầy lội, rừng núi… thì Xe khó phát huy tác dụng lúc ấy thì bộ binh có thể dễ dàng vượt qua những chướng ngạy ấy. Cho nên đến thời Chiến quốc thì bộ binh dần dần phát triển mạnh hình thành một bộ phận chủ thể phối hợp với chiến Xa. Sự phát triển của kỵ binh cũng ngày càng lớn mạnh từ đời Triệu-Vũ Linh Vương, kỵ binh bắt đầu phối hợp với bộ binh trong chiến đấu, hình thành các chiến thuật hiệp đồng tác chiến giữa bộ binh, kỵ binh và chiến Xa (tức Xe Mã Tốt), các chiến thuật ấy càng lúc trở nên phức tạp, đa dạng.

Chúng ta đến nay vẫn gọi “đội ngũ” tức là theo “Châu lễ” thì “ngũ” là biên chế cơ bản của quân đội đời Châu. Sĩ binh xuất chinh thì cứ tổ chức năm người thành một “ngũ”. Trong “Quản Tử Tiểu Khuông” có ghi “Tốt ngũ chỉnh tề ở trong, quân chinh chỉnh tề ở ngoài”.

Năm người làm một ngũ là căn cứ vào liên công mà đặt ra, con số năm vốn là con số mạnh (?) nhưng quan trọng hơn là do nhu cầu chiến thuật phối hợp các loại binh khí, năm người với năm loại binh khí phối hợp tác chiến gọi là “ngũ binh”. “Ngũ binh” lại chia làm “Xa binh” và “bộ binh”. Năm loại binh khí của Xa binh là mâu, dáo, dài, kích, đòng (theo “Khảo công ký” và “Tư mã pháp”). Trừ Pháo ra thì Xe Mã Tốt trong cờ Tướng là phù hợp với các binh chủng trong chiến tranh cổ đại, đặc biệt năm Tốt phù hợp với tổ chức “đội ngũ” lúc ấy. Sau khi có sự xuất hiện của Pháo trong chiến tranh thì trong cờ Tướng cũng có “Pháo” làm cho sự tiến công trong cờ càng thêm phức tạp, huyền diệu và đa dạng.

[img]xq128-1.jpg;center;Chiến Xa cổ đại[/img]Sự phối hợp tác chiến của các quân cờ trong cờ Tướng là rất đa dạng, không thể kể hết. Chẳng hạn năm Tốt liên công thì thành thế “ngũ Tốt Cầm Vương”. Xe Mã liên công thì thành “Xa Mã lãnh chiêu” khiến đối phương khó lòng chống đỡ. Xe Pháo liên công hình thành “Hiệp Xa Pháo”, “Cổn địa Pháo” là những sát thế có uy lực dũng mãnh; Xa Tốt liên công gọi là “Trường đoản Xa” sức công sát rất mạnh lại không sợ đổi quân hy sinh. Mã Tốt, Pháo Tốt, Mã Pháo Tốt liên công thiên biến vạn hóa không sao kể hết.

Nhà quân sự phải trải qua nhiều khó khăn gian khổ nghiên cứu binh pháp, dựa vào quy luật chiến tranh để từ đó có những sáng tạo độc đáo giành được thắng lợi huy hoàng. Kỳ thủ cũng vậy, phải ra sức tìm hiểu nắm bắt các phép vận dụng quân lực để tạo ra những sát chiêu tinh diệu, bất ngờ chế thắng. Từ xưa đến nay các nhà thơ thường ca ngợi cơ trí và linh diệu của con người. Xuất kỳ chế thắng cũng giống như tướng soái lập được kỳ công trong chiến trận. Tào Thực viết “Cơ Xảo hốt nhược Thần”. Trong đấu cờ, sự dụng chiến thuật độc đáo, chiêu pháp tinh diệu mà thắng cuộc tạo cảm giác ngọt ngào như được uống dòng cam lộ, thoải mái nhẹ nhàng, niềm vui không thể tả, thật là một sự hưởng thu nghệ thuật vượt ngoài thế tục!

[b]Ghi chú:[/b]
Đây là phần dẫn nhập của quyển sách “Cờ Tướng tàn cuộc Vô địch thủ”, tập 1.