Tháng: Tháng 3 2011

Đây là tin vui cho làng cờ Bình Dương, bởi theo quy định mới nhất của Liên đoàn cờ Việt Nam và Tổng cục TDTT thì chỉ có 3 VĐV đoạt 3 thứ hạng cao nhất của giải VĐQG và giải đội mạnh 2011 mới được chọn vào ĐTQG chứ không mang tính “đại trà” như trước. Theo đó, Bùi Dương Trân sẽ cùng với Lại Lý Huynh và Nguyễn Thành Bảo (Hà Nội), Trềnh A Sáng (TP.HCM), Võ Minh Nhất (Bình Phước) lên tuyển. Ở đội nữ sẽ là Ngô Lan Hương, Hoàng Hải Bình, Nguyễn Hoàng Yến, Trần Tuệ Doanh, Đàm Thị Thùy Dung (đều của TP.HCM) và Phạm Thu Hà (Hà Nội).

Chỉ cần một bàn cờ, một hộp đựng quân cờ, tìm được đối thủ để so tài là có thể say sưa hàng tiếng đồng hồ. Mỗi bàn cờ chỉ có 2 người chơi, nhưng thường có rất đông người đến xem và bình phẩm, tạo nên không khí hào hứng trong từng ván cờ. Nếu như trước đây, cờ tướng được xem là môn thể thao dành riêng cho người cao tuổi thì hiện nay thu hút được khá đông thanh niên tham gia.
[img]xq590-0.jpg;center;Các “kỳ thủ” đang so tài tại một quán cà phê trên vỉa hè TP Tuy Hòa[/img]

Anh Trần Văn Hoàng, một kỳ thủ hay đến quán cà phê cóc ngã tư Trường Chinh – Đồng Khởi (phường 7, TP Tuy Hòa) cho biết: “Lúc đầu tôi không biết chơi cờ tướng. Sau vài lần đi uống nước thấy nhiều người tụ lại một góc, cười nói huyên thuyên, tôi lân la tới xem thử và đâm ra ghiền môn này lúc nào chẳng biết. Do vậy, mỗi khi rảnh rỗi, tôi đều đến đây, tìm người đánh cờ giải khuây”. Với người chơi, cờ tướng không chỉ đơn thuần là nét văn hóa giải trí mang lại niềm vui lành mạnh mà còn là phương thức hữu hiệu để hàm dưỡng nhân cách bởi khi tham gia trò này, người chơi rất thận trọng và có trách nhiệm trong mỗi nước đi. Anh Nguyễn Đăng Khoa, một người đam mê cờ cho biết, cờ tướng là một môn thể thao trí tuệ, thể hiện tính cách, khả năng tư duy, tầm nhìn của mỗi người. Nó giúp người chơi rèn luyện khả năng nhận biết sự việc, nhìn xa trông rộng và tập trung cao độ. Không những thế, cờ tướng còn giúp người chơi tăng cường trí nhớ, luyện tập tính kiên nhẫn giúp cho não bộ nhanh nhẹn và linh hoạt hơn bởi nó là môn thể thao thể hiện quan điểm sống của người phương Đông “Bất chiến tự nhiên thành”. Nhưng “nghề chơi cũng lắm công phu”, lại thiên về luyện trí nên không phải ai cũng có thể học và chơi hay được. Giới chơi cờ thường truyền tụng với nhau rằng chơi cờ tướng phải có “tâm cơ” và “có duyên với cờ”. Khi đó dù mới học nhưng vẫn chơi hay, còn không thì dù có học bao nhiêu năm đi chăng nữa vẫn chỉ như “học nghề”.

Dựa vào trình độ người chơi, cờ tướng được chia làm hai loại: phổ thông và cờ đạo. Trong cờ tướng phổ thông, yếu tố thắng bại được đặt lên hàng đầu nên người chơi sử dụng mọi chiêu thức để giành chiến thắng. Còn trong cờ đạo, người chơi nhằm mục đích giao lưu và tìm tri kỷ. Cụ Lê Hòa Phương, 75 tuổi, một cao thủ cờ tướng ở TP Tuy Hòa cho biết, xem một ván cờ là biết được tính cách lẫn năng lực của “đối tác”. Điềm tĩnh hay nôn nóng, kiên nhẫn hay bộp chộp, nóng nảy, tinh tế hay phàm tục… tất cả đều thể hiện trong mỗi nước đi, nhất là giai đoạn về cuối khi chiến cuộc giằng co trở nên căng thẳng, khó lường. Ai suy nghĩ nông cạn, nước cờ chỉ nhắm vào cái lợi trước mắt; ai “đa mưu túc trí” thì nước đi đầy toan tính, cạm bẫy trùng điệp; còn khoan hòa thì thế ngồi vững chãi, tĩnh tâm, nước cờ thoáng đạt, nhanh mà hiệu quả, công thủ toàn diện.

Hiện nay, cờ tướng không chỉ là môn thể thao trí tuệ, lành mạnh mà đang trở thành một nét sinh hoạt văn hóa tao nhã và độc đáo. Đánh cờ không chỉ đơn thuần để giải trí. Đó là cuộc chiêm nghiệm đầy thử thách và đam mê về “bàn cờ cuộc đời”.

HLV ĐTQG Hoàng Đình Hồng nhận định: “Kết quả này không có gì bất ngờ và cũng không thể nói là nữ TPHCM thắng lớn. Nói chính xác là nữ TP.HCM đã lấy lại đúng uy thế của mình. Bởi nếu bàn kỹ về vấn đề chuyên môn và phân tích lại các ván đấu, thất bại của nữ TPHCM tại 2 giải gần nhất chỉ là “tai nạn”, cùng vài yếu tố khách quan khác. Lần này, những Lan Hương, Hoàng Yến, Hải Bình, Ý Nhi, Phương Thanh… đã thi đấu đúng thực lực của mình”. Với danh hiệu vô địch này, Ngô Lan Hương cũng đã bảo vệ thành công ngôi nữ hoàng giành được tại giải VĐQG 2010.

Ở bảng nam, chức vô địch cùng tiền thưởng 60 triệu đồng đã thuộc về Nguyễn Thành Bảo (Hà Nội) sau chiến thắng trước kỳ thủ chủ nhà Nguyễn Hoàng Lâm với tỷ số 1,5-0,5. Nhưng chiến thắng của Thành Bảo không được bàn luận nhiều bằng thất bại của Hoàng Lâm. Cần lưu ý, đây là lần thứ hai liên tiếp, kỳ thủ có biệt danh Lâm “tay dài” (để phân biệt với một Nguyễn Hoàng Lâm khác, có biệt danh là Lâm “người mẫu” của đơn vị Bình Dương, kỳ thủ xếp vị trí thứ 9 tại giải lần này), không thể “với tay” vào chức VĐQG. Tại giải VĐQG 2010, cũng trong trận chung kết, với ưu thế cờ nhỉnh hơn đối thủ, nhưng Lâm “tay dài” đã trở thành bại tướng của kỳ thủ chủ nhà Võ Minh Nhất (Bình Phước). Một HLV của TPHCM lý giải: “Hoàng Lâm thất bại do có vấn đề về tâm lý”.

Giải nam cũng có sự kiện cần chú ý là việc vắng mặt của tài năng trẻ, tuyển thủ quốc gia Lại Lý Huynh (á quân giải VĐ trẻ châu Á 2008). Lý Huynh năm nay mới 19 tuổi, biệt danh “Âu Dương công tử”, người được dự đoán sẽ là kỳ vương VN tương lai, luôn có mặt trong tốp 5 các giải đấu quốc gia, và thường xuyên vô địch các giải trẻ trong 2 năm gần đây dưới màu áo Cà Mau. Việc anh vắng mặt tại giải lần này càng làm thông tin “Lý Huynh sẽ đầu quân cho Bình Dương” thêm vững chắc. Trao đổi với một quan chức thể thao Bình Dương sáng qua, đơn vị này xác nhận đã làm việc với luật sư và Lý Huynh để nhanh chóng đưa anh về thi đấu trong thời gian sớm nhất. Dù không tham dự giải lần này, nhưng Lại Lý Huynh vẫn sẽ được HLV Hoàng Đình Hồng đề xuất đặc cách vào ĐTQG chuẩn bị cho giải VĐTG 2011 vào tháng 9 tại Indonesia và Giải VĐ châu Á 2011 tại Macau vào tháng 12. [img]xq589-0.jpg;center;Ngô Lan Hương và Nguyễn Thành Bảo[/img]

Thứ hạng 4 giải đầu:

Nam:
1. Nguyễn Thành Bảo, Hà Nội
2. Nguyễn Hoàng Lâm, TP. Hồ Chí Minh
3. Bùi Dương Trân, Bình Dương
4. Trần Văn Ninh, Đà Nẵng

Nữ:
1. Ngô Lan Hương, TP. Hồ Chí Minh
2. Nguyễn Hoàng Yến, TP. Hồ Chí Minh
3. Hoàng Hải Bình, TP. Hồ Chí Minh
4. Bùi Châu Ý Nhi, TP. Hồ Chí Minh

[img]xq588-0.jpg;right;[/img]
[img]xq588-1.jpg;center;[/img]
[img]xq588-2.jpg;center;[/img]

Một chương trình cờ thường bao gồm rất nhiều thành phần và chức năng. Dưới đây ta chỉ liệt kê những thành phần và chức năng chính không thể thiếu đối với bất kỳ chương trình cờ nào:

[b]Bàn cờ (board)[/b]
Bàn cờ cần được số hóa và đưa vào máy tính. Từ đó chương trình mới biết để hiện thành hình bàn cờ cho người chơi thấy và cũng dựa trên đó nó mới tính toán để tìm nước đi.

[b]Sinh nước đi (move generator)[/b]
Đối với một thế cờ cho trước, chương trình phải có khả năng sinh được mọi nước đi hợp lệ cho thế cờ đó.

[b]Lượng giá (evaluate)[/b]
Từ một thế cờ cho trước chương trình phải biết cho điểm thế cờ đó. Thường người ta cho điểm 0 khi thế cờ hai bên cân bằng, điểm dương khi bên tới lượt đang có ưu thế, còn điểm âm là đối phương đang có ưu thế. Giá trị điểm càng cao thì ưu thế càng lớn.

[b]Tìm kiếm (search)[/b]
Từ một thế cờ cho trước, chương trình cần tìm được nước đi “tốt nhất” cho thế cờ đó.

Thường để tìm ra nước đi tốt nhất, chương trình phải tạo ra một cái cây tìm kiếm (search tree), phỏng theo cách con người suy nghĩ: kiểu như nếu tôi đi nước a1, thì đối phương có thể phản ứng bằng các nước b1, b2, b3…, nếu đối phương đi b1 tôi lại có thể phản ứng bằng các nước c1, c2, c3, c4…; còn nếu đối phương đi b2, tôi lại có thể đi c1″, c2″, c3″… Lại căn cứ vào phần lượng giá ở trên tôi lại biết c1 có điểm cao hơn c2, nhưng thấp hơn c3…

Từ cái cây tìm kiếm này và so sánh giá trị lượng giá, chương trình sẽ tìm ra nước đi dẫn tới thế cờ có điểm cao nhất (cho dù đối phương biết phản ứng chính xác nhất).

Cái cây tìm kiếm trên sẽ có nhiều tầng hay còn gọi là độ sâu (depth). Cây càng sâu thì chứng tỏ chương trình nghĩ càng xa (nghĩ xa nhiều nước đi) và càng cao cờ.

Người ta phát minh và đặt tên cho thuật toán tìm kiếm là Mini Max (Cực tiểu cái cực đại), sau đó nó được cải tiến thành một thuật toán có tên là Alpha Beta (tên của hai chữ cái đầu tiên trong bảng chữ cái Hy lạp). Hầu hết các chương trình cờ ngày nay dùng thuật toán AlphaBeta.

ooo

Một chương trình chơi cờ giỏi hay không là phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng Lượng giá của nó và độ sâu tìm kiếm. Lượng giá càng chính xác thì càng tốt và tìm kiếm càng sâu thì càng tốt.

Nhưng cụ thể khi Lượng giá cho điểm như thế nào, tại sao thế cờ này lại có điểm cao hơn thế cờ kia lại phụ thuộc vào hiểu biết và trình độ của người lập trình. Cái này cũng giống như kỳ thủ người suy nghĩ không giống nhau, với cùng một thế cờ rất có thể với người này bên đỏ ưu, nhưng người kia lại cho rằng xanh ưu.

Để có Lượng giá tốt hơn người ta phải tìm hiểu và học cách con người đánh giá một thế cờ như thế nào (thông qua sách vở, hỏi chuyên gia cờ – tức là các kỳ thủ, và tự mình phân tích hàng ngàn thế cờ). Sau đó phải lựa chọn rồi tìm cách số hóa các kiến thức đó đưa vào Lượng giá.

Để tìm kiếm sâu người ta áp dụng hàng loạt các thuật toán “thông minh” khác như lưu kết quả tính toán trung gian (để dùng lại mỗi khi có dịp), rồi giúp chương trình biết tập trung vào những nhánh nước đi “tiềm năng” nhất và bớt chú ý vào những nước đi “ngớ ngẩn” hơn.

Lượng giá và tìm kiếm là hai thứ thường đối nghịch nhau, Lượng giá càng tốt thì thường chạy càng chậm mà như vậy thiếu thời gian để tìm kiếm sâu hơn. Do đó người lập trình thường phải cố cải tiến cả hai thứ này rồi tìm cách cân bằng giữa chúng.

Sau khi phát minh ra bàn cờ, nhà phát minh (một số truyện cho đó là một nhà toán học Ấn độ cổ đại, một số khác cho là một viên quan lại Ấn Độ tên là Sessa hoặc Sissa) được nhà Vua cho phép tự chọn phần thưởng cho mình.

Ông ta vốn là một người rất thông minh bèn xin với Vua: với ô thứ nhất xin thưởng một hạt thóc, ô thứ 2 là 2 hạt, ô thứ 3 xin 4 hạt, và cứ như vậy ô sau xin gấp đôi ô trước. Nhà Vua không hiểu biết về số học nên cho đó là phần thưởng rẻ mạt và nhanh chóng đồng ý, lệnh cho người giữ kho đếm và mang thóc cho nhà phát minh. Tuy nhiên khi người giữ kho sau hơn một tuần tính toán tổng số thóc đã cho nhà Vua thấy không cách nào có thể ban cho nhà phát minh phần thưởng đó. Nhà Vua sau đó gặp lại nhà phát minh, người đã dùng trí tuệ qua mặt Vua, ra lệnh cho nhà phát minh này phải tự mình đếm từng hạt từng hạt nhằm đảm bảo không ai ăn bớt được của ông ta.

Bây giờ ta thử tính xem tổng số hạt thóc cho 64 ô bàn cờ là bao nhiêu.

1 + 2 + 4 + 8 + … + 2 mũ 63 = [b]18 446 744 073 709 551 615[/b] hạt

(hay hơn 18 tỷ tỷ – đằng sau số 18 còn có 18 chữ số nữa)

[b]Con số này lớn như thế nào?[/b]

Nếu một hạt thóc nặng trung bình 25mg thì tổng số thóc này nặng 461 168 602 000 tấn (hơn 461 tỷ tấn). Đống thóc này còn cao hơn cả dẫy núi Everest và gấp khoảng 6 lần toàn bộ khối lượng sinh vật trên trái đất này. Với năng xuất hiện nay loài người tạo được khoảng hơn 2 tỷ tấn lương thực mỗi năm thì để có số thóc trên cả loài người phải làm việc cật lực trong hơn 200 năm.

Nếu mỗi hạt thóc này có độ dài khoảng 5mm thì khi đặt nối đuối nhau chúng sẽ có tổng chiều dài gần 100 ngàn tỷ km, tức là đủ dài để nối từ Trái đất, xuyên qua hệ Mặt trời, đến ngôi sao gần trái đất nhất có tên Alpha Centauri rồi vòng trở lại trái đất. Còn một khi đặt chúng nằm cạnh nhau, chúng có thể phủ kín toàn bộ phần đất của Trái đất.

[b]Cờ Tướng[/b]

Bàn cờ Tướng rộng hơn đáng kể so với cờ Vua. Nó có 90 ô (hay điểm) so với 64 ô, tức là hơn 26 ô (gần gấp rưỡi). Nếu áp dụng cùng luật trên thì số thóc phải gấp:

2^26 = 67 108 864 lần (hơn 67 triệu lần)

Nếu với cờ Vua, số hạt thóc chỉ đủ để phủ một lớp khắp bề mặt đất thì với cờ Tướng, số thóc này sẽ dầy 67 triệu lớp. Nếu mỗi hạt thóc dầy 1.5mm thì tổng chiều dầy là trên 10km. Còn nếu nối chúng lại với nhau thì có thể quấn 2 vòng cả dải Ngân Hà. Còn tổng khối lượng của chúng sẽ gấp 4 lần Mặt Trăng.