Năm: 2006

[img]xq363-0.jpg;right;[/img]Giải vô địch hạng nhất cờ Tướng toàn quốc năm 2006 đã diễn ra tại Vũng Tàu từ ngày 16 đến ngày 25/2/2006. Hôm nay (7/3/2006) Bạn cờ phát hành Cơ sở dữ liệu các ván cờ của giải Vô địch này.

Các ván cờ do ông Nguyễn Phước Trung (ban chấp hành Liên đoàn cờ Việt Nam, liên đoàn cờ TpHCM) sưu tầm và gửi tặng đến những người yêu cờ. Xin cảm ơn ông Trung.

Các bạn có thể download các CSDL này ở trang Download, xem bằng [topic id=285]chương trình XB[/topic], hoặc Xem trực tiếp (online).

*Download chương trình XB và các Cơ sở dữ liệu cờ
*Giải Vô địch Quốc gia 2006

[b]11. Xe, Mã, Tốt phối hợp[/b]

Chúng ta xem 2 thế cờ sau:

[b]Thế 1: Phá Sĩ sát cuộc.[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phá Sĩ sát cuộc
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2eak4/3Pa4/7c1/3H5/9/4R4/9/3pE4/5r3/3AK4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. M6.5! Tg5-6
/*Nếu như 1…S4.5 thì 2.X5.3 Tg5-6 3. T5-3 Trắng thắng rõ.*/
2. M5/3 Tg6.1 3. X5.5! X6.1
4. Tg5.1 B4-5 5. Tg5.1 X6-5
6. S6.5 S4.5 7. B6-5 Tg6.1
8. X5-4 }END[/game]
thắng.

[b]Thế 2: Chiến đấu quên thân.[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Chiến đấu quên thân
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2ea1k3/4a1H2/4e1c2/5P3/9/5R3/8h/4E4/3r1p3/4KAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. B4.1! M9.7
/*Nếu 1…B6.1 thì 2.X4/4, còn như 1…S5.6 thì 2.X4.3 thắng.*/
2. B4.1 Tg6-5
3. B4.1 }END[/game]
thắng.

[b]Ván 10: NGƯU ĐẦU HÌNH (Hình đầu trâu)[/b]
Trắng đi trước thắng.
[game solutionday=7]
FORMAT WXF
GAME NGƯU ĐẦU HÌNH (Hình đầu trâu)
RED Trắng
BLACK Đen
RESULT 1-0
FEN 1C5P1/R7P/1PPa1khH1/3c1c3/2P3r2/3H1p3/3p1h3/3p1K3/3rpp3/9 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. M2.3 Tg6-5 2. Bt-6 Tg5-4
3. B8-7 Tg4-5 4. Bt-6 Tg5-4
5. X9/1 Tg4/1 6. M3/4 Tg4-5
7. M4/6 Tg5-4 8. Mt.8 Tg4-5
9. M8.7 Tg5-6 10. M7/6 Tg6-5
11. Mt/4 Tg5-6 12. M4.6 Tg6-5
13. X9.1 Tg5.1 14. Ms.7 Tg5-4
15. X9/1 }END[/game]

Thấy chồng vừa về, vợ liền hỏi:
– Anh đi đâu về?
– Anh đi chơi cờ Tướng.
– Sao người anh lại nồng nặc mùi rượu thế?
– Vậy chẳng lẽ người anh lại nồng nặc mùi… Cờ Tướng?

Như vậy tất cả phải chăng cờ tướng đã hoàn hảo, không còn chỗ nào khiếm khuyết? Như đã nói trên, đối với những người nước ngoài thì một nhược điểm lớn của cờ tướng đã lộ rõ: hình dạng quân cờ khiến họ rất khó tiếp thu (hay chính người Trung Hoa đã từng không muốn cho ngoại bang chơi loại cờ của mình? chúng ta không còn lạ chính sách “bế quan tỏa cảng” hàng trăm năm của các triều đại Trung Quốc, cho mãi tới tận bây giờ những đề nghị cải biên quân cờ thành dạng hình khối vẫn chưa được người Trung Quốc chấp nhận, dù đang là thời mở cửa). Sự bảo thủ này khiến Hiệp hội cờ tướng có vỏn vẹn 25 nước tham gia trong cờ vua có tới 170. Còn trên bàn cờ tuy tất cả đã yên ổn và an bài như đã trình bày, nhưng rốt cuộc vẫn còn đó những khiếm khuyết gây ra sự thái quá của một vài quân cờ hay một vài tình huống mà người Trung Hoa đã phải có những bổ cứu, điều chỉnh để lấy lại sự cân bằng. Đó chính là những ngoại lệ mà người chơi cờ phải tự nhớ.

Bạn có biết đó là những ngoại lệ nào không Thứ nhất là đối với quân Mã. Với đất rộng và có vô số trường để tung hoành, Mã sẽ phi nước đại trên khắp bàn cờ. Sự thái quá của Mã như thế sẽ làm cho việc tiêu diệt quân trở nên quá nhanh, công mạnh hơn thủ và nhất là Tướng sẽ bị uy hiếp nặng nề nếu hai Mã đối phương sang được trận địa bên này. Mã trong cờ vua sở dĩ không có luật cản bởi bàn cờ vua chật hẹp, các Tốt (cả thảy có tới 16 quân) móc xích nhau cản trở rất lớn nên việc tung hoành của Mã trong cờ vua so với cờ tướng là rất khó khăn. Còn Mã trong cờ Tướng nếu không có một ngoại lệ để giảm bớt đà thì tất cả sẽ bị cuốn theo tốc độ “phi” của Mã, làm cho các đòn đánh thâm hậu dễ bị “phá sản”, vai trò giữa các quân bị mất cân đối. Và thế là quy ước cản Mã được ra đời. Khi luật cản Mã mới ra đời cũng từng làm không ít kỳ thủ bực mình vì bỗng dưng lại phải nhớ thế nào là “cản chân Mã”, cản bên trái hay bên phải, lắm người bị nhầm lung tung thậm chí có khi Mã mình bị cản nhưng vẫn cử đi bừa. thế là bị đối phương chế diễu chơi “chưa sạch nước cản”, cứ y như trẻ con thò lò mũi mà không biết chùi vậy! Tứ khi có luật cản Mã, cờ trở nên ôn hòa, sâu sắc và mưu mẹo phải cao hơn, nghệ thuật dùng quân để “cản Mã” cũng tinh vi, diệu nghệ hơn, khiến cho Mã dù đã “giao chân”, dù “ngọa tào”, hay tạo được thế “song Mã ẩm tuyền” cũng không dễ gì bắt được tướng đối phương nếu bất ngờ bị một quân khác chèn vào “chân”.

Những đòn Mã nhằm vào tướng như thế nếu ở cờ vua thì vua hết đường cựa nhưng ở cờ tướng thì hoàn toàn có thể lên Sĩ, phanh Tượng, rút Xe hoặc kéo Pháo từ trận địa xa xôi phía bên kia về để cứu nguy cho tướng nhờ phép cản Mã tài tình.

Từ khi có luật cản Mã, một số nhà nghiên cứu ký thuyết cờ Tướng đã đi sâu nghiên cứu hiện tượng này và nhận ra nhiều điều thú vị ví dụ như làm sao chống lại thế “Mã giao chân”, làm sao sử dụng 5 quân Tốt một cách hữu hiệu để chặn bước tiến của Mã. Từ luật cản Mã người ta đào sâu hơn nữa việc đánh giá nếu một bên còn Mã hay còn hai Mã ở tàn cuộc sẽ phải được đối phó như thế nào so với khi tàn cuộc không còn Mã mà chỉ còn Xe và Pháo.

Nếu ở Pháo có một định lý mà không người chơi cờ nào không thuộc “cờ tàn Pháo hoàn” với vai trò hỗ trợ Pháo của Sĩ là vô cùng quan trọng thì đối với Mã ở cờ tàn là phải tích cực ào lên tấn công. Khi đó những nước chống đõ của đối phương phụ thuộc rất nhiều vào vị trí làm thế nào để cản được chân Mã hơn là làm thế nào để tiêu diệt được Mã, bởi bàn cờ lúc đó đã rất trống trải, Mã tha hồ tung hoành.

Cũng là một trong những phương tiện hữu hiệu để giảm bới uy lực của Mã là các Tốt “huynh đệ”. Cặp tốt “huynh đệ” (các Tốt dã qua sông đứng liền nhau) này vừa làm bình phong che chắn cho tướng (tránh để Tướng bị lộ mặt) đồng thời sẵn sàng hy sinh cả hai đế bắt cho được quân Mã nguy hiểm kia. Đó là những ví dụ mà những người chơi cờ tướng thông thạo đều phải nhớ “thuộc lòng” trong làng cờ gọi là “vào cục”. Những người chơi cờ nào nắm lơ mơ những quy tắc này “dễ chết như bỡn”. Chính vì thế có một số cao thủ chơi cặp Mã rất thần tình, khiến lúc nào cũng làm đối phương nơm nớp lo sợ. Đến nỗi có những trường hợp mới mở cờ đối phương liền quăng luôn đôi Pháo kết liễu ngay hai con Mã nguy hiểm kia. Tất nhiên các đổi như thế thì bên mất Pháo vẫn thiệt hại hơn nhiều. Nhưng đây là để nói uy lực của đôi Mã nhiều khi cũng ghê gớm, dù đã có luật “cản Mã” rồi.

Ngoại lệ thứ nhì là đối với Tướng. Vì Tướng được chốt chặt trong cung, có tới hai vệ sĩ và hai Tượng kè kè canh gác cẩn mật. Khi lâm nguy tất cả sẵn sàng “xả thân cứu chúa” đó là chưa kể các quân khác thấy có “nội biến” ở “triều đình” thì đều cấp tốc quay về “hộ giá”. Chính điều này làm cho địch quân dù có liều chết lăn xả vào thì cũng chưa chắc đã ăn thua. Như thế muốn thắng một ván cờ – tức bắt được Tướng – là rất khó khăn, đồng thời với kiểu phòng thủ “đổ bê tông” này thì cơ may hòa cờ là rất lớn. Nếu chơi cờ mà hòa liên miên thì còn ai muốn chơi nữa. Ván nào tướng của cả hai bên cũng “trơ như đá vững như đồng” thì còn thích thú nỗi gì. Tứ một thực tế đáng buồn như thế, luật “lộ mặt Tướng ” lập tức được ban bố: một bên Tướng đã chiếm được một lộ rồi mà Tướng bên kia thò mặt ra lộ ấy là bị thua ngay lập tức, dù hai Tướng ở cách xa nhau muôn trùng. Thật là hay. Giải thích điều này như thế nào đây về “phép mầu” kỳ lạ này? Hay là mỗi tướng được coi như siêu nhân, có phép “chưởng” thẳng vào mặt nhau?

Chính điều này làm cho sự việc trở nên rất khó giải thích bởi ở cả Chaturanga cũng như cờ vua đều không thể có được “quái chiêu” này. Làm sao mà ở khoảng xa như thế mà một ông tướng bỗng lăn quay ra chết chỉ vì muốn “dòm mặt” ông kia cơ chứ! Vả lại trên thực tế chiến trường thì hai ông tướng phải xáp trận trực tiếp với nhau như kiểu -Trương Phi đánh Mã Siêu mới có cơ hội cho ông này hạ sát ông kia chứ. Có người giải thích rằng quy định như thế là để tỏ lòng kính trọng nhau nên hai vị không được phép nhìn mặt nhau. Cách giải thích này quá gượng ép và buồn cười nên không được mấy ai chấp nhận. Ai lại vì một mục đích vớ vẩn như thế mà đặt ra một cái lệ “nghiêm trọng” tới mức ấy! Lại có người bảo rằng vì một bên là tướng bà còn bên kia là tướng ông, mà theo phép xưa “nam nữ thụ thụ bất thân” nên không được thông thống nhìn nhau mà bắt buộc phải có “ai đó” đứng ở giữa. Cách giải thích này cũng chẳng thuyết phục được mấy người mà chỉ làm cho lời giải thích thêm phần hài hước. Tướng ông, tướng bà là trong trò chơi “Tam cúc”, hay trong lễ hội cờ người chứ trên bàn cờ có ai đặt ra đâu là tướng ông đâu là tướng bà hồi nào! Vả lại dù có thực là Tướng ông hay Tướng bà thì đã là địch thủ của nhau, luôn tìm cách hạ sát nhau để thôn tính cả quốc gia thì còn e thẹn cái nỗi gì!

[img]xq385-0.jpg;center;Tướng ông tướng bà không được phép nhìn mặt nhau[/img]

Thực ra đây chỉ là một quy định đơn thuần mang tính kỹ thuật nhằm cứu vãn cho sự ỳ ạch của cờ tướng với ý đồ ban đầu là nhằm giữ sao cho tướng “an toàn tuyệt đối”. Nó cũng giản dị như trong bóng đá phải sinh ra quả phạt penalty hoặc cho bên thắng 3 điểm để bóng đá thiên về tấn công hơn, cứu vãn cho lối chơi “đổ bê tông” đã lỗi thời. Việc tướng chiếm lộ thông chính là việc phong luôn cho tướng vai trò kép “Xe và Tướng”. Xe là quân cực mạnh như thế chiến thắng sẽ tới dễ dàng hơn. Nhưng vì phương Đông khác phương Tây, bên Tây thì người ta cứ nói huỵch toẹt ra rằng đó là quy ước kỹ thuật, còn phương Đông thì cứ thích lý giải một cách vừa “vòng vo Tam quốc” vừa “yểu điệu véo von”!

Một hệ quả khác sẽ lập tức sẽ nảy sinh theo: Tướng bên này mặc nhiên chiếm luôn dược một phần ba diện tích cửu cung của đối phương, khiến “đất nương thân” của Tướng đối phương đột ngột bị thu hẹp đáng kể. Đó là chưa nói tới nếu tướng chiếm được lộ giữa thì ôi thôi, tướng của đối phương mất tới hai phần ba cung cấm của mình, nghĩa là chỉ còn vỏn vẹn có 3 điểm để di chuyển. Lúc đó một bên chỉ cần dùng một quân cũng có thể tóm gọn được Tướng của đối thủ dù rằng Tướng của đối thủ đang ở ngay trong cung cấm của mình. Trong cờ tướng khi tướng hết đường chạy là thua chứ không phải như trong cờ vua, khi vua hết đường chạy thì được hoà. Vì vậy tỷ số thắng thua ở cờ Tướng sau khi có ngoại lệ này đã tăng vọt, chấm dứt tình trạng hoà cờ trì trệ trước đây.

Những điều chỉnh hợp lý như thế (theo thuyết “điều hòa âm dương” phương đông) đã mang lại sức sống rõ rệt cho cờ tướng. Sự bất biến và ổn định của cờ tướng trong gần một nghìn năm qua là một minh chứng hiển nhiên.

Sau khi được định hình, vị trí cờ Tướng lớn mạnh tới mức ít ai ngờ tới. Bởi trước đó tới hơn 3000 năm Trung Quốc đã có cờ Vây, ngoài cờ Vây ra còn có biết bao thứ cờ dân gian được chơi ở từng vùng, mỗi loại đều có những điểm đặc sắc. Tuy nhiên khi cờ Tướng xuất hiện thì những loại cờ khác dần dần lu mờ, kể cả cờ Vây. Nên nhớ rằng đất nước Trung Hoa luôn luôn bị chia năm xẻ bảy, nào là Sở, Tề, Yên, Triệu, Việt, Ngô… việc tranh giành đất đai, thôn tính quyền lực, thâu tóm lẫn nhau liên miên không lúc nào dứt. Cờ tướng là hình ảnh thu nhỏ tiêu biểu cho chiến cuộc. Việc chém tướng, đuổi quân, bắn pháo, chặn xe là quá quen thuộc với hàng trăm triệu người Trung Hoa. Bàn cờ chính là diễn biến cuộc đời ở ngay trước mắt họ. Càng chơi người ta càng khám phá ra những bí mật hầu như vô cùng tận của cơ Tướng. Cả nghìn cả vạn ván không ván nào giống ván nào, chơi mãi vẫn không bao giờ chán, cờ là nguồn cảm hửng vô tận của hàng triệu con người.

Nhưng có một điều khiến cho cờ Tướng ở châu Á nổi bật so với cờ vua và cờ Vây là người ta đã biến nó từ một môn đấu trí trở thành một thú chơi nghệ thuật, thậm chí còn cao hơn thế, gọi là “kỳ đạo”. Đặc điểm rất phương Đông này không chỉ có ở cờ tướng. Ví dụ ở phương Tây thì chữ chỉ là chữ, nhưng với phương Đông thì đã thành Thư pháp, những bức “tranh chữ” tuyệt mỹ có nội dung và ý nghĩa đa dạng được trân trọng treo trong các toà đại sảnh, các thư phòng… nhiều khi còn hơn cả một bức danh họa. Cờ tướng đi vào văn thơ, vào âm nhạc, vào hội hoạ một cách tự nhiên. Như vậy, từ thế hệ này sang thế hệ khác, cờ tướng đã được trau chuốt thành một viên ngọc minh châu nghệ thuật độc đáo, gắn kết tài tình với những nghệ thuật bậc nhất thiên hạ, tạo nên bộ tứ “cầm kỳ thi hoạ”. Cờ Tướng là như thế đấy!

Sau buổi lễ tổng kết giải Cờ vua nhanh toàn quốc năm 2002 tại khách sạn Đệ Nhất – Quận Tân Bình (từ 15/5-17/5), có một số bạn trẻ đã bàn luận cách thức và công việc chuẩn bị thi đấu cho những ván cờ nhanh. Câu chuyện kéo dài nhưng chưa có kết luận và bị cắt ngang bởi… bữa tiệc tổng kết cuối giờ lôi cuốn. Để góp thêm ý kiến, Thể thao xin bàn với các bạn một số vấn đề về cờ vua nhanh.

Trên thực tế có lẽ vì xu hướng chơi cờ nhanh chỉ mới xuất hiện gần đây nên làng cờ thế giới gần như không có tài liệu nói về cách thức chơi loại hình này. Thoạt nghe qua, chúng ta dễ dàng nghĩ rằng cờ nhanh đánh rất đơn giản vì thời gian thi đấu quá ngắn: ván cờ chỉ có 30 phút cho mỗi bên. Sự thật thì đây cũng là công việc cần sự chuẩn bị kỹ càng, chu đáo, thời gian chuẩn bị phải có ít nhất từ 3-6 tháng! Sự tập tuyện thi đấu có thể chia thành một số việc sau:

[b]1/ Phân bố thời gian hợp lý:[/b] Trong 30 phút thi đấu, có thể chia 5 phút đầu cho khai cuộc, 15 phút cho trung cuộc và 10 phút cuối cùng cho tàn cuộc. Đó là công việc ở phòng thi đấu, còn ở nhà phải đánh thật nhiều ván cờ để rèn luyện cách phân chia thời gian.

[b]2/ Học “đều” Khai- Trung – Tàn:[/b] Bởi lẽ để có thể chơi chính xác khai cuộc trong 5 phút đầu bạn cần phải học thật nhiều khai cuộc, xin hãy nhớ nguyên tắc biết càng nhiều càng tốt! Khi gặp sự khó khăn, đối phó với khai cuộc đã có sự hiểu biết vẫn dễ dàng hơn phải không các bạn? Với trung cuộc phải luyện thật nhiều đòn phối hợp, còn tàn cuộc phải nghiên cứu nhiều dạng khác nhau (Xe, Mã, Chốt…)

[b]3/ Nghiên cứu đối thủ:[/b] Cần phải tập trung nghiên cứu một số đấu thủ mạnh dự kiến sẽ gặp trong thi đấu. Chủ yếu là tìm hiểu điểm yếu, điểm mạnh trong cờ nhanh của họ. Thông thường khi thi đấu một ngày có thể phải đánh từ 3-4 ván cờ nhanh, do vậy khi bốc thăm gặp một đấu thủ nào đó ta phải hình dung ngay trong đầu phương án thi đấu như: khai cuộc thoáng, phòng thủ chắc, đánh tâm lý, tạo thế trận phức tạp ngay từ khai cuộc…

[b]4/ Tránh những nước cờ sai lầm “lớn”:[/b] Sai sót trong thi đấu là một điều hết sức bình thường nhưng nên nhớ là chỉ được phép có những sai lầm “nhỏ”. Bởi vì bạn có quá ít thời gian để khắc phục sai lầm. Muốn tránh điều này thì chỉ có thể tập luyện mà thôi!

[b]5/ Không “sa đà” vào đòn phối hợp:[/b] các VĐV thường hay mắc phải sai lầm là tập trung suy nghĩ quá lâu vào một đòn phối hợp nào đó mà quên mất thời gian và không gian xung quanh! Tệ hơn nữa là sau đó rơi vào những thế trận phức tạp, không đủ thời gian suy nghĩ và bị thua cuộc.

[b]6/ Luyện thể lực:[/b] Đây cũng là một vấn đề tối quan trọng. Để tập trung năng lượng trí tuệ căng thẳng trong liên tục 4 ván cờ nhanh / ngày (tổng thời gian khoảng 4 giờ) cần có một độ bền về thể lực của VĐV cờ.

Nói chung, chuẩn bị cho giải cờ nhanh cũng gần giống như việc chuẩn bị cho những giải cờ dài. Nó chỉ khác ở chỗ “tăng tốc” về tư duy, về thao tác và số lượng ván đánh trong một ngày vì vậy cần có sự đầu tư cần thiết của mỗi VĐV.

Có những ván cờ kết thúc rất chóng vánh vì một bên “giăng bẫy” đối thủ, và bên kia lại “quyết tâm” lao vào bẫy. Ở những ván cờ của các danh thủ việc giăng bẫy là rất khó. Nguyên tắc chung là phải đưa ra một bố cục giống y như bố cục phổ biến, ai cũng quen thuộc. Thế rồi ở một nước nào đó chỉ sai khác chút ít so với lý thuyết. Đối phương nếu không thẩm định kỹ, cứ “quen tay” đi theo sách vở sẽ dính đòn. Chúng ta xem lại một ván cờ của Đặc cấp quốc tế đại sư Liễu Đại Hoa trong giải châu Á lần thứ 11 với kỳ vương Singapo.

Ván cờ diễn ra như sau:
[game]
FORMAT WXF
GAME Liễu Đại Hoa – Kỳ vương Singapo
RED Liễu Đại Hoa
BLACK Kỳ vương Singapo
START{
1. P2-5 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1 4. M8.7 X9-4
5. B3.1 M2.3 6. B7.1 X1.1
7. P8.2 X4.5 8. T7.9 X1-6
/*Nếu đổi lại: 8… B3.1 9. B7.1 X4-3 l0. P8-7 X3.1 11. P7.3 X3/3 12. P7-3 P2-7. Đến đây cục thế bên hậu không đến nỗi hỏng.*/
9. M3.4 X4-3 10. X9-7 B3.1
11. P5-4
DIAG{ #11 BLUE }
11. … P5-6
/*Vì bên tiên có nước P4.1 bắt chết Xe nên bên hậu phải ly Pháo ra vậy.*/
12. M4/5 P6.7 13. X2.2 X3-2
14. B7.1 X6.4 15. Tg5-4
}END[/game]
Bên tiên được quân thắng thế. Ở nước 13 nếu bên hậu đi: 13… X3-4 14. B7.1 P6/1 15.B7.1 M3/5 16. X7.1 P6-4 17. S6.5, bên tiên có nước P8/4 lại bình 6 được quân thắng thế.

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq489-0.jpg;right;”Túy kỳ tiên” (phải) vừa đoạt HCV quốc gia 2006 trở về đã đi luyện tập ngay![/img]Trong bộ sưu tập của anh có đầy đủ các huy chương của hầu hết các giải đấu: 5 HCV quốc gia, HCV Đông Nam Á năm 1996, hạng 6 cá nhân thế giới năm 1999, HCB đồng đội châu Á năm 2005 rồi thế giới năm 2005…

Về biệt danh mùi kiếm hiệp “Túy kỳ tiên” này, anh Sáng nói: “Tôi có biết uống rượu đâu mà là “túy kỳ tiên”. Đánh cờ cần tỉnh táo, sai một nước là có thể thua cả ván nên không thể uống rượu lúc đánh cờ được. Nhưng mà thấy biệt danh này vui vui nên cũng không cải chính làm gì”. Nhưng theo tổng thư ký Liên đoàn Cờ tướng TP.HCM Lê Thiên Vị, người đã khai sinh biệt hiệu này, thì: “Cha này uống được lắm đó! Nhưng trong lúc thi đấu thì không có đâu”.

Mấy năm nay, lối đánh của “Túy kỳ tiên” có vẻ hơi chùng lại khi các tay cờ trẻ Hà Nội, Bà Rịa – Vũng Tàu… lên tay khá nhanh nhờ luyện được nhiều miếng độ qua việc lên “nét” đấu cờ online với nhiều danh kỳ thế giới. Dù thua các kỳ thủ trẻ ở món lên “nét” này nhưng không vì thế mà ông bó tay. Theo ông: “Đánh cờ trực tiếp rèn cho mình được nhiều kinh nghiệm hơn. Và điều đó đã giúp tôi đánh thắng được Nguyễn Thành Bảo, kỳ thủ chủ nhà, trong trận chung kết giải VĐQG 2006 vừa kết thúc ở Vũng Tàu ngày 24-2 vừa qua”.

[img]xq407-0.jpg;right;Thác Đambri – Đà Lạt[/img]Nói nào ngay, ông Tư trong mắt đa phần thiên hạ là kẻ bất bại. Nghe bảo đận trung niên, ông Tư gặp một tay iêng hùng lục lâm non choẹt nhưng có chiêu tốc chiến tốc thắng, đè xe, ém mã rất kinh hồn. Biết mình vào thế kẹt và sẽ mất tước bách thắng, lựa lúc đi giải ông Tư tạt vô chái bếp cơi lửa ủ mạt cưa vào vách gỗ. Khách chưa kịp giở phục chiêu giăng sẵn thì đã nghe làng xóm í ới cháy nhà. Xúm xít kẻ tát người bê tình giềng nghĩa láng, ông Tư không mất chốn dung thân. Hôm sau mặc vợ con lui cui dọn dẹp, phên nẹp nửa căn nhà bị cháy xém; ông Tư thản nhiên trốn ngoài bờ trúc góc vườn kẻ kẻ, vạch vạch các ô vuông giải bàn cờ xuýt thua.

Năm hai mươi tuổi, trên đường câu cá kiếm cơm, ông Tư nhặt được quyển “Kỳ thư” bên suối Khu Bê. Duyên trời cộng với đĩnh ngộ, ông mau chóng nổi lên như một hảo thủ vùng Lạt. Thật sự các nước cờ của ông Tư cũng thường thôi, nghiệt là chúng lại kết hợp với nhau trong trật tự hết sức cao cường, thông cổ, tường kim, mạch lạc mà lại có vẻ bí hiểm. Có lần ông dụ địch thủ chén ngấu cả hai con xe, trong khi chàng chốt quèn lặng lẽ áp thành cản tượng cho pháo giác kết liễu tướng giặc. Ông thành danh cũng có chữ liều và không màng trả giá.

Cao nhân cũng lắm kiểu ngạnh. Trò ông chơi ai cũng gọi là cờ tướng hay văn vẻ nho nhe “tượng kỳ”, còn ông thì cụt lủn: “cờ voi”. Bọn sính chữ một phép thường xướng đường biên giữa hai phía là “Hán giới – Sở hà”, riêng ông xem đó như ranh mép ngày – đêm. Ta là ngày, nó là đêm. Ta sáng nó tối. Ta dương nó âm. Ta hiền nó dữ. Ta khôn nó ngu. Ta chính nghĩa nó ngụy thù…

Ông Tư chơi cờ cả đời và chiến thắng cả đời, nên chẳng có lý do gì trận đấu từ giã xới cờ ông không thắng nốt. Lúc ấy ông cũng đã gần đất xa trời. Ông đem bàn cờ hằn dấu những cái nện ăn quân chan chát mấy mươi năm đặt trên tủ thờ, như báo cáo chiến công với tiên tổ.

Tình thực, đó cũng là ý nghĩa duy nhất của đời ông, bởi bao năm ông chỉ biết ăn uống, chơi cờ và… “yêu vợ”. “Vợ làm vợ ăn, vợ làm chồng ăn, con bú sữa mẹ” là phương châm sống kiên định của ông Tư. Bầy con nheo nhóc lớn lên rồi trưởng thành ở tứ xứ vẫn luôn răm rắp, khúm núm trước mặt ơn sinh thành.

Nhưng ai biết dâu bể khôn lường, ông Tư có một lũ cháu A Khùng hay cãi chày cãi cối. Giỗ tết cả nhà xum vầy, nếu ông mở lời kể lể ngợi ca chiến công một đời đánh cờ, y rằng bọn A Khùng ấy xổ toẹt hết. Mà tuồng như chúng lại có lý mới chết chứ!

– Ông dịch chữ Nho sai rồi ông ơi – Thằng cháu nội đích tôn là hay gây hấn với ông nhất, vì cậy sở học hồ hải vinh qui bái tổ – Chữ Tượng trong Tượng kỳ đâu phải là con voi! Nó biểu trưng cho những yếu tố trừu tượng của trận đánh.
– Khéo vẽ, sao không nói nốt chữ nhân chớ phải là người đi.
– So với cờ quốc tế, cờ của ông rất thiếu công bằng. Con chốt mãi mãi là con chốt.
– Chứng chóa mắt ngoài bờ tre đây. Vậy cái thằng Quốc tế liên hiệp nó công bằng giữa nhược tiểu và cường thịnh, giữa nhiều tiền và ít tiền, giữa nước lớn và nước bé như thế nào?
– Ông à, ông chơi cờ cả đời không chán ư? Đến lượt thằng cháu mua bán ngoài chợ thắc mắc.
– Đời chẳng qua cũng là một cuộc chơi.
– Nhưng cháu thấy vinh quang tinh thần của ông nó yếm thế như thế nào ấy. Buổi xôi thịt này có no được đâu.
– Ta già rồi, lũ cháu không hiểu cũng là dễ hiểu!

Từ đó ông Tư sinh ra lẩm cẩm, suốt ngày thì thầm: “không hiểu cũng là dễ hiểu”. Ông đem bàn cờ cũ để hẳn xuống trường kỷ, rồi lấy giấy nhám xóa dần những đường chéo làm sông ở giữa.

Cái tin ông Tư đột nhiên chơi cờ trở lại ngỡ sẽ làm con cháu phiền lòng. Nhưng không, ông chơi rất lạ và chỉ chơi với chính ông: bộ cờ mới ông giữ mỗi bốn con Tượng. Ông quân xanh, đối thủ vô hình quân đỏ (không như ngày xưa lúc nào ông cũng đỏ để nhường xanh đi trước, hậu thắng tiên mới oai!).

Ngày ngày ngồi lì bên bàn cờ trống hoác, tay phải ông chống Tượng thì tay trái với qua phía đối diện đẩy Tượng lên biên. Hai cặp Tượng căng lắm là gườm nhau qua dòng sông. Nước chéo vuông của Tượng hình như thay thế tạm các kẻ chéo chữ nhật ông đã bôi xóa. Lòng ông sôi sục năm tháng cũ, các nước cờ cũ, các con cờ cũ vô hình.

E hèm, Tượng không phải là voi? Ông nhớ lại lời thằng cháu. Xưa ông ít dùng Tượng. Cờ ông là cờ toàn công, Pháo đầu thượng sách nên ông xem thường quân Tượng. Nếu là voi sao Tượng không vượt sông lâm trận? Người Trung Hoa sáng tạo ra Tượng Kỳ khi chiến xa (được hình tượng hóa vào con xe) còn chiếm ưu thế tuyệt đối trên chiến trường. Kỵ binh (con Mã) bắt đầu được biết đến ở đời Triệu Linh Vương (nước Triệu), năm 307 trước Công nguyên, khi họ Triệu cải trang phục giống người Hồ để dễ dàng cưỡi ngựa. Thời chiến quốc ấy, làm gì có voi trên mặt trận nào. Qua Đông Hán người Tàu mới gặp voi ở Trung Bộ Việt Nam hôm nay nên bày ra huyện Tượng Lâm. Nếu Tượng Lâm là vùng rừng có voi thì Tượng Quận thời Tần chẳng lẽ lại mang nghĩa một quận tượng trưng trên bàn tiệc thực dân? Khéo bọn thực dân đại quốc chỉ xem khu vực có tổ quốc ông là một cuộc cờ tượng trưng không chừng!

Cũng là Tượng, nhưng sao rắc rối thế. Ông Tư quyết đánh cờ với bốn quân Tượng đến khi nào ông không còn mắc mớ trong lòng nữa mới thôi.

Chỉ tội bà Tư hồn hậu, nhân từ. Nhìn ông chơi cờ một mình mà ruột gan bà xát muối ớt. Xưa bà chẳng quản “Quanh năm buôn bán ở mom sông” để ông “vĩ mô” với thiên hạ, oai hùng riêng trấn muôn trượng một góc trời. Khốn khó hy sinh, cuối cùng đàn con của bà cũng se lông, khỏe cánh tung bay khắp nơi. Ông nghỉ chơi cờ dăm năm, bà hân hoan mấy mùa? Hủ hỉ vào ra, bà chẳng hiểu cờ nhưng ngồi nghe không sót các cuộc luận những ván cờ oanh liệt năm xưa của ông. Hai người, ông cứ nói, bà chỉ ừ. Ấm lòng đến lạ.

Ấy thế mà bây giờ, cứ hoảnh mắt là ông ngồi xuống trường kỷ đẩy tới đẩy lui bốn con Tượng. Bà Tư hốt hoảng: “Hay là có ma cờ? Một đời ông dày vò nó, nay ông đầu bạc răng long, nó quay lại hành ông, biến ông thành một quân cờ”.

***

Xế nay nhà ông Tư có khách xa. Bà Tư dọ hỏi sự tình, trong khi ông chẳng màng, đầu óc tập trung chuyển cờ, miệng nín khe.

– Thưa ông, con là kẻ bại trận cái hôm nhà ông bị cháy…
– Thật may phúc – Bà Tư đỡ lời, nhìn dáng người, xe cộ, bà đoán khách giàu phải biết.
– Con nghiệm ra trong đám cháy và cuộc cờ tiềm năng tố chất của đất đai, con người vùng mình, xứ mình. Khi tích cóp đủ vốn liếng, con về huyện bên mở lối làm ăn dành dụm. Công nhân của con, hơn nửa là người Lạt. Con cháu ông bà cũng tròn chục gắn bó với con đã khá lâu.
– Vậy ra anh là ân nhân nhà tôi.
– Bà nói quá. Không có ông chỉ bảo con đâu thể nên người.

Tình thế vừa đủ lọt lý, ông Tư mới ngước mắt lên gằn giọng:

– Anh lại muốn kiếm chác trong ngôi nhà cổ đã một lần cháy dở này?
– Con tính, khí không phải. Khách thập phương đến Lạt ai cũng háo hức về chuyện đời cờ của ông. Con sẽ sang sửa ngôi nhà, lập một mái đình lợp ngói âm dương nóc tròn ngoài sân, dựng tượng ông ngồi bên bàn cờ đá như trên tiên giới. Đây sẽ là điểm nhấn của toàn bộ khu du lịch mà con đã được cấp phép, bắt đầu thương lượng bồi hoàn, giải tỏa.
– Hai khọm già này sẽ bị tống cổ đi chứ?
– Ấy… ông bà là nhân chứng sống một thời, con đâu dám. Đất xung quanh vẫn của ông. Chẳng việc gì ông bà phải dọn đi đâu. Con sẽ gửi thêm lương thưởng hậu hĩ…

Ông Tư mệt rồi. Ông không buồn nghĩ nữa. Ông đứng dậy nhặt bốn con Tượng và nách cái bàn gỗ sắp mục ra sân. Vòm mai anh đào ưng ửng dưới nắng chiều xuân. Trời đất đẹp lạ lùng mà lòng ông cứ nhói lên nỗi buồn không thể đặt tên là chiến thắng.

Ông Tư ngồi xếp bằng, bệt xuống đất. Bàn cờ nằm hơi nghiêng xuống thung lũng, trên chiếc đôn đá cạnh gốc thông xù xì. Ông dựng bốn con Tượng thẳng lên như bánh xe rồi lơ đãng nới tay. Chiếc ô tô tàng hình vụt lao xuống vực. Ông Tư không cần quân cờ nữa. Đã đến lúc ông có thể chơi trên một bàn cờ chay, hay nói đúng hơn ông lẫn lộn chẳng biết mình là quân cờ hay quân cờ là mình.

Đêm tới. Đám lá thông lập cập trong gió, âm u hát như mong xua đi hơi lạnh cao nguyên bốc lên từ lòng đất. Khách đã ra về từ lâu. Chẳng thấy ông đâu, bà Tư nháo nhác đi tìm khắp nơi. Rồi bất lực, bà hoảng loạn nhắn gọi con cháu kíp tới giúp. Ánh đèn pin loang loáng khắp vườn, tiếng réo kêu nối nhau mất hút. Tinh mơ, hàng chục người suốt đêm quần thảo bở hơi tai hết ba quả đồi và năm cái hụt, đành ngược dốc về nhà.

Ban mai. Gió tung những cánh anh đào rụng đêm qua vào nắng, chấp chới như một đàn bướm hồng. Ông Tư đã hóa đá bên cội thông trăm tuổi. Đúng là tiên ông sống động, hơn cả óc tưởng tượng thương mại sặc mùi tiền của gã đại gia nọ. Bà Tư và đám con cháu sững sờ, không thể tin vào mắt mình.

Ông Tư về với tiên tổ, nhẹ nhàng thanh thoát làm sao. Mong lắm, gương ông sẽ sáng mãi cho cháu con, cho dòng tộc, cho xứ Lạt vạn xuân này. Những cuộc cờ, những quân tướng tượng trưng, đơn giản chỉ là một trò chơi cõi tạm. Được mất có lẽ nằm ở cách chơi, chứ phải đâu là kết cục thắng hay bại rỗng tuếch và gần như vô nghĩa!

[i]Thung lũng Đa Thiện,
Đà Lạt 1.2006[/i]

[b]10. Mã, Tốt phối hợp[/b]
Chúng ta xem 2 thế do Mã, Tốt phối hợp đánh bí đối phương.

[b]Thế 1: Vây địch đến chết.[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Vây địch đến chết
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2ck5/4P4/e8/H8/9/9/4p4/9/9/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. M9.7 P3.1 2. M7/5! P3-2 3. B5-6! Tg4-5
4. M5.7 P2.1 5. B6-5 Tg5-6 6. M7/5 P2-5
7. Tg5-6 P5-8 8. M5.3 }END[/game]
thắng.

[b]Thế 2: Lão Binh lập công.[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Lão Binh lập công
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 5a3/4a4/3k4e/2P6/9/1H7/9/8h/5p3/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. B7.1 Tg4/1 2. B7.1 Tg4/1
/*Tướng không dám lên vì M8.6 sẽ chiếu bí nước sau, Đen không đỡ được.*/
3. M8.7 M9/7 4. B7.1! Tg4-5
/*Tốt Trắng xuống luôn rất đúng, vì nếu 4.B7-6 thì 4…Tg-5 5. M7.5 S5.6, Trắng khó thắng.*/
5. M7.9 }END[/game]
thắng.