Du hí văn chương: Hồng nhạn tề phi – Hình chim hồng nhạn cùng bay

[b]VI. THẾ TRẬN LÊN TƯỢNG VỚI CÁC TRẬN ĐỐI CÔNG CỦA BÊN ĐI HẬU[/b]

[FEN]rheakae1r/9/1c1c2h2/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2E1HC1/9/RHEAKA2R w – – – 17[/FEN]Kiểu chơi này xuất hiện rất sớm trong lịch sử khai cuộc. Người ta dự đoán có thể nó xuất hiện đồng thời với các trận Đơn Đề Mã và Bình Phong Mã, nhưng vì thời xưa nó là loại phòng thủ thụ động nên ít được hâm mộ. Theo đà phát triển, các danh thủ đương đại đã nghiên cứu sáng tạo nhiều phương án trả đòn tích cực nên hiện nay nó được liệt vào loại khai cuộc có nhiều biến hóa phức tạp. Tư tưởng chiến lược của nó là “lấy tĩnh chế động” nên diễn biến một lúc nó chuyển thành Bình Phong Mã, Đơn Đề Mã, Phản Công Mã hoặc Quải Cước Mã nhưng lợi được một nước nhờ đi trước. Xem hình.

Đối phó với trận lên Tượng này, bên đi hậu thường sử dụng các trận Pháo đầu, Pháo Quá Cung, Tiến Tốt hoặc Nhảy Mã. Nói chung cuộc chiến diễn ra rất căng thẳng, quyết liệt và biến hóa phong phú, phức tạp không thua gì trận Tiên nhân chỉ lộ vừa nêu.

Sau đây chúng ta xem qua một số trận thường được các danh thủ sử dụng.

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Thế trận lên Tượng – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. T3.5 P8-5
DIAG{ #2 RED }
/*Cũng có thể 1…P2-5 như ván Hồ Vinh Hoa – Trương Nguyên Khải đã chơi: 1…P2-5 2. M8.7 M2.3 3. M2.3 X1-2 4. X9-8 X2.6 5. B3.1 B3.1 8. S4.5 M8.9 7. X1-4 S4.5 8. X4.5 P5-6 9. P8-9 X2.3 10. M7/8 T7.5 11. B1.1 B7.1 12. B3.1 X9-7 13. P2-1 P8/1. 14. X4.1 X7.4 15. P1.2 P8.5 15. X4-1 M9.7 17. X1-2 P8-7 18. M3/1 P6.1 19. X2/4 X7-5 20. M8.7 M7.8 21. B5.1 M3.4, hai bên đối công, sau Trắng thắng ở nước 43.*/
2. M2.3
/*Cũng có khi người ta chơi 2. M8.7 M8.7 3. M2.3 X9-8 4. X1-2, bây giờ Đen có hai cách:
*Một là 4…M2.1 5. B3.1 P2-4 6. X9-8 X1-2 7. S4.5 X2.4 8. P8-9 X2.5 9. M7/8 X8.4 10. P2-1 X8-2 11. M8.7 B1.1 12. X2-4 B7.1 13. X4.4 P5/1 14. B7.1 T7.5 15. X4-8 P4-3 16. X6.3 P5-6, đối công.
*Hai là 4…X8.8 5. B3.1 X8-7 6. X2-3 M2.3 7. B7.1 X7-8 8. P2-1 B5.1 9. P8.1 X8.1 10. P1/1 M3.5 11. M7.6 B3.1 12. M3.4 M5/3 13. B7.1 P5.4 14. P1-5 P5.2 15. B7.1, Trắng ưu.*/
2. … M8.7
/*Người ta cũng thử nghiệm 2…B3.1 3. B3.1 M8.7 4. M8.7 X9-8 5. X1-2 M2.3 6. P8.4 M3.4 7. P8-3 P2.4 8. P2.4 M4.5 9. M7.5 P5.4 10. S4.5 T7.5 11. B7.1 P5/1 12. X9-8 X1-2 13. B7.1 T5.3 14. B3.1 P2.2 15. X2.4 X2.8 16. P2-5, Trắng giữ thế công, vì sau khi 15…X8.5 17. P5/1 Tg.1 18. M3.2.*/
3. B3.1
/*Trắng cũng thường ra Xe sớm: 3. X1-2, bây giờ Đen có hai cách:
*Một là 3…B7.1 4. B7.1 M2.1 5. M8.7 P2-4 6. P2.2 X9.1 7. X9.1 B3.1 8. B7.1 X9-3 9. X9-6 X3.3 10. M7.6 S4.5 11. X8.4 X3-4 12. M8.6 B5.1 13. P2.2 M1/3 14. X2.1, Trắng ưu.
*Hai là 3…X9-8 4. B3.1 X8.6 5. M8.7 X8-7 6. X2-3 M2.1 7. B7.1 X7-8 8. X3-2 X1.1 9. X9.1 X1-4 10. M3.4 P5.4 11. M7.5 X8-5 12. M4.3 X4.4 13. S4.5 X5-8 14. X2-4 S4.5 15. B9.1 P2.4 16. X9.2, Trắng ưu.*/
3. … X9-8
4. X1-2 X8.6
5. M8.7 X8-7
/*Ván Mạnh Lập Quốc – Chu Quí Bảo đổi lại: 5… B3.1 6. M3.4 X8/2 7. P8/1 M2.3 8. P8-3 M3.4 9. M4.6 X8-4 10. X9-8 P2-3 11. P2-3 B3.1 12. B7.1 P3.5 13. P3-7 P5.4 14. S4.5 T3.5 15. X8.3 P5/1 16. X2.7 M7/5 17. X8-5 P5/1 18. X5-4, Trắng ưu.*/
6. X2-3 M2.1
/*Đen còn các khả năng:
*Một là 6…P2-3 7. B7.1 X7-8 8. X3-2 B3.1 9. M7.8 B3.1 10. T5.7 B5.1 11. T7/5 B5.1 12. M8.6 P5.4 13. S4.5 M7.5 14. M6.8 M2.1 15. M8.6 M5/4 16. P8-6 S4.5, cân bằng.
*Hai là 6…B3.1 7. P2.2 P2-3 8. P8.6 S4.5 9. X9-8 P5-4 10. P8/1 P4-2 11. X8.7 P3-6 12. B7.1 B7.1 13. B3.1 X7/2 14. B7.1 X7-3 15. M3/5 M2.3 16. X8/3 M7.6 17. P2.1, Trắng còn chủ động.
*Ba là 6…M2.3 7. B7.1 X7-8 8. P2-1 B5.1 9. M3.4 B5.1 10. B5.1 M3.5 11. M4.3 P5.3 12. S6.5 X8-3 13. B3.1 M5.6 14. B3-4 M6.8 15. M7/6 S4.5 16. B1.1 P2-4, Đen có thế hơn.*/
7. B7.1
/*Trắng có thể chơi: 7. S4.5 X1.1 8. B7.1 X1-4 9. B9.1 X4.5 10. P8-9 X4-3 11. X9-8 P2-3 12. X8.2 B3.1 13. P2.2 M1.3 14. M3/1 X7.6 15. B7.1 P3.2 16. B3.1 P3.3 17. P9-7, Trắng có thế hơn.*/
7. … X7-8
8. X3-2 X1.1
9. M3.4
/*Trắng có thể đổi lại 9. X9.1 X1-4 10. M3.4 P5.4 11. M7.5 X8-5 12. M4.3 X4-5 13. S4.5 X5-8 14. X2-4 S4.5 15. B9.1 P2.4 16. X9.2, Trắng còn chủ động.*/
9. … X1-6 10. P8.2 X8/2
11. B3.1 X8-7 12. P2-4 X6-4
13. S4.5 P2-3 14. X9-8 B3.1
15. T7.9 B3.1 16. T9.7 M1.3
}END[/game]
[b]=+[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Thế trận lên Tượng – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. T3.5 P8-4 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9-8
DIAG{ #4 RED }
/*Đen có hai khả năng khác:
*Một là 3…B7.1 4. P2-1 M2.1 5. B9.1 P2-3 6. M8.9 X1-2 7. X9-8 P4.5 8. P8-7 X2.9 9. M9/8. X9-8 10. X2.9 M7/8 11. B3.1 B7.1 12. T5.3, đổi các Xe hai bên cân bằng dễ hòa.
*Hai là 3…M2.1 4. B3.1 P2-3 5. M8.9 X1-2 6. X9-8 X2.4 7. P8-7 X2-8 8. B9.1 T7.5 9. S4.5 S6.5 10. X8.4 B7.1 11. P2-1 X9-8 12. X2.5 X8.4, cân bằng.*/
4. P2.4 B7.1
5. P2-3 M2.1
/*Nếu Đen đi 5…T7.5 8. X2.9 M7/8 7. B7.1 M2.1 8. M8.7 X1.1 9. X9.1 X1-6 10. X9-6 S8.5 11. P3-7 M8.7 12. X5.5 P2-3 13. M7.8 M1.3 14. X6-7 P3-1 15. X7-6, Trắng ưu hơn.*/
6. P8.4 B3.1
7. M8.9 P4.5 8. X2.9 M7/8
9. M3/2 B1.1 10. X9.1 P2-4
11. X9-4 X1-2 12. X4.4 Pt/4
13. P3-6 X2.3 14. P6.3 M8.7
15. X4-6 X2/1 16. P6/1 S6.5
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Thế trận lên Tượng – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. T3.5 B3.1
2. P8-7
DIAG{ #2 BLUE }
/*Trắng có thể chơi 2. B3.1 M2.3 3. M2.3 P8-5 4. M8.7 M8.7 5. P8.4 B5.1 6. X9.1 X9-8 7. X1-2 X8.8 8. X9-6 B1.1 9. X6.5 X1.3 10. M3.4 M7/5 11. X6-7 P5-8 12. P2.5 X8.3 13. P2-8 T3.5 14. M4.6 M5/3 15. Pt-5 Mt/1 16. X7-5, Trắng ưu.*/
2. … M2.1
/*Đen có hai khả năng khác:
*Một là 2…T3.5 3. M8.9 M2.3 4. X9-8 X1-2 5. X8.4 M8.7 6. B3.1 P8-9 7. M2.3 X9-8 8. X1-2 X8.6 9. P2-1 X8-7 10. X2.7 M3.4 11. X8-6 M7/5. 12. X2/5 M5.3 13. P7-6 X7-9 14. M3.2 P2.5 15. M2.3 P9-6 16. X2.5 S4.5 17. P1-2, Trắng ưu.
*Hai là 2…T7.5 3. M8.9 M2.3 4. X9-8 M3.4 5. M2.3 X1.1 6. S4.5 X1-6 7. B3.1 M8.9 8. P2.4 S6.5 9. P2-5 B9.1 10. B5.1 M4.6 11. M3.4 X6.4 12. B5.1 M9.8 13. B7.1 T3.1 14. B7.1 T1.3 15. M9.7 M8.7 18. P7.3 Tg-5 19 M7.5 T5.3, hai bên đối công, Đen tập trung quân một cánh có thể phản đòn nguy hiểm.*/
3. M8.9 X1-2 4. X9.1 P8-4
/*Đen cũng hay chơi 4…P8-5 5. X9-4 M8.7 6. X4.3 P5.4 7. S4.5 P5/2 8. M2.4 X9-8 9. B7.1 T3.5 10. B7.1 T5.3 11. M4.5 T7.5 12. X1-4 S4.5 13. B9.1 X8.6 14. X4-8 B7.1, hai bên đối công.*/
5. M2.3
/*Nếu Trắng chơi 5. X9-6 S4.5 6. X6.3 M8.7 7. B9.1 T3.5 8. P7-8 X2-3 9. M2.3 X9-8 10. X1-2 X8.6 11. B3.1 P2/1. 12. S4.5 M1.3 13. P2-1 X8-7 14. P1/1 M3.5 15. P1-3 X7-8 16. X6-4 P2-1 17. B5.1 X6/1 18. M3.4 M5/3, hai bên đối công.*/
5. … M8.7 6. B3.1 X9-8
7. X9-6 S4.5 8. X1-2 X8.6
9. P2-1 X8-7 10. P1/1 T3.5
11. B9.1 P2-3 12. S6.5 X2.7
13. P1-3 X7-6 14. P7/1 P3.4
15. X6.1 X2-4 16. S5.6 P3-2
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Thế trận lên Tượng – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. T3.5 M8.7
DIAG{ #2 RED }
/*Đen có thể chơi 1…M2.1 2. M8.7 B3.1 3. B3.1 P2-3 4. X9-8 X1-2 5. P8.4 P8-4 6. P2.4 M8.7 7. M2.3 T7.5 8. M3.4 X9-8 9. M4.5 P3.4 10. X1-2 S4.5 11. M5.3 P4-7 12. B5.1, Trắng ưu.*/
2. B7.1 P8-9
3. M2.3 X9-8 4. X1-2 X8.4
5. P2-1 X8-2 6. P8.5 P9-2
7. M8.7 B7.1 8. X2.6 T3.5
9. X2-3 X1.1 10. M3/5 X1-8
11. M7.6 X2-4 12. X9-8 M2.4
13. M5.7 P2-4 14. X8.8 X8-7
15. P1.4 X7-8 16. P1/2 P4.3
}END[/game]
[b]+=[/b]
Ván cờ tiếp tục: 17. M7.6 X4.1 18. X3.1 X4.1 19. X8-7 B5.1 20. X3/1 M4.6 21. X7/2 X4-5 22. X3-4, Trắng ưu.

Cờ Tướng là môn thể thao có từ lâu đời và được coi như viên ngọc quí trong kho tàng văn hóa – thể thao của Trung Quốc và Việt Nam. Trong truyền thuyết hai nước đã có tích Đế Thiên – Đế Thích chơi cờ ở cõi trần. Ngay ở di tích đền Cuông cửa Hiền (Nghệ An) có hòn đá phẳng lỳ trên bờ biển được gọi là bàn cờ Tiên. Trên dải đất Lam Hồng còn nhiều nơi có bàn cờ tiên như vậy. Ngay ở quê tôi, dẫy Rú Găm cũng có đền thờ và vì vậy, không nói quá khi cho rằng Nghệ An cũng là một quê hương lớn của thú chơi cờ này. Hàng năm vào dịp Tết Nguyên đán hay lễ hội các đền nếu tổ chức giải thể thao, thế nào cũng có môn cờ Tướng. Môn ấy người xem đông nhất và cũng thường sinh chuyện nhất. Tôi đã chứng kiến nhiều người và nhiều trường hợp mê cờ Tướng đến cười ra nước mắt.

Anh Ngô Hưng Tuấn, giáo viên cấp ba trường Nghi Lộc là một ví dụ. Anh không những ham đánh cờ mà còn biết danh nhân, lịch sử môn này, không những biết các kỳ thủ trong huyện, trong tỉnh, hội cờ Việt Nam mà cả ở Trung quốc. Vừa cầm chén trà lên anh đã thao thao: “Hiện nay ở Trung Quốc có 8 đại kiện tướng. Nhưng nổi tiếng nhất là Dương Lân (Quảng Đông). Ông sinh năm 1925, lúc 6 tuổi đã nổi danh quê nhà. Năm 1977, ông dành được giải quán quân trong khải thi đấu cờ Tướng theo lời mời giữa Trung Quốc, Philippines, Malaysia, Hồng Kông”. Anh cứ thế vanh vách những hội viên cờ Việt Nam như kể tên các thầy giáo trong Hội đồng nhà trường của mình. Thế nhưng tôi hỏi các nhân vật chính trị, những cầu thủ bóng đá nổi tiếng hay phim ảnh hiện nay, anh lại biết rất mù mờ.

Anh Tuấn nhịn đói khi đánh cờ là chuyện thường. Nhà anh không ai nói gì, vì chính ông cụ thân sinh ra anh ông Ngô Nhung – còn mê si cờ hơn thế. Người ta kể, có một lần bà Nhung bảo ông phơi thóc để bà đi gặt. Gần trưa chẳng may ông Châu Chấp đến chơi. Vốn đang ức ván cờ thua cách đây hai hôm, ông Nhung lấy hũ rượu thuốc ra đãi bạn và chơi ngay. Đánh được vài ván bỗng trời nổi giông. Đang có nước hay, ông Nhung chạy ù ra sân lấy rơm nút cửa cống cho lúa khỏi trôi, rồi tiếp tục đánh, nào ngờ khi về thấy nước tràn sân, lúa lép nổi lều bều còn hạt chắc chìm nghỉm. Ngày lễ Tết ông thường lang thang lên Nghi Mỹ, Nghi Đồng hoặc ra Nam Thành quê tôi để đánh cờ người. Đến nơi xa lạ, nếu thắng thì người ta đố kỵ, gây sự, nếu thua thì buồn rầu về nhà cứ như người mất hồn.

Ngay ở quê Nam Thành, tôi vẫn thấy thú chơi cờ cuốn hút cả người lởn trẻ con. Cố Thẩm và cố Diễn Pháp chơi ván cờ kéo dài từ chiều hăm chín tết đến chiều mồng hai, mà chỉ có hoà! Anh Hoàng Liễu, Hoàng Hôn chơi cờ mỗi ván chỉ dăm phút. Bàn cờ hầu nhu vẫn còn nguyên quân mà tướng bí chịu thua. Hai cha con ông Thẩm đánh cờ, cha thường hay khoan, con giao “hạ tịch bất hồi” người cha đống ý. Thế nhưng đi lớ ngớ thế nào người cha mất đứt con xe. Tiếc quá ông đành nài nỉ xin lại, nhưng người con vẫn kiên quyết thực hiện lời cam kết. Ông bèn chửi trong rơm rớm nước mắt: “Đồ bất hiếu, tau nuôi mi hết lòng mà mỗi con cờ cũng tiếc!”.

Khi tôi đi bộ đội về, sức yếu không làm gì ra tiền, anh Ngô Tuấn bày cho mấy nước cờ thế. Trong khi đang chờ giấy báo đại học, tôi bèn nghĩ mẹo đem xuống ga Si thách đấu. Chỉ ba thế cờ tàn đó mà tôi vẫn kiếm được tiền, đủ để đi tàu xe, nhập trường. Có gì đâu, tôi cứ bày ra, người đợi tàu cần giết thời gian, lại nghĩ mình cao cờ dễ ăn 10 nghìn đồng bên hăm hở nhận đấu. Chi cần thấy anh ta cấm con cờ nào đi đầu tiên là tôi biết mình phải xin thua hay tiếp tục.

Bẵng đi mấy năm, năm nay quê tôi lại tổ chức đánh cờ người. Cờ người thì vui lắm, ngay từ bây giờ đã tuyển quân ngồi sân cờ, từ lớp nam thanh nữ tú rồi may áo đồng phục và thuê thợ khắc chạm con cờ cho đẹp, kẻ sân, làm chòi cho cầm chịch ngày vui. Quê tôi vừa mới đám tang tiễn người cầm chịch mấy chục năm nay – Thấy giáo Thuyết, và đám tang ấy cũng dài nhất làng. Nay đang tính chuyện mời chị Dung (quê xã Trung Thành), người đàn bà duy nhất huyện Yên Thành cao cờ có đủ tư cách cầm trịch).

Mùa xuân, mùa của thơ ca nhạc hoạ, lại nhớ đến câu làm trai tài hoa phải đủ: “Cầm, kỳ, thi, họa”. Mong nét đẹp văn hoá này không chỉ vui chơi trong ngày Tết mà còn được bảo tồn và phát huy.
[img]xq394-0.jpg;center;Gian hàng cờ thế ở chợ Viềng[/img]

Đây là thói quen của Nguyễn Văn Bích. Anh đã từng chơi cờ từ sáng đến đêm ở nhà Bùi Khang. Khoảng 2 giờ thì Bích hết tiền. Khang thấy muộn quá rồi bảo Bích ngủ lại. Sáng hôm sau, anh đèo Bích ra hàng phở ăn sáng, uống cà phê rồi cho Bích hai chục nghìn để về. Bích cầm tiền ra ngay đầu phố, chơi cờ đến trưa thì hết nhẵn. Bạn cờ cho anh năm nghìn để đi xe ôm. Đi đến cuối phố anh lại sà vào một sới cờ khác, chơi 2000 đồng / ván. Thua hai ván, còn 1000 đồng anh lại rủ người ta chơi nốt 1000 đồng. Chỉ mười phút sau, anh sạch túi. Và bây giờ anh mới “yên tâm” hể hả ra về.