Du hí văn chương: Hồng nhạn tề phi – Hình chim hồng nhạn cùng bay

Đơn giản nhất là phải biết ghi biên bản một cách thành thạo, lắm lúc phải ghi rất nhanh bởi thời gian hối thúc, ghi chậm lắm khi thua oan ván cờ, mà phải ghi cả nước đi của mình lẫn nước đối phương, còn phải ghi rõ ràng, chính xác, ghi đủ chứ không được ghi thiếu nước nào, nếu sai sót là bị trọng tài phạt lỗi liền mà cứ mấy lỗi là bị xử thua ván cờ.

Kỳ thủ phải biết sử dụng đồng hồ cờ, tay nào đi quân tay đó bấm đồng hồ. Phải biết phân phối thời gian của cả ván đấu như thế nào cho hợp lý, giai đoạn nào phải tranh thủ bấm nhanh để dành thời giờ cho những nước gay cấn phải nghĩ lâu. Tay đi quân nhưng mắt phải liếc đồng hồ, cả đồng hồ mình lẫn đồng hồ của đối phương nếu không thì “rụng cờ” lúc nào không hay, thế là bao công sức bỏ ra thành công cốc!

Kỳ thủ phải biết đứng ngồi ngay ngắn, biết cư xử thân thiện hòa nhã với đối thủ, biết bắt tay và nhìn thẳng vào mặt đối thủ mỉm cười trước lúc bắt đầu ván cờ và cũng phải biết chìa tay ra cho đối thủ khi công nhận mình thua. Kỳ thủ không được đụng tới thuốc lá, không nhai nhồm nhoàm khi đang đánh cờ, biết sắp lại quân ngay ngắn khi kết thúc ván cờ và dọn dẹp tất cả chai hay ly cốc mà mình “giải khát” trong lúc thi đấu… Những chuyện ấy tuy nhỏ nhưng nếu không làm tốt thì bị mọi người đánh giá là kẻ “thiếu văn hóa”.

Kỳ thủ phải biết “học ăn, học nói, học gói, học mở”, mà phải học tỷ mỉ, từng ly từng tí một chứ không phải học lớt phớt tùy tiện đâu.

Học ăn là học cách ăn quân bắt quân thế nào cho đúng luật, phải suy nghĩ chín chắn, đã chạm tay vào quân nào là đi quân đó, nếu chạm quân đối phương thì phải ăn quân đó chứ đừng có kiểu chạm rồi thụt tay lại, vừa phạm luật vừa tỏ ra hèn nhát. Học cách ăn rồi lại phải học cách không ăn, tức là không “ăn gian”.

Học nói là nói cho đúng, cho chuẩn, lúc nào thì nên “thưa thốt”, khi mô thì nên “dựa cột mà nghe”. Tỷ như khi quân cờ bị lệch hay bị đổ thì phải nói thật rõ ràng, rành mạch và đủ âm lượng để cả trọng tài và đối thủ nghe rõ “tôi sửa quân” chứ đừng có ấp a ấp úng, hoặc cứ “ngậm hột thị” mà sửa thì sẽ bị phạm vào luật chạm quân. Ấy là chưa nói đi thi đấu quốc tế mà không rành chút đỉnh tiếng Anh thì gay, nhất là khi cần trình bày một vấn đề gì đó với trọng tài hay đối thủ của mình, không lẽ cứ giuơng mắt ếch ra hay hoa chân múa tay chỉ trỏ lung tung. Vả lại tại các giải quốc tế còn nhiều thứ người ta thông báo như điều lệ giải, giờ tàu xe, địa điểm ăn ở… Đã từng có chuyện cả một đội cờ phải nhịn đói vì không nghe được lời chỉ dẫn địa điểm ăn cơm, khi mò tới nơi thì nhà ăn đã đóng cửa từ hồi nào…

Khi định thắc mắc hay khiếu nại thì cũng phải suy nghĩ cho chín chắn. Tỷ dụ muốn đề nghị hòa cờ sau 50 nước không ăn quân thì phải đếm cho chắc, chứ nếu trọng tài đếm mãi mà thấy mới có 45 nước thì sẽ phạt người khiếu nại bằng cách tăng cho đối phương thêm 5 phút, mà ai cũng biết là ở cuối ván cờ khi thời gian đã cạn thì việc tăng này cũng xấp xỉ như “biếu không” cho đối phương ván cờ.

Kỳ thủ bây giờ không thể “mù” vi tính, bởi mù vi tính thì cũng coi như mù chữ, mà bạn cứ tưởng tượng xem nếu mù chữ thì tình hình sẽ nguy hại như thế nào. Vi tính ngày nay là công cụ làm việc thường nhật của mỗi con người văn minh, đối với kỳ thủ thì còn cần hơn thế nữa bởi trong máy vi tính có hàng loạt các chương trình cờ tân tiến để bạn có thể luyện tập, có mạng internet để bạn theo dõi tin tức, theo dõi các giải cờ diễn ra khắp nơi và trực tiếp đấu cờ hoặc giao lưu với kỳ hữu trên khắp thế giới.

Trong một thế giới sôi động và ngày càng tràn ngập công cụ lao động cũng như giải trí ở dạng trí tuệ, những kiểu chơi giản dị thủa xưa như đánh khăng, đánh đáo, chơi bi chơi ô ăn quan…ngày càng biến mất thay thế vào đó là những màn hình với những trò games điện tử tốc độ chóng mặt, ánh sáng chói chang. Rồi nhịp sống gấp gáp: lên tàu, xuống xe, lên máy bay, phóng honda… phải ăn thức ăn nhanh, uống nước trong chai trong hộp, phải ở khách sạn, chờ đợi ở nhà ga, phải tiếp xúc với không biết bao nhiêu giấy tờ, thẻ, phiếu… con người rời khỏi khung cảnh thanh bình, yên ả, chậm rãi để lọt thỏm vào vòng xoáy công nghiệp, thì kỳ thủ phải tinh thông một vấn đề khác: làm thế nào để đảm bảo sức khỏe và sự thăng bằng trong cuộc sống của mình.

Kỳ thủ hiện nay còn phải biết tự tính các loại hệ số của mình để biết sau mỗi ván vị trí của mình ở đâu, sẽ phải gặp các đối thủ nào để chuẩn bị sẵn tư liệu về các đối thủ đó mà nghiên cứu tìm hiểu trước. Phải biết mình thắng giải này thì hệ số elo của mình sẽ tăng được bao nhiêu để phấn đấu đạt đủ điểm cho các danh hiệu Kiện tướng, Đại kiện tướng hay chí ít cũng là kiện tướng Fide. Tóm lại là mỗi kỳ thủ hiện nay đều phải biết sử dụng công nghệ thông tin, phải biết làm việc với những công thức toán học và có óc phán đoán tốt.

Điều đó nếu nói với các thế hệ kỳ thủ cũ, nhất là với các bậc cha chú thì nghe ra thật là “rối như tơ vò” , thế nhưng với lớp trẻ ngày nay thì chỉ cần một chút chăm chỉ tối thiểu là đều có thể nắm bắt được. Cũng giống như chụp hình kỹ thuật số hay chơi trò chơi điện tử mà thôi!

Tuy nhiên có một điều cần phải hiểu rằng, cờ ngày nay không phải là một trò chơi đơn thuần như xưa kia các cụ ta cứ nhẩn nha,ung dung. Cờ ngày nay là cuộc đấu rất chặt chẽ và nghiêm chỉnh, nó đòi hỏi một nhận thức sâu sắc, một khoa học trong nghiên cứu và luyện tập, một tác phong theo kiểu công nghiệp, một đầu óc logic và rất thực tiễn thì mới theo kịp được.

Tất cả những gì lớt phớt theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” không chóng thì chày chỉ tổ mang lại thất bại mà thôi. Cả thế giới này đều vậy. Mỗi khi thi đấu các đoàn đều có những thầy giỏi , có trợ lý, y sĩ, bác sĩ, nhà tâm lý… đi cùng. Không phải họ đi chơi đâu, họ đi để làm việc cật lực đấy. Thành tựu trong cờ ngày nay gắn liền với nhiều yếu tố và mỗi một sự thành công tên đấu trường quốc tế là một sự cạnh tranh hết sức quyết liệt, nhất là ở các giải người lớn (thực ra thì ngay ở các U16, U18, U20 cũng đã quyết liệt lắm rồi, cứ xem mấy năm nay Việt Nam ta có giành được huy chương ngon ơ tại các giải trẻ như những năm về trước đâu).

Rõ ràng là thế giới đang chuyển động, thể thao cũng đang chuyển động, đòi hỏi chất lượng kỳ thủ ngày một cao hơn, chuyện đó cũng dễ hiểu bởi vậy các “thầy cờ” hãy cung cấp kiến thức, thông tin đầy đủ hơn nữa cho các học trò của mình để mau chóng thích ứng với thời đại mới, bước tiến mới của thể thao trí tuệ thế giới.

Các bạn có thể xem lại phần nguyên lý chơi cờ trong các cuốn sách đã xuất bản như [i]Cẩm nang cờ Tướng[/i] (Trần Tấn Mỹ, Lê Thiên Vị, Phạm Tấn Hòa, Quách Anh Tú), [i]Cờ Tướng – Những vấn đề cơ bản[/i] (Lê Uy Vệ, Nguyễn Tấn Thọ) hoặc trong các bài đã đăng.

Để minh họa cho điều trên chúng tôi chọn ngẫu nhiên một ván thi đấu tại Giải vô địch cờ Tướng đồng đội toàn quốc 1998 tại Bà Rịa – Vũng Tàu. Ván cờ của Trịnh A Sáng (đi trước thắng) Trần Quang Nhật như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Trịnh A Sáng (thắng) Trần Quang Nhật
RED Trịnh A Sáng;;;
BLACK Trần Quang Nhật;;;
RESULT 1-0
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
3. X1-2 B7.1 4. X2.6 M2.3
5. B7.1 S4.5 6. M8.7 M7.6
7. P8.2 B7.1 8. X2-4 B7.1
9. M3/5 M6/4 10. X4/2 P8.7?
DIAG{ #10 BLACK POPUP }
/*Sau 10 nước khai cục, Trần Quang Nhật thể hiện rõ là “không thuộc bài”. Nước thứ 5 cần đi [b]5… T3.5[/b], nước thứ 10 nhất thiết phải đi [b]10… P2.1[/b]

Ở nước thứ 5 nếu không lên Tượng thì khi [b]B7.1[/b] dù chơi cách nào bên Đen cũng kém phân. Nước thứ [b]10… P2.1[/b] được các tác giả Trình Minh Tùng, Đỗ Cảnh Minh, Cát Duy Bồ trong [i]Pháo loại bố cục đại toàn[/i] dành hẳn một lời bình: Đen lên Pháo bên phải phòng Trắng [b]P8.2[/b] bắt Mã là nước đi chính xác.*/
11. P8.2 M4/3 12. M7.6 Ms.5?
}END
[/game]

Lên Mã đầu làm tắc toàn bộ cánh phải, vi phạm nguyên tắc khai cục, dẫn đến thua cờ.

Vậy nên tính toán lựa chọn nước nào?

Cần khai triển thoáng các quân, liên tục tranh tiên. Có thể xét các phương án sau: [b]12… B3.1; 12… X8.2; 12… X8.8, 12… T3.5[/b].

Xét một cách sơ bộ thì [b]12… T3.5[/b] tuy mở thoáng cho Xe góc phải nhưng không hiệu quả vì Trắng còn nước [b]P5-6[/b] đuổi Xe, mặt khác [b]T3.5[/b] còn làm tắc hẳn Mã ở lộ 3. Nước [b]12… X8.8[/b] đợi [b]13. X9.1[/b] thì có thể tiến Tốt xuống, nhưng nếu [b]13. X9.2[/b] thì không tác dụng. Bây giờ chúng ta xét hai phương án đầu:

Nếu 12… B3.1 thì Trắng có hai cách đi:
*13. B7.1 Mt.4 14. B7-6 M3.2 đối công quyết liệt
*13. M6.7 X8.4 14. P8-5 Mt.5 15. P5.4 T3.5 16. X9-8 X8/1 17. X8.7 X8-5 đối công.

Nếu 12… X8.2 thì có thể:
13. M6.5 Mt.5 14. P8-5 T3.5
15. X9-8 X8-6 16. X4.3 P2-6
17. X8.8 P8/8
cờ chưa đến nỗi hỏng.

Trong thi đấu nhỡ gặp phải bài bản chưa thuộc thì phải tuân theo các nguyên tắc. Đã không thuộc bài lại không theo nguyên tắc thì dễ thua cờ. Cần rút kinh nghiệm cho các trận đấu sau này.

[b]Lưu ý của Bạn cờ:[/b]
*Cuốn sách đề cập trong bài [i]Cẩm nang cờ Tướng[/i] (Trần Tấn Mỹ, Lê Thiên Vị, Phạm Tấn Hòa, Quách Anh Tú) đã được chúng tôi phát hành (với sự cho phép của các tác giả) kèm với phần mềm CCW. Bạn có thể lấy trong phần download.
*Một số ván cờ thế trong cuốn [i]Cờ Tướng – Những vấn đề cơ bản[/i] (Lê Uy Vệ, Nguyễn Tấn Thọ) đã được đưa vào Cơ sở dữ liệu cờ thế (puzzle). Bạn có thể xem online hoặc download.

Related Posts

Kỳ thủ ngày nay phải biết rất nhiều thứ

Nguyễn Thành Bảo

Thuộc bài và nắm vững nguyên tắc

Để lại một bình luận Hủy