Du hí văn chương: Hồng nhạn tề phi – Hình chim hồng nhạn cùng bay

[b]Thưa ông, cờ vua trong thời gian gần đây đang được rất nhiều người quan tâm, nhất là khi Lê Quang Liêm đạt chuẩn đại kiện tướng. Đó là thành công của những người làm cờ vua TP.HCM?[/b]

[img]xq608-0.jpg;right;Quang Liêm (trái) ở ván đấu đầu tiên với kỳ thủ đến từ Singapore trong khuôn khổ HDBank Open Cup 2011[/img]
Đúng là cờ vua TP.HCM được xem như thành công với Lê Quang Liêm. Nhưng cũng phải nói rằng, Liêm có được thành công hôm nay chủ yếu là nhờ gia đình của em ấy. Nếu chỉ trông vào tiền nhà nước thì e rằng khó có một Lê Quang Liêm như ngày nay.

[b]Ông nói vậy, chẳng lẽ làng cờ thành phố không có lối thoát?[/b]

Cờ vua TP.HCM được coi như mạnh nhất nước nhưng nói chắc chẳng ai tin, chúng tôi còn không có cả một trung tâm để dạy cờ, huấn luyện. Tôi mới hay tin, vừa có chủ trương cho bộ môn cờ vua của TP.HCM một tầng tại ngôi nhà ở Phan Văn Đạt (quận 1) để làm trung tâm cờ. Mới là chủ trương thôi mà ai cũng mừng “hết lớn” rồi.

[b]HDBank Open Cup 2011 lần này được coi là lớn nhất trong năm và cũng có giải thưởng cao nhất, đó phải chăng cũng là một cách làm mới?[/b]

Từ trước đến giờ cứ nghĩ làm chuyên môn tốt là được, nhưng đóng cửa đánh cờ với nhau chẳng ai biết thì làm sao mà có tiền phát triển, làm gì có ai thèm tài trợ. Ai cũng nói môn này là môn trí tuệ nhưng để quảng bá trí tuệ Việt Nam thì cũng cần phải có tiền chứ không thể chỉ bằng lời nói. Từ trước tới nay, nhà tài trợ toàn là những người yêu cờ, họ giao cho “cục” tiền rồi chúng tôi tổ chức giải, họ chẳng buồn đòi hỏi gì. Nhưng đó không phải là cách làm lâu dài. Lần này được HDBank nhúng tay vào, chúng tôi học được nhiều điều trong công tác tổ chức tuyên truyền.

[b]Khi nhìn Lê Quang Liêm, nhiều người lạc quan nói rằng, làm vận động viên (cờ vua) giờ giàu lắm?[/b]

Danh hiệu của các kỳ thủ rất oai, nào là đại kiện tướng, kiện tướng quốc tế… nhưng nói thật, chỉ là vài người thôi. Ở Việt Nam, gia đình Liêm phải đầu tư nhiều lắm anh mới có thể nổi bật được như vậy. Tiền lương, đẳng cấp và nhiều thứ linh tinh khác các kỳ thủ chỉ ở khoảng từ 7 – 15 triệu đồng/tháng thôi.

[b]Vậy thì “chơi cờ” thì cũng phải trông nhiều thứ lắm mới đủ sống?[/b]

Đúng. Tôi chưa thấy kinh doanh cờ mà có lãi. Từ Hoàng Thông sống được khi dạy cờ là nhờ công ty mẹ. Vietchess năm nay hoạt động nhưng đến giờ mới chỉ ở giai đoạn giảm lỗ. Chơi cờ mà không được gia đình hỗ trợ, không tài năng xuất sắc thì không thắng nổi ở các giải quốc tế. Hỏi thử mấy người được như Liêm hay Trường Sơn. Nhưng dù sao nhờ thành công của Sơn và Liêm mà nhiều tờ báo quốc tế như New York Times, The Christian Science Monitor và một số báo điện tử của châu Âu đưa tin, viết bài. Từ đó, chúng tôi đi xin tài trợ cũng dễ hơn, các gia đình có con chơi cờ cũng thấy không phải là không có lối ra. Nhưng cũng nói thật môn cờ vẫn còn là môn bao cấp từ nhà nước mà đã là bao cấp thì…

[b]Cảm ơn ông.[/b]

Trong cờ Tướng, phần kết thúc ván đấu được gọi là tàn cuộc. Ở giai đoạn này chúng ta đã quen thuộc với các dạng thông thường như “Tàn cuộc thực dụng”, “Tàn cuộc tự nhiên” (tức là phần cuối của các ván thực đấu), “Bài cuộc” (dạng cờ tàn mà trong đó vị trí của các quân được sắp đặt sẵn để tìm cách phá giải, nếu sâu sắc, phức tạp hơn thì còn gọi là cờ thế). Sau cùng, có một loại cờ tàn mà các quân được bố trí thành hình các chữ, các hình thế đẹp mắt người Trung quốc vẫn gọi là “du hí văn chương”. Thể loại này khá thú vị, tuy nhiên, do yêu cầu phải bố trí gò bó theo hình thế nhất định nên một phần nào bị giảm sút đi sự thâm thúy về chuyên môn.

Trong bài này, mời các bạn giải – thưởng thức một số ván thuộc thể loại trên trích từ tập “Trung Quốc Tượng kỳ thú vị cuộc” của tác giả Thù Quốc Lương.

[b]Ván 1: MÃ TỰ CUỘC (cuộc hình chữ Mã)[/b]
Trắng đi trước thắng.
[game solutionday=7]
FORMAT WXF
GAME MÃ TỰ CUỘC (cuộc hình chữ Mã)
RED Trắng
BLACK Đen
RESULT 1-0
FEN 9/2HkaP3/2H2a3/2P2r3/2c2C3/2ppRRpp1/7p1/1rhKEA1c1/7h1/5AE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. B4-5 S6/5 2. X5.4 Tg4.1
3. B7-6 X6-4 4. P4-6 X4-6
5. X5-6 Tg4/1 6. Ms/5 Tg4/1
7. M5.6 Tg4-5 8. M6.4 Tg5.1
9. M4/3 X6/1 10. M7/6 Tg5/1
11. M6.4 Tg5-4 12. M4/6 Tg4-5
13. X4.5 }END[/game]

Chúng ta đã biết mục đích tối hậu của ván cờ là chiếu bí Tướng đối phương. Muốn làm được việc đó trước hết phải biết rõ đặc điểm, thực lực và cách sử dụng từng loại quân trên bàn cờ. Vì có hiểu rõ và biết cách sử dụng chúng thì mới phát huy đầy đủ tác dụng của chúng khi giao đấu. Đối với những người mới học cần phải hiểu rõ đặc điểm, tính năng và tác dụng của 7 loại binh chủng khác nhau trên bàn cờ.

Chơi cờ thì ai cũng biết đi quân, nhưng người cao cờ với thấp cờ khác nhau ở sự hiểu biết tính năng, tác dụng và cách sử dụng các loại binh chủng. Vì vậy người mới học cần thấm nhuần nội dung các đặc điểm, thực lực và cách sử dụng này thì mới có thể tiến xa được.

Chúng ta lần lượt tìm hiểu.

[b]I. Đặc điểm, thực lực và cách sử dụng các quân[/b]

[b]Tướng[/b]

[b]Đặc điểm[/b]
Tướng hoặc soái là quân cờ chủ chốt nhất, là tiêu chí để quyết định thắng thua. Tướng hoặc soái không được quyền rời khỏi “cung tướng”, không được quyền nhìn thấy mặt nhau trên một trục lộ. Tất cả các quân khác trên bàn cờ đều có thể để cho quân đối phương ăn mất, hoặc chủ động đút cho quân đối phương ăn (hy sinh). Nhưng đối với Tướng thì không thể được. Tất cả các quân khác, hai bên đua nhau tiêu diệt, đó là công cụ hay biện pháp để giành ưu thế, nhưng đối với Tướng thì đó là mục tiêu giành thắng lợi cuối cùng.

[b]Thực lực[/b]

Căn cứ vào toàn cục ván đấu mà nói thì Tướng (Soái) là quân quan trọng nhất không thể để đối phương ăn mất. Như vậy [b]Thực lực[/b] của nó rất lớn, vì mất nó thì thua ván cờ. Thế nhưng trong thực tế thì năng lực chiến đấu của Tướng không đáng kể, nó đứng trong “cung Tướng” là nơi chịu nhiều “đường tên, mũi đạn”, nó hành động chậm chạp và tối đa chỉ khống chế được 4 điểm. Do đó khi ở giai đoạn khai, trung cuộc, [b]Thực lực[/b] của Tướng không bằng một con Tốt đã qua sông. Chỉ khi vào giai đoạn tàn cuộc thì Tướng có thể khống chế một trục lộ, [b]Thực lực[/b] tác chiến của nó tăng cao, có khi bằng cả một Xe.

[b]Cách sử dụng[/b]

Trong toàn bộ ván đấu, qua các giai đoạn Tướng phải giữ nguyên tắc là “đứng yên vị” hay gọi là tĩnh, trừ khi bắt buộc phải động thì mới di chuyển. Thế nhưng thông thường trong giai đoạn khai cuộc thì người ta để Tướng tĩnh, còn khi qua giai đoạn trung, tàn, tuỳ tình hình và yêu cầu cụ thể mà Tướng phải di động để hỗ trợ tấn công hay phối hợp cùng các binh chủng khác tấn công.

Chẳng hạn thế cờ dưới, Tướng khống chế một trục lộ

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Tướng khống chế một trục lộ
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 4k4/4a4/2P1e4/2H6/2e6/9/9/4E4/9/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg5-4! Tg5-4
/*Tướng Trắng chủ động xuất ra chiếm lộ 4 khiến Tướng Đen không còn di chuyển ra lộ này được nữa. Tướng Trắng hạn chế hoạt động của Tướng Đen là một yếu tố quyết định thắng lợi.*/
2. B7.1 S5.6 3. B7-6 Tg4-5
4. M7/5 S6/5 5. M5/3 T5.7
6. M3.1 T3/5 7. M1.2 T5.3
8. M2.1 S5.6 9. M1/3 Tg5-6
10. B6-5
}END[/game]

Binh Trắng nhờ sự giúp đỡ của Tướng mình nghiễm nhiên chiếm lấy trung cung để rồi dùng Mã chiếu bí dễ dàng.

Ta xem tiếp thế cờ dưới: dùng Tướng ghim quân!

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Dùng Tướng ghim quân
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 3k5/2H6/9/4P4/9/3h5/9/9/5p3/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg5-6 Tg4.1 2.B5.1 B6-5
3. M7/9 Tg4/1 4.B5.1 B5-6
5. M9/7 B6-5 6.M7.8
}END[/game]
thắng.

Ván cờ cuối cùng cho thấy Trắng mẻ Sĩ, Tượng kém hai Binh. Thế mà nhờ vai trò tích cực của Tướng cứu Trắng thoát khỏi một bàn thua trông thấy.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Tướng cứu thua
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2e1ka3/4a4/4e4/9/9/8p/9/3A5/2Hc5/2E2K3 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg4.1 P4.1 2. Tg4/1 B9.1
3. Tg4-5 P4/1 4. Tg5.1 P4.1
5. Tg5/1
}END[/game]
Hoà.