Nguyễn Thành Bảo

[img]xq527-0.jpg;right;Đào Cao Khoa tại giải Đông Nam Á 1998[/img]Có một VĐV trẻ đội tuyển Bộ CA vụt sáng chói trên kỳ đài: kiện tướng Đào Cao Khoa.

Đào Cao Khoa sinh năm 1972. Anh là em ruột của Đào Cao Khôi, một danh thủ Hà Nội có tiếng tăm từ những năm 80. Anh làm quen với cờ tướng chính từ người anh của mình. Khoa chịu học lý thuyết và chăm đối luyện nên tiến bộ khá nhanh. Ngay từ năm 1993, danh thủ Đào Thành Huy đã nhận xét: tương lai của cờ tướng phía Bắc nằm ở những người như Khoa. Năm 1995, anh tham dự giải toàn quốc. Anh có những ván cờ xuất sắc được dư luận bạn hâm mộ cờ khen ngợi. Tuy nhiên do tuổi trẻ thiếu kinh nghiệm, một phần còn lo học tập, chưa chuyên tâm với cờ tướng nên năm 1996 thành tích của anh sút kém. Sau khi về thi đấu cho Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) anh được HLV Phạm Trường Lâm chú ý hỗ trợ trong chuyên môn. Anh trưởng thành khá nhanh, thi đấu với phong độ tốt. HLV Phạm Trường Lâm dành cho anh những bài tập đặc biệt và dìu dắt anh từng bước chiếm lĩnh vị thế trong làng cờ. Liên tiếp trong hai mùa giải 1997-1998 anh giành giải đồng đội và giải ba cá nhân. Lặng lẽ không ồn ào, anh lần lượt đánh bại các kiện tướng đội tuyển thành phố Hồ Chi Minh: Trương A Minh, Diệp Khai Nguyên, Mông Nhi trong các giải toàn quốc. Tháng 11-1998 thành phố Hồ Chí Minh đăng cai giải Đông Nam Á lần thứ 11. HLV Phạm Trường Lâm được giao trách nhiệm lập đội tuyển Việt Nam II đã quyết định chọn anh và kiện tướng quốc tế đại sư Trần Văn Ninh. Đội tuyển Việt Nam I có kiện tướng quốc tế đại sư Trịnh A Sáng, Tương A Minh do ông Lê Thiên Vị làm HLV. Giải này có 9 quốc tế đại sư tham gia.

Dư luận ở thành phố Hồ Chí Minh cho rằng đội VN I sẽ vô địch đồng đội. Tuy nhiên HLV Phạm Trường Lâm lại khẳng định đội VN II sẽ đoạt ngôi vô địch. Quyết tâm lớn của HLV Phạm Trường Lâm dựa trên phong độ rất ổn định của Đào Cao Khoa và Trần Văn Ninh suốt hai mùa giải gần đây. Quyết tâm của HLV đã truyền thêm ý chí quyết thắng cho VĐV Đao Cao Khoa lập nên nó kỷ lục của cờ tướng nước ta: qua 7 trận anh đạt 6,5 điểm: điểm cao nhất cá nhân trong giải. Lần lượt 4 quốc tế đại sư bị anh đánh bại. Thêm một kiện tướng, quốc tế đại sư Trịnh A Sáng của thành phố Hồ Chí Minh nghe đội hình Việt Nam I trở thành bại tướng dưới tay anh. Thế là chỉ sau mấy mùa giải thành phố HCM có năm kiện tướng quốc tế đại sư thì bốn người đã phải chịu thất bại trước kiện tướng trẻ Đào Cao Khoa trong những trận đấu rất sòng phẳng ở giải trong nước và quốc tế.

Các bạn hâm mộ cờ nồng nhiệt chúc mừng anh. Báo chí liên tiếp biểu dương anh. Anh vụng về khi gặp bạn bè và các nhà báo. Và anh vẫn cùng với HLV Phạm Trường Lâm lặng lẽ chuẩn bị cho những mùa giải mới, cho những thành tích mới.

[b]Mã[/b]

[b]Đặc điểm[/b]

Mã có lối đi khác hẳn các quân, nhảy theo đường chéo của hình chữ nhật. Càng ra gần các đường biên, Mã càng bị hạn chế hoạt động, còn nhảy vào vùng trung tâm bàn cờ, Mã càng khống chế nhiều điểm. Vì di chuyển gần và bị cản nên Mã là binh chủng đánh tầm ngắn, tính cơ động không bằng Pháo, được xếp là quân chủ lực thứ ba đứng sau Xe và Pháo.

[b]Thực lực[/b]

Như đã nêu trên, Mã đứng ở vùng trung tâm bàn cờ có thể khống chế tối đa được 8 điểm, do vậy có câu: “Mã nhảy 8 hướng”. Nếu nó càng ra biên thì điểm khống chế của nó giảm dần, từ 6 điểm xuống 4 diểm, 3 điểm rồi 2 điểm. Nhìn chung, sức mạnh của Mã hơi kém hơn Pháo, nhưng ở giai đoạn cờ tàn Mã thường mạnh hơn Pháo.

[b]Cách sử dụng[/b]

Do vị trí đứng ở vùng biên và vùng trung tâm mà Mã có sức khống chế khác nhau nên khi đi Mã nên đưa nó vào vùng trung tâm và hạn chế nhảy ra biên. Lúc ở giai đoạn khai cuộc và trung cuộc, Mã đi lại chậm chạp và bị cản trở nên muốn tấn công thì dùng Xe đi tiên phong, Pháo đi yểm trợ, còn Mã nên liên hoàn bảo vệ nhau và đề phòng đối phương đánh trả. Trong giai đoạn cờ tàn, các quân cản trở giảm đi khiến Mã thêm linh hoạt.

Chúng ta xem các thế cờ sau.

Thế 1, Mã ngoạ tào, chiếu Tướng bắt Xe.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã ngoạ tào
RED Trắng
BLACK Đen
FEN r1e1kae2/4a1c2/1ch6/p1p1pR2p/4P1ph1/2P6/P5P1P/1CH1C1H2/7r1/R1EAKAE2 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. B5.1 B7.1 2. X4-3 M8.6
3. X3.2 M6.4 4. S6.5 M4.3
5. Tg5-6 Mt.1 }END[/game]
Bên Đen sau khi bỏ Pháo, sử dụng Mã thiên lý nhảy xuống tấn công, chiếu Tướng ăn lại Xe Trắng.

Thế 2, Mã nhảy liên thành diệt giặc.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã nhảy liên thành diệt giặc
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2eakaP2/4h4/e6H1/p1p3p1p/9/9/1c7/9/9/4K4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M2/4 P2/5 2. M4.6 P2-4 3. M6/8 P4.1
/*Đen luôn tìm cơ hội để đưa Tượng đầu thoát khỏi Mã nhưng vô ích.*/
4. M8.7 P4/1 5. M7/6 P4.1
6. M6.4 }END[/game], thắng.

Đây tuy là một ván cờ thế nhưng thể hiện rõ việc chuyển Mã sang hai cánh, oai trấn 8 hướng. Từ đây có thể rút bài học dùng Mã rất tuyệt.

Thế 3, Mã nhốt Tướng trong thế chữ Điền.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã nhốt Tướng
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 3ak4/3P5/2P6/3H5/6p2/9/7h1/4E1p1E/4A4/5K2c w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1.B6.1! Tg5-4 2. M6.4 }END[/game]
Trắng thắng rõ.

Thế cờ này Trắng ít quân, không thể chiến đấu lâu dài. Nhân thời cơ cho phép Trắng dùng Tốt đổi Sĩ, Mã nhảy vào thế chữ Điền nhốt Tướng địch rồi dùng Binh chiếu bí.

Thế 4, đơn kỵ Mã cứu chúa.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Mã cứu chúa
RED Trắng
BLACK Đen
FEN 2c6/4k4/3a5/2H6/9/9/9/9/9/3K5 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M7.8! P3.1 2. M8/7! P3/1 3. M7.8 }END[/game]
hoà.

Thế này Trắng lâm nguy, nhưng nhờ Mã khống chế được các điểm đặt Pháo đánh bí nên cuối cùng Đen phải chịu hoà.

[b]B. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI NGHỊCH PHÁO[/b]

Thế trận Nghịch Pháo cũng xuất hiện cùng thời với Thuận Pháo nhưng không được hâm mộ bằng vì tính chất đối công của nó quá nguy hiểm, táo bạo. Tư tưởng chiến lược của hai bên cũng giống như trên là tấn công và phản công.

[FEN]rheakaehr/9/4c2c1/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C4/9/RHEAKAEHR w – – – 2[/FEN]Gọi [b]Nghịch Pháo[/b] là vì khi bên tiên vào Pháo đầu ở cánh bên này thì bên hậu vào Pháo đầu ở cánh bên kia (xem hình).

Để dễ phân biệt, người ta chia Nghịch Pháo ra làm hai loại: [b]Trận đại liệt[/b] là khi một Mã nhảy vào trong và một Mã nhảy ra biên, còn [b]Trận tiểu liệt[/b] là cả hai Mã đều nhảy vào trong. Cách phân loại này cần xem lại, vì đây là những phương án cụ thể nên đặt tên lại cho phù hợp hơn.