Năm: 2006

[b]1. PHƯƠNG ÁN PHÁO ĐẦU TIẾN TỐT 3 HOẶC RA XE SỚM[/b]

[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
DIAG{ #3 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3 P8-6
3. B3.1 M8.7
4. M8.9
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn các khả năng khác:
*Một là 4. P8-7, nếu Đen đi 4…X9-8 5. X1-2, hoặc 4…X9.1 5. M8.9 X1-2 6. X9-8, Đến đều giữ thế chủ động.
*Hai là 4. B7.1 X9-8 5. P8-7 X8.4 6. M8.9 X1-2 7. X9-8 P2.4 8. X1-2 X8-4 9. X2.6, Trắng còn tiên thủ.
*Ba là 4. Xl-2 X9.1 5. B7.1 X9-4 6. P5-4 X4.3 7. M8.7 B3.1 8. B7.1 X4-3 9. T7.5, thế trận cân bằng.*/
4. … X9-8
5. P8-7 X1-2
/*Đen còn hai khả năng: Nếu như 5…X8.4 8. Xl-2 X8-2 7. X2.6, hoặc nếu 5…T3.5 6. X9-8 P2-1 7. B7.l S4.5 8. X1-2 X8.9 9. M3/2 X1-4 10. P5-3, Trắng hơi ưu trong cả hai trường hợp.*/
6. X9-8 P2.4
7. B7.1 X8.4 8. X1-2 X8-4
9. X2.6 P6-4 10. S6.5 T3.5
11. X2-3 S4.5 12. P7.4 P2.1
13. M3.4 X4-6 14. M4/6 P2/1
15. B5.1 P2-9 16. X8.9 M3/2
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
3. B3.1 B3.1 4. M8.9 T7.5
5. P8-7
DIAG{ #5 BLUE }
/*Trắng có thể chơi 5. X1.1 M8.7 6. P8-6 X1-2 7. X9-8 S5.5 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 B3.1 10. X7.3 X8.4, thế còn phức tạp. Hoặc nếu như 5. P8-6 X1-2 5. X9-8 M8.7 7. X1-2 P2.4 8. M9/7 P2/1 9. X8.3, Trắng hơi ưu.*/
5. … X1-2
6. X9-8 P2.4
7. X1.1 M8.7
8. X1-4
/*Nếu như 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 P2-3 10. X8.9 P3.2 11. X8/9 P3/3 12. P5-6 X8.4 13. T3.5 B7.1 14. T5.7 B7.1, Đen chủ động hơn.*/
8. … S6.5
9. X4.3 X9-8 10. B9.1 X8.4
11. X4-8 X2.5 12. M9.8 P2-1
13. P7-9 B7.1 14. M8/7 B7.1
15. M7.9 B7.1 16. M3/5 B7-6
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6
3. X1-2 M8.7 4. M8.9
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn ba khả năng khác:
*Một là 4. P8-6, bây giờ Đen có thể đối phó bằng 4…X1-2 5. M8.7 P2-1 6. B7.1 B7.1 hoặc nếu 4…B7.l 5. M8.7 S4.5 6. X9-8 B3.1, cả hai trường hợp này dễ cân bằng. Còn nếu Đen đi 4…X1.1 5. M8.7 X1-4 , hai bên đối công, hoặc nếu 4…X9.1 5. M8.7 X1-2 6. X9-8 B7.1, Trắng còn chủ động hơn.
*Hai là 4. B5.1, nếu Đen đối phó 4…P2-1 hoặc 4…B7.1 tạo thế đối công còn như Đen đi 4…X1.1 hoặc 4…P5-5 vẫn thường bị Trắng uy hiếp.
*Ba là 4. B3.1, Trắng vẫn có ưu thế tấn công.*/
4. … B7.1
5. P8-7
/*Trắng có thể chơi 5. X9.l hoặc 5. P8-6 đưa vế các dạng tấn công trên, Trắng vẫn còn giữ chủ động.*/
5. … X1-2 6. X9-8 P2.4
7. X2.4 X9-8 8. X2-4 S4.5
9. B9.1 P2/2 10. B7.1 T7.5
11. P7.4! X8.6 12. P5-7 X8-7
13. T7.5 B7.1 14. X4-3 X7/1
15. T5.3 B9.1 16. T3/5 M7.6
}END[/game]
[b]+=[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Phương án Pháo đầu tiến Tốt 3 hoặc ra Xe sớm – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3 P8-6
3. X1-2 B7.1
4. B5.1
DIAG{ #4 BLUE }
/*Trắng còn các khả năng khác như 4.X2.8 hoặc 4.X2.6 hoặc 4.M8.9 thường đưa đến cân bằng hoặc Trắng hơi ưu một chút.*/
4. … M8.7
5. X2.6 P6-5
6. X2-3
/*Nếu Trắng chơi 6. M8.7 X9.2 7. X9.l M7.6 8. B5.1 P5.2 9. M7.5 P5.3 10. T3.5 M6.5 11. M3.5 X1.l 12. B3.1 X1-4, hai bên đối công.*/
6. … X9.2
7. M8.7 B3.1 8. X3/1 T3.1
9. M7.5 P2.2 10. X3.1 M3.4
11. B5.1 M4.5 12. B5.1 P5/1
13. B5.1 T7.5 14. P5.5 P5-7
15. P5-1 P7.2 16. M3.5 P7-5
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]D. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI PHẢN CÔNG MÃ[/b]

[FEN]r1eakae1r/9/1ch2ch2/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C1H2/9/RHEAKAE1R w – – – 17[/FEN]Phản Công Mã là một biến dạng của Bình Phong Mã hay Pháo đầu giáp Mã. Đặc điểm khai cuộc của nó là triển khai con Mã cánh mặt trước (M2.3) rồi vào Pháo tai Sĩ (P8-6) sau đó mới đi Mã cánh trái (M8.7). Nếu con Mã thứ hai này nhảy ra biên thì thành trận Thiết Đơn Đề, còn nhảy vào trong mới gọi là Phản Công Mã. Xem hình.

Sách vở nhiều nước có lúc tranh luận về tên gọi: người thì bảo “Phản Cung Mã” kẻ lại bảo “Phản Công Mã” hoặc “Bình Phong giáp Mã” hay “Bán bích hà sơn”. Các danh thủ quen gọi là “Phản Công Mã” từ hơn 50 năm qua, nên tài liệu này vẫn gọi theo tên đó.

Về nguồn gốc thì có lẽ trong dân gian biết chơi trận này từ nhiều thế kỷ, nhưng trước thế kỷ 20 chưa thấy một quyển kỳ phổ nào tổng kết. Quyển “Ngô Thiệu Long tượng kỳ phổ” xuất bản hồi đầu thế kỷ 19 có đăng ván cờ giữa Lưu Thượng Linh và Ngô Thiệu Long chơi từ trận Đối Binh chuyển về Pháo đầu đối Phản Công Mã rất đáng chú ý. Do các danh thủ đương đại nghiên cứu, bổ sung nên hiện nay lý thuyết về trận Pháo đầu đối Phản Công Mã phát triển phong phú đa dạng. Nó không đơn thuần là một kiểu phòng thủ thụ động như lý thuyết cũ đã nêu mà nó trở thành một loại phòng thủ tích cực phản đòn được đông đảo người chơi hâm mộ. Hội Cờ đã nghiên cứu, bước đầu tổng kết và xuất bản một tài liệu về thế trận này được nhiều bạn cờ gần xa hoan nghênh. ở đây xin tóm tắt vài phương án tiêu biểu để các bạn biết qua.

[b]C. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI XUYÊN CUNG MÃ[/b]

[FEN]r2akaehr/3h5/1c2e2c1/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C1H2/9/RHEAKAE1R w – – – 17[/FEN]Xuyên Cung Mã là một kiểu chơi biến dạng của Bình Phong Mã hoặc Đơn Đề Mã. Đặc trưng chủ yếu của nó là có một Mã nhảy lên chỗ nách Tượng, M2.4 hoặc M8.6 sau khi đã gác Tượng đầu. Do đặc trưng này mà một số người xếp nó vào loại khai cuộc Tượng. Và sở dĩ gọi nó là Xuyên Cung Mã vì chính con Mã “nhảy nằm” thường qua cung để sang chỗ tai Sĩ bên kia. Do đó người ta còn gọi nó là “Chuyển Giác Mã”, “Triền Cung Mã” hay là “Quải Cước Mã”. Trong dân gian thường đơn giản gọi là trận Nhảy Mã quỳ, vì nó khi có không “xuyên cung” hay “chuyển giác” gì cả. Xem hình.

Kiểu chơi này xuất hiện cùng thời với các kiểu trên nhưng vì nó phòng thủ thụ động nên không được hâm mộ. Trong quyển Quất trung bí có nêu trận này nhưng không nghiên cứu sâu, còn Mai hoa phổ thì giới thiệu ba ván Xuyên Cung Mã đi tiên đều bị Pháo đầu đi hậu phá.

Các danh thủ thế kỷ 20 cũng không đi sâu nghiên cứu, thỉnh thoảng có người sử dụng nhưng sửa đổi để nó chống đỡ tích cực hơn. Sau đây chúng ta xem qua một số ván phòng thủ “Nhảy Mã quỳ” được gom từ tài liệu xưa và nay để dễ so sánh, đối chiếu.

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối với xuyên cung Mã – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5
/*Trường hợp đảo ngược lại, bên “Chuyển Giác Mã” đi trước, Mai hoa phổ chỉ bên Pháo đầu đánh trả như sau: 1. T3.5 P8-5 2. M2.4 M8.7 3. M4.6 X9-8 4. P2-3 P5.4, bây giờ nếu Trắng đi:
*Một là: 5. S4.5 P5-4 6. X1-4 P2.2 7. X4.3 P2-1 8. P8-9 P1-5 9. M8.7 X8.9 10. X4/3 X8-6 11. Tg-4 X1.1 l2. X9-8 X1-5 13. P3-4 X6-8 14. Tg-5 X8.8 15. P4/2 S6.5 l6. X8.4 P4-9, Đen thắng rõ.
*Hai là: 5. S6.5 P5-4 6. P8.1 P4-2 7. M5.8 B5.1 8. B7.1 B5.1 9. B7.1 X8.4 10. M8/6 B5-4 11. B7.1 B4.1 12. M5.8 X8-2 13. M8.6 P2.7 l4. T7.9 X2.4 l5. P3/1 X2-5 16. S4.5 P2-9, Đen thắng rõ.*/
1. … T3.5
2. M2.3 M2.4
3. X1-2
DIAG{ #3 BLUE }
/*Quyển Quất trung bí nêu trường hợp Trắng đi: 3. X1.1 M8.9 4. X1-4 X9-8 5. X4.7 M4.6? 6. P5.4 S4.5 7. P8-4 Tg-4 (như 7. M6.7 8. P4.7 Đen chết một Xe) 8. X9.2 P8.1 9. X9-6 P2-4 10. X6.5! S5.4 11. X4-6! Tg.1 12. P4-6 S4/5 13. P5-6, 1-0.*/
3. … M8.9 4. B5.1 X9-8
5. B5.1 B5.1 6. M3.5 M4.6
7. X2.4 P2-3 8. M5.6 X1-3
9. M8.7 B9.1 10. X9-8 S4.5?
11. M7.5 P3-4 12. P8.7 P4/2
13. M6.7 P4-2 14. X8.9 X3-2
15. M7.8 P8-7 16. X2-8 X8.4
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối với xuyên cung Mã – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
DIAG{ #2 RED }
/*Cần phải nhảy Mã bảo vệ Tốt đầu, chỉ trừ trường hợp chơi Thuận Pháo hoặc Nghịch Pháo thì mới dụ cho đối phương bắt Tốt đầu sẽ chậm trễ triển khai.*/
2. M2.3 X1.1
3. X1-2 P8-7 4. M8.9 T7.5
5. P8-7 P2.2 6. B7.1 X1-6
7. B7.1 B3.1 8. X9-8 X6-2
9. X8.4 M8.6 10. X8-4 M3.4
11. X4.3 M6/8 12. P5.4 S4.5
13. X2.8 P2/2 14. X4/2 X2-4
15. P7-4 M4/3 16. P5/2 Tg5-4
}END[/game]
[b]+-[/b]
Đây là ván Hà Thuận An – Từ Thiên Lợi chơi ngày 4-7-58. Ván cờ tiếp diễn 17. S4.5 X4.3 18. P5-1 P7-9 19. X4-6 M3.4 20. P1-2 M8.5 21. X2-4 X9-8 22. P2-5 Tg-5 23. X4/3 P2.2 24. M9.7 M4/3 25. M7.8 M3.2 26. P6-5 M2.3 27. P5.2, 1-0.

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối với xuyên cung Mã – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M8.7 2. B7.1 P2-3
3. M8.7 B3.1 4. M7.6 B3.1
5. M6.4 T3.5 6. M2.3 M2.4
DIAG{ #7 RED }
7. X1-2 P8-9 8. X2.4 B7.1
9. M4.3 P3-7 10. X2-7 X1-2
11. P8-6 P7.4 12. T3.1 X9-8
13. X9.1 X8.3 14. X9-4 M4.2
15. X4.2 P9-7 16. S4.5 S4.5
}END[/game]
[b]-+[/b]
Đây là ván Hà Thuận An – Dương Quan Lân chơi ngày 15-3-62. Ván cờ tiếp diễn 17. X7-8 X2-4 18. B5.1 M2.3 19. X8-7 Pt-8 20. B5.1 B5.1 21. P6-7 P8.1 22. P5-2 P7.5 23. P2.1 M3.5 24. P7-5 X4.4 25. X7-8 B7.1 26. Tg-4 B7.1 27. X4.2 X8.3 28. P5.3 X8.3 29. Tg.1 Tg-4 30. X8-5 P7-3, 0-1

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối với xuyên cung Mã – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
DIAG{ #3 RED }
/*Theo tài liệu của Tạ Hiệp Tôn có ghi ván đấu giữa Châu Đức Dụ và Trương Cẩm Vinh, chỗ này đã đi như sau: 2…B3.1 3. Xl-2 X9-8 4. X2.6 T3.5 5. B5.1 M2.4 6. B5.1 B5.l 7. M3.5 P2.1 8. X2-3 M7.5 9. X3/2 M4.6 10. X3-8 P2.3? (nếu Đen đi 10…P7-8! Trắng chơi thế nào cũng kém phân, như l1. X6.2 P7.7 l2. S4.5 P2.7 l3. X9-8 M5.7, -+, hoặc như ll. T3.1 M5.7 12. B3.1 B5.1 l3. P5.2 M7.5 14. X6-5 P2/2, -+) Do sai lầm trên, Trắng chơi tiếp 11. M5.4 M5/3 12. X6-8 P2.3 13. X9-8 P8-9 14. Xs.1? S4.5 l5. X8.2 X8.4 16. M4.3 X8-7 17. M3/1 X7.2 18. X8-7 X1-3? 19. Ml/2 X7-3 20. P8.5 X3-4 21. X8.5 B5.1 22. M2.4 B5.1 23. P5/1 X3-4 24. M4.6 M5.7 25. P8-5 T7.5 26. P5.6 S5.4 27. X7.1 P9/1 28. X7/2, 1-0.*/
3. B7.1 B7.1 4. M8.7 T3.5
5. X1-2 P8.4 6. P8-9 M2.4
7. X9-8 B3.1 8. B7.1 X1-3
9. M7.6 X3.4 10. P5-6 X3.1
11. P6.6 X3-4 12. P6-8 P2-4
13. P8.1 T5/3 14. X8.7 S6.5
15. P9.4 T7.5 16. P9.3 X8.4
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]3. PHÁO ĐẦU ĐỐI THIẾT ĐƠN ĐỀ[/b]

[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối thiết đơn đề – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3
/*Gần đây các danh thủ thử nghiệm chơi 2. X1.1 X9.1
3. X1-6 X1.1 4. M8.7 T3.5 5. M2.3 M8.9 6. B5.1 X9-4 7. X9.1 S4.5 8. B5.1 B5.1 9. M7.5 P2/2 10. P5.3 P2-4, cân bằng.*/
2. … X9.1
3. X1-2 M8.9
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối thiết đơn đề – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. B7.1 P8-7
DIAG{ #5 RED }
/*Đen có ba phương án khác:
-Một là 4…P8-5 5. P8-7 T3.1 6. M8.9 P2.4 7. B3.1 X9-4 8. X9-8 Xl-2, Đen có thế phản công.
-Hai là 4…X9-4 5. B7.l B3.l 6. P8-7 X4.1 7. P5.4 B3.1 8. X2.4 B3-4 (có thể B3.l 9. P7-5 M3.2 10. M8.9 B3-4 đối công) 9. P7-5 M3.2 10. M8.7 B4.1 l1. S4.5 B9.1 12. B5.1 Tg.1 13. B5.l Tg-4 14. X2-7 S4.5 15. X7.1 P8.2, Đen chống được Pháo huyền khống.
-Ba là 4…X9-6 5. M8.7 X6.4 6. B5.1 P8-5 7. M7.5 P2/1 8. P8.7 P2.5 9. B3.1 X6/3 10. X2.3 Pt.3 11. P5.4 12. S6.5 X1-2 13. T7.5 X2.6 14. X9-6 X2-3 15. X6.4 B5.l, hai bên đối công.*/
5. P8-7
/*Nếu Trắng chơi 5. X2.7 X9-4 6. B7.1 B3.1 7. P8-7 M3.4! Đen phản công. Còn như 5. X2.4 X1.l, dễ cân bằnq, hoặc nếu 5. M8.7 X9-4 6. P8-9 X4.5 7. X9-8 P2-1 8. X2.7 X4-3 9. X8.2 Xl-2, Đen có thế phản công.*/
5. … T3.5
6. X2.7
/*Trắng nên chơi 6. M8.9 X9-4 7. X9-8 P2-l 8. X2.7. Bây giờ nếu Đen chơi 8…S4.5 9. X2-3 M3/4 l0. X8.7 X4-2 11. X8.9 X1.2 12. P5.4 M4.3 13. P5-l B7.1 l4. P7-5 M3/4 15. M9.7, Trắng có thế công.*/
6. … X9-4
7. X2-3 M3/5 8. X3-1 P2-9
9. P5.4 X4.6 10. M3/5 P9.4
11. B5.1 P9.3 12. T7.5 X4/4
13. B5.1 B7.1 14. M5.3 P9/5
15. P5-7 P9-5 16. S6.5 X1-2
}END[/game]
[b]-+[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối thiết đơn đề – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. B7.1 P8-7
5. P8.4 T3.5 6. X2.7
DIAG{ #6 BLUE }
/*Nếu Trắng chơi 6. P8-5 M3.5 7. P5.4 S6.5 8. B5.1 X1-3 9. M8.7 B3.1 10. M7.5 X9-6 11. X9-8 X6.3 12. T7.5 B9.1, Đen giành thế cân bằng.*/
6. … S4.5
7. B5.1 X1-4 8. X2-3 X4.8
9. X3-2 X4-2 10. B5.1 X2/5
11. M8.7 B5.1 12. M3.5 M3.5
13. X2/3 X2.1 14. X2.1 M5/7
}END[/game]
[b]-+[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối thiết đơn đề – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. P8-7 P8-7
5. M8.9 T3.5 6. X9-8 P2-1
7. B5.1 X9-4 8. B5.1 B5.1
9. X8.5
DIAG{ #9 BLUE }
/*Nếu Trắng đổi lại 9. X2.5 B5.1 10. X2/1 X4.4 11. M3.5 S4.5 12. X2-5 X4-5 13. P5.2 X1-4, Đen chủ động hơn.*/
9. … B3.1 10. X8-7 M3.4
11. X2.5 B7.1 12. X7/1 S4.5
13. X7-6 X1-2 14. M3.5 B5.1
15. P5.2 M4/6 16. X6.4 M6.8
}END[/game]
[b]=[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối thiết đơn đề – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. P8-6 X9-4
5. S4.5 P8-6 6. X2.4 S4.5
7. M8.7 X4.5 8. B7.1 X1-2
9. X9-8 P2.4 10. X2-6 X4-3
DIAG{ #11 RED }
/*Nếu Đen đi 10…X6/1 11. M7.6 P2-7 12. X8.9 M3/2 13. P5.4 T3.5 14. M6.7 M2.3 15. P5-1 P7-1 16. P6-5, Trắng nhiều Tốt chiếm ưu.*/
11. B3.1 T3.5 12. M3.4 P2/1
13. B7.1 P2-6 14. X8.9 M3/2
15. X6-4 B3.1 16. P5.4 M2.3
}END[/game]
[b]=+[/b]

[b]2. PHÁO ĐẦU ĐỐI ĐƠN ĐỀ MÃ HOÀNH XE
(Tức Thiết đơn đề)[/b]

[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã hoành Xe – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]
Đen thường chơi: 3…X9-4 4. P8.2 B3.1 5. P8-3 T7.9. Đến đây Trắng có các phương án:
*Một là: 6. X2.5 X4.3 7. X2-6 M3.4 8. P5.4? M4.6 9. P5/2 P8.3, Đen ưu.
*Hai là: 6. M8.7 M8.6 7. X9-8 X1-2 8. X8.6 M3.4 9. P5.4 M6.5 10. X8-5 P8-5 11. P3-5 S4.5 12. P5.3 M4/5 13. X5.1 X4.6 14. X5/3 X4-3 15. M3/5 X3/1, Đen ưu.
*Ba là: 6. X9.1 B7.1 7. P3-5 S4.5 8. X9-4 X4.4 9. X4.4 M8.7 10. X4.1 P8/2 11. P5-1 T9/7 12. B5.1 X4-5 l3. M8.7 M3.4 14. X4-3 T7.5 15. M3.5 X5.l 15. M7.5 M4.5, còn phức tạp.

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã hoành Xe – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. B5.1 P8-5
5. M8.7 X9-4 6. P8-9
DIAG{ #6 BLUE }
/*Trắng còn hai phương án khác:
-Một là 6. M7.5 P2.4 7. B5.1 P2-5 8. M3.5 X4.5 9. M5.4 P5.2 10. S4.5 X1-2 11. P8-7 X2.5, Đen ưu.
-Hai là 6. B5.1 B5.1 7. M7.5 X4.5 8. P5.3 S4.5 9. S4.5 B3.1 10. P8-5 P2.5 11. X9-8 X1-2 12. P5/1 P2-7, Đen ưu.*/
6. … X4.5
7. X9-8 X1-2 8. X8.6 X4-3
9. M7.5 P2-1 10. X8.3 M3/2
11. B5.1 P5.2 12. P5.3 B5.1
13. P9-5 P1-5 14. M5.6 X3.3
15. M6.5 T3.5 16. M3.5 B5.1
}END[/game]
[b]-+[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã hoành Xe – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. M8.7 P8-6
5. B5.1
DIAG{ #5 BLUE }
/*Trắng có thể chơi 5. X2.7 X9-3 6. X2/2 X3-4 7. B7.1 X4.5 8. P8.4 S4.5 9. P8-5 M3.5 10. P5.4 P2-5 11. S6.5 X4/3 12. P5/2 P5.1 13. X9-8 T3.5, cân bằng.*/
5. … T3.5 6. M7.5 X9-4
7. B5.1 B5.1 8. P5.3 S4.5
9. P8-5 P2.4 10. S4.5
/*Nếu như 10. M5.4 X1-4 11. S4.5 Xt.3 12. M4.5 Xt-5 13. M5.7 X4.1 14. X9-8 P2/4 15. X2.7 P6-5, Đen hơn quân, ưu thế.*/
10. … P2-5
11. M3.5 X4.5 12. M5.4 M9/7
13. X9-8 M7.6 14. X2.5 X4-6
15. M4/2 X6-7 16. Ps-3 M6.7
}END[/game]
[b]=+[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã hoành Xe – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. P8.2 B3.1
5. M8.7
DIAG{ #5 BLUE }
/*Trắng còn haí phương án khác:
-Một là: 5. P8-3 P8-7 6. X2.7 X9-7 7. B5.1 (như 7. M8.7 B7.1 8. P3.3 P2-7 9. B5.1 P7-5 10. M7.5 X7-4, Đen chủ động) 7…B7.1 8. P3.3 P2-7 9. B5.1 P7-5 10. B5-4 M3.4 11. M8.7 X1.1 12. P5.5 T3.5 13. M3.5 M4.5, cân bằng.
-Hai là : 5. X2.5, bây giờ nếu Đen đi 5…P8-7 6. X2-7 T3.5 7. X7.1 P2/1 8. P8-3 P2-3 9. X7-8 M3.2, cân bằng. Nếu Đen đi 5… B7.1 6. X2-3 T3.5 7. X3.2 M3/5 8. X3/1 M5.3 9. P5.4 M3.5 10. X3-5 X9-4, cân bằng. Còn như Trắng đi 5…X9-4 6. X2-7 T7.5 7. X7-2 M3.4 8. P8-1 M4.5 9. X2-4 M6.7, cân bằng.*/
5. … P8-6
6. P8-3
/*Nếu Trắng đi 6. B5.1 T3.5 7. X2.7 P6.5 8. M7/5 P5/3 9. B5.1 B5.1 l0. M3.5 B5.l l1. P5.2 P6-5 12. Mt.3 P5/1 13. P5/2 X9-4 l4. M5.3 B7.1 15. Mt.5 S4.5 l6. P5.4 X4.3, Đen ưu.*/
6. … T3.5
7. X2.7 S4.5 8. X9-8 P2-1
9. B5.1 B7.1 10. P3-4 X1-4
11. B5.1 B5.1 12. M3.5 B5.1
13. P5.2 M3.4 14. P4/2 M4/6
15. P4.5 M6/8 16. P4-9 M8.6
}END[/game]
[b]=[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã hoành Xe – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 M8.9 4. M8.9
DIAG{ #4 BLUE }
/*Nếu Trắng chơi 4. P5.4 M3.5 5. P8-5 P8-5 6. P5.4 S4.5.
Bây giờ nếu Trắng đi 7. X2.4 X9-6 8. X2-6 X6.2, cân bằng. Còn như 7. M8.7 P2.1 8. P5/2 B3.1, Đen đủ sức chống đỡ. Hoặc nếu 7. M8.9 X9-8 8. X9-8 X8.2 9. P5/2 P2-1, cân bằng.*/
4. … P8-7
/*Đen có thể chơi 4…X9-6 5. P8.2 B3.1 6. P8-3 P8-7, bây giờ nếu Trắng đi 7. X2.7 X6.1, cân bằng. Còn nếu 7. X2.5 P7.3 8. B3.1 T3.5 9. X9-8 P2.2 10. X2.3 X6.6 11. M3.2 X6-8, đối công phức tạp.*/
5. P8-7 T3.5 6. B3.1 X9-4
7. M3.4 X4.4 8. M4.5 M3.5
9. P5.4 S4.5 10. T3.5 X4/2
11. P5/1 X4.3 12. X2.3 X1-4
13. S4.5 Xs.4 14. P5/1 Xs-5
15. P5-4 X4-5 16. X2-5 X5.2
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]1. PHÁO ĐẦU ĐỐI ĐƠN ĐỀ MÃ TRỰC XE[/b]

[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã trực Xe – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3
/* Nhảy Mã như vậy để hình thành Đơn Đề Mã cánh trái, chống đỠ đối phương X1-2 tích cực. Ngược lại chơi Đơn Đế Mã cánh mặt thường yếu hơn Chẳng hạn: l…M8.7 2. M2.3 X9-8 3. X1-2 M2.1 4. M8.7. Đến đây Đen có ba cách đều kém phân:
-Một là 4…B7.1 5. X2.5 T7.5 6. B5.1 S6.5 7. M7.5 P8-9 8. X2.3 M7/8 9. B5.1 B5.1 10. X9.1, Trắng ưu.
-Hai là 4…B3.1 5. X2.6 P2-3 5. P8.5 T7.5 7. B5.1 X1-2 8. X8-9 B3.1 9. M7.5 B3.1 10. B5.1 B5.1 11. M5.7, Trắng ưu.
-Ba là 4…P8.4 5. B3.1 X1.1 6. M3.4 X1-6 7. M4.5 T3.5 8. B9.1 X6.3 9. M5/6 X6-4 10. B7.1, Trắng ưu.

Ngoài ra nếu Đen đi 4…P2-4 5. P8.4 hoặc 4…X1.1 5. P8-9 cả hai cách này Trắng cũng chiếm ưu*/
2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8
DIAG{ #4 RED }
}END[/game]
Nếu Đen chơi 3…P8-6 Trắng có hai cách tấn công:
*Một là 4. B5.1 P6-5 (như T3.5 5. B5.1 B5.1 5. X2.5 S4.5 7. X2-5 X1-4 8. M8.7, Trắng ưu) 5. M8.7 P5.3 6. M3.5 B5.1 7. X2.5 P5.2 8 P8-5, Trắng ưu.
*Hai là 4. B7.1 X9.1 5. P8-7 T3.5 6. X2.7 S4.5 7. M8.9 B7.1 8. X9-8 P2-1 9. X2/1, bây giờ Đen đi 9…X9-7 hoặc 9…B1.1 hoặc 9…P1.4 hay là 9…X1-4, tất cả bốn cách đều kém phân.

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã trực Xe – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8 4. B7.1 T3.5
5. M8.7 S4.5 6. P8-9 P2.4
DIAG{ #7 RED }
/*Đen còn ba knả năng khác:
-Một là: 6…P2.2 7. B3.1 B9.1 (như X1-4 8. X9-8 B3.1 9. B7.1 T5.3 10. M3.4, Trắng ưu) 8. X2.6 X1-4 9. X9-8 P2-6 10. X8.7 B3.1 11. B7.1 M3.4 12. X8/4 P6-3 13. M7.5 M4/3 14. M8.5, bây giờ Đen đi 14…X4.3 hoặc 14…P8-6 hay 14…M3.5, đêù kém phân.
-Hai là: 6…X1-2 7. X9-8 P2.4 8. B3.1 P2-3 9. X8.9 M3/2 10. X2.5 M2.3 11. M3.4 P8-5 12. X2.4 M9/8 13. S8.5, Trắng còn chủ động.
-Ba là: 6…X1-4 7. X9-8 P2-1 8. X8.7 Pl/2 9. P9.4 X4.4 10. P9-5 M3.5 11. X8.2 X4/4 12. X8-6 Tg-4 13. P5.4, Trắng ưu.*/
7. B3.1 P2-3
/*Nếu Đen đi 7…X1-4 8. X9-8, bây giờ nếu Đen đi 8…X4.5 9. M3.4, hoặc nếu 8…P8.4 9. M3.4 hay là 8…P2-3 9. X2.4. Bả ba cách diễn biến Trắng đều ưu.*/
8. M3.4 P8.5
9. M7/5 P8-1 10. X2.9 M9/8
11. X9.2 X1-4 12. M5.3 X4.5
13. X9-7 P3-9 14. M4.5 M3.5
15. P5.4 P9-7 16. T3.5 X4/2
}END[/game]
[b]=[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã trực Xe – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8 4. B7.1 T3.5
5. M8.7 S4.5 6. P8-9 P2.4
7. M7.6 P2-7
DIAG{ #8 RED }
/*Đen nên chơi 7…X1-4 8. X9-8 X4.5 9. X8.3 X4-3 10. P9.4 M3.1 11. X8.6 S5/4 12. P5.4 T5/3 l3. P5-9, Trắng ưu một chút.*/
8. X9-8 X1-4
9. M6.5 X4.3
10. B5.1
/* Trắng không sợ 10…M3.5 và 11. P9.4 sẽ ăn lại Mã Đen.*/
10. … B3.1
11. B5.1 B3.1 12. X8.3 P7/2
13. M5/3 B7.1 14. X2.4 B3-4
15. S4.5 P8-6 16. X2-4 M9/7
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã trực Xe – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8 4. B7.1 T3.5
5. M8.7 P2.2 6. B3.1 B9.1
DIAG{ #7 RED }
/*Đen cũng không thay đổi được tình thế nếu 6…S4.5 7. P8-9 X1-4 8. X9-8 B3.1 9. B7.1 T5.3 10. M3.4 T3/5 11. M4.5, Trắng ưu.*/
7. X2.6 S4.5 8. P8-9 X1-4
9. X9-8 P2-6 10. X8.7 P6/1
11. X2/3 X4.4 12. B5.1 M9.8
13. X2-4 P8-6 14. X4-8 Pt.4
15. P9.4
/*Trắng cũng có thể 15. B5.1 X4/4 16. M7.5 Pt-1 17. T7.9, Trắng ưu.*/
15. … X4/4 16. M7.6 Pt/4
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo đầu đối đơn đề mã trực Xe – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 M2.3 2. M2.3 M8.9
3. X1-2 X9-8 4. M8.7 T3.5
5. P8-9
DIAG{ #5 BLUE }
/*Nếu Trắng vội 5. B5.1 S4.5 6. B5.1 B5.1 7. M7.5 X1-4 8. P5.3 P8.4 9. P8-9 P2.4 10. B7.1 X8.4 11. M5.3 X8-5 12. X9-8 X6.1, Đen ưu.*/
5. … B3.1
/*Đen nên 5…P2.2 6. B7.1 B9.1, Đen tạo được thế cân bằng.*/
6. X9-8 P2-1
7. B5.1 S4.5 8. B5.1 B5.1
9. M7.5 P8.4 10. P5.3 X8.4
11. X8.7 X8-5 12. X2.3 M3/4
13. P9-5 X5-9 14. B1.1 X9.1
15. M5.4 X9-6 16. M4.6 X1.1
}END[/game]
[b]+-[/b]

Có đôi trường hợp đặc biệt được cử đi đào tạo ở nước ngoài tương đối dài hạn, nhưng khi về nước lại làm việc khác chứ không tham gia huấn luyện đào tạo cho các thế hệ kỳ thủ trẻ.

Có nhiều người được gọi là thầy cờ từ các ngành nghề khác chuyển sang, do say mê chơi cờ nên nhận làm “giáo viên cờ tình nguyện”. Lại cả những người lúc đầu thực ra được cử vào ” làng cờ” chỉ với nhiệm vụ “phụ trách, quản lý” sau đó mới học võ vẽ một tý chút cờ, sau đó cũng cho mình là huấn luyện viên cờ. Đó là chưa kể một số đối thủ chơi khá, có chút ít thành tích, được “đôn lên” là thầy cờ luôn mà không qua một trường lớp hay khóa huấn luyện nào.Trong khi trình đ ộ thế giới tiến nhanh,cả về lý thuyết lẫn thực hành , lẫn phương tiện thiết bị,thông tin…nhưng một số huấn luyện viên hoặc do tuổi tác đã cao, hoặc do điều kiện đã không bắt kịp hay cập nhật được các trào lưu và công nghệ mới…

Tất cả những điều đó cho thấy, để nền cờ nước nhà phát triển một cách liên tục, có chất lượng và bền vững thì vấn đề đội ngũ các thầy cờ, các hướng dẫn viên về cờ, các huấn luyện viên về cờ phải được liên tục nâng cao trình độ. Hiện nay việc đi tập huấn nước ngoài cho huấn luyện viên là một khó khăn, điều này là rất thực tế, bởI đưa được vận động viên đi thi đấu các giảI quốc tế không phải là một việc dễ dàng gì, huống hồ là thầy đi học, mà học chắc chắn phải dài hạn hơn thi đấu.

Vậy nên các vấn đề tự học của các huấn luyện viên hiện nay phải được đặt lên hàng đầu. Nó gồm có những bước cụ thể:

1) Cập nhật các tài liệu mớI: do hiện nay sách vở, tạp chí cũng như các phương tiện đa truyền thông cung cấp rất nhiều thông tin mớI về cờ trên hàng loạt websites, các loạI đĩa CD về cờ, cả cờ vua, cờ tướng, cờ vây. Nói cho đúng đó là cả một kho tàng khổng lồ, nếu chịu khó Dowload về và sắp xếp, phân loại ta sẽ có những tài liệu mới tinh, quý giá để tự học và giảng dạy.

2) Xem nghiên cứu và thi đấu thực hành : các trận đấu lớn từ khu vực cho tới thế giới hiện nay đều được đưa trực tiếp lên mạng đồng thời kèm theo luôn lời bình chú, phân tích của các kiện tướng . Điều này hết sức bổ ích cho các thầy cờ. Thêm vào đó các thầy cờ có thể vào mạng chơi trực tiếp để nâng cao trình độ của mình, đồng thời trao đổi trực tiếp với các đồng nghiệp thông qua hình thức “chat” ngay trong lúc chơi

3) Tự học thêm phương pháp giảng dạy. Nếu không có phương pháp thì hiệu quả truyền đạt sẽ rất thấp. Phương pháp giảng dạy không phải là chuyện dễ. Có một số thầy chỉ nói ra những cái mình biết mà không chú ý tới những cái học trò cần, có một số thầy cái gì mình thấy không hứng thú thì cho qua, có thầy giỏi khai cuộc thì chỉ lo dạy về khai cuộc mà không đ ể tâm tới trung cuộc, tàn cuộc… đó là chưa kể có một số khác thì rất ngại đọc sách. Các môn cờ đang phát triển mong rằng mỗi thầy phải hết sức coi trọng việc tự học nhằm nâng cao trình độ của mình

[b]B. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI ĐƠN ĐỀ MÃ [/b]

[FEN]r1eakae1r/9/1ch4ch/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C1H2/9/RHEAKAE1R w – – – 1[/FEN]Cũng tương tự như trận Bình Phong Mã, trận Đơn Đề Mã xuất hiện khá sớm, ngay sau các trận Thuận Pháo và Nghịch Pháo. Quyển [topic id=360]Thích tình nhã thú[/topic] của Từ Chi xuất bản năm 1570 có đăng một số ván chơi theo thế trận này. Từ đó người ta dự đoán nó cũng phải xuất hiện trước đấy rất lâu, ít ra từ thế kỷ 14. Xem kiểu bố trận ở hình bên.

Giải thích tên “con Mã đơn đề” tức là con Mã một vó, có hai ý kiến khác nhau. Một số cho là con Mã nhảy lên biên đích thị là con Mã đơn đề, một số khác lại cho là con Mã nhảy vào trong giữ Tốt đầu mới là Mã đơn đề. Đa số làng cờ ta hiểu theo cách giải thích thứ nhất. Để dễ phân biệt, người ta căn cứ vào con Mã nhảy lên biên cánh mặt hay cánh trái để chia thành: Hữu Đơn Đề hoặc Tả Đơn Đề gọi nôm na là Đơn Đề cánh mặt hay Đơn Đề cánh trái.

Đây là một kiểu chơi mang tính cách phòng thủ thụ động. Tài liệu cổ chỉ dẫn khá đơn giản nên phần lớn không có khả năng chống đỡ Pháo đầu. Các danh kỳ thế kỷ 20 đã sáng tạo, sửa đổi nhiều nước đi mới làm cho nó có nhiều khả năng chống đỡ và phản công mạnh hơn, đặc biệt là sự đóng góp của danh kỳ Chung Trân vào những năm 30 với kiểu chơi Đơn Đề Mã chậm lên Tượng, sớm hoành Xe tạo thế đối công sôi nổi. Làng cờ sớm học tập kiểu chơi này và gọi đó là trận “Thiết Đơn Đề”. Sau đây chúng ta xem qua một số kiểu chơi Đơn Đề Mã đã được các tay cờ thử nghiệm trong nhiều cuộc thi đấu.

Đây cũng chính là tấm huy chương duy nhất của đoàn VN ở giải đấu này. Trong khi đó, kỳ thủ Cao Ý Bình (Đài Loan) đã thắng Thường Hồng (Úc) để đoạt HCB. HCV thuộc về Triệu Quán Phương (Trung Quốc). Gây thất vọng nhất là đồng đội nam VN với các kỳ thủ Trềnh A Sáng, Nguyễn Thành Bảo, Nguyễn Hoàng Lâm và Nguyễn Vũ Quân khi rớt xuống hạng 4, xếp sau Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan. Đây là thành tích đáng thất vọng, bởi nếu chơi đúng khả năng VN có thể bảo vệ được thành tích HCB mà mình từng đoạt được. Ở giải U.18 nam, Nguyễn Văn Thi cũng thi đấu không thành công với hạng sau chung cuộc.