Giai thoại làng cờ: Nước đi chính xác

[b]I. Vất vả đường mưu sinh[/b]

Chỉ vào một căn hộ chung cư ở quận 10, Đại kiện tướng quốc tế Từ Hoàng Thông hồ hởi khoe: “Đây là căn nhà tôi mua được sau gần 7 năm dạy cờ ở Singapore”. Nhưng có được mái nhà cho bố mẹ, anh rất vất vả khi dạy cờ ở 3 trường tiểu học Henry Park Primary, trung học Nanyang Girl và trường nữ CHIJ. Để tranh thủ kiếm thêm tiền thuê nhà và chi tiêu tại Singapore, anh còn nhận dạy kèm tại nhà.

[img]xq203-0.jpg;right;Đại kiện tướng Từ Hoàng Thông và các học trò đoạt giải vô địch cờ các trường trung học quốc tế lần thứ 45 tại Singapore.[/img]Mỗi ngày, Thông ra khỏi nhà từ 13 giờ và hơn 22 giờ đêm mới trở về. Không có gì lạ khi đôi lúc học trò bắt gặp anh ngủ gà ngủ gật trên xe buýt vì tối nào anh cũng thức soạn bài và chơi cờ trên mạng tới 2 giờ sáng. Tuy có người em song sinh Từ Hoàng Thái cùng làm việc, nhưng anh vẫn không vơi nỗi nhớ nhà. “Tôi thèm một bữa cơm gia đình kinh khủng!

Công việc bận túi bụi nên hiếm khi hai anh em cùng ăn cơm với nhau”, Thông bộc bạch. Mỗi năm anh chỉ về thăm nhà khi kết hợp với những giải đấu quan trọng vì “môi trường làm việc nơi đây cạnh tranh gay gắt, năm rồi vì về nước tham gia giải nên tôi bị mất học trò (cười)”.

Cùng sang Singapore dạy cờ, HLV Nguyễn Tấn Tùng (quê ở Cần Thơ) không giấu được nỗi buồn: “Tôi dạy cờ cho 5 trường tư thục. Công việc hơi vất vả nhưng tôi muốn mình bận rộn để quên đi nỗi nhớ nhà”. “Chạy sô” nhiều nơi như vậy, HLV Tùng chọn xe đạp làm phương tiện đi lại để tiết kiệm và rèn luyện sức khỏe.

Thật không may chiếc xe của ông bị mất trộm, đành đi xe buýt. Nhớ ngày đầu qua Singapore, vốn tiếng Anh còm cõi lại đi đứng lóng ngóng, ông bị đánh rơi ví trong ấy có cả bằng HLV cờ. Thế là công việc đành gác lại nhưng thật may mắn khi vài ngày sau, cảnh sát gọi điện thoại cho ông đến nhận lại ví.

Có lần, phụ huynh đến xin phép cho con được về vì có việc, nhưng ông không hiểu nên báo cáo lại hiệu trưởng là cô bé không tuân thủ kỷ luật. Không lâu sau, cô bé ấy thi đấu rất thành công ở giải cờ học sinh. Từ đó, thầy Tùng vừa đi dạy, vừa cố gắng trau dồi thêm ngoại ngữ. Sau giờ làm việc, ông còn phải loay hoay với nồi niêu xoong chảo để chuẩn bị bữa ăn chiều.

Đến Mỹ không phải để kiếm tiền, nhưng muốn có đủ chi phí ăn học tại trường Independence Community College, tay vợt 5 lần vô địch quốc gia Trần Đức Quỳnh phải vất vả lao vào cuộc mưu sinh. Quỳnh kiêm luôn chân dọn dẹp vệ sinh nơi mình học tập.

Khi được hỏi anh có ngại khi để cho mọi người biết công việc làm thêm của mình nơi đất khách, Quỳnh khẳng định: “Đó chỉ là công việc tạm thời, nhưng nghề nào chẳng quý! Tôi muốn đi học bằng chính sức lao động của mình”. Để tiết kiệm chi phí tối đa, anh còn xin ở trọ nhà vợ chồng người Mỹ già neo đơn.

Những ngày hè, ngày nghỉ thay vì vui chơi, thong dong cùng bạn bè, Đức Quỳnh chọn đây là thời điểm chính để kiếm tiền đóng học phí cho cả năm học bằng việc dạy quần vợt cho trẻ em.

[b]II. Muốn góp chút gì cho quê hương[/b]

Dù ở Singapore kiếm tiền rất khá, nhưng anh em Từ Hoàng Thông, Từ Hoàng Thái vẫn muốn trở về quê nhà tiếp tục công việc huấn luyện cờ. Khi hỏi về những dự tính tương lai, Từ Hoàng Thông cho biết: “Tôi sẽ trở về nước thành lập công ty dạy cờ riêng. Đây là ước mơ từ lúc tôi mới qua đây. Ở Singapore, việc tổ chức dạy và học của họ rất bài bản, khoa học, tôi đang cố gắng học tập những mô hình ấy để áp dụng cho công ty của mình”.

Trong một lần trò chuyện với vợ chồng đại kiện tướng quốc tế Nguyễn Thị Thanh An và HLV Tống Thái Hùng, Hoàng Thông nhận ra họ cũng có ý tưởng mở trường.

[img]xq203-1.jpg;left;Trần Đức Quỳnh (bìa phải) và Kim Trang trong một giải đấu tại Mỹ.[/img]Thế là kế hoạch hợp tác để thành lập một công ty dạy cờ dành cho trẻ em Việt Nam ra đời. Nhưng làm được điều đó không đơn giản chút nào. Từ Hoàng Thông cho biết sẽ cố gắng chuẩn bị mọi thứ thật cẩn thận từ việc tiếp thị ở các trường học, mở các CLB cờ ở trường để học sinh rèn luyện và nâng cao trình độ đến việc gửi HLV đến tận nhà dạy cho học sinh.

Trong email vừa mới gửi về, Hoàng Thông khoe: “Khi biết tôi có ý định thành lập công ty dạy cờ, một tờ báo có uy tín ở trong nước đã liên hệ với tôi để hợp tác. Nếu được như thế thì tốt quá! Lúc đó, tôi sẽ có điều kiện tập trung vào chuyên môn mà không phải bận tâm đến những vấn đề khác”.

Cũng muốn sớm trở về nước nhưng vì 2 đứa con gái còn quá nhỏ, HLV Nguyễn Tấn Tùng cần tích cóp một ít tiền cho con ăn học. Đây cũng là cơ hội giúp ông tiếp cận với những kiến thức mới nhất về cờ vua để đem về cho quê hương Cần Thơ mà theo ông “nơi ấy còn thiệt thòi lắm, cần được quan tâm nhiều hơn”.

Cuối tháng này, Trần Đức Quỳnh lại sang Mỹ để tiếp tục học ngành Giáo dục thể chất ở Trường Independence Community College. Vì sao anh chọn ngành thể chất? Trần Đức Quỳnh cho biết: “Trường này dạy rất nhiều môn, nhưng tôi chọn ngành Giáo dục thể chất vì tôi từng là VĐV, lại có quá nhiều kỷ niệm với quần vợt. Tôi muốn mình mãi mãi gắn bó với thể thao”.

Cũng một thân một mình khăn gói sang Mỹ để học nghề HLV, tay vợt 17 lần vô địch quốc gia – Nguyễn Thị Kim Trang thổ lộ: “Có những đêm dài tôi không tài nào chợp mắt được khi nhớ đến mẹ già thân yêu đang sống hiu quạnh nơi quê nhà. Thế nhưng, vì đeo đuổi theo ước mơ nên tôi phải cố gắng nén lòng…”.

Kim Trang từng rời bang Florida để đến bang California, vì không thể theo nổi mức học phí quá cao. Chị phải tự xoay xở tất cả bằng khoản tiền dạy thêm ít ỏi “có những lúc kiệt sức và tủi thân tưởng không thể nào tiếp tục, nhưng Trang đã có gắng vượt qua”.

Bù lại, Kim Trang được học rất nhiều thứ, từ chuyên môn, tâm lý, đến xã hội, kinh tế… để sau này có thể trở thành một HLV nhà nghề. Chính điều đó đã tiếp thêm cho chị nghị lực tiếp tục rong ruổi trên những nẻo đường “tầm sư học đạo” nơi xứ người.

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-0.jpg;right;Nguyễn Vũ Quân (phải) đang đấu trí[/img]Kỳ tích đó thuộc về một chàng trai Hà Nội có cái tên Nguyễn Vũ Quân.

4 tuổi, khi lũ bạn cùng trang lứa vẫn còn mê mải với những ôtô, máy bay, robot thì cậu bé Quân, dù cực kỳ hiếu động nhưng lại chỉ thích ngồi chầu rìa xem bố đánh cờ. Lên 5 tuổi, ông bố Nguyễn Văn Thành chính thức dạy Quân học đánh cờ chỉ để cậu bé bớt nghịch ngợm và cũng là cách giữ chân con ở nhà.

Ai dè, sểnh một cái là cậu tót ra quán nước đầu ngõ chợ Khâm Thiên (Đống Đa, Hà Nội) nhập sới phủi của mấy ông già về hưu, mấy anh xe ôm, bốc vác mà mê mệt với những nước đi kỳ ảo của 32 quân cờ. Đam mê, lại chịu khó học hỏi nên trình độ cờ của cậu bé khiến nhiều đối thủ bề trên phải vị nể. Nhưng có lẽ tài năng của cậu mãi mãi chỉ quanh quẩn nơi sới cờ ngõ chợ nếu không có cái duyên kỳ ngộ.

[b]”Duyên kỳ ngộ”[/b]

Năm 1997, cậu học trò lớp 8 Trường cấp I-II Văn Chương, Nguyễn Vũ Quân, vì nghịch ngợm và nói chuyện riêng trong giờ học nên bị cô giáo mời ra khỏi lớp. Lên tới phòng hội đồng, chưa kịp lấy giấy bút viết bản kiểm điểm, Quân thấy một nhóm người đang đỏ mặt tía tai vây quanh một bàn cờ. Chàng ta háo hức nhảy ngay vào xem rồi theo thói quen mách nước.

Đang rèn cho đội tuyển cờ tướng của trường chuẩn bị đi thi đấu giải cấp quận, thấy cậu học trò có rất nhiều nước sáng, thầy giáo Thành liền bảo Quân vào chơi thử. Cờ đã đến tay, loáng một cái, Quân không những đã đánh te tua tất cả hạt giống của đội tuyển mà còn làm chính HLV Thành phải bỏ giáp qui hàng. Cái bản kiểm điểm về tội nghịch ngợm trong giờ học nhanh chóng được quên đi, thay vào đó Quân chính thức được ghi tên vào danh sách đội tuyển cờ tướng của trường.

Không phụ sự trông đợi của thầy cô và bè bạn, năm ấy Quân dễ dàng đoạt luôn ngôi vô địch giải cờ tướng học sinh quận Đống Đa và thành phố Hà Nội. Với thành tích quá ư ngoạn mục ngay trong lần đầu tiên ra mắt ấy, Nguyễn Vũ Quân được tuyển thẳng vào CLB cờ tướng quận Đống Đa để ăn ngủ cùng… “xe pháo mã”.

[b]Phi “nhẫn” bất thành “nhân”[/b]

14 tuổi, khi cái máu ham chơi vẫn còn chảy rần rật trong trái tim đang lớn, Quân đã trở thành VĐV chuyên nghiệp, mà lại theo đuổi môn thể thao trí óc là cờ tướng, phải ngồi cả ngày cả buổi để bóp đầu nhăn trán theo từng nước biến hóa của những quân cờ nên chân tay bứt rứt lắm. Lại nữa, do hoàn cảnh gia đình (cha mẹ đi xuất khẩu lao động khi Quân mới 7 tuổi) ba anh em trai được phó thác cho bà nội; cuộc sống phóng túng ấy đã mang đến cho Quân cái tính ngông nghênh, bất cần… Và anh chàng mang tất cả những điều “phóng khoáng” ấy vào những cuộc cờ.

May mà có HLV Trần Viết Bảo, người thầy đã dìu dắt Quân ngay từ những bước đi chập chững vào đời VĐV chuyên nghiệp cho đến tận ngày nay, ông thương Quân như con và đáp lại, cậu học trò cưng cũng kính trọng thầy như cha. Thầy Bảo cho biết: “Quân tiếp thu nhanh, tư duy mạch lạc nên khi được huấn luyện bài bản, trình độ cứ tăng vù vù theo cấp số nhân. Nhưng anh chàng có nhược điểm là rất lười làm bài tập”.

Để răn đe cậu trò nhỏ, ông quyết định không cho Quân tham dự giải trẻ toàn quốc năm 1998 dù khi đó anh là đương kim vô địch TP Hà Nội. Cũng chính năm đó, người bạn đồng môn Nguyễn Thành Bảo khi tham dự giải cờ tướng trẻ châu Á đã đánh bại kỳ thủ Hồng Trí (Trung Quốc) để đoạt HCV.

Thành công của đồng đội thân thiết đã khích lệ tinh thần ham học của Quân. Anh lao vào tập luyện say mê với quyết tâm “thua thầy một vạn không bằng thua bạn một li”, một khối lượng bài tập đồ sộ đã được Quân nuốt một cách mau lẹ khiến người HLV nổi tiếng “lạnh” như Trần Viết Bảo cũng phải trố mắt kinh ngạc.

Nhưng tuổi trẻ vẫn cần những cú vấp để trưởng thành. Năm 1999, Quân tham dự giải cờ tướng trẻ toàn quốc và liên tiếp giành chiến thắng ở những ván đầu. Thắng lợi như chẻ tre đã làm chàng hoa cả mắt và chủ quan nên cuối cùng nhận một thất bại thảm khốc, thua cả ba ván cuối cùng nên chỉ xếp hạng tư.

Năm sau, cũng tại giải trẻ toàn quốc, Quân lại nhanh chóng “biến” các đối thủ thành kẻ bại trận. Ván cuối gặp Lê Phan Trọng Tín, chỉ cần hòa là Quân đoạt HCV. Thắng phải thắng đẹp, việc gì phải chủ hòa, vào trận Quân xua quân ào ào xông lên tấn công và thế là rơi vào chiếc bẫy của Tín giăng sẵn. Bó tay, thúc thủ, Quân nhận HCB với nhiều cay đắng…

Lời khuyên của người vừa là thầy, vừa được Quân coi như cha, Trần Viết Bảo: “Trong cuộc cờ cũng như trong cuộc đời, muốn cao không ai qua được chữ “nhẫn” đâu con ạ”, Quân lập tức “ngộ” ra. Quân lao vào tập luyện với sự khiêm tốn chưa bao giờ có trước đó. Để “dạn đòn” hơn, năm 2002 Quân từ biệt sư phụ, “hành tẩu giang hồ” đặng thu thập thêm những kỳ chiêu dị pháp của các cao thủ võ lâm.

Vào ăn dầm ở dề cả năm trời tại TP.HCM, Quân háo hức tham dự hàng trăm trận, từ những cuộc đấu phủi nơi góc quán cà phê, bên hông Chợ Lớn đến những trận tỉ thí kinh thiên động địa với đặc cấp quốc tế đại sư Trềnh A Sáng. Ngày nào cũng đánh ròng rã từ 8g-22g, có lần ba ngày đêm liên tiếp Quân không về gác trọ để dồn tâm sức cho những cuộc đấu cờ…

Diện kiến với hàng loạt cao thủ người Hoa, Quân học hỏi được vô vàn kinh nghiệm thực tế không có trong sách vở: từ chiêu giằng mã của một ẩn sĩ Chợ Lớn đến cước hoành xa của chàng cao thủ Q.3… Trở về Hà Nội, các chiêu thức học từ thực tế đã được Quân mang ra cùng với thầy Bảo mổ xẻ đến từng vân vi để thu nạp những tuyệt chiêu, tạo thành lối đánh rất sáng tạo nhưng không xa rời bài bản.

[b]Thành công từ khổ luyện[/b]

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq499-1.jpg;right;Nguyên Vũ Quân (thứ hai từ trái qua, hàng trên) cùng đội tuyển cờ tướng Hà Nội trong chuyến tập huấn tại Hà Bắc kỳ viện (Trung Quốc)[/img]Chuyến hạ sơn ấy đã cho kết quả mỹ mãn, Quân tiến bộ vượt bậc cả trình độ cờ lẫn bản lĩnh thi đấu. Không phải chờ đợi lâu, năm 2004 Quân đoạt ngôi vô địch cờ tướng toàn quốc và dễ dàng giữ vững vị trí này tới năm 2005, gây cho làng cờ một cơn choáng váng.

Cũng trong năm 2005, Quân được cử vào đội tuyển quốc gia tham dự giải vô địch thế giới tại Paris (Pháp). Giải này diễn ra hai năm một lần, qui tụ tất cả anh hùng hào kiệt khắp năm châu bốn biển. Từ khi có giải, ba thứ hạng đầu luôn thuộc về các kỳ thủ Trung Quốc, nếu không phải người Trung Hoa đại lục thì cũng là các kỳ thủ gốc Hoa sống ở các nước khác. VN tham gia giải từ năm 1993 và thành tích đứng thứ 6 của Trềnh A Sáng là chiến công ấn tượng nhất từ trước tới đó.

Vào cuộc, ngay từ ván đầu, Nguyễn Vũ Quân liên tục gây bất ngờ, thắng 6, hòa 1, thua 1 và dẫn đầu. Ân tượng nhất là chiến thắng trước Ngô Quí Lâm (Đài Loan), đặc cấp quốc tế đại sư, một ứng cử viên sáng giá của giải.

Ván này kỳ thủ Đài Loan đi trước, xuất quân theo bố cục “trung pháo trực hoành xa đối bình phong mã, lưỡng đầu xà”, là thế trận đã giúp Lâm giành biết bao thắng lợi vang dội. Không chút nao núng, Quân dùng đòn đối công đã được kiểm nghiệm tại giải vô địch cờ tướng hạng nhất toàn quốc năm 2001, gây bất ngờ, dần dụ đối thủ vào bẫy và giành thắng lợi ấn tượng.

Ván thứ 9, gặp đương kim vô địch thế giới Lữ Khâm (Trung Quốc), Quân xử lý trung cục không tốt nên thất bại. Đáng tiếc là sau đó, do chỉ đạo thiếu hợp lý của HLV Lê Thiên Vị nên Quân mất cơ hội tranh HCB, cuối cùng chỉ đoạt HCĐ. Đến tận bây giờ, Quân vẫn tiếc hùi hụi vì: “Mục tiêu đề ra trước khi vào giải là lọt vào tốp 4, thế mà mình thắng suốt và dẫn đầu. Quá mừng nên tôi có chút lơi lỏng (thỏa mãn); thêm việc không có thầy Trần Viết Bảo kề bên để hỗ trợ tinh thần cũng như chỉ đạo nên… sảy tay”.

Tuy nhiên, việc đạt thành tích tốt nhất của cờ tướng VN trên đấu trường quốc tế, nhất là việc Quân được phong đặc cấp quốc tế đại sư khi mới 22 tuổi, với lối chơi tinh quái, đậm bản sắc…, cánh chim lạ Nguyễn Vũ Quân đã làm báo chí thế giới (đặc biệt là Trung Quốc) tốn biết bao giấy mực để phân tích, mổ xẻ và nồng nhiệt ngợi khen.

Cũng dễ hiểu, bởi kể từ giải vô địch cờ tướng thế giới lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1978, chủ nhân của những tấm huy chương đều là người gốc Hoa. Lại là một kỷ lục nữa: Nguyễn Vũ Quân là kỳ thủ đầu tiên không phải người Hoa được phong ngay lần đầu dự giải thế giới.

[b]Cờ và nghiệp…[/b]

Hạng ba thế giới, hai năm liền vô địch giải trong nước, vậy mà tại giải vô địch cờ tướng 2006 vừa rồi, chàng trai vàng Nguyễn Vũ Quân không có tên trong số ba kỳ thủ dẫn đầu. Lý giải về điều này, cả HLV Trần Viết Bảo và kỳ thủ Nguyễn Vũ Quân đều khẳng khái: đấy là sai lầm của Liên đoàn Cờ VN khi cho phép đăng ký không hạn chế số kỳ thủ tham gia.

Điều ấy tạo thành kẽ hở để các địa phương mang quân ồ ạt vào giải và tạo điều kiện cho các VĐV chủ lực của họ dễ dàng kiếm điểm. Trong khi ấy, Hà Nội không có người lót đường nên Quân phải gồng mình đánh trận nào cũng phải tận lực nên chỉ thắng được 6 trận, để thua 3 và hòa 2…

Cả hai thầy trò Quân đều thở dài thườn thượt khi nhắc đến các quan chức trong ngành TDTT vẫn hàm hồ rằng cờ tướng chỉ là môn thể thao nhẹ nhàng nên thiếu quan tâm. Năm 2005, Quân đoạt HCĐ thế giới, lập kỳ tích cho làng cờ tướng VN vậy mà không hề có tên trong danh sách khen thưởng VĐV tiêu biểu hằng năm của Sở TDTT Hà Nội (chứ chưa nói gì đến danh sách của Ủy ban TDTT).

Nói là vậy nhưng đã trót mang lấy nghiệp vào thân, Quân cũng như các VĐV cờ tướng khác đều cho rằng chơi cờ trước hết là vì đam mê. Hằng ngày, ngoài việc làm kế toán cho một cửa hàng điện nước của người bác ruột để kiếm kế sinh nhai, Quân lại đầu tư không dưới 10 giờ đồng hồ để nghiên cứu tài liệu, lăn lộn khắp các sới cờ phủi nơi hang cùng ngõ hẻm cũng như lên mạng Internet đọ cờ với các cao thủ trên toàn thế giới.

Mạnh toàn diện: khai cục, trung cục và tàn cục đều tốt; đam mê và rất có chí tiến thủ nên chắc chắn những thành công vang dội sẽ còn đón đợi Nguyễn Vũ Quân ở những bến bờ xa…

Tướng có phạm vi hoạt động hẹp trong “cửu cung”. Tướng lại luôn cần có quân bảo vệ, bởi vì mất Tưởng là mất hết. Do đó nhiều bạn trẻ luôn nghĩ Tướng là quân yếu. Thật ra, quân cờ mạnh yếu là do bố cục. Nếu “đắc vị” thì quân gì cũng mạnh. Về cờ tàn khi phải dùng đến mặt Tướng người ta mới biết Tướng mạnh như Xe vậy. Vì có mặt Tướng thì ngang bằng việc có Xe trùng. Song Ở trung cục nhiều khi người chơi quên mất sức mạnh của Tướng. Thế là phải trả giá. Dưới đây là ván cờ giữa Mạnh Lập Quốc với Vu Hồng Mộc, một ví dụ hay về mặt Tướng.

[game]
FORMAT WXF
GAME Mạnh Lập Quốc – Vu Hồng Mộc
RED Mạnh Lập Quốc
BLACK Vu Hồng Mộc
START{
1. P2-5 M8.7 2. B3.1 P2-5
3. M8.7 M2.3 4. X9-8 X9-8
5. M2.3 P8-9 6. B1.1 X1.1
7. X1.1 X1-4 8. X1-4 X8.4
9. X4.5 B3.1 10. X4-3 B3.1
11. X3.1 B3.1 12. B3.1 X8.4
13. M7/5 X4.7
DIAG{ #17 RED }
/*Đến đây coi như hai bên khai cục xong. Vu đi sau nhưng ra trước, bố trận hợp lí. Hai Xe như “hai rồng ra biển” chiếm hết yếu đạo, khí thế như trời long đất lở. Mạnh thấy Tượng cánh trái của Vu yếu nên quyết định tấn công bằng cách chuyển Pháo bên trái sang.*/
14. P8.2 S4.5 15. P8-3 Tg5-4
16. T7.9
/*Đến đây, bên Đen hoàn toàn chế áp đối phương. Quân Tướng ra lộ 4 có giá trị như một quân Xe trói chặt Xe của Mạnh. Nhưng Vu lại quên Mất Tướng mạnh như Xe nên đi:*/
16. … P5-4?
/*Đáng lẽ phải đi M3.2, B3-4, S5.6, đối công.*/
17. X3-2 M3.2 18. X2/6 P4-2
19. X8-9 M2.4
}END[/game]
Vu còn tấn công một lúc nữa, nhưng không đủ lực lượng nên cuối cùng thua ván cờ.

Quên là phải trả giá, vậy chớ nên quên nguyên tắc.