Giai thoại làng cờ: Nước đi chính xác

[img maxheight=200 maxwidth=200]xq565-0.jpg;right;Hồ Vinh Hoa (trái) và Lữ Khâm – kỳ thủ năm lần vô địch thế giới – tại lễ khai mạc giải châu Á ở Vũng Tàu – Ảnh: Tr.Dân[/img][b]”Thập liên bá”[/b]

Cờ tướng là môn thể thao trí tuệ đặc trưng của Trung Quốc. Đoạt được danh hiệu vô địch cờ tướng Trung Quốc là một điều hết sức vinh hạnh, và làm được điều đó là vô cùng cam go.

Tên quốc tế của Hồ Vinh Hoa là Hu Rong Hua. Ông sinh năm 1945 tại Thượng Hải, Trung Quốc. Ông là con thứ hai trong gia đình năm anh chị em, có bố là tiểu thương, mẹ làm công nhân dệt. Hồ Vinh Hoa bắt đầu làm quen với cờ tướng từ năm 8 tuổi, và bảy năm sau trở thành kỳ thủ trẻ tuổi nhất Trung Quốc đoạt chức vô địch quốc gia. “Gia tài” của Hồ Vinh Hoa không chỉ là đoạt hàng loạt danh hiệu vô địch mà còn đào tạo nên hàng trăm học trò giỏi, nghiên cứu các thế cờ hay, các nước đi độc để viết thành sách. Những tập sách của ông như Song hành xa, Phản cung mã… được xem là tài liệu gối đầu giường cho dân chơi cờ tướng chuyên nghiệp.

Thế mà vào năm 1960, “vua cờ” của Trung Quốc lại thuộc về một cậu bé mới 15 tuổi, có tên là Hồ Vinh Hoa. Khỏi phải nói, đó thật sự là một sự kiện làm náo động làng cờ Trung Quốc năm ấy. Người ta kể rằng các cao thủ cờ tướng Trung Quốc đã muốn “nổi điên” vì chuyện này. Vì vậy, tất cả đều ôn luyện ngày đêm để “trị” cái cậu bé họ Hồ ấy. Nhưng “mãnh hổ” đã không sợ “quần hồ”! Hồ Vinh Hoa vẫn đứng vững ở ngôi số 1 cờ tướng Trung Quốc mười năm liền, và đã được xưng tặng biệt hiệu “Thập liên bá” (bá chủ mười năm liên tiếp).

Sau đó, làng cờ tướng Trung Quốc tạm ngưng hoạt động một thời gian khá dài. Mãi đến đầu thập niên 1980 mới hoạt động trở lại, và Hồ Vinh Hoa tiếp tục vô địch thêm bốn lần nữa vào các năm 1983, 1985, 1997 và năm 2000. 14 lần vô địch Trung Quốc là một kỳ tích đến giờ chưa ai chạm đến được, và ông có vô số mỹ hiệu như “Hồ tư lệnh”, “Phượng hoàng tái sinh”, “Thiên niên trường thanh thọ”…

Để ghi nhận công trạng của ông, năm 2001 tại Thượng Hải đã thành lập một trường dạy cờ mang tên “Hồ Vinh Hoa tượng kỳ học viện” và mời ông làm viện trưởng.

[b]Ước mơ của kỳ tiên…[/b]

Năm nay ông đã 61 tuổi, có hơn 50 năm chơi cờ. Ở lứa tuổi ấy, trong lúc hầu hết những đồng nghiệp của ông đã mỏi gối chồn chân dừng bước giang hồ, thì riêng Hồ Vinh Hoa vẫn là trụ cột của đội tuyển Thượng Hải, sát cánh cùng đàn em, đàn cháu tham dự các giải đấu quốc gia và khu vực.

Nhưng tại Giải vô địch cờ tướng châu Á đang diễn ra ở Vũng Tàu, ông chỉ có mặt với tư cách là phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Cờ tướng châu Á. Sự có mặt của ông là sự kiện đặc biệt đối với làng cờ tướng VN. Ai cũng muốn trò chuyện, bắt tay với nhân vật mà làng cờ tướng gọi là hàng vài trăm năm mới có một người.

Ấn tượng lớn nhất của chúng tôi trong 30 phút trò chuyện với “kỳ tiên” Hồ Vinh Hoa là sự khiêm tốn. Ông rất ít nói về mình, mà luôn dành những lời lẽ tốt đẹp nhất để nói đến người đàn anh – người đồng môn Hoắc Anh Đông – cố chủ tịch danh dự Hiệp hội Cờ tướng châu Á vừa mới qua đời. Ông nói: “Ôn cố tri tân – đó là bài học mà những người chơi cờ tướng phải nằm lòng”.

Ông là một người có nhiều kỷ niệm với VN. Năm 1966, ông đã từng đến miền Bắc để thi đấu cờ tướng. Năm 2001, ông cũng đã từng quay lại, và đây là lần thứ ba ông đến VN. Ông nói: “Đất nước VN đã có những đổi thay đáng kể. Tôi thấy được điều đó khi đi ngoài đường phố. Xin chúc mừng sự thành công của các bạn…”.

Trăn trở lớn nhất của ông hiện nay là làm sao để cờ tướng phát triển mạnh mẽ trên toàn thế giới như môn cờ vua. Và ông hi vọng VN sẽ giúp ông làm được điều này vì cờ tướng là một môn rất phổ biến ở VN.

[b]B. PHÁO QUÁ CUNG VỚI CÁC TRẬN KHÁC[/b]

[FEN]rheakaer1/9/1c4hc1/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C1C2H2/9/RHEAKAE1R w – – – 1[/FEN]Ngoài trận Pháo đầu, bên hậu còn thử nghiệm nhiều kiểu chơi khác khởi đầu bằng nước Nhảy Mã (M8.7) hoặc tiến Tốt (C7.1 hay C3.1) cũng có thể hoành Xe sớm (X9.1). Tất cả các nước này có thể đưa bên hậu về các trận Bình Phong Mã, Đơn Đề Mã hoặc Phản Công Mã, tạo tình huống đổi công rất phức tạp.

Sau đây xin giới thiệu khái quát những kiểu chơi trên đã bước đầu định hình:

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo quá cung với các trận khác – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-6 M8.7 2. M2.3 X9-8
DIAG{ #3 RED }
3. B7.1
/*Nếu Trắng đi 3. B3.1 P8-9 4. T7.5, bây giờ Đen có các phương án:
*Một là 4…P2-4 5. M8.7 B3.1 6. X9-8 M2.3 7. P8-9 X1.2 8. P6.4 M3.4 9. P6-3 T7.5 10. X1-2 X8.9 11. M3/2. M4.6, đối công.
*Hai là 4…P2-5 5. M8.7 M2.3 6. X9-8 B3.1 7. P8-9 X8.4 8. X8.4 X1-2 9. X8.5 M3/2 10. X1.1 M2.3 11. X1-8 B7.1 12. X8.3 M7.6 13. S6.5 P5-7 14. B7.1 B3.1 15. X8-7 T7. 5, cân bằng.
*Ba là 4…B3.1 5. P8.4 M2.3 6. M8.9 M3.4 7. P8-3 X1-2 8. X9-8 P2.5 9. X1.1, Trắng ưu.
*Bốn là 4…B3.1 5. X1.1 X8.4 6. X1-7 M2.1 7. B9.1 P2-3 8. X7-8 X1-2 9. X9.1 X8-4 10. P6/1 T7.5 11. S6.5 X4/1 12. P8.5 M7/8 13. P6/1 P3-4! 14. P6-7 M8.6 15. X8.3 M6-8 16. M8.9 B7.1 17. X9-8 B7.1, Đen ưu thế vì Trắng bị kẹt quân ở cánh trái.*/
3. … B7.1
/*Nếu Đen đi 3…P2-3 4. M8.7 B7.1 5. T3.5 P8.3 6. P8/1 B3.1 7. P8.2 P8-6 8. P2-7 B3.1 9. X9.2 M2.1 10.P7.3 X1-2 11. B3.1 B7.1 12. P7.3 P6/2 13. M3.4, Trắng ưu.*/
4. M8.7 M2.1
5. P8.4
/*Các danh thủ cũng thường đổi lại:
*Một là 5. T3.5 T7.5 6. X1-2 X1.1 7. P8.2 B3.1 8. B7.1 X1 3 9. M7.6 X3.3 10. X2.4 P8-9 11. S4.5 S6.5 12. X9.2 X8.5 13. P8-2 P2-3 14. X9-8 B9.1 15. X8.4 P9.1 16. X8.1 B1.1 17. M6/8 X3.2 18. P2/1, Trắng ưu.
*Hai là 5. T7.5 X1.1 6. X1-2 P8.4 7. S4.5 X1-4 8. P8.2 X4.5 9. B3.1 X4-3 10. X9.2 M7.6 11. M3.1? P8.2 12. P8/3. M6.7 13. P6/1 P8/1 14. P6-7 X3-2 15. P8.6 X2/4 16. B3.1 X2.8, Đen ưu.*/
5. … P8.5
/*Đen cũng có thể chơi: 5…X1.1 6. M7.6 X1-6 7. T7.5 X6.7 8. X1.1 X6-9 9. M3/1 P2-4 10. M8.5 T7.5 11. X9.1 P8-9 12. B7.1 M7.5 13. M1.3 B3.1 14. X9-4 Ms.7 15. X4.5 B9.1 16. S6.5 S6.5 17. P6-7 X8-6 18. X4-1 B3.1 19. T5.7 X6.4, cân bằng.
Trường hợp Đen chơi 5…P8/1 6. T3.5 P8.4 7. S4.5 T7.5 8. X1-4 S6.5 9. B9.1 X1.1 10. X4.4 P2-4 11. P6.5 X1-4 12. B3.1, Trắng ưu.*/
6. T3.5 P2-4
7. B9.1 T7.5 8. S4.5 X1.1
9. X9-8 X1-3 10. X1-4 S6.5
11. P8.1 M7.8 12. X4-2 M8.7
13. T5/3 P8/5 14. X2.4 B3.1
15. M7.9 X8-7 16. T7.5 B7.1
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo quá cung với các trận khác – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-6 B7.1 2. M2.3 M8.7
3. X1-2
DIAG{ #3 BLUE }
/*Nếu như 3. B7.1 X9-8 4. M8.7 M7.6 5. X1-2 P2-5 6. T3.5 P8.4 7. S4.5 M2.3 8. X9-8 X1.1, Đen dễ chơi hơn.*/
3. … X9-8
/*Trường hợp Đen đi 3…P8.2 4. M8.9 M2.3 5. P8-7 X1-2 6. X9-8 P2.2 7. B7.1 X9.1 8. T3.5 X9-4 9. S4.5 X4.3 10. B9.1, Trắng ưu.*/
4. X2.4 M2.3
/*Đen còn các khả năng:
*Một là 4…T3.5 5. M8.7 M2.3 6. B7.1 S4.5 7. B3.1 B7.1 8. X2-3 M7.8 9. P8.4, Trắng ưu.
*Hai là 4… M2.1 5. B9.1 T7.5 6. M8.9 S6.5 7. T7.5 P8-9 8. X2-6 X8-6 9. S6.5 XS.4 10. X9-6 X1.1 11. P8.2 M7.8 12. P8-7 P2-4 13. P7.5! T5/3 14. P6.5 P9-5 15. P8-8 X8-2 16. Xs-8 X2.5 17. M9/8 X1-2 18. X6-8, Trắng ưu.
*Ba là 4…P8-9 5. X2-4 M2.3 6. M8.7 T3.5 7. B7.1 P2.4 8. B3.1 B7.1 9. X4-3 M7.8 10. T7.5 S4.5 11. X3-4 X8.4 12. M7.6 M6.4 13. X4-6 P2-9 14. P8-7 X1-2 15. P7.4 B9.1, cân bằng.*/
5. M8.7
/*Trường hợp Trắng đi: 5. T7.5 P8-9 6. X2-6 T3.5 7. M8.6 S4.5 8. P8-7 M7.6 9. X6.1 M6.7 10. P7.4 X1-2 11. X9-8 X8.8 12. S6.5 X8-6 13. X8.6 M7.5 14. S5.4 X6-4 15. T3.5 X4-7 16. S4/5 P9-8 17. M3.2 X7/2 18. X6/1 X7-5 19. M2.4 X5/2 20. M4/3 B9.1, Đen có phần ưu hơn.*/
5. … P2.2 6. B7.1 M7.8
7. X2-6 T3.5 8. T7.5 M8.7
9. P8.1 M7/6 10. X6-4 P8.2
11. P8/2 P2/3 12. P8-2 X8-9
13. P2-4 P2-6 14. X4-2 P6.7
15. X2.1 S4.5 16. X2/4 X1-4
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo quá cung với các trận khác – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-6 B3.1
DIAG{ #2 RED }
/*Hầu hêt các danh thủ đều đi M8.7 hoặc B7.1 hoặc X9.1 chứ hiếm người chơi 1…B3.1. Tuy nhiên gần đây một vài danh thủ thử nghiệm nước đi mới này, chưa ai có kết luận hay dở ra sao.*/
2. M2.3 M8.7
3. M8.9 M2.3 4. B3.1 X9-8
5. X1-2 X1.1 6. S4.5 X1-4
7. T7.5 T7.5 8. B7.1 X4.3
9. X9-7 B7.1 10. B7.1 T5.3
11. B9.1 M3.2
/*Nếu Đen sai lầm đi 11…B7.1? 12. M9.8 X4-8 13. X2.S M7.8 14. P8.5 P8-2 15. X7.5 Trắng ưu thế.*/
12. M9.8 P2.3
13. P8.3 T3/1 14. P8.4 B7.1
15. P6.7 M7.8 16. P6/2 T3.5
}END[/game]
[b]=+[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Pháo quá cung với các trận khác – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-6 X9.1 2. M2.3 T3.5
DIAG{ #3 RED }
/*Đen có thể chơi 2…X9-4 3. S4.5 M2.3 4. X1-2, bây gíờ Đen có hai cách đi:
*Một là 4… B3.1 5. M8.9 M8.9 6. T3.5 B9.1 7. P8.2 X4.4 8. P8/3 P8-4 9. P8-6 X4-2 10. Ps-7 M3.2 11. P6.3 T3.5 12. B9.1 X2.2 13. P6-8 X2/3, cân bằng.
*Hai là 4…M8.9 5. M8.9 B9.1 6. P8-7 X4.3 7. X2.8 P8-6 8. X9-8 X1-2 9. X8.4 T3.5 10. B9.1 B3.1 11. P6-4 S4.5 12. T3.5 X4-8 13. X2/1 M9.8 14. P4/1 P6-7 15. B3.1 P2-1 16. X8.5 M3/2, cân bằng.*/
3. S4.5 X9-4 4. B7.1
/*Nếu Trắng đi: 4. M8.9 M8.9 5. P8-7 X4.3 6. X9-8 B1.1 7. X1-2 B9.1 8. X2.6 P8-6 9. P7.4? M2.1 10. X8.6 P2-3 11. X2.2 P5.1 12. Ps-7 M1.3 13. X8.1 P3-4 14. X2-4 M9.8 15. B3.1 X1.2 16. X8/5 M3.4, Đen lời quân chiếm ưu.*/
4. … P2-3
5. T3.5 B9.1 6. B1.1 B9.1
7. X1.4 M8.7 8. M8.7 X4.5
9. M7.6 B7.1 10. X9-8 M2.4
11. P8/1 P3.3
/*Có danh thủ sai lầm đi: 11…X1-2 12. P8-6 X4/1 13. X8.9 X4-9 14. X8-6 Tg.1 15. X6/1 Tg/1 16. X6.1 Tg.1 17. Ps-9, Trắng ưu thế.*/
12. M6.7 M4.3
13. X1-7 M3.1 14. X7-2 P8-9
15. P8.8 S4.5 16. B9.1 M1/3
}END[/game]
[b]+=[/b]

[img]xq131-0.jpg;right;[/img]Nghiệp cờ của Sáng không nổi lên chói lọi ngay như Trần Quới, cũng không xâu chuỗi một loạt thắng lợi vang dội như Mai Thanh Minh, cũng không nổi lên như những tay đánh độ phi phàm Nguyễn Văn Xuân hay Trần Văn Ninh mà cứ từ từ, vững chắc từng bước một, như phù sa bồi đắp qua năm tháng, tích tiểu thành đại, để đến hôm nay, chính là Trịnh A Sáng chứ không phải ai khác, đã vươn lên đoạt bốn lần ngôi vô địch quốc gia, trong đó có ba lần tiên tiếp (2000, 2001, 2002) và cũng chính A Sáng là kỳ thủ Việt Nam được phong đẳng cấp cao nhất của cờ Tướng: là đặc cấp quốc tế đại sư của châu Á và Quốc tế kỳ sư của Thế giới. Trong buổi lễ trao đẳng cấp quốc tế vừa rồi có bẩy chiếc hộp mầu xanh và duy nhất một chiếc hộp mầu đỏ, hộp ấy được trao cho Trịnh A Sáng, ghi nhận anh là kỳ thủ hàng đầu của cờ Tướng Việt Nam.

Ngoài các giải hạng nhất trong nước, Trịnh A Sáng đã liên tục có mặt tại các giải quốc tế:
*Năm 1996 tham gia giải Đông Nam Á (ĐNA) và giải châu Á (xếp thứ 4)
*Năm 1997 giải Vô địch thế giới (VĐTG) (xếp thứ 10)
*Năm 1998 giải ĐNA xếp thứ 3 và giải đồng đội châu Á đoạt Huy chương Bạc
*Năm 1999 giải VĐTG xếp thứ 6
*Năm 2000 giải ĐNA xếp thứ 2, giải đồng đội châu Á đoạt HCB
*Năm 2001 HCĐ giải danh thủ châu Á tại Vũng Tàu và giải VĐTG tại Ma cao xếp thứ 4
*Năm 2002 giải châu Á cùng đồng đội giành vị trí thứ 2
*Năm 2005 giải VĐTG tại Paris, xếp thứ 7

Tham dự bao nhiêu giải, đoạt bao nhiêu cúp như thế nhưng cho tới nay Trịnh A Sáng vẫn chưa “giầu” được hơn Mai Thanh Minh vì anh đã không được tham dự giải cờ Tướng danh giá và giầu có “Phật Thừa Bôi” để có cơ may. Đến khi anh có đầy đủ tiêu chuẩn để tới giải này thì đột nhiên giải “lặn mất tăm” mãi tới nay không thấy tiếp tục. Khi được hỏi anh có thấy tiếc vì không còn Phật Thừa Bôi để tham gia, A Sáng trả lời rằng anh chẳng có gì để mà tiếc và anh bỏ qua chuyện ấy một cách dễ dàng. Đổi lại, anh là người rất hạnh phúc trong cuộc sống riêng tư, vợ anh có công việc làm ổn định lại rất biết chiều chồng. Còn các con anh thì khỏi phải nói, dù anh đi thi đấu tới phương trời nào, bao giờ qua điện thoại anh cũng được nghe tiếng nũng nịu, nhắn nhe, những yêu cầu rất con nít và hồn nhiên của chúng nó đối với bố. Anh tâm sự: “Dù không giàu có mà trong nhà có được tiếng cười của vợ chồng con cái thì cũng sung sướng quá rồi!”. Trong trận cờ anh quyết liệt bao nhiêu thì ngoài đời anh lại bình dị bấy nhiêu.

Cái mà anh thấy thích thú, tâm đắc nhất trong nghiệp cờ là đi tới đâu cũng có bạn. A Sáng tính vốn điềm đạm, ôn hòa, biết mình, biết người. Sau mỗi lần anh đoạt ngôi vô địch, các phóng viên, nhà báo lại xúm quanh phỏng vấn. Sau khi kể tóm tắt diễn biến trận đấu, bao giờ anh cũng có câu: “Tôi đã cố gắng hết sức nhưng thật ra cũng còn nhờ may mắn!” Đấy không phải là câu khách sáo vì chỉ những người lão luyện trong làng cờ mới nhận ra một chân lý rất đơn giản là may mắn chiếm không dưới 30 phần trăm. May mắn có thể do đối phương mệt mỏi, có thể do đúng vào thời điểm hưng phấn của mình, do bắt thăm (như giải VĐTG năm 2001 không hiểu sao A Sáng bắt thăm tránh mặt được khá nhiều đại cao thủ!)… và nhiều lý do khác. Như năm 1999, không hẳn do sức cờ kém, nhưng anh đã để chức vô địch rơi vào tay Đào Cao Khoa trong trận chung kết.

Năm nay Trịnh A Sáng tròn 43 (anh sinh năm 1962), anh kém tuổi Mong Nhi, Mai Thanh Minh, Trương A Minh nhưng hơn nhiều kỳ thủ khác. Tuy vậy xem ra phong thái của anh còn vững mạnh lắm. Anh biết giữ gìn sức khỏe, không tiêu phí năng lượng thần kinh vào những ván bài quá khuya hay những trận đánh độ mệt mỏi. Sáng nào A Sáng cũng dậy sớm, tập thể dục rồi tắm bất kể mùa nóng hay mùa đông để giữ cho đầu óc tỉnh táo, thân thể thoải mái, dồi dào năng lượng bước vào những trận tỷ thí căng thẳng, cam go. Khi thi đấu ý thức trách nhiệm của anh rất cao, chơi hết mình, đường hoàng và sòng phẳng. Anh là người cân bằng trong cuộc sống, nhã nhặn với các đối thủ, thắng cũng khiêm nhường, thua vẫn bình thản, tươi tỉnh. Anh nghiên cứu sách cờ, tiếp cận khá nhanh với các bài bản cờ Tướng hiện đại.

Tất cả cái đó cộng với sự chịu khó luyện tập, có xát thực tiễn đã giúp anh từng bước từng bước một chinh phục đỉnh cao và chúng ta hoàn toàn tin rằng trong tương lai anh vẫn là một đại kỳ sư luôn có độ bình ổn cao, xứng đáng là một trong những con chim đầu đàn của làng cờ Tướng Việt Nam, tiếp tục mang về cho thể thao trí tuệ nước nhà những chiến công mới.