Cờ cười: Khó hiểu

[b]10. Nước thí quân[/b]

Một bên muốn thực hiện một âm mưu nào đó, cần phải hi sinh một quân để lôi kéo quân đối phương đi chỗ khác. Khi đối phương chấp nhận ăn quân thí bỏ này sẽ bị uy hiếp. Như vậy nước thí quân là mất quân do chủ động đút cho đối phương ăn, chứ không phải là do “ngớ ngẩn” hay “mắt quáng gà” đút cho đối phương ăn mà chẳng thu được lợi lộc gì.

Thí quân là một thủ đoạn thường chơi để tấn công và phòng thủ.

Trên hình khi kéo Pháo về cạnh Xe là tự đút Pháo này cho Xe Đen ăn. Nếu Đen chấp nhận ăn thì bình Pháo kia ra để uy hiếp đối phương mạnh.
[img]xq135-0.gif;center;[/img]

[b]11. Nước phong toả[/b]

Nước phong toả là một bên dùng quân để phong toả hoặc hạn chế tầm hoạt động của đối phương. Mục đích của việc phong toả còn nhằm phát huy sức mạnh của các quân ta, kiểm soát được vùng không gian rộng lớn, dễ dàng cho các cuộc tấn công.

Hình vẽ, nếu Trắng đi thì chỉ một nước bình Xe sẽ ngăn cản Xe Đen không hoạt động được. Còn nếu Đen đi thì nhờ nước tiến Pháo sẽ phong toả Xe Trắng, làm nó ngột ngạt, muốn tiến lên mà không đi được.
[img]xq135-1.gif;center;[/img]

[b]12. Nước yếm hay nước đè[/b]

Cũng tương tự như nước phong toả, nhưng còn tệ hại hơn do quân của đối phương bị yếm hay đè ngột ngạt, khó bề xoay trở hơn nhiều. Quân bị đè muốn thoát lên phải mất nhiều thời gian, tức là phải mất nhiều nước đi để mở đường cho nó.

Hình vẽ, nước đi của Xe Trắng khiến Mã Đen bị đè không nhảy lên được để phối hợp tấn công.

Còn nếu Đen đi có thể sang Pháo đè Mã Trắng, khiến Trắng muốn đi Mã này phải di chuyển hai con Tượng rất vất vả mới tạo được chỗ cho Mã nhảy lên.
[img]xq135-2.gif;center;[/img]

[b]13. Nước đổi quân[/b]

Nước “đổi quân” là một bên để cho đối phương ăn mất một quân, rồi sau đó ăn lại một quân khác của đối phương mà giá trị của quân này cũng tương đương với quân bị mất. Như vậy hai bên đã trao đổi quân cùng giá trị với nhau. Nếu đối phương chưa thực hiện nước ăn quân thì coi như nước đó mới chỉ là “đề nghị đổi quân” hay khiêu khích đổi quân.

Thông thường nếu chủ động đổi được quân sẽ dẫn đến có lợi hoặc cải thiện tình hình. Còn nếu bị động buộc phải đổi quân thì có khi phải chịu lỗ chất hoặc kém phân. Nước đổi quân thường nhằm làm giảm áp lực đối phương, hoặc làm suy yếu thế phòng thủ, hoặc có khi chỉ cốt làm đơn giản hoá thế cờ cho dễ tính toán.
[img]xq135-3.gif;center;[/img]

[b]14. Nước ghim quân[/b]

Trường hợp sử dụng quân Pháo để khống chế Xe, Mã hoặc Xe, Pháo của đối phương thì được gọi là gim quân. Thủ đoạn này trước hết cũng hạn chế các quân đối phương hoạt động, tiếp đó sẽ ăn lời quân.

Hình vẽ là cách dùng Pháo ghim quân đối phương, khiến Xe đối phương không thể đi được vì sợ mất quân.
[img]xq135-4.gif;center;[/img]

[b]15. Nước hi sinh[/b]

Một bên chủ động sử dụng một quân có giá trị cao hơn đổi lấy một quân của đối phương có giá trị thấp hơn, tức là đổi lỗ chất, thì gọi đó là “nước hi sinh”. Nước này khác với nước thí quân nêu ở phần trên ở chỗ một đằng đổi lỗ chất còn một đằng bỏ cho ăn không, nhưng mục đích thì giống nhau. Vì sau khi hi sinh nó sẽ tấn công quyết liệt để giành thắng lợi hoặc giành ưu thế.

Trong thế cờ này, nếu ở nước 2 mà nó ăn quân Mã của bên Đen thì đó chỉ là một nước đổi quân. Nhưng khi dùng quân Mã Trắng ăn Tượng Đen, tức là đem một quân cờ có giá trị cao đổi lấy một quân có giá trị thấp. Những nước đi tiếp theo cho đến nước thứ 5 thì bên Trắng đã hi sinh cả hai Mã để mở đợt tấn công quyết liệt. Nước tiếp theo thứ 6 Trắng sẽ chuyển Xe sanh cánh phải và ăn Mã Đen. Đến đây Đen khó chống đỡ.
[img]xq135-5.gif;center;[/img]

[b]16. Nước cắt quân[/b]

Một bên dùng quân để ngăn chặn sự liên lạc bảo vệ giữa hai quân của đối phương, nhằm giúp cho một quân khác của phe nó uy hiếp một trong hai quân bị ngăn chặn. Đó là nươc đánh ngăn cắt, hay nước cắt quân. Nước này thường dùng để ngăn cắt cặp Tượng hoặc cặp Mã đứng liên hoàn.

Hình dưới, bên Trắng có thể dùng Xe để làm tắc “Tượng nhãn”, giúp Pháo 7 hăm đánh bí. Bên Đen cũng có thể tiến Mã ngăn chặn Tượng giúp Xe Đen uy hiếp Pháo đầu của Trắng.
[img]xq135-6.gif;center;[/img]

[b]17. Nước bao vây[/b]

Đây là nước nhằm ngăn cắt đường rút lui của quân đối phương, nhất là đối với quân Mã. Bao vây hay là nhốt quân để chúng không còn tự do hoạt động, sau đó sẽ tìm cách tiêu diệt chúng.

Thế cờ dưới quân Mã đã qua sông của bên Trắng lọt vào tử địa. Bên Đen sẽ dùng Pháo chặn đường về của Mã và dùng Tượng chặn tiếp không cho Mã Trắng này hoạt động.
[img]xq135-7.gif;center;[/img]

[b]18. Nước đợi chờ[/b]

Trong cờ có những lúc cần đi một nước không thuộc tấn công cũng không thuộc phòng thủ, nhưng không phải là không có mục đích. Những nước này được gọi là “nước đợi chờ” thuộc loại thủ pháp cao cường mà những người trình độ kém khó thực hiện.

Hình dưới là một trường hợp đơn giản, dễ hiểu nước đợi chờ.

Bên Trắng đang tìm cách di chuyển quân Pháo sang cánh trái và bị Xe Đen ngăn cản. Thế nhưng chỉ cần đi ngang một ô là một nước đợi chờ nhường cho Đen quyền đi quân thì Xe Đen buộc phải mở đường cho Phao bình sang trái và chiếu Tướng thắng cờ (nếu bên Đen chống đỡ bằng nước ăn Xe vào Pháo thì bên Trắng có một Pháo, một Sĩ vẫn đủ sức thắng bên Đen còn hai Sĩ).
[img]xq135-8.gif;center;[/img]

[img]xq6-0.jpg;right;Nguyễn Vũ Quân (phải) tại giải vô địch cờ tướng thế giới 2005.[/img]Khi phong trào chơi cờ tướng trên mạng bắt đầu phát triển, kỳ thủ Hà Nội gồm Nguyễn Vũ Quân, Lại Việt Trường, Đào Cao Khoa… là những người tiên phong. Họ nhanh chóng tiếp cận với những trang web nổi tiếng của Trung Quốc để rồi dễ dàng so đọ tài năng với các kỳ thủ bạn. Trong giới kháo nhau: ”Thằng Quân đánh hay nhờ khiêm tốn. Nó thường xuyên đổi nick trên mạng, chẳng ai biết nó là nick nào, so đọ cùng biết bao nhiêu cao thủ. Chỉ biết trong thời gian ngắn, nó lên quá nhanh…”.

Thành tích tốt của Quân ở giải thế giới năm nay cũng có phần lớn sự đầu tư, chăm sóc của ngành thể thao Hà Nội.

Năm ngoái, Quân và các đồng đội được cử đi tập huấn dài hạn tại Quang Tô và Hà Bắc kỳ viện. Được gặp các cao thủ Trung Quốc, sức cờ của Quân được nâng lên rõ rệt. Nhưng quan trọng hơn, anh không còn bị ”khớp” tâm lý trước những đối thủ lớn nữa. Ngoài ra, Nguyễn Vũ Quân đã âm thầm vào TP HCM ròng rã luyện công. Anh nương nhờ tại nhà người thân, đến các kỳ đài theo dõi, ghi chép cẩn thận các ván đánh, mời các cao thủ đọ sức cùng mình để tích luỹ kinh nghiệm.

Tấm HC đồng ở giải vô địch thế giới năm nay là một sự tưởng thưởng cho những nỗ lực vươn lên trong cuộc sống của Nguyễn Vũ Quân. Ba anh em Quân phải sống xa bố mẹ từ nhỏ, ở với bà nội. Trong bối cảnh ấy, Quân lớn lên như một ngọn cỏ và từng có cuộc sống khá phóng túng. Biệt danh Quân ”nghiện” ra đời trong thời gian ấy bởi sự hoài nghi của dư luận.

Khi nổi danh trong làng cờ tướng Việt Nam, các kỳ thủ khác luôn nhìn anh bằng ánh mắt nghi ngại. Điều ấy suýt nữa là rào cản ngăn Quân trong chuyến đi Pháp lần này và các thày dạy cờ ở Hà Nội phải đứng ra bảo lãnh cho anh. 10 ngày trước khi lên đường, HLV Trần Viết Bảo đã bắt Quân về với mình để giám sát. Quân cười và bảo: ”Người ta không tin con đã đành, thày cũng không tin con nốt sao? Con hỏi thật, nếu đúng như vậy thì 10 ngày ở Pháp mà thiếu thuốc, liệu có thi đấu được không? Đây cũng sẽ là khoảng thời gian để con chứng minh những lời đồn sai về mình”.

Ngày đăng quang ngôi vô địch toàn quốc năm 2005, Quân từng nắm tay HLV Viết Bảo nói rằng: ”Con cám ơn thày, cám ơn cờ tướng. Thày và cờ tướng đã giúp con nên người”.

Ưu điểm của Quân là có thể ngồi lỳ nhiều ngày để nghiên cứu các thế cờ. Nó giúp anh xa dần với môi trường cũ, sống lành mạnh hơn. Cũng nhờ cờ tướng, Quân sống bớt bản năng hơn và hiểu lẽ đời hơn. Đấy là những gì mà Quân từng tâm sự với người bạn thân ở cùng đội cờ tướng Hà Nội trước khi lên đường sang Paris.

Ngành thể thao đang dự định đưa tên anh vào danh sách VĐV nhận bằng khen của Chính phủ trong năm nay.

Trong cờ Tướng, phần kết thúc ván đấu được gọi là tàn cuộc. Ở giai đoạn này chúng ta đã quen thuộc với các dạng thông thường như “Tàn cuộc thực dụng”, “Tàn cuộc tự nhiên” (tức là phần cuối của các ván thực đấu), “Bài cuộc” (dạng cờ tàn mà trong đó vị trí của các quân được sắp đặt sẵn để tìm cách phá giải, nếu sâu sắc, phức tạp hơn thì còn gọi là cờ thế). Sau cùng, có một loại cờ tàn mà các quân được bố trí thành hình các chữ, các hình thế đẹp mắt người Trung quốc vẫn gọi là “du hí văn chương”. Thể loại này khá thú vị, tuy nhiên, do yêu cầu phải bố trí gò bó theo hình thế nhất định nên một phần nào bị giảm sút đi sự thâm thúy về chuyên môn.

Trong bài này, mời các bạn giải – thưởng thức một số ván thuộc thể loại trên trích từ tập “Trung Quốc Tượng kỳ thú vị cuộc” của tác giả Thù Quốc Lương.

[b]Ván 2: NGƯU TỰ CUỘC (cuộc hình chữ Ngưu)[/b]
Trắng đi trước thắng.
[game solutionday=7]
FORMAT WXF
GAME NGƯU TỰ CUỘC (cuộc hình chữ Ngưu)
RED Trắng
BLACK Đen
RESULT 1-0
FEN 9/4k4/2C1h4/2prPPH2/1c2h4/4p4/1rPpPpcR1/4K4/4A4/4p4 w – – – 1
START{
DIAG{ #1 RED }
1. Bt.1 Tg5.1
/*Nếu Tg5-4 sẽ thua như chính cuộc từ nước thứ 4.*/
2. B4.1 Tg5/1
3. B4-5 Tg5-4 4. X2.5 Tg4/1
5. M3.4 Tg4.1 6. M4/6 Tg4/1
7. X2.1 Tg4.1 8. Bt.1 Tg4.1
/*Nếu Tg4-5 tất nhiên X2/1 1-0*/
9. X2/2 P7/4 10. X2-3 M5/6
11. X3-4 }END[/game]