Quy ước – Ký hiệu

[b]I. THẾ TRẬN PHÁO ĐẦU VỚI CÁC THẾ TRẬN ĐỐI CÔNG[/b]
Khi bên đi tiên sử dụng thế trận Pháo đầu để tấn công mà bên đi hậu muốn đánh trả lại ngay thì thường sử dụng các thế trận Thuận Pháo, Nghịch Pháo hoặc Bán đồ Nghịch Pháo. Chúng ta lần lượt xem qua những kiểu tấn công và đối công diễn ra giữa Pháo đầu với các thế trận này.

[b]A. PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI THUẬN PHÁO[/b]

[FEN]rheakaehr/9/1c2c4/p1p1p1p1p/9/9/P1P1P1P1P/1C2C4/9/RHEAKAEHR w – – – 2[/FEN]Đây là kiểu chơi xuất hiện sớm nhất trong lịch sử hình thành các khai cuộc. Theo các nhà nghiên cứu, từ thế kỷ 12, sau khi người ta sáng tạo, cho mỗi bên hai Pháo, thì Cờ Tướng trở nên sôi nổi, hấp dẫn, đặc biệt là các trận đấu Pháo. Thế nhưng lý thuyết cổ điển đánh giá thấp kiểu chơi của bên đi sau, cho rằng Thuận Pháo không chống nổi Pháo đầu. Ngày nay qua thực tiễn các danh thủ khẳng định Thuận Pháo đủ sức đối công, tranh hoành với Pháo đầu. Tư tưởng chiến lược của cả hai bên là tấn công, phản công chứ không phòng ngự.

Sở dĩ gọi Thuận Pháo là vì khi bên đi tiên vào Pháo đầu bên nào thì bên hậu cũng vào Pháo đầu bên đó, hai Pháo vào đầu cùng chiều nhau. Chẳng hạn bên tiên đi 1. P2-5 thì bên hậu đối lại bằng 1…P8-5, còn nếu bên tiên đi 1. P8-5 thì bên hậu đi 1… P2-5 (xem hình). Thường một bên ra Xe thẳng (trực Xa) còn một bên ra Xe hoành (hoành Xa) hay ngược lại. Do đó, để dễ phân biệt người ta chia ra hai loại: Pháo đầu hoành Xe đối Thuận Pháo trực Xe và Pháo đầu trực Xe đối Thuận Pháo hoành Xe. Từ hơn ba thập kỷ gần đây các danh kỳ thay đổi phong cách chơi, vạch nhiều đường hướng rất mới trong thế trận của cả hai bên, do đó người ta còn phân biệt kiểu chơi cổ điển và kiểu chơi hiện đại. Tất cả sự phân biệt này có tính cách qui ước để dễ nghiên cứu mà thôi.

Sau đây chúng ta tìm hiểu cụ thể cách tấn công và đối công giữa Pháo đầu và Thuận Pháo.

[b]1. Tạo bàn cờ [/b]
Mở Excel, chọn khối từ dòng 1 đến 10, vào menu Format\ Row\ Height, gõ 40, nhấn OK. Mục đích khi làm điều này là tạo cho ô bàn cờ có dạng hình vuông (ở đây dùng chiều cao của dòng là 40 để khỏi phải chỉnh lại chiều rộng của cột). Nhìn vào vùng bảng tính, nếu bạn thấy được đủ 10 dòng là ổn, nếu không, bạn có thể tắt bớt các thanh công cụ, thanh trạng thái, thanh công thức, giảm chiều cao và chiều rộng của dòng, cột hoặc chuyển qua kiểu xem toàn màn hình (menu View\ Full Screen).

[img]xq86-0.jpg;center;[/img]

Kế tiếp, bạn tiến hành kẻ khung cho bàn cờ. Chọn khối từ ô B2 đến I10. Vào menu Format\ Cells > chọn thẻ Border > chọn kiểu Outline và Inside > nhấn OK. Chọn các ô E2, F3, E9 và F10 (dùng phím Ctrl để chọn từng ô) > vào menu Format\ Cells > chọn thẻ Border > nhấn nút OK. Tương tự, chọn các ô E3, F2, E10 và F9, chọn nút > OK. Chọn khối từ ô B6 đến I6, vào thẻ Border, nhấn nút [img]xq86-1.jpg;right;[/img] để xóa đường kẻ dọc giữa. Làm xong, bạn sẽ có một bàn cờ như hình dưới đây (bạn cũng có thể tắt đường kẻ bảng tính để nhìn bàn cờ rõ hơn bằng cách vào menu Tools\ Options > chọn thẻ View > bỏ đánh dấu Gridlines).

[img]xq86-2.jpg;center;[/img]

[b]2. Tạo con cờ[/b]
Chọn Text box trên thanh Drawing. Giữ phím Shift trong khi vẽ ra một hộp Text box để tạo hình vuông (bạn nên tạo hộp có kích cỡ vừa đủ để đặt trên bàn cờ), gõ tên con cờ vào (ví dụ: Xe). Chọn hộp textbox này, vào menu Format\ Text Box > chọn thẻ Alignment > chọn Center trong 2 hộp Horizontal và Vertical > OK. Nhấn nút Draw trên thanh Drawing, chọn Change AutoShape\ Basic Shapes > chọn Change Shape to Oval (hình vòng tròn). Bạn sẽ có hình con cờ như sau:

[img]xq86-3.jpg;center;[/img]

Bạn có thể sửa đổi hình con cờ theo ý thích, chẳng hạn cho chữ đậm lên, chọn màu, tạo kiểu 2D hoặc 3D… hay nếu bạn có hình con cờ thật thì chèn vào cho hấp dẫn hơn. Làm tương tự để tạo các con cờ khác (hoặc chép thành từng con cờ mới rồi sửa lại cho dễ). Xong xuôi, đặt chúng vào bàn cờ ở những vị trí thích hợp.

Nếu thấy di chuyển các con cờ hơi khó vì phải nhấn vào khung hình mới kéo đi được, bạn hãy dùng mẹo nhỏ sau: chọn con cờ > nhấn Ctrl+X > vào menu Edit\ Paste Special > chọn Picture (Enhanced Metafile) > OK. Bạn thử kéo con cờ đi xem, rất dễ dàng.

Khi đã tạo xong bàn cờ, bạn lưu lại làm mẫu để sau này đánh tiếp mà không cần phải sắp xếp lại các con cờ.
[img]xq86-4.jpg;center;[/img]
[b]3. Cách đánh cờ[/b]
Mở bàn cờ mẫu ra, sau đó lưu lại với tên khác (ví dụ đặt tên là “van1.xls”). Bạn và người bạn của mình cùng “chiến đấu” y như đánh trên một bàn cờ thật. Dùng chuột kéo từng con cờ để đi, khi thắng, bạn kéo cờ đối phương ra ngoài bàn và đặt cờ mình thắng vào. Nếu hai bên đánh hoài không thắng thì có thể lưu bàn cờ lại, ăn uống, nghỉ ngơi rồi… đánh tiếp.

Nhưng còn đẹp hơn là những gì họ đã cống hiến cho môn thể thao trí tuệ: môn cờ.

Vào năm 1995 đáng ghi nhớ, Ngọc Giao lần đầu tiên sang Paris tham gia Giải cờ Vua Thiếu niên thế giới và đạot luôn ngôi vô địch. Chiếc cúp và tấm huy chương vàng cao quý này làm vinh dự cho cả làng cờ Việt Nam. Một nhà báo Trung Quốc khi phỏng vấn Ngọc Giao đã hết sức ngạc nhiên khi biết cô là một đấu thủ cờ Tướng. Cô đã cùng Hải Bình và Trần Thị Minh đạo không biết bao nhiêu huy chương Vàng, Bạc, Đồng tại các giải đồng đội trong môn thể thao này, Ngọc Giao là nữ kỳ thủ duy nhất đạt hai danh hiệu kiện tướng Quốc gia về cờ Tướng và cờ Vua.

Hải Bình mới nổi lên như một ngôi sao sáng trong vài năm lại đây. Hải Bình có lối đánh táo bạo, mạnh mẽ, công phá quyết liệt, dứt khoát như chính con người sôi nổi của mình. Trần Thị Minh chơi bình tĩnh, khôn ngoan và không kém phần hoa mỹ, nhiều lần đạt thứ hạng cao tại các giải quốc gia. Minh chỉ nói bằng nụ cười bẽn lẽn. Kể về tuổi thì Minh là chị cả, một người chị trong sáng, nhỏ nhẹ, luôn là chổ dựa cho hai bạn, biết khiêm tốn lùi lại phía sau nâng đỡ cho Ngọc Giao và Hải Bình tiến bước, nhưng nếu không có cô thì không thể có bộ ba lừng danh này. Các giải cờ Vua, cờ tướng toàn quốc khi cả ba cùng sánh vai nhau lên đường thì cả đội khác đều tỏ ra kiêng nể.

Những năm trước, đội nữ cờ tướng TP. Hồ Chí Minh là một đội cực mạnh, thắng các đội khác như chẻ tre, đi tới đâu mang cúp, mang HC vàng về tới đó, hầu như chẳng ai dám tranh đoạt với họ, nhất là trong số nữ có Lê Thị Hương là Đặc cấp quốc tế Đại sư. Ấy thế mà ngay hồi đó, Châu Thị Ngọc Giao đã đánh những ván cờ “quỷ khốc thần sầu” khiến Lê Thị Hương luôn phải quy hàng. Báo chí Hồ Chí Minh có bài “Ngọc Giao đánh bại cả tam Hương” để chỉ trận thắng của Lê Thị Hương, Ngô Lan Hương và Mai Thanh Hương (nhiều lần vô địch quốc gia về cờ Vua). Trong chuyến thi đấu tại Giải vô địch cờ Tướng Đông Nam Á Ngọc Giao đoạt HC Đồng. Bình Định là nơi duy nhất có đội nữ mạnh đồng đều cả về hai loại cờ.

Năm nay tới lượt Hải Bình bước lên vũ đài: lần đầu tiên vươn tới chức vô địch cờ Tướng quốc gia và cũng liên tiếp đoạt chức HC Vàng đồng đội. Cuối tháng 10 vừa qua Hải Bình vinh dự là nữ kỳ thủ duy nhất đại diện cho làng cờ Việt Nam tham dự Giải nữ cờ Tướng Châu Á tại Giang Tô, Trung Quốc, đoạt HC Đồng. Cũng trong thời gian đó Ngọc Giao bay sang Tây Ban Nha tham dự Giải vô địch Trẻ thế giới.
[img]xq159-0.JPG;center;Hoàng Hải Bình (giữa) – nữ vô địch cờ Tướng năm 2004 (ảnh Võ Tấn)[/img]