Quy ước – Ký hiệu

Ngày nay với tuổi tác đã quá cao, ông không còn tham gia các giải đấu toàn quốc nữa (lần cuối cùng ông tham gia giải Vô địch toàn quốc cách đây 10 năm, tức là năm 1992 tại Đà Nẵng), thế nhưng ông vẫn chơi cờ, dạy cờ và liên tục đứng ra tổ chức các giải cờ hàng năm tại Thủ đô Hà Nội và các tỉnh lân cận. “Kỳ vương đất Bắc” là biệt hiệu mà Trần Quới (người được mệnh danh là “Thiên tài cờ Phương nam”) gọi ông, khi ông thi đấu với Trần Qưới tại Sài Gòn. Những trận gặp nhau ấy khi ông đã bước vào tuổi 52 còn Trần Quới (còn gọi là Lác Chảy) mới 30 đang độ sung sức, tuy nhiên cả hai lần thi đấu cả thảy 4 ván với nhau hai bên không bên nào thắng bên nào, trong đó có một ván cờ mù.
[img]xq108-0.jpg;center;Ông Nguyễn Tấn Thọ (người đội mũ, đeo kính) đang bình cờ với những người hâm mộ vây quanh (ảnh Võ Tấn)[/img]
Khi Việt Nam còn chưa thống nhất, ở phía Bắc trong vòng 40 năm liên tục, ông Tấn Thọ là thủ lĩnh hàng đầu của làng cờ Miền Bắc, phần lớn các giải vô địch miền Bắc ông đều đoạt ngôi quán quân, cả khi thi đấu với các danh kỳ Trung Quốc sang thi đấu tại Hà Nội ông cũng có những ván hòa được đối thủ đánh giá cao.

Ông là thành viên trẻ nhất của Hội cờ Thuyền Quang (thành lập từ năm 1936 ở Hà Nội). Đến khi các thành viên của Hội cờ này đã cao niên, không còn chơi cờ nữa thì ông cùng một số kỳ hữu đứng ra lập một nhóm cờ khác có tên là nhóm Ngũ Tốt. Tính ông khiêm nhường cho nên không gọi là Hội mà chỉ gọi là nhóm và lấy quân Tốt là quân nhỏ bé nhất trên bàn cờ để đặt cho nhóm cờ của mình. Vì trên bàn cờ có 5 quân Tốt nên gọi là nhóm Ngũ Tốt chứ không phải là một nhóm cờ chỉ có 5 người là Trần Sang, Đào Tuấn Bình, Nguyễn tấn Thọ, Trương Trọng Bảo, Nguyễn Văn Chấn như mọi người vẫn tưởng mà còn có nhiều người nữa cũng tham gia chơi ở nhóm này trong một thời gian dài.

Cách chơi của ông Thọ cao sâu nhưng nhã nhặn. Ông không bao giờ chê ai. Ai ông cũng chơi với sự tôn trọng, thật sự cầu thị và chơi đủ loại cờ : cờ bàn, cờ mù, cờ độ chấp quân, đi các nơi thi đấu như kiểu giang hồ, tham gia những trận tay đôi như các “đả lôi đài”. Những giải cờ có danh tiếng đều mời ông cầm chịch như các giải Văn Miếu – Quốc tử Giám, giải Chùa Vua, giải triển lãm Giảng Võ, giải Tứ hùng và một số lễ hội cờ vùng ven đô.

Không chỉ ở Hà Nội, ông còn có công lớn phát triển phong trào cờ ở các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Hà Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ…

Ông còn cùng các ông Ngô Linh Ngọc, Lê Uy Vệ, Lê Hồng Long… viết một số sách truyền bá phổ cập cờ Tướng cho đông đảo bạn đọc. Với tạp chí Người Chơi Cờ ông là cộng tác viên thường xuyên với mục “Những đòn chiến thuật tinh tuyển được bạn đọc ưa thích”.

Vì nhiều năm liền thi đấu đoạt quán quân giải cờ Chùa Vua, nên theo quy ước ở đây, tên ông đã được khắc vào bia đá của Chùa.

PHỤ LỤC 1 BẢNG TRÌNH TỰ THI ĐẤU

Bảng thi đấu nhằm xác định thứ tự trận đấu trong các cuộc thi và để xác định đấu thủ nào cầm quân Trắng đi trước. Trước tiên các đấu thủ sẽ bốc thăm và mỗi người sẽ nhận được một số từ 01 đến số cuối cùng tương ứng với số lượng đấu thủ tham gia cuộc thi. Sau đó theo bảng thi đấu, đã chỉ rõ các cặp đấu thủ nào sẽ gặp nhau trong lượt thi đấu thứ máy. Nếu số lượng đấu thủ là số lẻ thì đáu thủ nào gặp đấu thủ có số thứ tự đặt trong dấu ngoặc ( ) sẽ được nghỉ trong lượt đấu ấy.
Dưới đây là bảng thi đấu lập mẫu cho các vòng đấu từ 3 đến 16 đấu thủ (đấu thủ ở số bên trái gạch ngang đều cầm quân Trắng):

[img]xq218-0.jpg;center;[/img]

Nếu có 3 đấu thủ, thì đấu thủ nào gặp số 4 sẽ được nghỉ trong lượt đấu ấy.

[img]xq218-1.jpg;center;[/img]

Nếu có 5 đấu thủ, thì đấu thủ nào gặp số 6 sẽ được nghỉ trong lượt đấu ấy.

[img]xq218-2.jpg;center;[/img]

Nếu có 7 đấu thủ, thì đấu thủ nào gặp số 8 sẽ được nghỉ trong lượt đấu ấy.

[img]xq218-3.jpg;center;[/img]

[img]xq218-4.jpg;center;[/img]

[img]xq218-5.jpg;center;[/img]

[img]xq218-6.jpg;center;[/img]

[img]xq218-7.jpg;center;[/img]

Trong các cuộc thi đấu hệ vòng trong theo bảng mẫu trên, trọng tài cần nắm chắc 2 quy tắc sau:
a) Nếu đấu thủ mang số chẵn gặp đấu thủ mang số lẻ thì đấu thủ có số thứ tự nhỏ hơn sẽ cầm quân Trắng. Nếu số thứ tự của 2 đấu thủ gặp nhau cùng là chẵn, hoặc lẻ thì đấu thủ cầm quân Trắng là đấu thủ có số thứ tự lớn.
Riêng đối với đấu thủ mang số chẵn cuối cùng thì quy tắc này không vận dụng được, đấu thủ này cầm quân Đen với tất cả các đấu thủ có số thứ tự nửa trên của số đấu thủ và cầm quân Trắng với số đấu thủ còn lại.
b) Muốn xác định được xem 2 đấu thủ sẽ gặp nhau ở lượt đấu nào thì chỉ cần cộng 2 số thứ tự lại và trừ đi 1. Nếu tổng số này lớn hơn số lượt đấu thủ thì trừ tiếp số lượng lượt đấu. Thí dụ: Trong vòng đấu 12 người, đấu thủ mang số 3 và số 5 sẽ gặp nhau ở lượt đấu thứ (3+5-1)=7, đấu thủ số 9 và 11 gặp nhau lượt thứ (9+11-1)=8.
Riêng đối với đấu thủ mang số chẵn cuối cùng thì quy tắc này không áp dụng được. Muốn xác định lượt đấu của đấu thủ này, ta phải thay tổng số trên cho đấu thủ cuối cùng bằng chính số của đấu thủ mà anh ta đã gặp. Thí dụ: Trong vòng đấu 12 người, đấu thủ số 12 sẽ gặp đấu thủ số 3 ở lượt đấu thứ (3+3-1) = 5 và gặp đấu thủ số 10 ở lượt thứ (10+10-1) = 8.
Cuối cùng nếu cả hai chỉ số trên đều bằng nhau thì người ta tính đến ván cờ giữa các đấu thủ bằng điểm, đấu thủ nào thắng trong ván đó sẽ được xếp hạng trên.
Hiếm có trường hợp các chỉ số trên của các đấu thủ bằng điểm nhau hoàn toàn ngang nhau, nhưng nếu điều này xảy ra thì phải dùng biện pháp bốc thăm để phân định thứ hạng.
Hội đồng trọng tài cho các cuộc thi đấu theo hệ vòng tròn phải lập biên bản cho từng lượt đấu, lên bảng điểm sau mỗi lượt đấu và công bố cho đấu thủ và khán giả được biết.

[img]xq410-0.jpg;left;(Từ trái sang phải) Các kỳ thủ: Cao Phương Thanh, Nguyễn Minh Nhật Quang, Hoàng Kim Cương; người đứng phía sau là huấn luyện viên Trần Đăng Quang.[/img]Ông nội của cậu vốn là nhà giáo nghỉ hưu mà những người trong xóm thường gọi thân mật là: ông giáo Tư . Quán cà phê tại nhà ông giáo Tư trên đường Nguyễn Trãi, thị trấn Thuận An (huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương) thường quy tụ nhiều kỳ thủ và đây là cơ hội tốt cho cậu tập dượt, học hỏi các bậc lão thành.

Một lần cùng ông nội đến kỳ đài Vọng Các ở quận 5, TPHCM, Nhật Quang đã vô tình bộc lộ khả năng của mình. “Lúc trận đấu giữa Trịnh A Sáng và Lê Văn Bình bước vào những nước cờ tàn, chợt có một cậu bé ngồi dưới kỳ đài buột miệng nói: “Con mã sắp bị lâm nguy” ngay sau khi tay của một trong 2 kỳ thủ rời khỏi quân cờ. Ngạc nhiên trước nhận xét hợp lý này, tôi liền đến gặp cậu bé và mới biết cậu ta tên Nguyễn Minh Nhật Quang, sinh ngày 11-4-1994, nhà ở Lái Thiêu cùng ông nội xuống đây xem đánh cờ. Qua những lời cậu giải thích, thì ra cậu đã dự đoán chính xác 4 – 5 nước cờ sắp tới chứ không phải… đoán mò”. Huấn luyện viên Hoàng Đình Hồng (người phụ trách kỳ đài) đã kể lại như vậy về trường hợp bất ngờ phát hiện ra nhân tố mới này hồi gần cuối năm 2002.

Bằng sự nhạy cảm của một người từng nhiều năm dạy cờ, HLV Hoàng Đình Hồng liền đề nghị gia đình cho Nhật Quang chuyển trường xuống TPHCM để có dịp nâng cao trình độ cờ tướng cũng như tham gia thi đấu. Thế là, dù bận mưu sinh bằng nghề chạy xe ba gác, nhưng trưa nào ba của cậu cũng đưa con vượt đường xa gần 20 cây số từ Lái Thiêu xuống đến Trường Tiểu học Hòa Bình, quận 1… Học chữ xong, Nhật Quang lại đến Trung tâm TDTT quận 1 luyện cờ trong đội năng khiếu dự bị tập trung của TPHCM do các huấn luyện viên Trần Đăng Quang, Hoàng Đình Hồng hướng dẫn từ 18 giờ đến 19 giờ 30 rồi hai cha con mới trở lại Lái Thiêu… “Tuy vất vả nhưng tôi rất vui vì cháu được quý thầy quan tâm chăm sóc cũng như có môi trường rèn luyện thêm”, ba của Nhật Quang chân tình thố lộ.

Biết chớp thời cơ cùng lối đánh tấn công khá sắc bén, liên tiếp trong 2 năm 2003 và 2004, cậu bé đã giành 4 huy chương vàng cá nhân và đồng đội tại giải Hội khỏe Phù Đổng TPHCM bằng các trận thắng tuyệt đối. Chẳng những thế, Nhật Quang còn “gây khó dễ” cho một số kỳ thủ có đẳng cấp của TPHCM qua những lần cùng nhau đấu trí. Dù vậy, cậu không hề xao lãng việc học hành. Được ông nội kèm cặp và chỉ ngồi vào bàn cờ sau khi hoàn tất bài vở ở trường nên cậu liên tục giành danh hiệu học sinh tiên tiến. Bằng giọng nói thật thà và dễ mến, Nhật Quang cũng vui vẻ kể lại một kỷ niệm đáng nhớ trong những ngày đầu chập chững bước vào đấu trường quốc gia: “Năm ngoái, cháu được thầy Hồng lo kinh phí để tham dự giải Thanh thiếu niên – nhi đồng toàn quốc tại Bình Định. Lần đầu xa gia đình, cháu rất nhớ nhà lại thi đấu chủ quan nên chẳng có huy chương mà chỉ xếp hạng 5 nhóm tuổi 11, cháu đã ra ngoài hành lang ôm mặt khóc nức nở…(cười)…”.

Hiện nay, Nguyễn Minh Nhật Quang đang học lớp sáu. Nhận xét về Nhật Quang, huấn luyện viên Lê Thiên Vị nói: “Nhật Quang có tố chất bẩm sinh và thông minh, nếu tiếp tục tập luyện nghiêm túc, cháu có nhiều khả năng trở thành một kỳ thủ có đẳng cấp của nước ta trong tương lai”.