Cờ cười năm mèo 1

[b]Cục 1:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã hòa đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 3k5/9/4eH3/9/9/9/9/9/4K4/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg5.1 Tg4.1 2. M4/5 T5/7
3. M5.3 Tg4/1 4. M3.4 Tg4.1
5. Tg5/1 T7.9 6. M4/2 Tg4/1
7. M2/1 Tg4.1 8. M1/3 Tg4/1
9. M3.2 T9/7 /*Nếu Tg4.1 thì M2.4 Đen mất Tượng thua*/
10. M2.4 T7.5
}END
[/game]

Đến đây hai bên trở lại tình thế ban đầu.

Bây giờ mời các bạn tìm cách bắt Tượng thắng cờ trong các cục dưới đây (Tướng và Tượng cùng bên):

[b]Cục 2:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 5k3/9/3H4e/9/9/9/9/9/4K4/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M6/4 T9/7 /* Nếu Tg6.1 thì M4.2 Tg6.1, Tg5.1 Trắng thắng. Nếu T9.7 thì Tg5.1, T7/9, M4.2 thắng */
2. M4/6 Tg6.1 /*Nếu T7.9 thì M6/4, T9.7 M4.3*/
3. M6/4 Tg6/1 4. M4.3 }END
[/game]

Đen mất Tượng thua.

[b]Cục 3:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 9/9/4k4/9/2H3e2/9/9/9/3K5/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M7/5 T7/9 2. M5.4 T9/7
/* Nếu Tg5-6 thì Tg6-5, T9/7, M4/6, T7.9, M6/4, T9.7, M4.3 được Tượng*/
3. M4.2 T7.9 4. Tg6.1 Tg5/1
5. M2/4 Tg5-6 6. Tg6-5 Tg6/1 /* Nếu Tg4.1 M4/2*/
7. M4.2 }END
[/game]
Trắng bắt được Tượng, thắng.

[b]Cục 4:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 3k5/9/e8/9/9/7H1/9/9/5K3/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. Tg4-5 T1/3
/*Nếu T1.3 thì M2.4, Tg4.1, M4.6, Tg4/1, Tg5/1, T3/1, M6.8. Còn nếu Tg4.11 thì M2.4, Tg4/1, Tg5/1, Tg4.1, M4.6, Tg4/1, M6.8*/
2. M2.4 Tg4.1
3. M4/6 Tg4/1 4. M6.7 }END
[/game]
Dù cho Tg4.1 hoặc Tg4/1 thì Tướng bên trắng không rời trung lộ.
Trắng bắt được Tượng, thắng.

[b]Cục 5:[/b]
[game header=0]
FORMAT WXF
GAME Đơn Mã thắng đơn Tượng
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
FEN 9/4k4/9/9/2e2H3/9/9/9/5K3/9 w – – – 1
START{ DIAG{ #1 RED POPUP }
1. M4.6 Tg5/1 2. Tg4.1 Tg5-4
/*Nhằm buộc Tướng bên Đen rời trung lộ*/
3. Tg4-5 T3/1 /*Nếu Tg4.1 thì M6.8*/
4. M6.8 }END
[/game]
Trắng bắt được Tượng, thắng.

[img]xq22-0.jpg;right;[/img]Ngày 20 tháng Giêng hàng năm, người dân Nam Trực (Nam Định) lại tưng bừng tổ chức lễ hội chùa Đại Bi. Trong lễ hội, diễn ra tiết mục chơi “cờ người” – một nét văn hóa đặc sắc của nền văn hóa vùng châu thổ sông Hồng…

Cờ tướng với cờ người là một. Cờ tướng là cốt của cờ người. Sở dĩ cờ người đặc sắc và có sức hấp dẫn bởi cờ người sinh động với những quân cờ rất thật. Cũng vẫn với 32 quân cờ chia đều cho hai bên với Tướng, Sĩ, Tượng, Xe, Pháo, Mã, Tốt và cũng theo luật lệ của cờ tướng nguyên thủy. Từng người sẽ mặc sắc phục quần áo, vũ khí của từng quân cờ cụ thể. Ngay cả sắc diện của người được chọn cho vị trí quân cờ cũng phải phù hợp.

Trước cửa chùa, người ta dành một khoảnh đất lớn làm bàn cờ. Khoảnh đất được giữ cẩn thận suốt một năm để chỉ dùng trong một ngày. Khoảnh đất được chia thành 64 ô vuông nhỏ. Trên mỗi ô vuông có ghi tên vị trí của từng quân cờ (bằng chữ Hán). Mỗi người với áo mũ, sắc phục, vũ khí của tùy từng loại quân đứng theo vị trí của mình ở từng ô.

Cờ người là một cuộc đấu trí giữa các làng với nhau. Bởi vậy, ngay từ trong năm, mỗi làng sẽ mở riêng một cuộc thi cờ để chọn ra người giỏi cờ nhất. Ông Trần Đình Toản, lão làng kiêm kiện tướng cờ thôn Phan, người năm nào cũng được làng chọn làm đại biểu của làng, cho biết:

“Trước theo lệ làng, người dự thi cờ phải thuộc hàng lão làng trở lên. Bởi vì, ván cờ người trong Hội là cuộc chơi của các bậc trưởng lão tiền bối đại diện cho một làng. Nay chế độ mới, chúng tôi đã nới rộng quy chế của lệ làng. Để khuyến khích tài năng của lớp trẻ, ai cũng có thể tham dự thi cờ”.

[img]xq22-1.jpg;center;Thi đấu cờ người.[/img]Sau khi đã tìm ra được vị “nguyên soái”, mọi người sẽ tiếp tục công việc tuyển quân cho bàn cờ. Đầu tiên và quan trọng không kém vị “nguyên soái” là chọn người làm Tướng. Trong cờ người, có Tướng Ông và Tướng Bà.

Những người được chọn làm Tướng Ông hay Tướng Bà đều phải là những nam thanh nữ tú có dung mạo nổi trội trong làng và là những người đồng trinh… Nhà nào có con được chọn làm Tướng, nếu kinh tế khá giả sẽ làm vài mâm cỗ thết đãi làng xóm, nhà nào khó khăn cũng hương hoa khấn tạ tổ tiên, trời phật. Nhà nào có con gái được chọn làm Tướng Bà, có thể sang năm mới sẽ có tin vui.

Đội quân đầy đủ chủ tướng của từng làng sẽ được tổ chức đấu với nhau trước lễ hội vài tháng. Đấy là vòng đấu loại, vòng tròn theo bảng. Cũng như vòng loại bóng đá, lượt về của cuộc đấu cờ cũng đấu loại trực tiếp. Hai đội cờ của hai làng vô địch vòng đấu loại sẽ được tham gia “trận chung kết” tại ngày hội.

Buổi sáng ngày cuối tháng Giêng, trời se lạnh. Gió heo may thổi nhẹ. Cờ ngũ sắc, cờ đại ngày hội bay trong gió xuân. Mọi người nườm nượp đổ về bên bàn cờ.

Sáng ngày 20 tháng Giêng. Khu đất bàn cờ tề tựu đủ 32 quân cờ mặt hoa da phấn, xinh tươi mơn mởn. Có quân cờ áo tứ thân lưng thướt tha. Nếu không trông hàm răng trắng, mái tóc quăn, cứ ngỡ thời Đại Nam, Đại Việt. Hai đội quân cờ người thôn Phan và thôn Chiền đã dàn trận sẵn sàng.

Chủ soái thôn Phan là ông Toản tuy tóc đã bạc, nhưng da dẻ hồng hào, rắn rỏi, khuôn mặt cương nghị. Chủ soái thôn Chiền là ông Kế, trẻ hơn ông Toản, tóc chưa điểm sợi bạc. Trong bộ áo dài khăn xếp, nhìn ông thanh mảnh, đạo mạo khác người.

Nước cờ bất chợt của ông Kế đẩy ông Toản vào thế bí. Giữ thế thì mất quân. Chạy quân lại hết thế. Chỉ vì sơ ý để ông Kế ra Tướng. Ông Toản vân vê cằm, đi đi lại lại nhìn tổng quan thế cờ. Chợt cậu Mã xanh của ông khẽ nói: “Ông quá giang bắt Tướng Bà chứ? Cháu theo ông, sang đưa “nàng về”.

Cậu Mã xanh đó là một sinh viên đang học trên Hà Nội. Cũng nổi tiếng hay cờ, về quê tranh thủ tham gia trận cờ quê hương. “Giỏi! Thằng này giỏi! Đúng là hậu sinh khả úy!”. Tiếng khen chưa kịp dứt, cây cờ ngũ sắc trong tay ông Toản phất mạnh. Vượt sông! Vị tướng già khiển cậu Mã xanh xuất thần, rồi gí liền mấy con Tốt qua sông vừa chiếu Tướng vừa dồn Mã địch vào thế bí…

Trống thúc dồn. Thế cờ đã hoàn toàn đảo ngược. Ông Toản lại chiếm thế thượng phong. Ông Kế bèn đi nước Mã hồi gỡ bí. Đám sành cờ kích động, bàn tán sôi nổi: “Cờ tàn rồi!”. Mấy cụ bô lão tự bỏ quên mình, còn ngồi ngẫm ngợi về ván cờ vừa rồi…

[b]1. Tâm lý có thực sự cần thiết cho cờ hay không?[/b]
Tâm lý học trong cờ – một lĩnh vực nghiên cứu có tính thời sự song tương đối mới mẻ. Sự cần thiết phân tích diễn biến tâm lý của vận động viên cờ xuất phát từ bản chất đối kháng của con người trên bàn cờ.

Chúng ta đều rõ, phần lớn các thế cờ xuất hiện trong ván đấu chỉ mang tính chất “vấn đề tạm thời”, có nghĩa là, một cách giải quyết mạnh nhất hoặc duy nhất đúng có thể không tìm ra được (vì không phải chúng luôn có), và vì thế, việc chọn lựa nước đi phụ thuộc vào chính những đặc thù cá nhân của người chơi cờ: kinh nghiệm, kiến thức, tính cách, lối chơi, khả năng đánh giá đối phương v.v…
[img]xq69-0.jpg;center;[/img]
Từ đây suy ra rằng trình độ của đối thủ, mục tiêu họ tiến tới, kết hợp với sự tự lượng sức mình một cách đúng đắn cho phép người chơi cờ có thể đoán biết được hướng diễn biến có thể của ván cờ và từ đó chọn lựa cho mình phương hướng tác chiến đúng đắn. Điều này còn có nghĩa là để đạt được thành tích, người chơi cờ không những chỉ nắm vững lý thuyết và kỹ thuật chơi, mà cần có kỹ năng đánh giá ưu nhược điểm trong lối chơi và tính cách của đối thủ cũng như đánh giá khách quan chính bản thân mình.

Đưa các yếu tố tâm lý vào việc đánh giá tình huống – chính vì vậy – là điều kiện cần thiết để chơi cờ có hiệu quả. A. Alekhin đã nhấn mạnh:

[i]”Tôi cho rằng, những yếu tố quan trọng nhất để đạt được thành tích, thứ nhất, hiểu được mặt mạnh và yếu trong sức chơi của mình; thứ hai, đánh giá chính xác mạnh yếu của đối phương. Trước đây chúng ta chơi cờ để chống lại các quân cờ, còn ngày nay, chúng ta chống lại con người cụ thể với ý chí, thần kinh, cũng như những đặc thù cá nhân họ, không loại trừ ngay cả những vinh quang mà họ có”.[/i]

Thật tiếc, ngày nay nhiều vận động viên cờ có quan niệm sai lầm về việc phủ nhận vai trò của tâm lý học trong cờ, biểu hiện ở hai thái cực đối lập nhau. Những người đại diện quan niệm cho rằng chỉ tồn tại vấn đề lý thuyết cờ “thuần túy” là thứ cần thiết duy nhất cho thi đấu. Đặc tính, cũng như khẩu vị cá nhân của đối phương không đáng đáng để quan tâm trong việc lựa chọn các quyết định.

Ngược lại, thông qua ván đấu và lời bình luận của nhiều danh nhân cờ, vai trò nghiên cứu tâm lý đối thủ thể hiện sáng chói, mang lại những thắng lợi hiệu quả bất ngờ.

Thí dụ, khi bình một ván cờ A. Alekhin đã giải thích tại sao ông lại chọn nước cờ này chứ không phải nước cờ khác: [i]”Tôi lựa chọn chính nước đi này không phải vì nó mạnh hơn các nước khác, tôi thực sự muốn lái thế cờ theo xu hướng phức tạp về chiến thuật, vì đối thủ của tôi tương đối kém tự tin trong phòng thủ”[/i]. Điều tiên đoán của Alekhin đã thành sự thực. Ván cờ kết thúc khá nhanh.

Cũng không kém phần sai lầm ở thái cực ngược lại – quá phóng đại vai trò của các đấu pháp mang tính tâm lý. Những tiểu xảo tâm lý chỉ có thể có tác dụng trong một số ít trường hợp cá biệt, tuyệt nhiên không thể đóng vai trò hoàn hảo trong mọi trường hợp. Điều quan trọng cần phải nhấn mạnh rằng phương pháp tiếp cận có tính tâm lý – trên thực tế – được xây dựng trên nền tảng của sự hiểu biết khách quan về các nguyên lý chiến lược và chiến thuật cờ.

Thật sai làm khi áp dụng những tiểu xảo tâm lý trong ván cờ chỉ để “dọa nạt” hay “làm rối trí” đối phương. Tất nhiên, cần kiên trì tìm kiếm những quyết định tốt nhất cho thế cờ, song không được quên rằng, những quyết định đó phải chứa đựng sự đánh giá đúng đắn về đối phương cũng như về chính bản thân mình. Cờ cũng như nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống con người, luôn luôn tồn tại hai mặt song song – khách quan và chủ quan. Người chơi cờ không được phép để cho hai mặt này đối lập nhau, hoặc coi trọng mặt này mà coi nhẹ mặt khác. Chỉ những con người sống áp dụng các nguyên lý và quy luật lý thuyết, hơn nữa, chính các nguyên nguyên lý và qui luật này lại do lao động con người sáng tạo ra.

Cần nhấn mạnh rằng, trên thực tế, mỗi người chơi cờ là một nhà tâm lý – tuy rằng đôi khi chính anh ta cũng không ý thức được điều đó.

Ngày nay, phần lớn các tay cờ trình độ cao đều hiểu rõ ý nghĩa và vai trò to lớn của vấn đề tâm lý và tự giác áp dụng những nhân tố này trong sự nghiệp của mình. Thật thú vị khi nghe câu chuyện của Đại kiện tướng O. Romanhisin nói về đấu pháp yêu thích nhằm tác động tâm lý lên đấu thủ của mình:

[i]Thí Tốt, đôi khi là vũ khí tác động tâm lý không tồi. Chỉ là tâm lý thôi vì nhượng bộ chút ít vật chất không thể làm mất cân bằng trong thế cờ. Hơn nữa, thật kỳ lạ, nhiều lúc đối thủ bỗng nhiên bị rơi vào tình trạng nặng nề của “tâm lý hơn Tốt”[i].

Kỳ tiếp: Công tác chuẩn bị tâm lý cho vận động viên