Cờ cười năm mèo 1

Sau buổi lễ tổng kết giải Cờ vua nhanh toàn quốc năm 2002 tại khách sạn Đệ Nhất – Quận Tân Bình (từ 15/5-17/5), có một số bạn trẻ đã bàn luận cách thức và công việc chuẩn bị thi đấu cho những ván cờ nhanh. Câu chuyện kéo dài nhưng chưa có kết luận và bị cắt ngang bởi… bữa tiệc tổng kết cuối giờ lôi cuốn. Để góp thêm ý kiến, Thể thao xin bàn với các bạn một số vấn đề về cờ vua nhanh.

Trên thực tế có lẽ vì xu hướng chơi cờ nhanh chỉ mới xuất hiện gần đây nên làng cờ thế giới gần như không có tài liệu nói về cách thức chơi loại hình này. Thoạt nghe qua, chúng ta dễ dàng nghĩ rằng cờ nhanh đánh rất đơn giản vì thời gian thi đấu quá ngắn: ván cờ chỉ có 30 phút cho mỗi bên. Sự thật thì đây cũng là công việc cần sự chuẩn bị kỹ càng, chu đáo, thời gian chuẩn bị phải có ít nhất từ 3-6 tháng! Sự tập tuyện thi đấu có thể chia thành một số việc sau:

[b]1/ Phân bố thời gian hợp lý:[/b] Trong 30 phút thi đấu, có thể chia 5 phút đầu cho khai cuộc, 15 phút cho trung cuộc và 10 phút cuối cùng cho tàn cuộc. Đó là công việc ở phòng thi đấu, còn ở nhà phải đánh thật nhiều ván cờ để rèn luyện cách phân chia thời gian.

[b]2/ Học “đều” Khai- Trung – Tàn:[/b] Bởi lẽ để có thể chơi chính xác khai cuộc trong 5 phút đầu bạn cần phải học thật nhiều khai cuộc, xin hãy nhớ nguyên tắc biết càng nhiều càng tốt! Khi gặp sự khó khăn, đối phó với khai cuộc đã có sự hiểu biết vẫn dễ dàng hơn phải không các bạn? Với trung cuộc phải luyện thật nhiều đòn phối hợp, còn tàn cuộc phải nghiên cứu nhiều dạng khác nhau (Xe, Mã, Chốt…)

[b]3/ Nghiên cứu đối thủ:[/b] Cần phải tập trung nghiên cứu một số đấu thủ mạnh dự kiến sẽ gặp trong thi đấu. Chủ yếu là tìm hiểu điểm yếu, điểm mạnh trong cờ nhanh của họ. Thông thường khi thi đấu một ngày có thể phải đánh từ 3-4 ván cờ nhanh, do vậy khi bốc thăm gặp một đấu thủ nào đó ta phải hình dung ngay trong đầu phương án thi đấu như: khai cuộc thoáng, phòng thủ chắc, đánh tâm lý, tạo thế trận phức tạp ngay từ khai cuộc…

[b]4/ Tránh những nước cờ sai lầm “lớn”:[/b] Sai sót trong thi đấu là một điều hết sức bình thường nhưng nên nhớ là chỉ được phép có những sai lầm “nhỏ”. Bởi vì bạn có quá ít thời gian để khắc phục sai lầm. Muốn tránh điều này thì chỉ có thể tập luyện mà thôi!

[b]5/ Không “sa đà” vào đòn phối hợp:[/b] các VĐV thường hay mắc phải sai lầm là tập trung suy nghĩ quá lâu vào một đòn phối hợp nào đó mà quên mất thời gian và không gian xung quanh! Tệ hơn nữa là sau đó rơi vào những thế trận phức tạp, không đủ thời gian suy nghĩ và bị thua cuộc.

[b]6/ Luyện thể lực:[/b] Đây cũng là một vấn đề tối quan trọng. Để tập trung năng lượng trí tuệ căng thẳng trong liên tục 4 ván cờ nhanh / ngày (tổng thời gian khoảng 4 giờ) cần có một độ bền về thể lực của VĐV cờ.

Nói chung, chuẩn bị cho giải cờ nhanh cũng gần giống như việc chuẩn bị cho những giải cờ dài. Nó chỉ khác ở chỗ “tăng tốc” về tư duy, về thao tác và số lượng ván đánh trong một ngày vì vậy cần có sự đầu tư cần thiết của mỗi VĐV.

[b]3. TRỰC XE ĐỐI HOÀNH XE KIỂU CỔ ĐIỂN[/b]
[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Trực Xe Đối Hoành Xe Kiểu Cổ Điển – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5
2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1
4. S4.5
/*Trắng cũng thường đi 4. M8.9 để rồi 5. P8-7 đều giữ thế công. Nếu Trắng đi ngay 4. X2.6 B3.1 thường đưa đến phương án “Thiên Mã hành không” đối công rất phức tạp.*/
4. … X9-4
/*Đen có thể đi 4… B3.1 hoặc 4… M2.3 hoặc cũng có thể đi 4… X9-6 đối công có nhiều nước biến căng thẳng.*/
DIAG{ #5 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Trực Xe Đối Hoành Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1 4. S4.5 X9-4
5. X2.6 M2.3
DIAG{ #6 RED }
/*Nếu Đen chơi 5… M2.1 hoặc 5… X4.7 cũng không có gì hứa hẹn.*/
6. X2-3
/*Trường hợp Trắng đi 6. B7.1 X4.4 7. X2-3 P5/1 8. X3/2 X4/1 9. M8.7 P5-7 10. X3-6 X4-8 11. B5.1 T3.5, hai bên đối công.*/
6. … P5/1
7. M8.9 B3.1 8. P8-7 X4.1
9. X3-4 M3.2 10. B3.1 X4.2
11. M3.4 X4-6 12. X4/1 M7.6
13. P5.4 T3.5 14. P5.2 S4.5
15. P7-4 M6/8 16. T7.5 B1.1
}END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Trực Xe Đối Hoành Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1 4. S4.5 X9-4
5. M8.9 B1.1
DIAG{ #6 RED }
/*Đen cũng thường chơi 5… M2.3 6. X2.4 B3.1 7. B7.1 X4.3 8. P5-7 X4.2 9. P8.4 M3.4, hai bên đối công.*/
6. X2.6 M2.1
7. X2-3 X1.1 8. P8.2 X4.4
9. P8-7 P2.5 10. S5.6 X4.2
11. P5-8 X4-2 12. T3.5 X1-6
13. S6.5 M7/5?! 14. X3-5 X6.5
15. X5-3 M1.2 16. X9-8 X2.2
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Trực Xe Đối Hoành Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1 4. S4.5 X9-4
5. B9.1 X4.7
DIAG{ #6 RED }
6. M8.9 X4-2
7. P8.2 M2.3 8. X2.5 B5.1
9. P5.3 S4.5 10. P8-3 M3.5
11. B5.1 B1.1 12. B9.1 B7.1
13. P3.3 M5/7 14. X2.1 P5.1
15. X2-3 T3.5 16. P5-6 X1.4
}END[/game]
[b]=[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Trực Xe Đối Hoành Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. M2.3 M8.7
3. X1-2 X9.1 4. S4.5 X9-4
5. M8.7 B3.1
DIAG{ #6 RED }
6. X2.4 M2.3
/*Đen có thể chơi 6… X4.5 7. P5-4 X4-3 8. T7.5 M2.1 9. P8/1 P5-3! 10. P8-7 X3-2 11. M7.6 B3.1 12. P4.1 X2/2, Trắng hơi ưu.*/
7. P5-4 S4.5 8. B7.1 X4.3
9. T7.5 B7.1 10. P8/1 T3.1
11. B7.1 T1.3 12. M7.8 X4-6
13. P8.6 P5-2 14. M8/7 T3/5
15. B3.1 M3.2 16. B9.1 X1-3
}END[/game]
[b]=[/b]

Thiên phong Pháo là một bố cục cổ, rất ít dùng. Do có nước hoành Xa và thoái Pháo nên có tác giả xếp vào loại Quy bối Pháo. Nhưng theo nhiều nhà nghiên cứu, biến hóa của Thiên phong Pháo khác nhiều so với Quy bối Pháo nên việc xếp như vậy không thỏa đáng.

Danh thủ Trần Hiếu Khôn và Hà Liên Sinh đề nghị gọi theo sách cổ là Thiên phong Pháo. Trong Tượng kỳ bố cục nhất lãm (Một vài bố cục trong cờ Tướng) hai ông trình bày bố cục Thiên phong Pháo độc lập với Quy bối Pháo. Vì hai bố cục này giống nhau ở khai cục nên Phạm Quốc Hương đã nhầm lẫn rằng “Trưởng thôn Gián đất” đang dùng Quy bối Pháo. Nếu là Quy bối Pháo chắc chắn Hương sẽ “đè bẹp” đối phương ngay trong trung cục. Anh phạm sai sót và bị “trưởng thôn” đẩy vào thế thua, buộc phải cầu hòa. Mấy ngày sau, hai đấu thủ gặp nhau lần thứ hai. Lần này hòa nhưng Hương chiếm ưu thế. Đến lần thứ ba “trưởng thôn” vẫn dùng Thiên phong Pháo. Đi được 9 nước “trưởng thôn” buôn cờ xin thua, vì Hương khai cục… đúng như sách. Phạm Quốc Hương nói anh không đọc sách nhưng đã để mấy ngày suy nghĩ cách phá bố cục này. Anh tự tin: từ nay ai dùng Thiên phong Pháo với anh thì… khổ đấy!

Ở Trung Quốc vào những năm 50 các kỳ thủ Quảng Đông hay dùng Thiên phong Pháo và có những nghiên cứu sâu. Bây giờ chúng ta xem Quy bối Pháo khác Thiên phong Pháo ở chỗ nào.

Ba nước đầu tiên của Quy bối Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Quy bối Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 P8/1
DIAG{ #4 RED POPUP }
}END
[/game]

Đến đây bên Trắng có 5 phương án: [b]B7.1, B5.1, P8.2, M8.9[/b] và [b]M8.7[/b]. Tùy theo cách chơi của bên Trắng, bên Đen có thể đối phó bằng nước [b]P8-3, P8-5, P8-1, T3.5[/b]. Ngoài các phương án chính trên, cả hai bên còn có khá nhiều cách chơi, song điều đáng nói là [b]P8/1[/b] đã chặn đường của Xe ra nên bên Quy bối Pháo nhất định phải di chuyển Pháo thì Xe mới vào cuộc.

Khai cuộc Thiên phong Pháo như sau:

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
}END
[/game]

Ở Thiên phong Pháo, bên Đen ra Xe lộ 4 rồi mới thoái Pháo. Vị trí của Xe và Pháo đã khác xa Quy bối Pháo. Trong trận đấu gặp “trưởng thôn Gián đất”, kiện tượng Phạm Quốc Hương reo to: “A! Quy bối Pháo!” và… dính đòn.

Bây giờ xin các bạn làm quen với Thiên phong Pháo theo tổng kết của Quốc tế Đại sư Trần Hiếu Khôn.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Thiên phong Pháo
RED Trắng;;;
BLACK Đen;;;
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
DIAG{ #5 RED POPUP }
[/game]
Theo hình, bên Trắng có ba phương án: [b]P8-9, P8.2, B7.1[/b]. Cách đi như sau:

[b]Phương án một: P8-9[/b]
[code tag=0]
5. P8-9 P8-5 6. X9-8 X4.1
7. X8.4 M2.1 8. X2.4 X1-2
9. X2-6 X4.3 10. X8-6 B3.1
11. P9.4 T7.5 12. X6.4 B7.1
13. B5.1 P2-3 14. M7.5 X2.3
15. P9/1 }END
[/code]

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu Đen đi: [b]5… M2.3[/b] thì [b]6. X9-8 X1-2 7. X8.6 P8-5 8. B5.1 P2-1 9. X8-7 X2.2[/b] (Nếu [b]X4.1 B5.1[/b] Trắng ưu) [b]10. B5.1 B5.1 11. M7.5[/b] hai bên tranh thắng.
b) Nếu [b]6… X1.2[/b] thì [b]7. B9.1 X4.5 8. X2.8 T3.5 9. B9.1 M2.4 10. X8.6[/b] bên Trắng chiếm ưu thế.
c) Nếu [b]7. X2.8[/b] thì [b]X1.1[/b]

[b]Phương án hai: P8.2[/b]
[code tag=0]
5. P8.2 P8-5 6. P8-3 M2.3
7. X9-8 X1-2 8. X2.5 T7.9
9. X2-4
[/code]
Bên Trắng ưu thế.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]5… B7.1[/b] thì [b]6. P8-9 M2.1 7. X9-8 X1-2 8. P9-7[/b] Trắng ưu

[b]Phương án ba: B7.1[/b]
[code tag=0]
5. B7.1 B7.1 6. X2.4(a)M2.3
7. P8.2(b)M7.6(c) 8. X2-4 X4.3
9. B5.1 P8-5 10. M3.5 M6/7
11. S6.5 X1.1
[/code]
Hai bên đối chọi nhau, đều có chỗ phải e dè.

[i]Chú thích:[/i]
a) Nếu [b]6. P8-9[/b] thì [b]M2.3 7. X9-8 X1-2 8. X2.4 P8-5 9. X2-6 X4.4 10. M7.6 P2.5[/b]
hai bên đều bình ổn
b) Nếu [b]7… P2.4[/b] thì [b]8. B3.1 B7.1 9. X2-3 X4.1 10. X3-6 X4.3 11. M7.6 X1-2[/b] bình ổn
c) Đổi là [b]7…. P8-5[/b] thì [b]8. X2-6 X1.1 9. P5-6[/b] bên Trắng chiếm tiên.

Chúng ta cùng xem khai cục thực chiến

[b]Ván 1:[/b]
Lý Quốc Huân đi trước thua Vương Ngọc Tài ngày 11/10/1985 tại Nam Kinh. Trung Pháo đối Thiên phong Pháo.

[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Lý Quốc Huân(thua)Vương Ngọc Tài
RED Lý Quốc Huân;;;
BLACK Vương Ngọc Tài;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. B3.1 X9.1
3. M2.3 X9-4 4. X1-2 P8/1
/*Thiên phong Pháo là bố cục rất ít được dùng trong các giải lớn. Nhưng Vương Ngọc Tài vốn có cách chơi quỷ dị, “bốc đồng” nên thích dùng khai cuộc này.*/
5. M8.9
/*Đen thoái Pháo nhằm đưa vào tâm. Bên Trắn có thể đi [b]M8-7[/b], sau đó [b]S6.5[/b]*/
5. … P8-5 6. X2.6
/*Vội! Nên [b]S6.5![/b] công thủ đều lợi.*/
6. … X4.6
7. P8/1
/*Nếu [b]P8.2, X4.2[/b] bên Đen có Xe kỵ hà tranh tiên, Trắng không lợi.*/
7. … X4.1 8. P8-7 X1.2
9. S4.5 P2.5 10. P7.1 P2-5
11. T3.5 B5.1 12. T5/3
/*Ở nước thứ 8, bên Đen tiến Xe biên, không để cho Trắng ra Xe thuận lợi là cách chơi “quái dị”. Hiện tại bên Trắng không thể [b]X9-8[/b] vì đắn đo nghĩ bên Đen [b]B5-1[/b] bỏ Mã tấn công trung lộ.*/
12. … X1-6
13. X9-8 M2.3 14. X8.7 B5.1
15. P7-5 T7.5
DIAG{ #16 RED POPUP }
}END
[/game]

Bạn xem hình, có thể thấy ý đồ bên Đen liều lĩnh bỏ Mã, bố trận linh hoạt, tấn công hung hãn vào trung lộ giành ưu thế.

[b]Ván 2:[/b]
Phạm Quốc Hương đi trước thua Dương Nghiệp Lương tại giải Toàn quốc năm 1999, Bà Rịa, Vũng Tàu.
[game boxcomment=0 header=0]
FORMAT WXF
GAME Phạm Quốc Hương (thua)Dương Nghiệp Lương
RED Phạm Quốc Hươn;;;
BLACK Dương Nghiệp Lương;;;
RESULT 0-1
START{
1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9.1
3. X1-2 X9-4 4. M8.7 P8/1
5. B3.1 P8-5
DIAG{ #6 RED POPUP }
/*Tiến Tốt 3 thật ra là nước yếu nhưng bên Trắng hay đi. Trong các ván đấu ở Trung Quốc, tỷ lệ ván thua của bên Trắng khi chọn [b]5. B3.1[/b] khá cao. Có thể vì sau 4 nước, các kỳ thủ “nhầm lẫn” rằng bên Đen đang dùng Quy bối Pháo nên sử dụng phương án [b]B3.1[/b] là phương án rất đắc dụng trong bố cục Trung Pháo đối Quy bối Pháo chăng?*/
6. S4.5 B3.1
7. P5-4 M2.3 8. T7.5 M3.4
9. X2.6 X4.1 10. X9.1 M4.5
11. M7.5 P5.5 12. X9-7 X1.1
13. B7.1 X1-6 14. X2/3 P5/2
15. X2-5 P2-3 }END
[/game]
Đến đây Phạm Quốc Hương kém phân. Ở nước thứ 5 có thể chọn B7.1 dẫn về phương án thứ ba đã nêu trên, tình thế sẽ khác.