Cờ Tướng Nhập Môn: Chương IV – Bài tập

[b]1. HOÀNH XE ĐỐI TRỰC XE KIỂU CỔ ĐIỂN[/b]
[b]Biến chung:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến chung
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5
2. X1.1
/*Hoành Xe sớm để chiếm lộ 6. Kiểu chơi mới người ta thường lên M2.3 trước*/
2. … M8.7
/*Mặc dù hai bên đều coi Tốt đầu là mục tiêu, nhưng nếu vội ăn Tốt đầu thì thường mất nước.*/
3. X1-6 X9-8
/*Đen có thể chơi 3…M2.1 tạo thế đối công nếu Trắng đi 4. X6.6 P2.2 5. M2.3 S6.5 6. X6/2 B1.1 7. B7.1 P5-4 8. M8.7 T7.5 đối công ∞*/
4. M2.3 S6.5
/*Đen có thể chơi 4… P2-3 5. M8.7 S6.5 6. X9-8 X8-4 7. B3.1 M2.1 8. P8-9 B1.1 9. M3.4 X8-6 ∞ */
5. X6.7
/*Từ thập niên 60 trở đi các danh thủ hay đi 5. M8.7 P2-3 8. X9-8 X8.6 7. B5.1 M2.1 8. P8.5 P5.3 9. S6.5 P3.4 ∞ */
5. … M2.1
DIAG{ #6 RED }
}END[/game]
 

[b]Biến 1:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 1
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. X6-8
DIAG{ #6 BLUE }
6. … P2-3
/*Trường hợp Đen chơi 6… P2-4 Trắng có hai khả năng đi 7. B9.1 hoặc 7. S6.5 và thường Trắng vẫn ưu thế*/
7. B9.1 X8.5!? 8. B9.1 B1.1
9. X9.5 X8-4 10. M8.9 P3.4
11. M9.8 P5-3 12. M8.6 Pt/2
/*Đen có thể đổi lại 12… Ps-4 13. S4.5 P3/2 14. P8.5 P4.1 15. P5-9 X4/1 16. P9.5 B7.1 ∞ */
13. M6.7 P3/2 14. T7.9 T7.5
15. P8.5 B7.1 16. X8-7 P3-4
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 2:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 2
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5
2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8
4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1
6. B9.1
DIAG{ #6 BLUE }
6. … X8.4
7. X6-8 P2.2
/*Nếu Đen đi 7… P2-4 8. M8.9 B1.1 9. M9.8, bây giờ Đen chơi 9… B1.1 10. X9.4 hoặc 9… X1-2 10. X8.1. Cả hai khả năng Đen đều kém phân.*/
8. B3.1 X1-2
9. X8.1 P2-3!
10. M8.9 M1/2
11. B7.1 P3-6
12. X9-8 B7.1
13. P8.3
/*Nếu Trắng đi 13. P8-7 M2.1 14. B7.1 P5-3 15. P7.4 P3.2 16. P7.1 B7.1 17. X8.7 X8-7, Đen có thế công.*/
13. … B3.1
14. P8-4 M7.6
15. X8.9 B7.1
16. X8-7 B7.1
}END[/game]
[b]∞[/b]

[b]Biến 3:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 3
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. B9.1 X8.6
DIAG{ #7 RED }
7. M8.9 X8-7 8. X9.1 P2.2
/*Nếu Đen chọn phương án 8… B7.1 9. X9-4 hoặc 8… X7-6 9. T3.1 hoặc 8… P2.4 9. X9.2. Cả ba trường hợp Trắng đều chủ động.*/
9. X9-4
/*Trắng có thể chơi 9. X6/3 P2-3 10. P8.5, Trắng ưu.*/
9. … P2-7 10. M9.8 P7.3
11. P8/1! B3.1 12. M8.6 X1-2
13. P8-5 X7-8 14. B5.1 M1.3
15. X6/2 M3/1 16. B5.1 }END[/game]
[b]+-[/b]

[b]Biến 4:[/b]
[game]
FORMAT WXF
GAME Hoành Xe Đối Trực Xe Kiểu Cổ Điển – Biến 4
RED Trắng
BLACK Đen
START{
1. P2-5 P8-5 2. X1.1 M8.7
3. X1-6 X9-8 4. M2.3 S6.5
5. X6.7 M2.1 6. B9.1 P2-4
DIAG{ #7 RED }
/*Các danh thủ thường đổi lại 6… X8.4 7. M8.9 B1.1 8. X6-8 P2-4 9. M9.8 B1.1 10. X9.4 P4.5 11. P5/1 P4-6 12. P5-7, Trắng còn ưu.*/
7. M8.9 X1-2
/*Có ý kiến cho rằng Trắng nên 7… B3.1 8. X9.1 X1-2 9. P8.2 X8.6 10. P5-8 X2-1 11. B3.1 X8-7 12. T3.5 M1.3 13. X6-7 M3.5 14. X7/3 P4.5 15. X9-3 M5.6 16. X3/1 P4-7 17. X3.2 P5.4 18. S6.5 X7-9, Đen ưu.*/
8. P8.2 X8.5
9. X9-8
/*Trắng có thể chơi 9. X9.1 X8-4 10. X9-4 P4.1 11. P5-8 X2.5 12. M9.8. Trắng ưu.*/
9. … B3.1 10. P5-6 P5-6
11. P8-5 X8-5 12. X8.9 M1/2
13. B5.1 P6/1 14. X6/1 S5.4
15. M9.8 M2.3 16. M3/5 P6-5
}END[/game]
[b]=[/b]

Bài [topic id=63]”Bàn thêm về ngôn ngữ cờ Tướng”[/topic] đã đặt ra một vấn đề cấn cá lâu nay của cờ Tướng nước ta: vấn đề thuật ngữ. Chúng tôi tán thành với ý kiến của tác giả bài báo, song cho rằng việc đó sẽ được giải quyết nếu chúng ta có một giáo trình cơ bản bộ môn cờ. Giáo trình này ngoài việc giải quyết khâu thuật ngữ còn có tác dụng tiêu chuẩn hoá kiến thức cờ Tướng, giúp huấn luyện viên và vận động viên có cơ sở để phát triển bộ môn này.

Ở Trung Quốc, thuật ngữ đã được thống nhất trên toàn quốc. Song cái khó đối với bạn đọc Việt Nam là thuật ngữ cờ Tướng Trung Quốc không có từ tiếng Việt tương ứng đúng nghĩa. Nhiều trường hợp dù đơn giản nhưng không dịch sang tiếng Việt được, đành giữ nguyên từ Hán Việt. Chẳng lẽ trong cùng một câu, chỗ thì dịch, chỗ thì để nguyên? Đấy là lý do chính để nhiều người dịch để nguyên cụm từ Hán Việt.

Hơn nữa, cách giữ nguyên cũng có chỗ hay. Khi đã làm quen với một số ít từ Hán, lúc gặp sách Trung Quốc bạn đọc dễ dàng “đoán định”, được nội dung của nó.

Ví dụ cục [i]”Trung Pháo quá hà Xa đối Bình phong Mã tả Mã bàn hà”[/i], nếu chuyển sang tiếng Việt đại khái là [i]”Pháo giữa, Xe qua sông đối Bình phong Mã, Mã trái bàn hà”[/i] – bạn sẽ thấy câu tiếng Việt thật lủng củng. Hoặc cục cờ tàn [i]Bạt hoàng Mã[/i] không có cách dịch sang tiếng Việt. Nội dung cơ bản của cục Bạt hoàng Mã là: Tướng đối phương nằm trong chân quân Mã, nhưng Xe của quân nhà đang cản Mã. Nếu dời Xe đi thì có thể chiếu Tướng rút ăn quân nào đấy. Còn nếu nước dời Xe cấm Tưởng di chuyển thì là nước chiếu hết (các bạn xem lại cục 5 trong bài Mã điền và đòn Mã).

Do Hán ngữ khá phức tạp, nhiều khi người sắp chữ nhầm lẫn làm câu chữ trở nên rối rắm hơn. Cũng trong bài trên có cục [i]Bạch Mã hiện đề[/i] (Móng chân ngựa trắng) đã bị xếp nhầm là [i]Bạch Mã hiện về(?)[/i].

Chúng tôi nghĩ tốt nhất là giữ nguyên tên chữ Hán của các cục và sau đó có giải thích bằng tiếng Việt. Chính sách cờ Tướng Trung Quốc cũng làm theo cách đó. Một vài cuốn sách ở Việt Nam cũng chọn cách này, như Cẩm nang cờ Tướng của nhóm tác giả Lê Thiên Vị, Quách Anh Tú, Phạm Tấn Hoà, Trần Tấn Mỹ. Cách làm như vậy nếu tác giả có nhầm thì bạn đọc có thể “sửa sai”. Nếu dịch thẳng sang tiếng Việt, không có từ gốc đối chiếu, nhỡ tác giả nhầm bạn đọc sẽ nhầm theo. Xin nhắc lại một tiền lệ. Trong cục [i]Thuận Pháo hoành Xa đối trực Xa[/i], bên đi trước tiến Xe 1 , bình vào lộ 6, tiến 7 lại bình 8. Nước X6-8 này sách Trung Quốc gọi là [i]”đơn biên phong”[/i] (phong toả một bên). Có người đã viết nhầm là [i]”đơn biên phương” [/i]. Rồi có người ghi lại là “đơn biên phượng”và dịch thành: [i]con phượng lẻ ngoài biên(?)[/i].

Chúng tôi nghĩ đã đến lúc Liên đoàn cờ Việt Nam nên tồ chức một nhóm biên soạn giáo trình cờ Tướng Việt Nam, dựa trên lý thuyết cơ bản nước ngoài với thực tiễn Việt Nam. Công việc đầu tiên để soạn sách giáo khoa này chính là việc thống nhất thuật ngữ, trên đà đó thống nhất lực lượng cờ Tướng nước nhà. Có như vậy chúng ta mới có hy vọng tiến xa trên kỳ đài quốc tế.

Hãy bắt đầu từ những việc cụ thể nhất như đọc thật kỹ Luật cờ Tướng để khi chơi khỏi “cãi nhau”, khi thi đấu không còn tranh chấp, tiếp đó là học cách đọc ván cờ bằng ký hiệu ghi trên sách báo và tự ghi lại những ván cờ mình đã chơi để sau đó tự phân tích, biết được điểm mạnh điểm yếu của mình.

Cờ Tướng không chỉ có chơi có “đánh”, có “đấu” để giành phần thắng mà còn có một phần rất quan trọng nữa là thưởng thức và học hỏi, không có phần này thì chỉ mới đến với cờ Tướng được một nửa. Biết thưởng thức thì mới thấy hết cái hay cái đẹp cái thú của cờ, mới biết hòa hảo, vui vẻ với bạn cờ, tâm hồn mới thanh thoát sảng khoái, tránh được sự bực mình cay cú, đối địch… chỉ làm hại sức khoẻ và nhân cách của mình mà thôi (nhất là trước con cháu mình). Học hỏi thì mới mở mày mở mặt được, mới có uy tín và tự tin, mới tạo được thói quen tiếp thu cho đầu óc.

Hãy làm thế nào để cờ Tướng cũng sang trọng, đàng hoàng, văn minh. Khi chơi nếu có điều kiện nên có bàn ghế ngồi hẳn hoi, ít ra cũng có chiếc chiếu trải để ngồi. Tất nhiên cũng có lúc phải ngồi xổm, cũng có lúc thưởng nhau cốc nước, điếu thuốc nhưng chỉ để là vui, là ghi nhận với nhau, chứ đừng biến thành cờ tiền, sát phạt. Rồi thì người trong chơi, người ngoài ngồi im lặng bình tĩnh xem, tránh ồn ào. Quân cờ nên bỏ ra mấy đồng bạc sắm một bộ cho tử tế sạch sẽ, chơi xong hoặc xếp lại quân hoặc cất gọn gàng chứ đừng để bừa bãi, lăn lóc…

Trong thi đấu thì biết cách bắt thăm cho công bằng, biết cách làm điều lệ từ trước giải, nói rõ tất cả quyền lợi. nghĩa vụ, thể thức, phần thưởng… ngay tử đầu trong điều lệ của giải đó để tránh những sự thắc mắc, tranh chấp về sau. Khi thi đấu thì phải tuân thủ triệt để luật. Trọng tài phân xử vô tư, khách quan tránh thiên vị.

Ở các nhóm cờ, các câu lạc bộ các tụ điểm cờ lấy việc chơi cờ, học cờ, tập luyện cờ, thi đấu giao hữu, giao lưu là chính, làm thế nào ngày càng khang trang sạch đẹp, văn hóa. Các hội làng có cờ cũng thế.

Người chơi cờ Tướng nên điềm đạm, biết tìm chiến thắng nhưng cũng phải biết cách chấp nhận thua. Những con người như thế thường là được các kỳ hữu mến phục, con cháu yêu quý vì đủ tư cách để truyền dạy cờ cho các thế hệ sau.

Mỗi một nhóm cờ, một câu lạc bộ, một trung tâm cờ nên có một tủ sách nhỏ để mọi người có điều kiện tham khảo. Sau mỗi giải đấu nên lấy một số ván hay, đặc sắc để cùng bình luận, rút ra những kinh nghiệm quý…

Có những nơi đã làm được như thế, rất mong muốn các nơi đều làm được như thế, để trình độ, diện mạo cờ Tướng nước nhà đổi mới không ngừng.