[b]Thế nào là trò chơi cờ[/b]
Các trò chơi cờ Vua, cờ Tướng, cờ vây, cờ caro… thường được gọi chung bằng tên “cờ”. Đặc điểm của các trò chơi dạng này như sau:
*Có hai đấu thủ, mỗi người chỉ đi một nước khi tới lượt.
*Các đấu thủ đều biết mọi thông tin về tình trạng trận đấu.
*Trận đấu không kéo dài vô tận, phải diễn ra hòa, hoặc một bên thắng và bên kia thua.
Như vậy bất cứ trò chơi nào khi chơi có từ ba người trở lên hoặc một số thông tin bị che giấu sẽ không được coi là cờ: ví dụ các trò chơi bài, dò mìn.
[b]Một số loại cờ thường gặp ở Việt Nam[/b]
Trong phần này chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn một số loại cờ thường được chơi ở Việt Nam. Một số là cờ do nước ta sáng tác, một số là du nhập từ nước ngoài. Về cách chơi thì chúng đều đơn giản hơn cờ Tướng và cờ Vua. Chúng thực sự các loại cờ và đóng vai trò giải trí hoặc rèn luyện trí não rất tốt.
Trước hết xin kể tên các trò chơi nhiều người biết đến ở Việt Nam:
*Phổ biến: Cờ Tướng, cờ Vua, cờ Vây (go), cờ Caro (go-moku)
*Nhiều người biết: Tic-tac-toe (giống cờ caro nhưng bàn cờ chỉ có kích thước 3×3), cờ Chiếu Tướng, cờ Đinh Bộ Lĩnh, cờ Hùm, cờ Sao, cờ Gánh, cờ Nhẩy, cờ Lúa Ngô Khoai Sắn, cờ Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ, cờ chân chó, cờ Tam giác, cờ Dây…
*Một số trò chơi khác cũng có thể liệt vào loại cờ: Ô ăn quan.
Còn nhiều loại cờ khác trên Thế giới cũng từng được một số người Việt Nam chơi nhưng không phổ biến bằng.
Đứng về phương diện lập trình thì một số trò là dễ cài đặt trên máy tính (cờ chân chó, cờ Hùm, cờ lúa ngô). Trong khi đó một số trò như cờ tam giác, cờ ô vuông, cờ caro lại rất khó cài do sự bùng nổ tổ hợp quá lớn.
Dưới đây là mô tả và cách chơi một số trò:
[b]1. Cờ chân chó[/b]
Bàn cờ có hình như dưới. Mỗi bên chỉ có hai quân khác nhau và khởi đầu như hình vẽ. Người đến lượt chơi chỉ được đi một trong hai quân của mình theo các đường kẻ săụn và đến một vị trí mới (giao điểm các đường) cạnh đó, nếu vị trí đó là trống. Ván cờ kết thúc khi một bên bị hãm vào thế không thể đi được quân nào và bên kia sẽ thắng. Một điều kiện thêm là bên đi trước nước đầu tiên không được đi quân cờ ở góc nhọn vào vị trí trung tâm vì như thế ván cờ sẽ kết thúc ngay.
[img]xq240-0.gif;center;[/img]
Một số đề nghị cải tiến:
*Bầy các quân có vị trí khởi đầu như hình vẽ. Bầy quân như vậy thì bên đi trước không thể kết thúc ván cờ được ngay.
*Mỗi bên không được đi một quân hai lần liên tiếp nếu quân kia còn hoạt động được. Nhờ thêm luật này thì sẽ có nhiều nước đi linh hoạt hơn.
[b]2. Cờ lúa ngô[/b]
Bàn cờ và các quân ban đầu như hình vẽ. Mỗi bên tới lượt chỉ được đi một quân của mình theo đường kẻ, vừa đi vừa đọc “lúa, ngô, khoai, sắn, đỗ” hoặc “kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ”, mỗi bước đi đọc một từ (tiến lui đều được) và chỉ được đi vào chỗ không quân (trừ bước cuối). Đi cả 5 bước mà bước cuối cùng nếu có quân của đối phương thì được ăn quân đó. Ván cờ kết thúc khi một bên hết quân và bên kia sẽ thắng cuộc.
[img]xq240-1.gif;center;[/img]
Cải tiến: Không nhất thiết phải đi cả năm bước một lần mà tuỳ ý từ 1 đến 5.
[b]3. Cờ Hùm[/b]
Bàn cờ và các quân ban đầu như hình vẽ. Một bên chỉ có một quân cờ gọi là Hùm, một bên có 15 quân gọi là các Trâu (hoặc Lợn). Bên Hùm bao giờ cũng được đi trước, mỗi bên đến lượt chỉ được đi một nước. Bên Hùm có thể vồ ăn được Trâu trước mặt Hùm (tính theo đường kẻ sẵn) nếu không có Trâu khác đứng đằng sau Trâu đó cản bước nhẩy của Hùm (nếu sau Trâu đó là ngoài bàn cờ thì cũng không được ăn).
Ván cờ kết thúc khi Hùm ăn hết Trâu hoặc Trâu vây kín Hùm. Một qui định nữa là không được đi lại nước vừa đi trước đó.
[img]xq240-2.gif;center;[/img]
[b]4. Ô ăn quan[/b]
Bàn cờ như hình vẽ.
[img]xq240-3.gif;center;[/img]
Số ô nhỏ mỗi bên có thể là 10 hoặc 7, 8 đều được và gọi là ô. Hai ô to hai đầu gọi là quan. Mỗi ô được đặt sẵn 5 quân, mỗi quan 10 quân (các quân không phân biệt bên và có thể xê xích so với số lượng qui định). Người đi lấy quân ở một ô bất kì (ô hoặc quan) rồi rải từ ô tiếp theo mỗi ô một quân và theo một chiều nào đó (tuỳ ý). Hết quân rải thì lại lấy hết quân ở ô ngay sau ô đã rải quân cuối cùng và lại rải tiếp. Chỉ ngừng khi ô ngay sau đó không còn hạt. Khi ngừng sẽ được ăn hết quân ở ô ngay tiếp theo ô trống (nếu ô đó có quân). Đổi lượt chơi cho đối phương. Ván chơi kết thúc khi hết quân trên bàn hoặc cả hai ô đầu (hai quan) không còn hạt. Bên nào ăn nhiều quân hơn là thắng.
[img]xq240-6.jpg;center;Ô ăn quan – tranh lụa của Nguyễn Phan Chánh[/img]
[b]5. Cờ tam giác[/b]
Bàn cờ có sẵn một tập điểm bất kì rải rác. Mỗi người chơi khi đến lượt sẽ vạch một đường thẳng nối hai điểm tuỳ ý với nhau nhưng không được cắt các đường có sẵn. Nếu nhờ đường kẻ đó tạo thành một tam giác mới thì người chơi được “ăn” tam giác đó bằng cách đánh dấu nó (tam giác ăn không được phép có một điểm nào nữa trong lòng nó) và được đi tiếp. Không được bỏ ăn hay bỏ quyền đi tiếp. Chơi cho đến khi mọi điểm đều được nối hết thì kết thúc chơi. Bên ăn được nhiều tam giác hơn thì thắng.
[img]xq240-4.gif;center;[/img]
[b]6. Cờ ô vuông[/b]
Là một dạng biến thể của cờ tam giác. Lúc này, các điểm lại là các giao điểm của một cái lưới ô vuông. Các đường nối chỉ là các cạnh của các ô này. Người chơi sẽ ăn các ô vuông mới được tạo ra. Bên ăn nhiều ô hơn sẽ thắng. Chú ý là loại cờ này dễ xây dựng giao diện hơn cờ tam giác.
[img]xq240-5.gif;center;[/img]
[i](Sưu tầm, tổng hợp và biên soạn)[/i]
[b]Chú thích:[/b]
Bài này đã được đăng trên tạp chí PCWorld Việt Nam, số tháng 4 năm 2000 và thuộc loạt bài cho giải Cờ tướng Máy tính do trường Đại học Quốc Gia Hà Nội và tạp chí PCWorld Việt Nam tổ chức.